พระยานิติศาสตร์ไพศาลย์ (วัน จามรมาน)

ศาสตราจารย์ พระยานิติศาสตร์ไพศาลย์ (วัน จามรมาน) ป.ช., ป.ม., ท.จ.
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม
ดำรงตำแหน่ง 21 มิถุนายน พ.ศ. 2476 – 12 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2479
นายกรัฐมนตรี	พระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน)
ก่อนหน้า	พระยาเทพวิทุรพหุลศรุตบดี (บุญช่วย วณิกกุล)
ถัดไป	เจ้าพระยามหิธร (ลออ ไกรฤกษ์)
สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร แบบประเภทที่ 2
ดำรงตำแหน่ง 9 ธันวาคม พ.ศ. 2476 – 11 สิงหาคม พ.ศ. 2479
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	15 กันยายน พ.ศ. 2431 จังหวัดพระนคร ประเทศสยาม
เสียชีวิต	11 มีนาคม พ.ศ. 2510 (78 ปี) จังหวัดพระนคร ประเทศสยาม

ศาสตราจารย์ พระยานิติศาสตร์ไพศาลย์ (วัน จามรมาน) เป็นอดีตอนุกรรมการร่างรัฐธรรมนูญ เป็นอดีตอธิบดีกรมอาลักษณ์ ผู้เคยทำงานใกล้ชิดพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในกรมราชเลขาธิการ

ประวัติ

พระยานิติศาสตร์ไพศาล เป็นคนกรุงเทพฯ เกิดเมื่อวันที่ 15 กันยายน พ.ศ. 2431 ที่บ้านเชิงสะพานยศเส อำเภอปทุมวัน จังหวัดพระนคร โดยมีชื่อเดิมว่า "วัน จามรมาน" เป็นบุตรของจมื่นเสนาสงคราม (ช้าง จามรมาน) กับนางพลอย เสนาสงคราม เขาได้เข้าเรียนชั้นประถมที่โรงเรียนวัดเทพธิดาราม แล้วไปต่อชั้นมัธยมที่โรงเรียนวัดราชบุรณะ และไปจบชั้นมัธยมศึกษาพิเศษจากโรงเรียนสวนกุหลาบอังกฤษ (ที่ย้ายมาจัดการเรียนการสอนที่โรงเรียนเทพศิรินทร์ในช่วงเวลานั้น) ต่อมาได้เข้าไปเป็นนักเรียนล่ามของกระทรวงยุติธรรม เมื่อปี พ.ศ. 2451 จึงมีโอกาสเข้าเรียนโรงเรียนกฎหมายกระทรวงยุติธรรม ในปี พ.ศ. 2453 สอบได้เป็นเนติบัณฑิตชั้น 2 เข้ารับราชการเป็นผู้พิพากษาศาลคดีต่างประเทศ และในปี พ.ศ. 2454 ได้รับการคัดเลือกไปเรียนวิชากฎหมายต่อที่ประเทศอังกฤษ ที่สำนักกฎหมายเกรย์อินน์ จนเรียบจบกฎหมายจากอังกฤษในปี พ.ศ. 2459 แล้วจึงกลับไทยมาเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาทเมื่อวันที่ 15 ตุลาคม 2460 แล้วรับราชการเป็นผู้พิพากษาต่อมา

พระยานิติศาสตร์ไพศาล ขณะมีตำแหน่งเป็นผู้พิพากษาศาลพระราชอาญา ในปี พ.ศ. 2460 ก็ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นหลวงอรรถกัลยาณวาทย์ ได้ปีเดียวก็ได้รับการเลื่อนบรรดาศักดิ์ขึ้นเป็น “พระนิติศาสตร์ไพศาล” ได้เป็นกรรมการในศาลฎีกา ครั้นถึงปี พ.ศ. 2463 จึงย้ายงานจากทางด้านตุลาการมาอยู่ที่กรมราชเลขาธิการ มาเป็นเจ้ากรมกองการต่างประเทศ

ในเวลาอีก 3 ปีต่อมาได้รับการเลื่อนบรรดาศักดิ์ขึ้นเป็นพระยาในราชทินนามเดิม ทำงานในกรมราชเลขาธิการ ต่อมาถึงปี พ.ศ. 2470 ได้ขึ้นดำรงตำแหน่งอธิบดีกรมอาลักษณ์ จากนั้นอีก 3 ปี จึงย้ายกลับไปยังหน่วยงานเดิมที่กระทรวงยุติธรรม โดยในปี พ.ศ. 2474 ก่อนเปลี่ยนแปลงการปกครองท่านได้ขึ้นเป็นอธิบดีผู้พิพากษาศาลพระราชอาญา และเป็นอธิบดีผู้พิพากษาศาลคดีต่างประเทศในปีถัดมา

เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงการปกครองในปี 2475 ได้มีการแต่งตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรชั่วคราวชุดแรกขึ้นมาจำนวน 70 คน พระยานิติศาสตร์ฯ เป็นหนึ่งในสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร และได้รับการแต่งตั้งเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2

พระยานิติศาสตร์ฯ เคยเป็นคณบดีคนแรก ของคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เป็นอาจารย์สอนกฎหมายที่จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และเคยเป็นประธานกรรมการธนาคารออมสิน (พ.ศ. 2490-2492)

พระยานิติศาสตร์ฯ ถึงแก่อนิจกรรมในวันที่ 11 มีนาคม พ.ศ. 2510

ยศ บรรดาศักดิ์ และตำแหน่ง

• – อำมาตย์โท
• 29 พฤศจิกายน 2463 – เข้ารับพระราชทานสัญญาบัตรบรรดาศักดิ์ พระนิติศาสตร์ไพศาลย์
• 18 ธันวาคม 2463 – เปลี่ยนเป็นเสวกโท
• 2 มีนาคม 2467 – เรือตรีเสือป่า
• – เสวกเอก
• – 7 พฤศจิกายน 2470 – มหาเสวกตรี

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2498 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์ช้างเผือก (ป.ช.)
• พ.ศ. 2494 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์มงกุฎไทย (ป.ม.)
• พ.ศ. 2472 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้า (ท.จ.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2478 – เหรียญพิทักษ์รัฐธรรมนูญ (พ.ร.ธ.)
• พ.ศ. 2461 – เหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา (ร.ด.ม.(ศ))
• พ.ศ. 2476 – เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)
• พ.ศ. 2467 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 6 ชั้นที่ 3 (ว.ป.ร.3)
• พ.ศ. 2470 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 7 ชั้นที่ 4 (ป.ป.ร.4)
• พ.ศ. 2468 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 7 (ร.ร.ศ.7)
• พ.ศ. 2475 – เหรียญเฉลิมพระนคร 150 ปี (ร.ฉ.พ.)
• พ.ศ. 2493 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 9 (ร.ร.ศ.9)