เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม)

เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม)
ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์
ดำรงตำแหน่ง 2 มีนาคม พ.ศ. 2478  – 30 ธันวาคม พ.ศ. 2481
กษัตริย์	สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล
นายกรัฐมนตรี	พระยามโนปกรณนิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) พระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน) แปลก พิบูลสงคราม
เสนาบดีกระทรวงโยธาธิการ
เสนาบดีกระทรวงนครบาล
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	15 กรกฎาคม พ.ศ. 2405 บ้านยะมะรัชโช จังหวัดสุพรรณบุรี
เสียชีวิต	30 ธันวาคม พ.ศ. 2481 (76 ปี) บ้านศาลาแดง กรุงเทพมหานคร
ศาสนา	พุทธ

มหาอำมาตย์นายก มหาเสวกเอก นายพลเสือป่า นายพันเอก นายนาวาอากาศเอก เจ้าพระยายมราช นามเดิม ปั้น ต้นสกุลสุขุม (15 กรกฎาคม พ.ศ. 2405 - 30 ธันวาคม พ.ศ. 2481) อดีตผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล เสนาบดีกระทรวงโยธาธิการ เสนาบดีกระทรวงนครบาล ทั้งยังเป็นผู้ควบคุมการก่อสร้าง การประปานครหลวง การไฟฟ้ามหานคร ถนนและสะพานในกรุงเทพมหานครอีกด้วย

บรรดาศักดิ์

• พ.ศ. 2429 เป็นขุนวิจิตรวรสาสน์ (ตำแหน่งอาลักษณ เพราะเป็นครู โรงเรียนในพระบรมราชูปถัมภ์)
• พ.ศ. 2434 เป็นหลวงวิจิตรวรสาสน์
• พ.ศ. 2436 เป็นพระวิจิตรวรสาสน์
• 11 ตุลาคม พ.ศ. 2439 เป็นพระยาสุขุมนัยวินิต ตำแหน่งข้าหลวงสำหรับรับราชการในหัวเมือง กระทรวงมหาดไทย ศักดินา 1000
• 16 พฤศจิกายน พ.ศ. 2451 เป็นเจ้าพระยามีสมญาตามจารึกในหิรัณยบัฏว่า เจ้าพระยายมราช ชาติเสนางคนรินทร์ มหินทราธิบดีศรีวิไชย ราชมไหสวรรยบริรักษ์ ภูมิพิทักษ์โลกาธิกรณ์ สิงหพาหเทพยมุรธาธรราชธานี มหาสมุหประธาน สุขุมนัยบริหารอเนกนรสมาคม สรรโพดมสุทธิศุขวัฒนาการ มหานคราภิบาล อรรคมาตยาธิบดี อภัยพิริยบรากรมพาหุ ถือศักดินา 10000
• 1 มกราคม พ.ศ. 2467 (นับแบบปัจจุบันตรงกับปี พ.ศ. 2468) เป็นเจ้าพระยารับพระราชทานสุพรรณบัฏ มีสมยาจารึกในสุพรรณบัฏว่า เจ้าพระยายมราช ชาติเสนางคนรินทร์ มหินทราธิราชศักดารักษ์ ภูมิพิทักษ์โลกาธิกรณ ราชสีหมุรธาธร สมุหมนตรีประธาน สุขุมนัยบริหารอเนกนรนาถ ฉัฏฐมราชคุรุฐานวโรปการี นิตยภักดีศรีสุโขปสดัมภก มหาอำมาตย์นายกเมตตาชวาธยาศัย พุทธาทิตรัยรัตนสรณธาดา อภัยพิริยบรากรมพาหุ ดำรงศักดินา 10000

ครอบครัว

เจ้าพระยายมราช สมรสกับท่านผู้หญิงตลับ ยมราช (สกุลเดิม: ณ ป้อมเพชร์) ธิดาพระยาไชยวิชิตสิทธิศาสตรา (นาค ณ ป้อมเพชร์) กับมีภรรยาอื่นชื่อคุณโต (ณ ป้อมเพชร), คุณน้อม (ธิดานายกวด), คุณปุก ท่านมีบุตร-ธิดา ดังรายนามต่อไปนี้

1.พระยาสุขุมนัยวินิต (สวาท สุขุม) สมรสกับ คุณหญิงถนิม และ คุณหญิงพวง

1.1. นายเผ่า (แดง) สุขุม

1.2. นางพยอม กัลยาณมิตร

1.3. นางชาติตระการโกศล (สุคนธ์ ลิมปิชาติ)

1.4. นายณรงค์ (น้อย) สุขุม

1.5. นางละเอียด นาวานุเคราะห์

2.คุณไสว สุขุม (ถึงแก่กรรมแต่เล็ก)

3.คุณแปลก สุขุม (ถึงแก่กรรมแต่เล็ก)

4.หม่อมประยูร โสณกุล ณ อยุธยา ในพระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยลาภพฤฒิยากร

4.1. หม่อมราชวงศ์ (หญิง) นิวัตวาร ณ ป้อมเพชร์

4.2. หม่อมราชวงศ์ปาณฑิตย์ โสณกุล

4.3. หม่อมราชวงศ์ (หญิง) สุพิชชา โสณกุล

5.หลวงพิสิฐสุขุมการ (ประพาศ สุขุม) สมรสกับ คุณประยงค์ สุขุม และ คุณมาลี (กิติโกเศศ)

5.1. เรืออากาศเอก นายแพทย์กิตติประวัติ สุขุม

5.2. พลอากาศโทพิสิฐ สุขุม

5.3. นางสุภางค์ โชติกเสถียร

5.4. นางรจิต จันทรางศุ

5.5. นางศุภวาร สุขุม

5.6. นายตระกล สุขุม

5.7. นางเฉิดโฉม สุขุม

6.พระพิศาลสุขุมวิท (ประสพ สุขุม) สมรสกับ คุณผะอบ (จันเจือมาศ)

6.1. นายประสงค์ สุขุม

6.2. นายแพทย์ประเสริฐ สุขุม

6.3. นางสาวประสานศรี สุขุม

7.คุณประยงค์ สุขุม

8.คุณประสาท สุขุม สมรสกับเจ้าพันธุ์คำ ณ เชียงใหม่ (พระปนัดดาในพระเจ้าอินทวิชยานนท์ )

9.หลวงสุขุมนัยประดิษฐ์ (ประดิษฐ์ สุขุม) สมรสกับ คุณรัตนา (ล้วน ญาณวารี), คุณเพิ่มศิริ (อมาตยกุล) และ ฯลฯ

9.1. นางสุมน กรรณสูต

9.2. นางประจง สารกิจปรีชา

9.3. นายประเดิม สุขุม

9.4. นางประพาฬ รัตนกนก

9.5. นางสาวสำเนา สุขุม

9.6. นางสินี ช่วงสุวนิช

9.7. นางประดิษฐา พรรธนะแพทย์

9.8. นายแพทย์ประดับ สุขุม

9.9. นางปราณี การ์เนียร์

9.10. นางสาวปาริชาติ สุขุม

9.11. นางนฤพร เกรซ

9.12. นางกิตติมา สังข์เกษม

10.คุณประวัติ สุขุม สมรสกับ คุณชำนัญ (โอสถานนท์)

10.1. นายทิพย์รักษ์ สุขุม

11.คุณเล็ก สุขุม (ถึงแก่กรรมแต่เล็ก)

12.คุณประนอม (นุ้ย) ณ นคร สมรสกับ รองเสวกตรีหยิบ ณ นคร

12.1. นายพัฒนพงษ์ ณ นคร

12.2. นายยุทธสาร ณ นคร

12.3. นางกรรณิกา อินทรสูต

12.4. นายน้อยอโศก ณ นคร

12.5. นายโยธิน ณ นคร

13.คุณหญิงประจวบ สุขุม (2453-2540:87 ปี) สมรสกับ พลเอก พลเรือเอก เจ้าพระยารามราฆพ (หม่อมหลวงเฟื้อ พึ่งบุญ)

13.1. นางรุจิรา อมาตยกุล

13.2. นายมานน พึ่งบุญ ณ อยุธยา

14.พลตำรวจตรีนิตย์ สุขุม สมรสกับ หม่อมหลวงกมลา สุทัศน์

14.1. นางวนิดา ดุละลัมพะ

14.2. นางสาวกาญจนา สุขุม

15.คุณปอง นิติพน สมรสครั้งแรกกับ หม่อมเจ้ารุจยากร อาภากร และครั้งที่สองกับ นายสวัสดิ์ นิติพน

15.1. หม่อมราชวงศ์รุจยา อาภากร

15.2. หม่อมราชวงศ์ (หญิง) จิยากร เสสะเวช

15.3. นายสุพน นิติพน

15.4. นายสุพจน์ นิติพน

16.คุณประณีต (แจ๋ว) ณ นคร สมรสกับ นายลาภ ณ นคร

16.1. นายชัยเลิศ ณ นคร

16.2. นายจร ณ นคร

16.3. นางเจนจุไร บราน์

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. ไม่ปรากฏ - เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นโบราณมงคลนพรัตนราชวราภรณ์ (น.ร.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2451 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. ไม่ปรากฎ - เครื่องราชอิสริยาภรณ์รัตนวราภรณ์ (ร.ว.)‎
• พ.ศ. ไม่ปรากฏ - เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
• พ.ศ. 2553 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
• พ.ศ. ไม่ปรากฎ - เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีศักดิ์รามาธิบดี ชั้นที่ 2 มหาโยธิน (ม.ร.)
• พ.ศ. ไม่ปรากฏ - เครื่องราชอิสริยาภรณ์วัลลภาภรณ์ (ว.ภ.)
• พ.ศ. ไม่ปรากฎ - เครื่องราชอิสริยาภรณ์วชิรมาลา (ว.ม.ล.)
• พ.ศ. ไม่ปรากฎ - เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 5 ชั้นที่ 1 (จ.ป.ร.1)
• พ.ศ. ไม่ปรากฏ - เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 6 ชั้นที่ 1 (ว.ป.ร.1)
• พ.ศ. ไม่ปรากฏ - เหรียญดุษฎีมาลา เข็มราชการแผ่นดิน (ร.ด.ม.(ผ))

อ้างอิง

เชิงอรรถ

บรรณานุกรม

• สมมตอมรพันธุ์, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ. เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร์. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2545. 404 หน้า. หน้า 230-235. ISBN 974-417-534-6

ก่อนหน้า		เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม)		ถัดไป
พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาทิตย์ทิพอาภา		ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ (2 มีนาคม พ.ศ. 2477 - 30 ธันวาคม พ.ศ. 2481)		เจ้าพระยาพิชเยนทรโยธิน (อุ่ม อินทรโยธิน)