รถจักรดีเซลในประเทศไทย

รถจักรดีเซลที่ใช้งานโดยการรถไฟแห่งประเทศไทยในปัจจุบัน มีทั้งหมด 2 ประเภท ได้แก่ รถจักรดีเซลไฟฟ้า ซึ่งเป็นกำลังหลักในการลากจูงรถโดยสารและรถสินค้า และรถจักรดีเซลไฮดรอลิก เป็นรถจักรพิเศษ ที่ใช้งานแค่บางกรณี

รถจักรดีเซลไฟฟ้า

รถจักรดีเซลไฟฟ้า เป็นรถจักรที่ใช้เครื่องยนต์ดีเซลเป็นต้นกำลัง โดยใช้กำลังจากเครื่องดีเซลไปหมุนเครื่องกำเนิดไฟฟ้าประธาน แล้วนำกระแสไฟฟ้าที่ได้มาไปหมุนมอเตอร์ขับเคลื่อนรถจักรต่อไป ปัจจุบันการรถไฟไทยมีรถจักรดีเซลไฟฟ้าที่ใช้งานอยู่ 10 รุ่น

รถจักรดีเซลไฟฟ้า คือรถจักรที่ขับเคลื่อนด้วยมอเตอร์ไฟฟ้าที่มีต้นกำลังจากเครื่องยนต์ดีเซล โดยที่เครื่องยนต์ดีเซลจะหมุนเครื่องกำเนิดไฟฟ้า เพื่อผลิตกระแสไฟฟ้าไปจ่ายให้มอเตอร์ไฟฟ้าเพื่อทำขับเคลื่อนเพลาให้รถเคลื่อนที่ต่อไป ประเทศไทยเป็นประเทศแรกในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่นำรถจักรดีเซลไฟฟ้ามาใช้ในปี พ.ศ. 2471 (ค.ศ. 1928)

รุ่น	ผู้ผลิต	รุ่นเลขที่	ประจำการ	จำนวนคัน	(แรงม้า)	ความเร็วสูงสุด (กม./ ชม.)	ภาพ	คำอธิบาย / หมายเหตุ
Davenport (DA500)	Davenport Locomotive Works, สหรัฐอเมริกา	511-540	พ.ศ. 2495 (511-530) พ.ศ. 2500 (531-540)	30	500 (1 × 500)	82		• ส่วนใหญ่ตัดบัญชีและนำตัวรถไปประมูลขายเรียบร้อยแล้ว • บางส่วนรอซ่อมที่มักกะสัน • ที่ใช้งานได้ในขณะนี้ มีจำนวน 4 คัน ได้แก่ หมายเลข 527, 530, 520, 540 (โดยทั้ง 4 คันนี้อยู่ที่ สถานีรถไฟพิษณุโลก สถานีรถไฟอุตรดิตถ์ สถานีรถไฟนครราชสีมา และสถานีรถไฟนครลำปาง ตามลำดับ)
UM12C (GE)	General Electric Transportation, สหรัฐอเมริกา	4001-4050	พ.ศ. 2507 (4001-4040) พ.ศ. 2509 (4041-4050)	50	1,320 (2 × 660)	100		• ได้รับการทาสีใหม่เมื่อตั้งแต่ปี พ.ศ. 2553 โดยคันแรกที่ทาสีคือหมายเลข 4045 • ตัดบัญชี 5 คัน • ระบบห้ามล้อแบ่งเป็น 3 ประเภท คือ ลมดูด ลมอัด ลมดูด/ลมอัด • นำเข้าทั้งหมด 2 ชุด โดยชุดแรก (4001-4040) นำเข้ามาก่อน ส่วนชุดที่ 2 (4041-4050) นำเข้ามาเพื่อทดแทนรถจักรพลีมัทที่ได้มอบมาก่อนหน้านี้
AD24C (ALS)	ALSTHOM, ประเทศฝรั่งเศส	4101-4154	พ.ศ. 2517 – พ.ศ. 2518	54	2,400	100		• ชุดแรกของรถจักร AD24C • ได้รับการทาสีใหม่เมื่อตั้งแต่ปี พ.ศ. 2553 โดยคันแรกที่ทาสีคือหมายเลข 4123 • ได้ดัดแปลงติดตั้งเครื่องยนต์ MTU หรือ Caterpillar เป็นบางคัน โดยคันแรกที่ติดตั้งคือหมายเลข 4140 • ตัดบัญชี 8 คัน
AD24C (AHK)	Henschel, Krupp, ประเทศเยอรมนี	4201-4230	พ.ศ. 2523 – พ.ศ. 2524	30	2,400	100		• ชุดที่ 2 ของรถจักร AD24C •ผลิตร่วมกับบริษัท กรุปป์ และ เฮนเชล โดยทั้ง2บริษัทได้รับลิขสิทธิ์โครงประธานจากอัลสธอม • ได้รับการทาสีใหม่เมื่อตั้งแต่ปี พ.ศ. 2553 โดยคันแรกที่ทาสีคือหมายเลข 4205 • ได้ดัดแปลงติดตั้งเครื่องยนต์ MTU หรือ Caterpillar เป็นบางคัน โดยคันแรกที่ติดตั้งคือหมายเลข 4224 • ตัดบัญชี 3 คัน
AD24C (ALD)	อัลสตอม, ประเทศฝรั่งเศส	4301-4309	พ.ศ. 2526	9	2,400	100		• ชุดที่ 3 ของ AD24C • ได้รับการทาสีใหม่เมื่อตั้งแต่ปี พ.ศ. 2553 โดยคันแรกที่ทาสีคือหมายเลข 4305 • ได้ดัดแปลงติดตั้งเครื่องยนต์ Caterpillar เป็นบางคัน โดยคันแรกที่ติดตั้งคือหมายเลข 4306 • ตัดบัญชี 2 คัน
AD24C (ADD)	อัลสตอม, ประเทศฝรั่งเศส	4401-4420	พ.ศ. 2528	20	2,400	100		• ชุดสุดท้ายของ AD24C • ได้รับการทาสีใหม่เมื่อตั้งแต่ปี พ.ศ. 2553 โดยคันแรกที่ทาสีคือหมายเลข 4419 • ได้ดัดแปลงติดตั้งเครื่องยนต์ MTU หรือ Caterpillar เป็นบางคัน โดยคันแรกที่ติดตั้งคือหมายเลข 4404 • ตัดบัญชี 3 คัน
8FA-36C (HID)	ฮิตาชิ, ประเทศญี่ปุ่น	4501-4522	พ.ศ. 2536	22	2,860 (2×1,430) =ก่อนลดสเตจเทอร์โบ 2,500 (2×1,250) =หลังลด	100		• ใช้เครื่องยนต์ KTTA-50L ปัจจุบันได้ลดสเตจเทอร์โบลง ทำให้รหัสเครื่องยนต์เป็น KTA-50L เหมือนจีอีเอ • ตัดบัญชี 1 คัน
CM22-7i (GEA)	General Electric Transportation, สหรัฐอเมริกา	4523-4560	พ.ศ. 2538 – พ.ศ. 2539	38	2,500 (2 × 1250)	100		• ใช้เครื่องยนต์ KTA-50L • ได้รับการทำสีลายใหม่เมื่อตั้งแต่ปี พ.ศ. 2553 โดยคันแรกที่ทำสีลายใหม่คือหมายเลข 4536 • ตัดบัญชี 2 คัน
SDA3 (CSR)	CSR Qishuyan co.,ltd. , ประเทศจีน	5101 - 5120	พ.ศ. 2557 - พ.ศ. 2558	20	3,800	100		• ส่งมอบครบแล้ว20คัน คือหมายเลข 5101-5120 เพื่อใช้ในการทำขบวนรถสินค้าโดยเฉพาะ
CDA5B1 (QSY)	CRRC Qishuyan co.,ltd. , ประเทศจีน	5201 - 5250	พ.ศ. 2565 - พ.ศ. 2566	50	3,200	120		• ส่งมอบล็อตแรกแล้ว 20 คัน เมื่อปลายเดือนมกรามคม พ.ศ. 2565 หมายเลข 5201-5220 เหลือรอการส่งมอบอีก 30 คัน หมายเลข 5221-5250 ภายในปี พ.ศ. 2566

รถจักรดีเซลไฮดรอลิก

รถจักรดีเซลไฮดรอลิกในประเทศไทย มีบทบาทสำคัญในอดีต และปัจจุบันยังคงพบเห็นได้ใน ช่วงที่เกิดน้ำท่วมทางรถไฟ รถจักรดีเซลไฮดรอลิกจะลุยน้ำได้ เนื่องจากใช้ระบบฟันเฟืองเพิ่มกำลังไม่ได้ใช้ระบบมอเตอร์ไฟฟ้า เหมือนกับรถจักรดีเซลไฟฟ้า ปัจจุบัน การรถไฟแห่งประเทศไทย เหลือรถจักรดีเซลไฮดรอลิกที่ใช้งานได้จริง เพียงคันเดียว คือ รถจักร ดีเซลไฮดรอลิก Krupp หมายเลข 3118

รุ่น	ผู้ผลิต	เลขที่	ผลิตเมื่อ	จำนวนคัน	(แรงม้า)	ความเร็วสูงสุด (กม./ ชม.)	ภาพ	คำอธิบาย / หมายเหตุ
DH1200BB (HE)	Henschel, ประเทศเยอรมนี	3001-3027	พ.ศ. 2507	27	1200	90		• ส่วนใหญ่จอดปลดระวางที่โรงรถจักรบางซื่อ •ใช้ในงานวางรางโดยบริษัท อิตาเลียนไทย จำกัด • ใช้งานได้คือหมายเลข 3009, 3018, 3023, 3027 ทั้งหมด 4 คัน
M1500BB (KP)	Krupp, ประเทศเยอรมนี	3101-3130	พ.ศ. 2512	30	1500	90		• ส่วนใหญ่จอดปลดระวางที่สถานีชุมทางหาดใหญ่ และโรงรถจักรบางซื่อ • หมายเลข 3121 ได้รับการทำสีใหม่ในปี พ.ศ. 2555 แต่ใช้ลายเดิม ต่อมา พ.ศ. 2559 ประเทศมาเลเซียได้ประมูลรถจักรรุ่นนี้ 4 คันเพื่อนำไปใช้เป็นรถบำรุงทาง • ที่ใช้งานได้คือ หมายเลข 3118 อยู่ที่โรงรถจักรธนบุรี

ดูเพิ่ม

• รถดีเซลรางในประเทศไทย

อ้างอิง

• ข้อมูลรถจักรดีเซลไฟฟ้า จากการรถไฟแห่งประเทศไทย เก็บถาวร 2012-06-23 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน