ข้ามไปเนื้อหา

พระยาอุดมพงศ์เพ็ญสวัสดิ์ (หม่อมราชวงศ์ประยูร อิศรศักดิ์)

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
พระยาอุดมพงศ์เพ็ญสวัสดิ์
(หม่อมราชวงศ์ประยูร อิศรศักดิ์)
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย
ดำรงตำแหน่ง
21 มิถุนายน 2476 – 16 ธันวาคม 2476
นายกรัฐมนตรีพระยาพหลพลพยุหเสนา
ก่อนหน้าพระยาจ่าแสนยบดีศรีบริบาล
ถัดไปพันเอก พระยาพหลพลพยุหเสนา
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด15 พฤศจิกายน พ.ศ. 2416
เมืองพระนคร
เสียชีวิต21 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2501 (84 ปี)
ศาสนาพุทธ

มหาอำมาตย์ตรี พระยาอุดมพงศ์เพ็ญสวัสดิ์ (หม่อมราชวงศ์ประยูร อิศรศักดิ์) (15 พฤศจิกายน พ.ศ. 2416 – 21 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2501) เป็นอดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย ในรัฐบาลของพระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน) อดีตรัฐมนตรีไม่ได้ประจำกระทรวง ในรัฐบาลของพระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร และอดีตสมาชิกวุฒิสภา

ประวัติ

[แก้]

พระยาอุดมพงศ์เพ็ญสวัสดิ์ มีนามเดิมว่า หม่อมราชวงศ์ประยูร อิศรศักดิ์ เกิดเมื่อวันที่ 15 พฤศจิกายน พ.ศ. 2416 ที่จังหวัดพระนคร เป็นโอรสของหม่อมเจ้าเข็ม อิศรศักดิ์ พระโอรสในพระเจ้าราชวรวงศ์เธอ เจ้าฟ้าอิศราพงศ์ สำเร็จการศึกษาจากโรงเรียนวัดนวลนรดิศ [1]

ได้รับพระราชทานแต่งตั้งเป็น หม่อมอุดมพงศ์เพ็ญสวัสดิ์ ราชินิกูล ถือศักดินา 800 เมื่อวันที่ 25 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2438[2]ต่อมาได้รับโปรดเกล้าฯ ให้เป็น ข้าหลวงประจำเมืองเชียงใหม่ แล้วเลื่อนเป็น พระยาอิศรพันธ์โสภณ แล้วเลื่อนเป็น พระยาอุดมพงศ์เพ็ญสวัสดิ์ ถึงแก่กรรมเมื่อ 21 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2501 อายุ 84 ปี พระราชทานเพลิงศพเมื่อวันที่ 2 เมษายน พ.ศ. 2501 ณ เมรุวัดเทพศิรินทราวาส[3]

งานการเมือง

[แก้]

พระยาอุดมพงศ์เพ็ญสวัสดิ์ ได้รับการแต่งตั้งเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทย (ผู้แทนราษฎรชั่วคราว พ.ศ. 2475) ขณะมีอายุได้ 59 ปี ซึ่งถือว่าเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรชุดแรก ทั้งที่มิได้เป็นหนึ่งในคณะผู้ร่วมเปลี่ยนแปลงการปกครอง ต่อมาได้รับการแต่งตั้งเป็นรัฐมนตรีไม่ได้ประจำกระทรวง ในรัฐบาลของพระยามโนปกรณนิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) เมื่อ พ.ศ. 2476[4] และต่อมาจึงได้รับการแต่งตั้งเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย ในรัฐบาลของพระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน)[5]

ต่อมาในเหตุการณ์กบฏพระยาทรงสุรเดช เมื่อ พ.ศ. 2481 พระยาอุดมพงศ์เพ็ญสวัสดิ์ถูกกล่าวหาว่ามีส่วนร่วมในการกบฎเพื่อเปลี่ยนแปลงการปกครอง จึงถูกนำตัวขึ้นสู่การพิพากษาของศาลพิเศษที่ถูกจัดตั้งขึ้นในการนี้โดยเฉพาะ และถูกตัดสินให้จำคุกตลอดชีวิตเมื่อปี พ.ศ. 2482 โดยก่อนหน้านั้นในเหตุการณ์กบฏบวรเดช เมื่อ พ.ศ. 2476 ก็ถูกเพ่งเล็งมาก่อนแล้วว่าให้การดูแลเอาใจใส่นักโทษเป็นพิเศษในฐานะรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย ก่อนจะได้รับการนิรโทษกรรมในยุครัฐบาลของนายควง อภัยวงศ์ เมื่อปี พ.ศ. 2487 ในช่วงปลายสงครามโลกครั้งที่สอง และได้รับการแต่งตั้งเป็นสมาชิกพฤติสภาชุดที่ 2 (วุฒิสภา)[6] หลังการรัฐประหารในปี พ.ศ. 2490 และพ้นจากตำแหน่งไปหลังการรัฐประหารในปี พ.ศ. 2494 และได้วางมือทางการเมืองในที่สุด แต่ก็ยังคงติดตามการเปลี่ยนแปลงของบ้านเมืองมาตลอดจนกระทั่งถึงแก่อนิจกรรม[1]

บรรดาศักดิ์และตำแหน่ง

[แก้]
  • 25 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2438 หม่อมอุดมพงษ์เพ็ญสวัสดิ์ ราชินิกูล
  • เจ้ากรมตรวจ
  • 27 กันยายน พ.ศ. 2441 รั้งตำแหน่งอธิบดีกรมสารบัญชี[7]
  • พ.ศ. 2443 ข้าหลวงประจำเมืองเชียงใหม่[8]
  • 17 มิถุนายน 2446 – เจ้ากรมสำรวจ[9]
  • ปลัดบัญชีกระทรวงมหาดไทย
  • 2449 – อธิบดีกรมเก็บ[10]
  • 25 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2450 ผู้แทนปลัดกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ[11]
  • 1 เมษายน พ.ศ. 2451 ปลัดกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ[12]
  • 4 พฤศจิกายน พ.ศ. 2452 พระยาอิศรพันธ์โสภณ ถือศักดินา 1000[13]
  • 23 กรกฎาคม พ.ศ. 2453 พ้นจากตำแหน่งปลัดทูลฉลองกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ[14]
  • 29 ธันวาคม พ.ศ. 2462 พระยาอุดมพงศ์เพ็ญสวัสดิ์ ถือศักดินา 1600[15]
  • 30 มีนาคม พ.ศ. 2465 ปลัดกรมสำรวจ[16]
  • อธิบดีกรมสำรวจ
  • 31 มีนาคม พ.ศ. 2468 ผู้รั้งสมุหเทศาภิบาลสำเร็จราชการ มณฑลปัตตานี[17]
  • 5 พฤศจิกายน พ.ศ. 2469 สมุหเทศาภิบาลสำเร็จราชการมณฑลปัตตานี[18]

ยศ

[แก้]
  • มหาเสวกตรี
  • 29 มีนาคม พ.ศ. 2465 จางวางตรีพิเศษ[19]
  • 22 พฤษภาคม พ.ศ. 2469 มหาอำมาตย์ตรี[20]

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

[แก้]

ลำดับสาแหรก

[แก้]


อ้างอิง

[แก้]
  1. 1.0 1.1 หน้า 10 บทความ–การ์ตูน, พระยาอุดมพงศ์เพ็ญสวัสดิ์ : รัฐมนตรีที่เจอโทษขบถ. "ส่วนร่วมสังคมไทย" โดย นรนิติ เศรษฐบุตร. เดลินิวส์ฉบับที่ 24,382: วันศุกร์ที่ 15 กรกฎาคม พ.ศ. 2559 ขึ้น 11 ค่ำ เดือน 8 ปีวอก
  2. พระราชทานสัญญาบัตร
  3. ศุภวัฒย์ เกษมศรี, พลตรี หม่อมราชวงศ์, และรัชนี ทรัพย์วิจิตร. พระอนุวงศ์ชั้นหม่อมเจ้าในพระราชวงศ์จักรี. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์บรรณกิจ, พิมพ์ครั้งที่ 3 พ.ศ. 2549. 360 หน้า. หน้า หน้าที่. ISBN 974-221-818-8
  4. "คณะรัฐมนตรีคณะที่ 3 จากสำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2008-01-11. สืบค้นเมื่อ 2015-06-11.
  5. "คณะรัฐมนตรีคณะที่ 4 จากสำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2008-01-27. สืบค้นเมื่อ 2015-06-11.
  6. "วุฒิสภา ชุดที่ 2 (สมาชิกวุฒิสภา พ.ศ. 2489)" (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2016-03-05. สืบค้นเมื่อ 2015-06-11.
  7. แจ้งความกระทรวงมหาดไทย
  8. ส่งสัญญาบัตร์ตำแหน่งไปพระราชทาน
  9. ประกาศกระทรวงมหาดไทย
  10. ตำแหน่งข้าราชการ กระทรวงพระคลังมหาสมบัติ
  11. แจ้งความกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ
  12. แจ้งความกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ
  13. พระราชทานสัญญาบัตรขุนนาง
  14. แจ้งความกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ
  15. "พระราชทานบรรดาศักดิ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา: 3012. 4 มกราคม 1919.
  16. แจ้งความกระทรวงมหาดไทย
  17. ประกาศ ตั้งสมุหเทศาภิบาลมณฑลต่าง ๆ
  18. แจ้งความกระทรวงมหาดไทย
  19. ประกาศกรมบัญชาการกลางมหาดเล็ก เรื่อง พระราชทานยศ
  20. พระราชทานยศ
  21. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เก็บถาวร 2012-05-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๖๘ ตอนที่ ๗๔ ง หน้า ๕๖๕๓, ๑๑ ธันวาคม ๒๔๙๔
  22. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสสริยาภรณ์และเหรียญ, เล่ม ๔๗ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๐๓๐, ๙ พฤศจิกายน ๒๔๗๓
  23. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิศริยาภรณ์ จุลจอมเกล้าฝ่ายน่า, เล่ม ๕๑ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๖๕๗, ๒๓ พฤศจิกายน ๒๔๖๗
  24. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความ พระราชทานเหรียญพิทักษ์รัฐธรรมนูญ, เล่ม ๕๒ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๑๓๘, ๒๑ เมษายน ๒๔๗๘
  25. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสสริยาภรณ์, เล่ม ๔๕ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๔๑๐, ๑๘ พฤศจิกายน ๒๔๗๑
  26. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์, เล่ม ๔๕ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๖๙, ๖ พฤษภาคม ๒๔๗๑
  27. ส่งเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไปพระราชทาน