พระยานิติศาสตร์ไพศาลย์ (วัน จามรมาน)

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
พระยานิติศาสตร์ไพศาลย์
(วัน จามรมาน)
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม[a]
ดำรงตำแหน่ง
21 มิถุนายน พ.ศ. 2476 – 12 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2479
นายกรัฐมนตรีพระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน)
ก่อนหน้าพระยาเทพวิทุรพหุลศรุตบดี (บุญช่วย วณิกกุล)
ถัดไปเจ้าพระยามหิธร (ลออ ไกรฤกษ์)
สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร[b]
แบบประเภทที่ 2
ดำรงตำแหน่ง
9 ธันวาคม พ.ศ. 2476 – 11 สิงหาคม พ.ศ. 2479
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด15 กันยายน พ.ศ. 2431
จังหวัดพระนคร ประเทศสยาม
เสียชีวิต11 มีนาคม พ.ศ. 2510 (78 ปี)
จังหวัดพระนคร ประเทศสยาม

ศาสตราจารย์ พระยานิติศาสตร์ไพศาลย์ (วัน จามรมาน) เป็นอดีตอนุกรรมการร่างรัฐธรรมนูญ เป็นอดีตอธิบดีกรมอาลักษณ์ ผู้เคยทำงานใกล้ชิดพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในกรมราชเลขาธิการ

ประวัติ[แก้]

พระยานิติศาสตร์ไพศาล เป็นคนกรุงเทพฯ เกิดเมื่อวันที่ 15 กันยายน พ.ศ. 2431[1] ที่บ้านเชิงสะพานยศเส อำเภอปทุมวัน จังหวัดพระนคร โดยมีชื่อเดิมว่า "วัน จามรมาน" เป็นบุตรของจมื่นเสนาสงคราม (ช้าง จามรมาน) กับนางพลอย เสนาสงคราม เขาได้เข้าเรียนชั้นประถมที่โรงเรียนวัดเทพธิดาราม แล้วไปต่อชั้นมัธยมที่โรงเรียนวัดราชบุรณะ และไปจบชั้นมัธยมศึกษาพิเศษจากโรงเรียนสวนกุหลาบอังกฤษ (ที่ย้ายมาจัดการเรียนการสอนที่โรงเรียนเทพศิรินทร์ในช่วงเวลานั้น)[2] ต่อมาได้เข้าไปเป็นนักเรียนล่ามของกระทรวงยุติธรรม เมื่อปี พ.ศ. 2451 จึงมีโอกาสเข้าเรียนโรงเรียนกฎหมายกระทรวงยุติธรรม ในปี พ.ศ. 2453 สอบได้เป็นเนติบัณฑิตชั้น 2 เข้ารับราชการเป็นผู้พิพากษาศาลคดีต่างประเทศ และในปี พ.ศ. 2454 ได้รับการคัดเลือกไปเรียนวิชากฎหมายต่อที่ประเทศอังกฤษ ที่สำนักกฎหมายเกรย์อินน์ จนเรียบจบกฎหมายจากอังกฤษในปี พ.ศ. 2459 แล้วจึงกลับไทยมาเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาทเมื่อวันที่ 15 ตุลาคม 2460[3] แล้วรับราชการเป็นผู้พิพากษาต่อมา

พระยานิติศาสตร์ไพศาล ขณะมีตำแหน่งเป็นผู้พิพากษาศาลพระราชอาญา ในปี พ.ศ. 2460 ก็ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นหลวงอรรถกัลยาณวาทย์ ได้ปีเดียวก็ได้รับการเลื่อนบรรดาศักดิ์ขึ้นเป็น “พระนิติศาสตร์ไพศาล” ได้เป็นกรรมการในศาลฎีกา ครั้นถึงปี พ.ศ. 2463 จึงย้ายงานจากทางด้านตุลาการมาอยู่ที่กรมราชเลขาธิการ มาเป็นเจ้ากรมกองการต่างประเทศ

ในเวลาอีก 3 ปีต่อมาได้รับการเลื่อนบรรดาศักดิ์ขึ้นเป็นพระยาในราชทินนามเดิม ทำงานในกรมราชเลขาธิการ ต่อมาถึงปี พ.ศ. 2470 ได้ขึ้นดำรงตำแหน่งอธิบดีกรมอาลักษณ์ จากนั้นอีก 3 ปี จึงย้ายกลับไปยังหน่วยงานเดิมที่กระทรวงยุติธรรม โดยในปี พ.ศ. 2474 ก่อนเปลี่ยนแปลงการปกครองท่านได้ขึ้นเป็นอธิบดีผู้พิพากษาศาลพระราชอาญา และเป็นอธิบดีผู้พิพากษาศาลคดีต่างประเทศในปีถัดมา

เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงการปกครองในปี 2475 ได้มีการแต่งตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรชั่วคราวชุดแรกขึ้นมาจำนวน 70 คน พระยานิติศาสตร์ฯ เป็นหนึ่งในสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร และได้รับการแต่งตั้งเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2[4]

พระยานิติศาสตร์ฯ เคยเป็นคณบดีคนแรก ของคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เป็นอาจารย์สอนกฎหมายที่จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และเคยเป็นประธานกรรมการธนาคารออมสิน (พ.ศ. 2490-2492)[5]

พระยานิติศาสตร์ฯ ถึงแก่อนิจกรรมในวันที่ 11 มีนาคม พ.ศ. 2510

ยศและตำแหน่ง[แก้]

  • – อำมาตย์โท
  • 29 พฤศจิกายน 2463 – เข้ารับพระราชทานสัญญาบัตรบรรดาศักดิ์ พระนิติศาสตร์ไพศาลย์[6]
  • 18 ธันวาคม 2463 – เปลี่ยนเป็นเสวกโท[7]
  • 2 มีนาคม 2467 – เรือตรีเสือป่า[8]
  • – เสวกเอก
  • – 7 พฤศจิกายน 2470 – มหาเสวกตรี[9]

เครื่องราชอิสริยาภรณ์[แก้]

เชิงอรรถ[แก้]

  1. ระหว่างวันที่ 21 มิถุนายน พ.ศ. 2476 จนถึงวันที่ 1 กันยายน พ.ศ. 2476 เป็นรัฐมนตรีทำการแทนรัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม
  2. สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรชุดชั่วคราว ตั้งแต่ 28 มิถุนายน พ.ศ. 2475 – 9 ธันวาคม พ.ศ. 2476

อ้างอิง[แก้]

  1. พระยานิติศาสตร์ไพศาลย์ (วัน จามรมาน)
  2. "สำเนาที่เก็บถาวร". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-08-14. สืบค้นเมื่อ 2020-05-04.
  3. นักเรียนหลวงเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท
  4. ได้รับการแต่งตั้งเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
  5. ธนาคารออมสิน[ลิงก์เสีย]
  6. รายวันพระราชทานสัญญาบัตรบรรดาศักดิ์
  7. พระราชทานยศ
  8. พระราชทานยศเสือป่า
  9. พระราชทานยศ
  10. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักคณะรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๗๒ ตอนที่ ๙๕ ง หน้า ๓๐๔๔, ๑๓ ธันวาคม ๒๔๙๘
  11. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เก็บถาวร 2012-05-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๖๘ ตอนที่ ๗๔ ง หน้า ๕๖๕๔, ๑๑ ธันวาคม ๒๔๙๔
  12. ราชกิจจานุเบกษา, เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้าฝ่ายหน้าและฝ่ายใน, เล่ม ๕๖ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๙๒๙, ๑ ธันวาคม ๒๔๗๒
  13. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความ พระราชทานเหรียญพิทักษ์รัฐธรรมนูญ, เล่ม ๕๒ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๑๓๘, ๒๑ เมษายน ๒๔๗๘
  14. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญดุษฎีมาลา เก็บถาวร 2018-02-10 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๓๕ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๐๑๓, ๒ กุมภาพันธ์ ๒๔๖๑
  15. ราชกิจจานุเบกษา, ส่งเหรียญจักรพรรดิมาลาไปพระราชทาน, เล่ม ๕๑ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๔๒๑, ๒ ธันวาคม ๒๔๗๗
  16. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๔๑ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๔๘๘, ๑ มกราคม ๒๔๖๗
  17. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์, เล่ม ๔๔ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๑๖๙๖, ๔ กันยายน ๒๔๗๐