มีชัย ฤชุพันธุ์

มีชัย ฤชุพันธุ์ ม.ป.ช. ม.ว.ม. ป.ภ. ท.จ.
ประธานรัฐสภาไทย และ ประธานวุฒิสภาไทย
ดำรงตำแหน่ง 28 – 29 มิถุนายน พ.ศ. 2535 (1 วัน)
นายกรัฐมนตรี	อานันท์ ปันยารชุน
ประธานรัฐสภาไทย และ ประธานสภานิติบัญญัติแห่งชาติ
ดำรงตำแหน่ง 25 ตุลาคม พ.ศ. 2549 – 28 มกราคม พ.ศ. 2551 (1 ปี 3 เดือน 3 วัน)
นายกรัฐมนตรี	สุรยุทธ์ จุลานนท์
รอง	จรัล กุลละวณิชย์ (รองประธานสภานิติบัญญัติแห่งชาติคนที่หนึ่ง) พจนีย์ ธนวรานิช (รองประธานสภานิติบัญญัติแห่งชาติคนที่สอง)
รองประธานรัฐสภาไทย และ ประธานวุฒิสภาไทย
ดำรงตำแหน่ง 6 เมษายน พ.ศ. 2539 – 21 มีนาคม พ.ศ. 2543 (3 ปี 11 เดือน 15 วัน)
นายกรัฐมนตรี	บรรหาร ศิลปอาชา ชวลิต ยงใจยุทธ ชวน หลีกภัย
รอง	อาษา เมฆสวรรค์ (รองประธานวุฒิสภาคนที่หนึ่ง) ประพันธ์ ธูปะเตมีย์ (รองประธานวุฒิสภาคนที่สอง)
ดำรงตำแหน่ง 28 มิถุนายน พ.ศ. 2535 – 21 มีนาคม พ.ศ. 2539 (3 ปี 8 เดือน 22 วัน)
นายกรัฐมนตรี	อานันท์ ปันยารชุน ชวน หลีกภัย บรรหาร ศิลปอาชา
รอง	อาษา เมฆสวรรค์ (รองประธานวุฒิสภาคนที่หนึ่ง) วิชิต บุณยะวัฒน์ (รองประธานวุฒิสภาคนที่สอง)
ก่อนหน้า	อุกฤษ มงคลนาวิน (ประธานรัฐสภาไทยและประธานวุฒิสภาไทย)
ถัดไป	สนิท วรปัญญา
รักษาการนายกรัฐมนตรี
ดำรงตำแหน่ง 24 พฤษภาคม – 10 มิถุนายน พ.ศ. 2535 (17 วัน)
กษัตริย์	พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร
ก่อนหน้า	สุจินดา คราประยูร (นายกรัฐมนตรี)
ถัดไป	อานันท์ ปันยารชุน (นายกรัฐมนตรี)
รองนายกรัฐมนตรี
ดำรงตำแหน่ง 14 เมษายน พ.ศ. 2535 – 9 มิถุนายน พ.ศ. 2535 (1 เดือน 26 วัน) ดำรงตำแหน่งร่วมกับ ณรงค์ วงศ์วรรณ สมบุญ ระหงษ์ มนตรี พงษ์พานิช สมัคร สุนทรเวช
นายกรัฐมนตรี	สุจินดา คราประยูร
ดำรงตำแหน่ง 6 มีนาคม พ.ศ. 2534 – 22 มีนาคม พ.ศ. 2535 (1 ปี 16 วัน) ดำรงตำแหน่งร่วมกับ เสนาะ อูนากูล เภา สารสิน
นายกรัฐมนตรี	อานันท์ ปันยารชุน
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	2 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2481 จังหวัดพระนคร ประเทศสยาม
พรรคการเมือง	อิสระ
คู่สมรส	อัมพร ฤชุพันธุ์ (เสียชีวิต)
บุตร	มยุระ สุกษม มธุรส สวิจักร์
ญาติ	ไชยอมร แก้ววิบูลย์พันธุ์ (หลานชาย)

มีชัย ฤชุพันธุ์ ม.ป.ช. ม.ว.ม. ป.ภ. ท.จ. (เกิด 2 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2481) เป็นนักกฎหมายและนักการเมืองชาวไทย อดีตประธานรัฐสภาไทย อดีตประธานวุฒิสภา อดีตประธานสภานิติบัญญัติแห่งชาติ และอดีตรักษาการนายกรัฐมนตรี ราชบัณฑิตกิตติมศักดิ์

ประวัติ

มีชัย มีชื่อเล่นว่า แป๊ะ เกิดเมื่อวันที่ 2 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2481 มีน้องชายชื่อ สมชัย ฤชุพันธุ์ อดีตอธิบดีกรมสรรพสามิต สมาชิกสภาขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศ (สปช.) มีชัยสมรสกับอัมพร ฤชุพันธุ์ มีบุตรด้วยกันสี่คน คือ มยุระ สุกษม มธุรส และสวิจักร์ ฤชุพันธุ์ มีหลานชาย (ไม่ทราบว่าฝ่ายมีชัยหรือสมชัย) คือ ไชยอมร แก้ววิบูลย์พันธุ์ หรือแอมมี่ The Bottom Blues นักร้องนำวงเดอะบอตทอมบลูส์ และนักเคลื่อนไหวทางการเมือง (กลุ่มสามนิ้ว)

มีชัยเป็นอดีตสมาชิกคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) คนเดียวที่เป็นพลเรือน อดีตรักษาการนายกรัฐมนตรีของประเทศไทย อดีตประธานกรรมการร่างรัฐธรรมนูญ 2 ฉบับ คือ รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2534และรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ซึ่งเป็นฉบับปัจจุบัน อดีตนายกสภามหาวิทยาลัยราชภัฏราชนครินทร์อดีตประธานรัฐสภา และเป็นประธานรัฐสภาที่ดำรงตำแหน่งสั้นที่สุดคือ 1 วัน เนื่องจากมีการแก้ไขรัฐธรรมนูญให้ประธานรัฐสภามาจากประธานสภาผู้แทนราษฎร ประธานวุฒิสภา และ รองนายกรัฐมนตรี ผู้เชี่ยวชาญด้านกฎหมายรัฐธรรมนูญ เป็นผู้ก่อตั้งสำนักงานกฎหมายมีชัย ฤชุพันธุ์ สมรสกับคุณหญิงอัมพร (เสนีวงศ์ ณ อยุธยา) ฤชุพันธุ์ (ถึงแก่อนิจกรรม) มีบุตรี 2 คน คือ นางมยุระ ช่วงโชติ และ นางมธุรส โลจายะ

หลังเหตุการณ์พฤษภาทมิฬ พลเอก สุจินดา คราประยูร ประกาศลาออกจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรี นายมีชัย ฤชุพันธุ์ ซึ่งเป็นรองนายกรัฐมนตรี ในขณะนั้น ได้รับการคัดเลือกจากคณะรัฐมนตรีให้เป็นรักษาการนายกรัฐมนตรี จึงทำให้มีชัยเป็นผู้ที่เคยดำรงตำแหน่งประมุขของทั้งฝ่ายบริหาร (รักษาการนายกรัฐมนตรี) และฝ่ายนิติบัญญัติ (ประธานรัฐสภา)

การศึกษา

• พ.ศ. 2492-2501 โรงเรียนวัฒนาวิทยาลัย
• พ.ศ. 2501-2504 นิติศาสตรบัณฑิต มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
• พ.ศ. 2508-2509 ปริญญาโท ด้านกฎหมายเปรียบเทียบ จาก Southern Methodist University สหรัฐอเมริกา โดยทุนรัฐบาลไทย
• พ.ศ. 2509-2510 ฝึกงานโครงการ Legislative Internship Program ของรัฐเท็กซัส ประเทศสหรัฐอเมริกา

ปริญญากิตติมศักดิ์

• พ.ศ. 2529 - นิติศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ จากมหาวิทยาลัยอดัมสัน สาธารณรัฐฟิลิปปินส์
• พ.ศ. 2539 - นิติศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ จากมหาวิทยาลัยศรีปทุม
• พ.ศ. 2540 - นิติศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ จากมหาวิทยาลัยรามคำแหง
• พ.ศ. 2545 - นิติศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ จากมหาวิทยาลัยกรุงเทพ

การทำงาน

นายมีชัย เริ่มรับราชการที่สำนักงาน ก.พ. และมาใช้ทุนรัฐบาลที่สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา จนได้เป็นผู้อำนวยการกองยกร่างกฎหมายคนแรกของสำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา และก้าวหน้าในราชการเรื่อยมาจนได้รับตำแหน่งกรรมการร่างกฎหมายประจำ (นักกฎหมายกฤษฎีกาเชี่ยวชาญและนักกฎหมายกฤษฎีกาทรงคุณวุฒิ)สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา ต่อมา ได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งที่ปรึกษานายกรัฐมนตรีฝ่ายกฎหมาย ในรัฐบาลสัญญา ธรรมศักดิ์ หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช ธานินทร์ กรัยวิเชียร และพลเอกเกรียงศักดิ์ ชมะนันทน์ ในพ.ศ. 2517- 2518 ได้รับแต่งตั้งเป็นที่ปรึกษากฎหมายสำนักนายกรัฐมนตรี

ดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรี ในรัฐบาล พลเอกเปรม ติณสูลานนท์ ระหว่าง พ.ศ. 2523 - 2531 และรัฐบาลพลเอกชาติชาย ชุณหะวัณ ระหว่าง พ.ศ. 2531 - 2533 และดำรงตำแหน่งรองนายกรัฐมนตรี ในรัฐบาลอานันท์ ปันยารชุน และรัฐบาลพลเอกสุจินดา คราประยูร ระหว่าง พ.ศ. 2534 - 2535 และทำหน้าที่รักษาการนายกรัฐมนตรี หลังเหตุการณ์พฤษภาทมิฬ

นายมีชัย ฤชุพันธุ์ ได้รับพระบรมราชโองการ โปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ 2 สมัย คือ ระหว่าง พ.ศ. 2520 - 2522 และระหว่าง พ.ศ. 2532 - 2534 และดำรงตำแหน่งสมาชิกวุฒิสภา 3 สมัย ระหว่าง พ.ศ. 2526 - 2532, พ.ศ. 2535 - 2539 และ พ.ศ. 2539 - 2543 โดยได้ดำรงตำแหน่งประธานวุฒิสภา 2 สมัย และประธานรัฐสภา

นายมีชัย ได้รับการดำรงตำแหน่งรักษาการนายกรัฐมนตรี ในระหว่างวันที่ 24 พฤษภาคม พ.ศ. 2535 ถึง 10 มิถุนายน พ.ศ. 2535 เป็นรักษาการนายกรัฐมนตรีคนแรกของประเทศไทย และ เป็นผู้ดำรงตำแหน่งรักษาการนายกรัฐมนตรีนานที่สุดของประเทศไทย

นายมีชัย เป็นผู้ผลักดันให้มีการแก้ไขรัฐธรรมนูญ พุทธศักราช 2534 เพื่อจัดให้มีสภาร่างรัฐธรรมนูญ หรือ สสร. เพื่อดำเนินการยกร่างรัฐธรรมนูญ อันเป็นที่มาของ รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540

ในเหตุการณ์รัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2549 นายมีชัยเป็นที่ปรึกษาคณะปฏิรูปการปกครองในระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข (คปค.) ฝ่ายกฎหมาย มีบทบาทในการร่างแถลงการณ์ประกาศ และคำสั่ง คปค. หลายฉบับ และร่างรัฐธรรมนูญฉบับชั่วคราว ร่วมกับนายวิษณุ เครืองาม และนายบวรศักดิ์ อุวรรณโณ และถอนตัวออกไปหลังการประกาศใช้รัฐธรรมนูญฉบับชั่วคราว เนื่องจากถูกวิพากษ์วิจารณ์ถึงบทบาทการทำงานในอดีต

บทบาททางการเมือง

นอกจากนี้ นายมีชัย ยังได้ดำรงตำแหน่งประธานสภานิติบัญญัติแห่งชาติ ปี พ.ศ. 2549 - พ.ศ. 2551 และเป็นกรรมการสำคัญๆอีกหลายตำแหน่ง เช่น ประธานกรรมการกฤษฎีกา คณะที่ 1 (กฎหมายการเมืองการปกครอง) โดยได้รับโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้เป็นกรรมการกฤษฎีกา ตั้งแต่ พ.ศ. 2525 ถึงปัจจุบัน ประธานคณะกรรมการปรับปรุงกฎหมายเพื่อการพัฒนาประเทศ ประธานอนุกรรมการเพื่อพิจารณาร่างพระราชบัญญัติบรรษัทบริหารสินทรัพย์ไทย พ.ศ. ....ในคณะกรรมการปรับปรุงกฎหมายเพื่อการพัฒนาประเทศ ประธานอนุกรรมการสาขากฎหมายบริหารปกครอง ในคณะกรรมการปรับปรุงกฎหมายเพื่อการพัฒนาประเทศ ปะธานอนุกรรมการสาขากฎหมายล้มละลาย ในคณะกรรมการปรับปรุงกฎหมายเพื่อการพัฒนาประเทศ ประธานอนุกรรมการพิจารณาการปรับปรุงอัตราเงินเดือนและเงินประจำตำแหน่งข้าราชการอัยการ ในคณะกรรมการปรับปรุงกฎหมายเพื่อการพัฒนาประเทศ ประธานอนุกรรมการพิจารณาการปรับปรุงค่าตอบแทนสำหรับคณาจารย์คณะนิติศาสตร์ในมหาวิทยาลัยของรัฐ ในคณะกรรมการปรับปรุงกฎหมายเพื่อการพัฒนาประเทศ ประธานอนุกรรมการพิจารณายกเลิกกฎหมาย ในคณะกรรมการปรับปรุงกฎหมายเพื่อการพัฒนาประเทศ กรรมการจัดทำพจนานุกรมทางกฎหมาย ราชบัณฑิตยสภา กรรมการข้าราชการตำรวจผู้ทรงคุณวุฒิ

ปี 2550 สื่อมวลชนประจำรัฐสภาตั้งฉายานายมีชัย ฤชุพันธุ์ ว่า ซีอีโอ สนช. เนื่องจากสามารถลำเลียงกฎหมายที่รัฐบาลและคมช.ต้องการเข้าสู่ที่ประชุมได้อย่างไม่บกพร่อง และใช้ความเด็ดขาดในการควบคุมการประชุมได้อย่างมีประสิทธิภาพ และแก้ปัญหาความขัดแย้งและความแตกแยกระหว่างสนช.กลุ่มต่างๆได้เป็นอย่างดี ทำให้สมาชิกมีความยำเกรงในตัวนายมีชัย ราวกับพนักงานบริษัทที่เกรงอกเกรงใจซีอีโอของบริษัท

นอกจากนี้ยังได้รับฉายา คู่กัดแห่งปี ระหว่างนายมีชัย กับ น.ต.ประสงค์ สุ่นศิริ เนื่องจากเป็นคู่แข่งชิงตำแหน่งประธานสนช. หลังจากนั้นก็มีความขัดแย้งมาตลอด กฎหมายที่นายมีชัยหนุนจะถูก น.ต.ประสงค์คัดค้านอย่างที่สุด เช่น ร่างพ.ร.บ.การรักษาความมั่นคงภายในราชอาณาจักร หรือพ.ร.บ.มหาวิทยาลัยออกนอกระบบทั้งหลาย และในช่วงทำกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญ 3 ฉบับ การประชุมไหนมีน.ต.ประสงค์ก็จะไม่มีนายมีชัย และถ้านายมีชัยเข้าประชุม ก็จะไม่มีน.ต.ประสงค์ ปี 2558 เขารับตำแหน่งเป็น ประธานกรรมการบริษัท โซลูชั่น คอนเนอร์ (1998) จำกัด (มหาชน) ภายหลังเปลี่ยนชื่อเป็น บริษัท นิวส์ เน็ตเวิร์ค คอร์ปอเรชั่น จำกัด (มหาชน) ดำรงตำแหน่งจนถึงวันที่ 5 เมษายน 2562ในวันที่ 20 มกราคม พ.ศ. 2561 เขาได้รับรางวัล “เกียรติภูมินิติโดม” ในฐานะศิษย์เก่าดีเด่น คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตรฺ์

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2525 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
• พ.ศ. 2524 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
• พ.ศ. 2539 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์ ชั้นที่ 1 ปฐมดิเรกคุณาภรณ์ (ป.ภ.)
• พ.ศ. 2537 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้า (ท.จ.) (ฝ่ายหน้า)

อ้างอิง

ก่อนหน้า		มีชัย ฤชุพันธุ์		ถัดไป
โภคิน พลกุล ในตำแหน่งประธานสภาผู้แทนราษฎร		ประธานรัฐสภา ประธานสภานิติบัญญัติแห่งชาติ (25 ตุลาคม พ.ศ. 2549 – 23 มกราคม พ.ศ. 2551)		ยงยุทธ ติยะไพรัช ในตำแหน่งประธานสภาผู้แทนราษฎร
อุกฤษ มงคลนาวิน		ประธานรัฐสภา ประธานวุฒิสภา (28 มิถุนายน พ.ศ. 2535 – 29 มิถุนายน พ.ศ. 2535)		มารุต บุนนาค
พลเอก สุจินดา คราประยูร นายกรัฐมนตรี		รักษาการนายกรัฐมนตรี (ครม.48) (24 พฤษภาคม พ.ศ. 2535 – 10 มิถุนายน พ.ศ. 2535)		อานันท์ ปันยารชุน นายกรัฐมนตรี