ข้าวต้มมัด
 ข้าวต้มมัดไส้เนื้อหมู | |
| ชื่ออื่น | ข้าวต้มผัด |
|---|---|
| ภูมิภาค | เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ |
| ส่วนผสมหลัก | ข้าวเหนียว, กะทิ, กล้วย |
ข้าวต้มมัด หรือ ข้าวต้มผัด เป็นขนมชนิดหนึ่งที่ทำด้วยข้าวเหนียวผัดกับกะทิ แล้วนำไปห่อด้วยใบตองหรือใบมะพร้าวอ่อน ใส่ไส้กล้วย นำไปนึ่งให้สุก ทางภาคใต้ใช้ข้าวเหนียวกับน้ำกะทิ ห่อด้วยใบพ้อ เรียกห่อต้ม ถ้าห่อด้วยใบมะพร้าว และมัดด้วยเชือกเรียกห่อมัด ขนมแบบเดียวกับข้าวต้มยังพบในประเทศอื่นอีก เช่นในฟิลิปปินส์เรียก อีบอส หรือ ซูมัน ที่แบ่งย่อยได้หลายชนิดเช่นเดียวกับข้าวต้มมัดของไทย [1]
ข้าวต้มมัดอีกชนิดหนึ่งเรียก ข้าวต้มลูกโยน เป็นขนมที่ใช้ในเทศกาลออกพรรษา ห่อด้วยใบพ้อหรือยอดมะพร้าวเป็นรูปรี ข้างในเป็นข้าวเหนียวผสมถั่วดำไม่มีไส้ ผูกเข้าด้วยกันเป็นพวงแล้วนำไปต้ม ส่วน ข้าวต้มมัดไต้ เป็นข้าวต้มที่ห่อแล้วมัดให้มีลักษณะเหมือนไต้ที่ใช้จุดไฟ ไส้เป็นถั่วทองโขลกกับรากผักชี กระเทียม พริกไทย ใส่หมู มันหมู ปรุงรสด้วยเกลือ น้ำ น้ำตาลทราย ห่อด้วยใบตองเป็นแท่ง มัดเป็นเปลาะ 4-5 เปลาะ แล้วนำไปต้ม บางท้องที่ใช้เป็นขนมไหว้เจ้าในเทศกาลตรุษจีนและสารทจีนด้วย
ในปี พ.ศ. 2557 กรมส่งเสริมวัฒนธรรม (สวธ.) ในสังกัดกระทรวงวัฒนธรรม ได้ขึ้นทะเบียนข้าวต้มมัดให้เป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ ในสาขาความรู้และแนวปฏิบัติเกี่ยวกับธรรมชาติและจักรวาล เพื่อป้องกันมิให้สูญหาย พร้อมกับมรดกทางวัฒนธรรมอย่างอื่น[2]
ประเภท[แก้]
ภาคกลาง[แก้]
เรียกว่า “ข้าวต้มมัด” โดยเรียกตามรูปลักษณ์ที่มีห่อและมัดเป็นกลีบโดยใช้ใบตองและเชือกกล้วย
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ[แก้]
เรียกข้าวต้มมัดว่า ข้าวต้มกล้วย ใช้ข้าวเหนียวดิบมาห่อ ปรุงรสด้วยเกลือนิดหน่อย ใส่ถั่วลิสงต้มสุกเคล้าให้เข้ากันแล้วจึงห่อเป็นมัด ใส่ไส้กล้วย เอาไปต้มให้สุก ถ้าเป็นแบบผัด จะผัดข้าวเหนียวกับกะทิก่อนแล้วจึงห่อใส่ไส้กล้วย แล้วต้มให้สุก ถ้าต้องการหวานจะเอามาจิ้มน้ำตาล[3]
ภาคเหนือ[แก้]
เรียกข้าวต้มมัดว่า ข้าวต้มผัด โดยเรียกตามกรรมวิธีที่ต้องมีการผัดก่อนนำไปห่อ และมีข้าวต้มอีกแบบหนึ่งที่นิยมนำข้าวต้มมัดที่สุกแล้วมาหั่นเป็นชิ้นๆ คลุกกับมะพร้าวขูด โรยน้ำตาลทราย เรียก ข้าวต้มหัวหงอก[4]
ภาคใต้[แก้]
ข้าวต้มมัดไม่มีไส้ เป็นข้าวเหนียวผัดกับกะทิ ใส่ถั่วขาว ไม่นิยมใช้ถั่วดำ ออกรสเค็มเป็นหลัก ถ้าต้องการให้มีรสหวานจะเอาไปจิ้มน้ำตาล[3] ส่วนทางนครศรีธรรมราชจะเรียกว่า “เหนียวห่อกล้วย” เพราะ ลักษณะท่เห็น ประกอบกับวิธีการทาท่เป็นการนาข้าวเหนียวมาห่อกล้วยเอาไว้และห่อปิดด้วยใบตองอีกช้นหนึ่ง นอกจากนี้ และมีขนมชนิดหนึ่งเรียก ข้าวต้มญวน มีลักษณะคล้ายข้าวต้มมัดแต่ห่อใหญ่กว่า ทำให้สุกด้วยการต้ม เมื่อจะรับประทานจะหั่นเป็นชิ้นๆ คลุกกับมะพร้าวขูด เกลือและน้ำตาลทราย[5]
ภูมิภาคอื่น[แก้]
ในประเทศลาวมีข้าวต้มมัดเช่นเดียวกันเรียกว่า "เข้าต้ม" (ลาว: ເຂົ້າຕົ້ມ) ไส้เค็มใส่มันหมูกับถั่วเขียว ไส้หวานใส่กล้วย
ดูเพิ่ม[แก้]
อ้างอิง[แก้]
- อรวสุ นพพรรค์. ขนมไทย. กทม. โอเดียนสโตร์. 2542
- ↑ Nocheseda, Elmer I. "IN PRAISE OF SUMAN PAST". Tagalog Dictionary. สืบค้นเมื่อ 2008-01-27.
- ↑ "ประกาศ! ข้าวต้มมัด-เมี่ยงคำ เป็นมรดกเสี่ยงสูญหายของชาติ". เอ็มไทยดอตคอม. 11 September 2014. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-10-26. สืบค้นเมื่อ 13 September 2014.
- ↑ 3.0 3.1 เส้นทางขนมไทย. กทม. แสงแดด. 2553. หน้า 69-73
- ↑ "อาหารล้านนา: ข้าวต้มหัวหงอก". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2010-06-20. สืบค้นเมื่อ 2010-05-01.
- ↑ สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้. กทม. สถาบันทักษิณคดีศึกษา. 2527
แหล่งข้อมูลอื่น[แก้]
