วิจิตร ลุลิตานนท์

ศาสตราจารย์ วิจิตร ลุลิตานนท์
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง
ดำรงตำแหน่ง 24 สิงหาคม 2489 – 11 พฤศจิกายน 2490
นายกรัฐมนตรี	พลเรือตรี ถวัลย์ ธำรงนาวาสวัสดิ์
ก่อนหน้า	ปรีดี พนมยงค์
ถัดไป	หม่อมเจ้าวิวัฒนไชย ไชยันต์
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	30 มิถุนายน พ.ศ. 2449 บ้านลุลิตานนท์ ถนนสีลม
เสียชีวิต	9 ธันวาคม พ.ศ. 2530 (81 ปี) บ้านขวัญจิตร ย่านบางเขน
ศาสนา	คริสต์
คู่สมรส	ทิพยวดี ลุลิตานนท์
ลายมือชื่อ

ศาสตราจารย์วิจิตร ลุลิตานนท์ (30 มิถุนายน พ.ศ. 2449 - 9 ธันวาคม พ.ศ. 2530) เป็นอดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง ในรัฐบาลพลเรือตรี ถวัลย์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ อดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงการคลังในรัฐบาลนายปรีดี พนมยงค์ และอดีตรัฐมนตรีไม่ได้ประจำกระทรวง

ประวัติ

ชีวิตครอบครัวและการศึกษา

ศาสตราจารย์วิจิตร ลุลิตานนท์ เกิดเมื่อ พ.ศ. 2449 ณ บ้านลุลิตานนท์ ถนนสีลม เป็นบุตรของหลวงวิจารณ์ศุขเกษม (ติ๊ด ลุลิตานนท์) เคยดำรงตำแหน่งนายกสมาคมธรรมศาสตร์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ กับมารดาชื่อทรัพย์

ในด้านการศึกษา วิจิตร ลุลิตานนท์ ได้เข้าศึกษาเบื้องต้นจากโรงเรียนประถมศึกษาเล็ก ๆ ในตรอกโรงภาษีชื่อว่า โรงเรียนครูสี ก่อนจะเข้าศึกษาต่อในโรงเรียนผดุงดรุณี แล้วจึงย้ายมาเรียนชั้นประถมและมัธยมศึกษาที่โรงเรียนอัสสัมชัญ จนจบการศึกษาในระดับมัธยมในปี พ.ศ. 2467

ภายหลังจากสำเร็จการศึกษาระดับมัธยมศึกษา วิจิตรได้เข้าศึกษาต่อที่โรงเรียนกฎหมาย กระทรวงยุติธรรม จนสำเร็จการศึกษาเป็นเนติบัณฑิตไทยในปี พ.ศ. 2470

การเข้ารับราชการในกระทรวงยุติธรรม

ภายหลังจากสำเร็จการศึกษาเป็นเนติบัณฑิตไทย ในปี พ.ศ. 2470 วิจิตร ได้เข้าทำงานในกรมร่างกฎหมาย กระทรวงยุติธรรม (ปัจจุบันโอนภารกิจมาเป็นสำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา) ในตำแหน่งเสมียนฝึกหัด

ภายหลังจากทำงานเป็นเสมียฝึกหัดได้ 2 ปี (พ.ศ. 2472) โรงเรียนกฎหมาย กระทรวงยุติธรรม ได้ขาดแคลนล่ามภาษาฝรั่งเศสที่ทำงานร่วมกับที่ปรึกษากฎหมายชาวต่างชาติ (นายหลุยส์ ดูปลาตร์ นายอังรี เอกูต์ และนายเอมิล ริโวด์) วิจิตรจึงได้เข้าทำงานที่โรงเรียนกฎหมายอีกตำแหน่งหนึ่ง ในฐานะล่ามช่วยแปลภาษาฝรั่งเศส

ต่อมาในปี พ.ศ. 2474 วิจิตรได้สอบเข้ารับราชการเป็นผู้พิพากษาฝึกหัด กระทรวงยุติธรรม และได้รับราชการเรื่อยมาจนเป็นผู้พิพากษาในกระทรวงยุติธรรมในปี พ.ศ. 2475 และผู้ช่วยเลขานุการ กรมร่างกฎหมาย ในปี พ.ศ. 2476 ซึ่งในเวลาต่อมาในปี พ.ศ. 2477 ได้มีการจัดตั้งสำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกาขึ้นมาโดยมีรูปแบบคล้ายกับสภาแห่งรัฐ (Conseil d'État) ของประเทศสาธารณรัฐฝรั่งเศส โดยขึ้นกับคณะรัฐมตรี จึงได้มีการโอนภารกิจของกรมร่างกฎหมายไปอยู่กับสำนักงานคณะกรรมการกฤษฎี ส่งผลให้วิจิตรต้องโอนย้ายตามไปดำรงตำแหน่งหัวหน้าแผนกในกองกฤษฎีกา สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกาในปี พ.ศ. 2477

มหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง

นอกจากการทำงานในกระทรวงยุติธรรมแล้ว ภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง วิจิตรยังได้เข้าทำงานที่มหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมืองในตำแหน่งผู้ช่วยจัดทำตำราของมหาวิทยาลัย มีหน้าที่จดบันทึกคำบรรยายเพื่อเอามาเรียบเรียงเป็นตำราและคำสอนสำหรับนักศึกษาของมหาวิทยาลัย โดยวิจิตรเริ่มต้นทำหน้าที่ตั้งแต่ในปี พ.ศ. 2477

ผลงานการจัดทำตำราและคำสอนของวิจิตร เช่น ตำรากฎหมายลักษณะพยานและจิตตวิทยา ชั้นปริญญาตรี เป็นต้น ซึ่งเป็นการสรุปคำบรรยายของหลุยส์ ดูปลาตร์ (L. DUPLATRE) ผู้บรรยายชาวฝรั่งเศส ซึ่งเคยบรรยายกฎหมายที่โรงเรียนกฎหมาย กระทรวงยุติธรรม โดยตำราของวิจิตร และดูปลาตร์นี้เป็นตำรากฎหมายพยานหลักฐานที่มีความทันสมัยและสอดคล้องกับหลักการกฎหมายพยานในเวลานั้นมากที่สุด

วิจิตรได้ทำงานในมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมืองเป็นระยะเวลานานหลายปี จนกระทั่งได้ดำรงตำแหน่งสำคัญ อาทิ อาจารย์ประจำมหาวิทยาลัย ผู้ช่วยเลขาธิการมหาวิทยาลัย (เทียบเท่าผู้ช่วยอธิการบดี) และเลขาธิการมหาวิทยาลัย (เทียบเท่ารองอธิการบดี) ซึ่งเป็นตำแหน่งผู้บริหารระดับสูงของมหาวิทยาลัย

ณ มหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมืองนี้ วิจิตรได้มีบทบาทสำคัญอีกประการหนึ่ง เมื่อสงครามมหาเอเชียบูรพาเริ่มต้นขึ้น มหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมืองได้กลายเป็นฐานที่มั่นสำคัญของขบวนการเสรีไทย วิจิตรได้ร่วมกับสมาชิกเสรีไทย ภายใต้การนำของนายปรีดี พนมยงค์ ผู้นำขบวนการเสรีไทย ภายใต้รหัสลับว่า รู๊ท ร่วมกันกับคณะทำงานชุดแรก คือ นายเดือน บุนนาค นายเสริม วินิจฉัยกุล และนายทวี ตะเวทิกุล โดยวิจิตรมีฐานะสำคัญในฐานะเลขาธิการเสรีไทย คอยประสานงานระหว่างเสรีไทยในประเทศ

บทบาททางการเมือง

วิจิตร ลุลิตานนท์ ได้รับตำแหน่งรัฐมนตรีไม่ได้ประจำกระทรวงครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. 2488 ในรัฐบาลนายทวี บุณยเกตุ และได้ดำรงตำแหน่งต่อมาในรัฐบาลหม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช ต่อมาเมื่อพ.ศ. 2489 ในรัฐบาลนายปรีดี พนมยงค์ได้ดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงการคลัง ในรัฐบาลพลเรือตรี ถวัลย์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ จึงได้รับการแต่งตั้งเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง และพ้นจากตำแหน่งไปเพราะมีการรัฐประหารขึ้นโดยคณะทหาร เมื่อวันที่ 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2490 นอกจากนี้ยังเคยได้รับการแต่งตั้งเป็นสมาชิกวุฒิสภาในวุฒิสภาไทย ชุดที่ 1

ในช่วงที่ดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง ผลงานสำคัญของวิจิตรในขณะนั้นคือ การเสนอจัดตั้งบริษัทเทวเวศประกันภัย จำกัดขึ้นมาในปี พ.ศ. 2489 โดยการจัดตั้งบริษัทนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อให้บริษัทประกันของรัฐบาล

ภายหลังจากพ้นจากตำแหน่งการเมือง วิจิตรได้ใช้เวลาส่วนใหญ่ไปกับการสอนหนังสือให้กับมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ จนเกษียณอายุราชการ และเป็นศาสตราจารย์พิเศษต่อมา

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2511 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์มงกุฎไทย (ป.ม.)
• พ.ศ. 2507 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 2 ทวีติยาภรณ์ช้างเผือก (ท.ช.)