เฉาก๊วย

บทความนี้เกี่ยวกับอาหารหวาน สำหรับพรรณไม้ ดูที่ เฉาก๊วย (พืช)

เฉาก๊วย

เฉาก๊วยหั่นเป็นชิ้นประมาณ 1 ซม
มื้อ	ขนม
ภูมิภาค	เอเชียตะวันออกและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
อุณหภูมิเสิร์ฟ	แช่เย็นหรือร้อน
ตำราอาหาร: เฉาก๊วย   สื่อ: เฉาก๊วย

เฉาก๊วย
ชื่อภาษาจีน
อักษรจีนตัวเต็ม	涼粉
อักษรจีนตัวย่อ	凉粉
การถอดเสียง ภาษาจีนกลางมาตรฐาน ฮั่นยฺหวี่พินอิน liángfěn เวด-ไจลส์ liang2 fen3 ภาษากวางตุ้งมาตรฐาน อักษรโรมันแบบเยล leung4 fan2 ยฺหวิดเพ็ง loeng4 fan2
ชื่อภาษาจีนอื่น ๆ
ภาษาจีน	仙草
การถอดเสียง ภาษาจีนกลางมาตรฐาน ฮั่นยฺหวี่พินอิน xiān cǎo เวด-ไจลส์ hsien1 ts'ao3 ภาษากวางตุ้งมาตรฐาน อักษรโรมันแบบเยล sin1 chou2 ยฺหวิดเพ็ง sin1 cou2 ภาษาหมิ่นใต้ เป่อ่วยยีภาษาฮกเกี้ยน sian-chháu
ชื่อภาษาจีนอื่น ๆ (2)
ภาษาจีน	草粿
การถอดเสียง ภาษาจีนกลางมาตรฐาน ฮั่นยฺหวี่พินอิน cǎo guǒ ภาษากวางตุ้งมาตรฐาน ยฺหวิดเพ็ง cou2 gwo2 ภาษาหมิ่นใต้ เป่อ่วยยีภาษาฮกเกี้ยน tsháu kué
ชื่อภาษาเวียดนาม
ภาษาเวียดนาม	thạch sương sáo
ชื่อภาษาไทย
อักษรไทย	เฉาก๊วย
อักษรโรมัน	chaokuai
ชื่อMalay & Indonesian
Malay & Indonesian	cincau
ชื่อTagalog
Tagalog	gulaman

เฉาก๊วย (จีน: 草餜, 草粿) เป็นของหวานที่มีส่วนประกอบหลักมาจากพืชชนิดหนึ่งในตระกูลเดียวกับใบสะระแหน่ เป็นอาหารหวานชนิดหนึ่ง ซึ่งแพร่หลายในประเทศจีน จนถึงเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นที่รู้จักกันดีในฐานะที่เป็นทั้งในของหวาน และเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพ สำหรับในประเทศไทยนั้น ถือว่าเป็นอาหารหวานระดับพื้นบ้าน เนื่องจากมีการจำหน่ายทั่วไปในชุมชนเมืองทั่วประเทศ เฉาก๊วยมีฤทธิ์เย็น แก้ร้อนใน กระหายน้ำ ส่วนมากมักจะใส่ลงในเครื่องดื่ม ที่หวาน เช่น น้ำกระเจี๊ยบ น้ำแดง เป็นต้น

กรรมวิธี

เฉาก๊วยสีเขียว

เฉาก๊วย เป็นผลผลิตต่อเนื่องจากการแปรรูปต้นเฉาก๊วย ซึ่งเป็นพืชในวงศ์ Lamiaceae (วงศ์มิ้นท์) วงศ์เดียวกับ สะระแหน่ กะเพรา โหระพา แมงลัก และ ยี่หร่า

วิธีทำเฉาก๊วยอย่างง่าย ๆ คือ นำต้นเฉาก๊วยแห้งมาต้ม จนยางไม้และเพกทินละลายออกมาได้น้ำสีน้ำตาลดำ เรียกว่า ชาเฉาก๊วย จากนั้นก็กรองเอาแต่น้ำ แล้วนำไปผสมกับแป้งพืช เพื่อให้เฉาก๊วยคงตัวเป็นเจลลี่ ซึ่งส่วนประกอบนั้น แต่ละเจ้าจะมีสูตรของตนเอง วิธีที่เป็นต้นตำรับโบราณนั้น นิยมผสมกับแป้งท้าวยายม่อม และแป้งมันสำปะหลัง อัตราส่วนตามความเหมาะสม โดยแป้งมันจะทำให้เนื้อเฉาก๊วยนิ่ม (ใส่มากจะเหลว) ส่วนแป้งท้าวยายม่อมจะให้เนื้อเฉาก๊วยคงรูปได้นาน อาจปรับปรุงโดยใส่แป้งข้าวเจ้าเพื่อให้แข็งตัวขึ้น หรือเพิ่มแป้งข้าวเหนียวให้มีความหนุบหนับ หรือใส่ส่วนผสมอื่น ๆ ก็ได้ ปัจจุบัน มีผู้ค้าบางรายใส่สีผสมอาหารให้สีดำเข้มบ้าง ใส่วุ้น-เจลาติน เพื่อประหยัดต้นทุนก็มี

การรับประทานเฉาก๊วยแต่เดิมชาวจีนจะกินกับน้ำตาลทรายแดง โดยเอามาคลุกกับน้ำตาลให้เข้ากัน คนไทยนำมาดัดแปลงโดยหั่นเป็นชิ้น ๆ ใส่ในน้ำเชื่อมและน้ำแข็ง กินกับข้าวโพด ลูกชิด หรือลูกตาลเชื่อมก็ได้

ที่มาของคำว่าเฉาก๊วย

มาจากคำว่า เฉาก๊วย ในภาษาแต้จิ๋ว (草餜) แต่มักนิยมเขียนคำว่า 粿 มากกว่า (草粿) หมายถึงขนมหญ้า เพราะทำมาจากหญ้าเฉาก๊วย ระวังสับสนกับต้นเฉากว่อในจีนซึ่งใช้ตัวเขียนเดียวกัน

สรรพคุณ

เช่นเดียวกับพืชอื่น ๆ ในวงศ์มิ้นท์ เฉาก๊วยมีสรรพคุณแก้ร้อนในกระหายน้ำ แต่เนื่องจากมีระดับของน้ำมันหอมระเหย และสารออกฤทธิ์ ในระดับที่ต่ำกว่าตระกูลกะเพราเป็นอย่างมาก จึงส่งผลให้เฉาก๊วยไม่มีฤทธิ์ขับลม หรือบรรเทาปวด เหมือนดังที่มีในพืชตระกูลกะเพรา-โหระพา