พระยามโนปกรณนิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์)
มหาอำมาตย์โท พระยามโนปกรณนิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) ป.ม., ท.จ.ว., ว.ป.ร.3, ป.ป.ร.4 | |
---|---|
![]() | |
พระยามโนปกรณนิติธาดาในปี 2473 | |
นายกรัฐมนตรีไทย คนที่ 1 | |
ดำรงตำแหน่ง 28 มิถุนายน พ.ศ. 2475 – 20 มิถุนายน พ.ศ. 2476 (0 ปี 358 วัน) | |
กษัตริย์ | พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว |
ถัดไป | พระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน) |
ประธานคณะกรรมการราษฎร | |
ดำรงตำแหน่ง 28 มิถุนายน พ.ศ. 2475 – 10 ธันวาคม พ.ศ. 2475 (0 ปี 165 วัน) | |
กษัตริย์ | พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว |
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ | |
ดำรงตำแหน่ง 31 ธันวาคม พ.ศ. 2475 – 29 มิถุนายน พ.ศ. 2476 (0 ปี 197 วัน) | |
นายกรัฐมนตรี | ตนเอง |
ก่อนหน้า | ตนเอง (ในฐานะเสนาบดี) |
ถัดไป | เจ้าพระยาศรีธรรมาธิเบศ (จิตร ณ สงขลา) |
เสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ | |
ดำรงตำแหน่ง 29 มิถุนายน พ.ศ. 2475 – 10 ธันวาคม พ.ศ. 2475 (0 ปี 164 วัน) | |
ก่อนหน้า | พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศุภโยคเกษม |
ถัดไป | ตนเอง (ในฐานะรัฐมนตรีว่าการ) |
ข้อมูลส่วนบุคคล | |
เกิด | 15 กรกฎาคม พ.ศ. 2427 จังหวัดพระนคร ประเทศสยาม |
เสียชีวิต | 1 ตุลาคม พ.ศ. 2491 (64 ปี) ปีนัง สหพันธรัฐมาลายา |
คู่สมรส | คุณหญิงนิตย์ มโนปกรณนิติธาดา เชย หุตะสิงห์ |
มหาอำมาตย์โท พระยามโนปกรณนิติธาดา (ชื่อเดิมว่า ก้อน หุตะสิงห์ (15 กรกฎาคม พ.ศ. 2427 – 1 ตุลาคม พ.ศ. 2491) เป็นขุนนางชาวสยาม ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีสยามคนแรก หลังจากการปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475 โดยได้รับเลือกจากสมาชิกคณะราษฎร เพื่อเป็นการประนอมอำนาจกับอำนาจเก่า เป็นผู้มีส่วนสำคัญในการร่างรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยาม (พ.ศ. 2475) ซึ่งมีการเพิ่มพระราชอำนาจคืนเป็นอันมากเมื่อเทียบกับรัฐธรรมนูญฉบับชั่วคราว เขาสมคบกับพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวในการสั่งปิดสภาผู้แทนราษฎรและงดใช้รัฐธรรมนูญบางมาตราในเดือนเมษายน พ.ศ. 2476 ซึ่งถือเป็นรัฐประหารครั้งแรกของไทย และเป็นจุดด่างพร้อยของประชาธิปไตยไทยมาจวบจนปัจจุบัน สุดท้ายพระยามโนปกรณ์นิติธาดาถูกขับออกจากตำแหน่งจากรัฐประหารในปี พ.ศ. 2476
ประวัติ[แก้]
พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) เกิดเมื่อวันที่ 15 กรกฎาคม พ.ศ. 2427 ที่จังหวัดพระนคร เป็นบุตรของนายฮวด กับนางแก้ว หุตะสิงห์ ซึ่งทั้งสองเป็นชาวไทยเชื้อสายจีน ท่านได้เริ่มการศึกษาชั้นต้นที่วัดราชบูรณะ (วัดเลียบ) จากนั้นจึงเข้าศึกษาต่อที่โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย ในกรุงเทพมหานคร ต่อมาท่านได้ศึกษาวิชากฎหมายที่โรงเรียนอัสสัมชัญ และโรงเรียนกฎหมายกระทรวงยุติธรรม จนสำเร็จเป็นเนติบัณฑิตสยาม และต่อมาได้ทุนเล่าเรียนหลวงไปศึกษาด้านกฎหมายจนสำเร็จเนติบัณฑิตจากสถาบัน The Middle Temple กรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ เมื่อปี พ.ศ. 2448 เมื่อสำเร็จเนติบัณฑิตสยามแล้ว ท่านได้เข้ารับราชการในตำแหน่งผู้พิพากษาศาลอุทธรณ์ กระทรวงยุติธรรม จนได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น “หลวงประดิษฐ์พิจารณ์การ” จนกระทั่งได้เป็น “สมุหพระนิติศาสตร์” และ “พระยามโนปกรณ์นิติธาดา” ในที่สุด
พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) ได้เข้ารับราชการในตำแหน่งผู้พิพากษาศาลอุทธรณ์ สังกัดกระทรวงยุติธรรม และนอกจากนี้ยังเป็นอาจารย์สอนวิชากฎหมาย ทำให้ท่านมีลูกศิษย์ลูกหามาก ในเวลาต่อมาท่านได้เป็นอธิบดีศาลฎีกา และได้รับความไว้วางพระราชหฤทัยจากพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ให้ดำรงตำแหน่งองคมนตรีที่ปรึกษาราชการในพระองค์มาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2461 ต่อมาขณะเกิดการปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475 พระยามโนปกรณ์นิติธาดา กำลังดำรงตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงการคลังในขณะนั้น[1]
บทบาททางการเมือง[แก้]
พระยามโนปกรณนิติธาดา เป็นผู้ที่จบการศึกษาวิชากฎหมายระดับเนติบัณฑิต จากประเทศอังกฤษ เป็นข้าราชการตุลาการผู้ที่ได้ชื่อว่ามือสะอาด ไม่เคยมีเรื่องด่างพร้อยมาตลอดชีวิตการรับราชการ เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงการปกครอง ท่านได้รับเลือกจากคณะราษฎรโดยนายปรีดี พนมยงค์ ให้ดำรงตำแหน่งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรชุดแรกที่มีด้วยกันทั้งหมด 70 คน ที่มาจากการแต่งตั้ง และได้รับคัดเลือกให้ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีคนแรกของประเทศ ด้วยหวังว่าท่านจะเป็นคนกลางประสานความเข้าใจระหว่างกลุ่มผู้นิยมการปกครองแบบเก่า และกลุ่มผู้เปลี่ยนแปลงการปกครอง โดยพระยามโนปกรณ์นิติธาดาได้ถูกทาบทามตั้งแต่วันแรกที่มีการเปลี่ยนแปลงการปกครอง แต่ทว่ายังไม่ตอบรับเลยในทันที เพียงแต่ขอเวลาไปตัดสินใจหนึ่งคืน และได้ให้คำตอบรับในเช้าวันถัดมา[2]
จากกรณีร่างเค้าโครงเศรษฐกิจ (สมุดปกเหลือง) ของหลวงประดิษฐ์มนูธรรม เขาใช้เล่ห์กลในการปัดเค้าโครงดังกล่าวตกไป และยกพระราชวินิจฉัยของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว (สมุดปกขาว) ซึ่งไม่มีผู้รับสนองมาอ้าง เขาสมคบกับพระยาทรงสุรเดช สมาชิกคณะราษฎรที่แยกตัวออกไป ใช้อำนาจของนายกรัฐมนตรีปิดสภา พร้อมงดใช้รัฐธรรมนูญบางมาตรา[3]:19 รวมทั้งได้เนรเทศนายปรีดี พนมยงค์ ไปประเทศฝรั่งเศส[3]:21 และออกพระราชบัญญัติป้องกันการกระทำอันเป็นคอมมิวนิสต์เป็นฉบับแรกด้วย นับว่าเป็นรัฐประหารครั้งแรกของไทย และเป็นจุดด่างพร้อยของประชาธิปไตยไทยมาจวบจนปัจจุบัน
เหตุการณ์ความขัดแย้งเหล่านี้ ได้บานปลายนำไปสู่การรัฐประหารในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2476 ที่ พันเอกพระยาพหลพลพยุหเสนา หัวหน้าคณะราษฎรได้รัฐประหารคืน และเนรเทศไปยังปีนังด้วยรถไฟ พร้อมกับเรียกตัวนายปรีดีกลับมาจากฝรั่งเศส ซึ่งพระยามโนปกรณนิติธาดาก็ได้ใช้ชีวิตในบั้นปลายอยู่ที่ปีนัง ตราบจนถึงแก่อสัญกรรม
ชีวิตส่วนตัวชื่นชอบในการเดินป่าและล่าสัตว์ป่า[4]
ครอบครัว[แก้]
พระยามโนปกรณนิติธาดาสมรสครั้งแรกกับคุณหญิงนิตย์ มโนปกรณนิติธาดา (สกุลเดิม สาณะเสน) ธิดาของพระยาวิสูตรโกษา (ฟัก สาณะเสน)
คุณหญิงมโนปกรณนิติธาดาได้ตามเสด็จพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวกับสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี เมื่อคราวเสด็จประพาสอาณานิคมอินโดจีนของฝรั่งเศส ระหว่างวันที่ 6 เมษายน - 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2473 จนเมื่อวันที่ 4 พฤษภาคมนั้น ได้เกิดอุบัติเหตุเมื่อรถยนต์ที่เธอนั่งพุ่งชนเข้ากับเสาโทรเลข เนื่องจากความประมาทของพลขับ[5] ทำให้คุณหญิงมโนปกรณนิติธาดาบาดเจ็บสาหัสที่ศีรษะมีบาดแผลฉกรรจ์ ภายหลังคุณหญิงทนพิษบาดแผลไม่ไหวจึงเสียชีวิตลงในเวลา 12.35 นาฬิกา ของวันที่ 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2473[5]
เมื่อพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงทราบ จึงทรงร่นระยะเวลาพระราชกรณียกิจ และโปรดให้งดงานรื่นเริงต่าง ๆ ระหว่างการเสด็จประพาสไปเสียสิ้น[5] ทั้งยังได้สร้างอนุสาวรีย์เสาหินรูปหน้านางสี่หน้าเพื่อเก็บอังคารของคุณหญิงที่วัดปทุมวนาราม[5]
หลังการเสียชีวิตของคุณหญิงมโนปกรณนิติธาดา พระยามโนปกรณนิติธาดาจึงใช้ชีวิตคู่กับ เชย หุตะสิงห์[5]และมีบุตรคนเดียวคือ ตุ้ม หุตะสิงห์[5]
เครื่องราชอิสริยาภรณ์[แก้]
- พ.ศ. 2470 -
เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้น 1 ประถมาภรณ์มงกุฎไทย (ป.ม.)[6]
- พ.ศ. 2474 -
เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ท.จ.ว.)[7]
- พ.ศ. 2455 -
เหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา (ร.ด.ม.(ศ)) [8]
- พ.ศ. 2462 -
เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 6 ชั้นที่ 3 (ว.ป.ร.3)[9]
- พ.ศ. 2469 -
เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 7 ชั้นที่ 4[10]
อ้างอิง[แก้]
- ↑ "พระยามโนปกรณ์นิติธาดา". สถาบันพระปกเกล้า. สืบค้นเมื่อ 6 กรกฎาคม 2563. Check date values in:
|accessdate=
(help) - ↑ นายหนหวย. เจ้าฟ้าประชาธิปกราชันผู้นิราศ. กรุงเทพฯ : พิมพ์จำหน่ายด้วยตัวเอง, 2530. 704 หน้า. หน้า 284.
- ↑ 3.0 3.1 ใจจริง, ณัฐพล (2556). ขอฝันใฝ่ในฝันอันเหลือเชื่อ: ความเคลื่อนไหวของขบวนการปฏิปักษ์ปฏิวัติสยาม (พ.ศ. 2475-2500) (1 ed.). ฟ้าเดียวกัน. ISBN 9786167667188. Check date values in:
|date=
(help) - ↑ นายกฯคนแรก
- ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 OSKNETWORK. OSK พระยามโนปกรณ์นิติธาดา 'คนนอกคณะราษฎร' นายกรัฐมนตรีคนแรกของสยามประเทศ. เรียกดูเมื่อ 5 กันยายน 2555
- ↑ พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์
- ↑ พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์
- ↑ พระราชทานเหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา,พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ หน้า ๕๓๘ เล่ม ๓๖, ๒๖ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๖๒
- ↑ พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเหรียญ
ดูเพิ่ม[แก้]
แหล่งข้อมูลอื่น[แก้]
งานศึกษาที่เกี่ยวข้อง[แก้]
- นครินทร์ เมฆไตรรัตน์. (2560). พระยามโนปกรณ์นิติธาดากับการเมืองสยามในปี พ.ศ. 2475. ความคิด ความรู้ และอำนาจในการเมืองในการปฏิวัติสยาม 2475 (น. 167-191). พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: ฟ้าเดียวกัน.
เว็บไซต์[แก้]
- ประวัติที่เว็บไซต์ทำเนียบรัฐบาล
- ประวัติที่เว็บไซต์สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี
- ประวัติที่เว็บไซต์สถานทูตไทย ณ กรุงวอชิงตัน ดี.ซี. ประเทศสหรัฐอเมริกา
- ประวัติที่เว็บไซต์รัฐสภาสำหรับเยาวชน-ยุวชนรัฐสภา
![]() |
คอมมอนส์ มีภาพและสื่อเกี่ยวกับ: พระยามโนปกรณนิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) |
ก่อนหน้า | พระยามโนปกรณนิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) | ถัดไป | ||
---|---|---|---|---|
พระยามโนปกรณนิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) (ในฐานะประธานคณะกรรมการราษฎร) |
![]() |
![]() นายกรัฐมนตรีของประเทศไทย (10 ธันวาคม พ.ศ. 2475 - 20 มิถุนายน พ.ศ. 2476) |
![]() |
พระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน) |
สถาปนาตำแหน่ง | ![]() |
![]() ประธานคณะกรรมการราษฎร (28 มิถุนายน พ.ศ. 2475 – 10 ธันวาคม พ.ศ. 2475) |
![]() |
พระยามโนปกรณนิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) (ในฐานะนายกรัฐมนตรี) |
พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศุภโยคเกษม |
![]() |
![]() เสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ (29 มิถุนายน พ.ศ. 2475 – 10 ธันวาคม พ.ศ. 2475) |
![]() |
พระยามโนปกรณนิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) (ในฐานะรัฐมนตรีว่าการ) |
พระยามโนปกรณนิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) (ในฐานะเสนาบดี) |
![]() |
![]() รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ (10 ธันวาคม พ.ศ. 2475 – 24 มิถุนายน พ.ศ. 2476) |
![]() |
เจ้าพระยาศรีธรรมาธิเบศ (จิตร ณ สงขลา) |
- บุคคลที่เกิดในปี พ.ศ. 2427
- บุคคลที่เสียชีวิตในปี พ.ศ. 2491
- นักการเมืองไทย
- นายกรัฐมนตรีไทย
- รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลังไทย
- บรรดาศักดิ์ชั้นพระยา
- บุคคลจากโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย
- บุคคลจากโรงเรียนอัสสัมชัญ
- ผู้นำที่พ้นตำแหน่งจากรัฐประหาร
- ชาวไทยที่เสียชีวิตในประเทศมาเลเซีย
- ผู้ได้รับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ท.จ.ว. (ฝ่ายหน้า)
- ผู้ได้รับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ป.ม.
- ผู้นำที่ได้อำนาจจากรัฐประหาร