ขนมตาล
 ขนมตาลโรยมะพร้าวทึนทึกขูดฝอยห่อด้วยใบตาล | |||||||
| ประเภท | ของว่าง | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| แหล่งกำเนิด | ประเทศไทย | ||||||
| ภูมิภาค | เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ | ||||||
| ผู้สร้างสรรค์ | คนไทย | ||||||
| ส่วนผสมหลัก | เนื้อลูกตาลยี, แป้งข้าวเจ้า, น้ำตาลทราย, กะทิ | ||||||
| 94.95 กิโลแคลอรี (398 กิโลจูล) | |||||||
| |||||||
ขนมตาล เป็นขนมไทยดั้งเดิม เนื้อขนมมีลักษณะเป็นแป้งสีเหลืองเข้ม นุ่ม ฟู มีกลิ่นตาลหอมหวาน ขนมตาลทำจากเนื้อตาลจากผลตาลที่สุกงอม แป้งข้าวเจ้า กะทิ และน้ำตาล ผสมกันตามกรรมวิธี ใส่กระทงใบตอง โรยมะพร้าวขูด และนำไปนึ่งจนสุก เนื้อลูกตาลยีที่เป็นส่วนผสมในการทำขนมตาล ได้จากการนำผลตาลที่สุกจนเหลืองดำ เนื้อข้างในมีสีเหลือง มีกลิ่นแรง ซึ่งส่วนมากจะหล่นจากต้นเอง มาปอกเปลือกออก นำมายีกับน้ำสะอาดให้หมดสีเหลือง นำน้ำที่ยีแล้วใส่ถุงผ้า ผูกไว้ให้น้ำตกเหลือแต่เนื้อลูกตาล
ศัพทมูลวิทยา
[แก้]ในภาษาไทย คำว่า ตาล เป็นคำยืมมาจากภาษาบาลีว่า ตาล ภาษาสันสกฤตว่า ตาละ (สันสกฤต: ताल, อักษรโรมัน: tāla, แปลตรงตัว 'ต้นตาล') ร่วมเชื้อสายกับภาษาไทยถิ่นเหนือ ว่า ต๋าน (อักษรธรรมล้านนา: ᨲᩣ᩠)[2]
สมัยโบราณเรียกต้นตาลว่า ต้นโหนด หรือ โตนด[3] คำว่า โตนด มีรากศัพท์จากคำเขมรว่า โตฺนต[4]
ประวัติ
[แก้]ขนมตาลเป็นขนมไทยขึ้นชื่อของเมืองเพชรบุรี (ขนมเมืองเพชร) มีมาตั้งแต่สมัยสุโขทัยถึงสมัยอยุธยาตอนต้น
หลักฐานเกี่ยวกับการใช้ประโยชน์จากต้นตาลที่เก่าแก่ที่สุด คือ ตราประทับดินเผารูปคนปีนต้นตาล สมัยทวารวดี พบที่เมืองโบราณจันเสน จังหวัดนครสวรรค์ แสดงถึงการใช้ประโยชน์จากต้นตาลของผู้คนในดินแดนสุวรรณภูมิมาเนิ่นนานก่อนหน้านี้[5]
สมัยสุโขทัย พ่อขุนรามคำแหงมหาราชทรงปลูกต้นตาลไว้กลางเมืองสุโขทัยตามโบราณราชประเพณีของพระมหากษัตริย์เมื่อทรงขึ้นครองราชย์[6]: 93:เชิงอรรถที่ ๑๓๙ เมื่อปีมะโรง ศกที่ ๑๒๑๔ (พ.ศ. 1821) ขณะมีพระชนมายุ 14 พรรษา
จารึกพ่อขุนรามคำแหง หลักที่ 1 ด้านที่ 3 บรรทัดที่ 10–13 (คำปริวรรต) ว่า:-
๑๒๑๔ ศกปีมะโรง พ่อขุนรามคำแหง เจ้าเมืองศรีสัชนาลัยสุโขทัยนี้ปลูกไม้ตาลได้สิบสี่เข้า จึงให้ช่างฟันขะดานหินตั้งหว่างกลางไม้ตาลนี้[7][8]
สมัยอยุธยา เรื่องราวขนมตาล พบใน คำสวดสุบินกุมาร ตำนานของจังหวัดเพชรบุรี[9] ว่า เมื่อ พ.ศ. 2134 สมเด็จพระนเรศวรมหาราช และสมเด็จพระเอกาทศรถเสด็จประทับแรมทรงเบ็ด[10] ณ พระตำหนักโตนดหลวง (บ้านโตนดหลวง) เมืองพริบพรี (Pijprij) (คือเมืองเพชรบุรี) ทรงประพันธ์บทกวีว่า:-
| ๏ โตนดเต้าแลจาวตาล | เป็นเครื่องหวานเพชรบุรี | |
| กินกับน้ำตาลยี | ของมากมีมาช่วยกัน[11] | |
| — คำสวดสุบินกุมาร | ||
ในกรุงศรีอยุธยายังพบชื่อย่านหนึ่งว่า บ้านขนมตาล กล่าวถึงย่านแต่ละย่านในกรุงศรีอยุธยาว่ามีชาวบ้านจากหัวเมืองต่างๆ นำเรือบรรทุกสินค้ามาขายกันมากมายนับหมื่นลำ ขายข้าวของหลายชนิดและขนมชนิดต่าง ๆ[12] ปรากฎใน คําให้การขุนหลวงหาวัด ว่า:-
บ้านขนมตาลชาวบ้านนั้นรับเรือเถาเรือพ่วงไว้ขาย[13]
ขนมตาลจัดเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของไทยเนื่องจากใช้ทะลายตาล (ลูกตาล) ซึ่งพบในพื้นที่ของประเทศไทยตั้งแต่สมัยโบราณ โดยมีการค้นพบบันทึกเกี่ยวกับตาลโตนดตั้งแต่ยุคทวารวดี เป็นส่วนผสมหลักของขนมตาล และไม่มีส่วนผสมของไข่ นับเป็นขนมไทยแท้ดั้งเดิมแตกต่างจากขนมไทยชนิดอื่นที่ได้รับอิทธิพลมาจากตะวันตก[14]
ปัจจุบันขนมตาลรสชาติดีหารับประทานได้ยากเนื่องจากจำนวนต้นตาลลดลง ขนมตาลที่ขายตามท้องตลาดส่วนใหญ่ ผู้ประกอบการมักใส่เนื้อตาลน้อย เพิ่มแป้งและเจือสีเหลืองแทน ซึ่งทำให้ขนมตาลมีเนื้อกระด้าง ไม่หอมหวาน และไม่อร่อย
ประเภทของขนมตาล
[แก้]ขนมตาลโบราณ
[แก้]ขนมตาลโบราณ (ปุ หรือ ตะโหนดเต้า) เป็นขนมตาลดั้งเดิมของไทย ขนมตาลที่มีชื่อเสียงของจังหวัดเพชรบุรี คือ ขนมตาลชุมชนถ้ำรงค์ ชุมชนนางสายัน และชุมชนกระทุ่มแก้ว จากแหล่งปลูกตาลอำเภอบ้านลาด เป็นขนมตาลรสชาติดั้งเดิมทำจากเนื้อตาลสุก มีลักษณะเนื้อนุ่ม เด้ง หนุบหนับ มีกลิ่นตาลหอมฟุ้งเตะจมูกคล้ายกลิ่นเหล้าหมักที่เป็นเอกลักษณ์และใช้ใบตาลห่อเป็นภาชนะ เป็นขนมตาลที่อร่อยที่สุด[15]: 23, 28
ขนมตาลราดกะทิ
[แก้]ขนมตาลราดกะทิ หรือ หนมอาโก คทิ (Nom Akor Ktis) เป็นขนมตาลพื้นบ้านพบทั่วไปในประเทศกัมพูชา เป็นขนมตาลไทยที่ชาวเขมรนำไปราดกะทิให้มีเนื้อนุ่มและมีรสเค็มนิดๆ[16]
อ้างอิง
[แก้]- เชิงอรรถ
- ↑ อาหารว่างมื้อนี้....กี่ Cal. โรงพยาบาลพระจอมเกล้า เพชรบุรี. สืบค้นเมื่อ 14 มิถุนายน 2567.
- ↑ นววรรณ พันธุเมธา และดุษฎีพร ชำนิโรคศานต์. (2539). รักภาษา. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. หน้า 222. ISBN 978-974-6-33213-2
- ↑ แน่งน้อย ปัญจพรรค์. (2534). เครื่องเงินในประเทศไทย. กรุงเทพฯ: เริงรมย์. หน้า 68. ISBN 978-974-8-86955-1
- ↑ กตัญญู ชูชื่น. (2525). ภาษาเขมรในภาษาไทย. กรุงเทพฯ: ไทยวัฒนาพานิช. หน้า 3, 72. ISBN 978-974-0-75178-6
- ↑ นิพัทธ์พร เพ็งแก้ว. (2543). ถึงอย่างไรก็อยู่กันมาได้. กรุงเทพฯ: สยาม. หน้า 143. ISBN 978-974-7-23524-1
- ↑ ประเสริฐ ณ นคร และวินัย พงศ์ศรีเพียร. (2552). อาจารยบูชา: สรรพสาระ ประวัติศาสตร์ ภาษาและวรรณกรรมไทย. โครงการวิจัย "๑๐๐ เอกสารสำคัญเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ไทย" ในความสนับสนุนของสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย จัดพิมพ์เป็นที่ระลึกเนื่องในโอกาสที่ ศาสตราจารย์ ดร. ประเสริฐ ณ นคร มีอายุครบ 90 ปี 21 มีนาคม 2552. กรุงเทพฯ: ศักดิ์โสภาการพิมพ์. 223 หน้า. ISBN 978-974-6-42582-7
- ↑ ประเสริฐ ณ นคร. (2542). ๘๐ ปี ศาสตราจารย์ ดร. ประเสริฐ ณ นคร: รวมบทความวิชาการด้านจารึกและเอกสารโบราณ. กรุงเทพฯ: คณะกรรมการจัดงาน ๘๐ ปี ศาสตราจารย์ ดร. ประเสริฐ ณ นคร. หน้า 124. ISBN 978-974-6-00597-5
- ↑ สุกฤต จงถาวรวาสนา. (2562). "ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของตาลโตนด", โครงการศูนย์ส่งเสริมวิถีชีวิตชาวเพชรบุรีกับภูมิทัศน์ "ทุ่งนา-ป่าตาล" (Full Report: Tung Na-Pa Tan: The Flokway Learning Center for Cultural Landscape of Ricefield and Sugar Palm Tree, Phetchaburi). วิทยานิพนธ์สถาปัตยกรรมศาสตร์บัณฑิต (ภูมิสถาปัตยกรรมศาสตร์). สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง กรุงเทพมหานคร. หน้า 2-5.
- ↑ นิยม สุขรองแพ่ง และกุศล เอี่ยมอรุณ. (2536). เพชรบุรี. กรุงเทพฯ: สารคดี. 240 หน้า. หน้า 104.
- ↑ ไมเคิล ไรท์. "หลายรสหลายเรื่อง", ศิลปวัฒนธรรม, 8(7), (มิถุนายน 2529): 88.
- ↑ มนัสนันท์ บุญทราพงษ์. (2544). การพัฒนาแป้งข้าวเจ้าผสมและส่วนผสมสำเร็จรูปในการผลิตขนมตาลเพื่ออุตสาหกรรมขนาดเล็ก. วิทยานิพนธ์วิทยาศาสตร์มหาบัณฑิต (พัฒนาผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมเกษตร). มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ กรุงเทพมหานคร.
- ↑ เกริกฤทธี ไทคูนธนภพ และสุจินตนา สืบสีสุก. (2555). ฝรั่งกับราชอาณาจักรสยาม: เรื่องเล่า มุมมอง ทัศนคติ ก่อนและหลังเสียกรุง. กรุงเทพฯ: สยามความรู้. 285 หน้า. หน้า 42. ISBN 978-616-7-40554-4
- ↑ คำให้การขุนหลวงหาวัด. (พิมพ์ครั้งที่ 2). นนทบุรี: มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช, 2547. 244 หน้า. หน้า 178. ISBN 978-974-6-45767-5
- ↑ เดือนเต็ม ทิมายงค์. (2558). งานวิจัย เรื่อง การพัฒนาผลิตภัณฑ์แป้งขนมตาลกึ่งสำเร็จรูปจากภูมิปัญญาขนมไทยโบราณเพื่อเพิ่มมูลค่าและส่งเสริมเศรษฐกิจชุมชน. กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม.
- ↑ นรินทร์ สังข์รักษา และคณะ. (2566). "ผลิตภัณฑ์ต้นแบบอาหารพื้นถิ่น อาหารคาว และอาหารหวาน", โครงการวิจัยเรื่อง “เสน่ห์วิถีอาหารเมืองเพชร” การต่อยอดอาหารพื้นถิ่นด้วยนวัตกรรมเรื่องเล่าเพื่อหนุนเสริมการท่องเที่ยวสร้างสรรค์เชิงวัฒนธรรมให้เป็นที่รู้จักและยอมรับในระดับประเทศและสากล. ทุนอุดหนุนการวิจัยสำนักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร (องค์การมหาชน) (แผนงานวิจัยอาหาร) ปีงบประมาณ พ.ศ. 2566. เพชรบุรี: มหาวิทยาลัยศิลปากร วิทยาเขตสารสนเทศเพชรบุรี. 48 หน้า.
- ↑ องค์ บรรจุน. "ข้างสำรับกัมพูชา: คำพื้นบ้านเขมรยังเป็นราชาศัพท์ไทยประสาอะไรกับอาหาร", ศิลปวัฒนธรรม, 42(10), (สิงหาคม 2564).
แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]- อาหารล้านนา: ขนมตาล เก็บถาวร 2010-06-20 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
 | บทความอาหาร เครื่องดื่ม และหัวข้อที่เกี่ยวข้องกับการบริโภคอื่น ๆ นี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล |