นายกรัฐมนตรีไทย

นายกรัฐมนตรี แห่งราชอาณาจักรไทย
ธงประจำตำแหน่ง
ไฟล์:ประยุทธ์ จันทร์โอชา.jpg ผู้ดำรงตำแหน่งคนปัจจุบัน พลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา (หัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ) ตั้งแต่ 22 พฤษภาคม พ.ศ. 2557
จวน	บ้านพิษณุโลก
ผู้แต่งตั้ง	คณะรักษาความสงบแห่งชาติ
วาระ	4 ปี (ติดต่อได้ไม่เกิน 2 วาระ)
ผู้ประเดิมตำแหน่ง	พระยามโนปกรณนิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์)
สถาปนา	28 มิถุนายน พ.ศ. 2475
เงินตอบแทน	125,590 บาท
เว็บไซต์	cabinet.thaigov.go.th

นายกรัฐมนตรีแห่งราชอาณาจักรไทย เป็นตำแหน่งหัวหน้ารัฐบาลของประเทศไทย โดยรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยว่า ให้พระมหากษัตริย์ทรงแต่งตั้งตามคำแนะนำของประธานรัฐสภา จากผู้เป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรหรือไม่ก็ได้ ตามแต่รัฐธรรมนูญที่มีใช้อยู่ในขณะนั้น โดยรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 กำหนดให้นายกรัฐมนตรีต้องเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร

ปัจจุบัน ตำแหน่งนี้ว่างลงหลังจากคณะรักษาความสงบแห่งชาติยึดอำนาจการปกครองประเทศเมื่อวันที่ 22 พฤษภาคม พ.ศ. 2557 พลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา หัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ จึงใช้อำนาจนายกรัฐมนตรีและคณะรัฐมนตรี ตามประกาศคณะรักษาความสงบแห่งชาติฉบับที่ 10/2557

ประวัติ

ตำแหน่งนายกรัฐมนตรีนั้นมีขึ้นภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 เรียกว่า "ประธานคณะกรรมการราษฎร" ตามพระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผ่นดินสยามชั่วคราว พุทธศักราช 2475 และภายหลังพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาประชาธิปกลงพระปรมาภิไธยในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยาม พุทธศักราช 2475 เมื่อวันที่ 10 ธันวาคม พ.ศ. 2475 ก็เปลี่ยนมาเรียก "นายกรัฐมนตรี"

การดำรงตำแหน่ง

รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยบัญญัติไว้ว่า สภาผู้แทนราษฎรจะต้องมีมติเห็นชอบให้ผู้ได้รับการเสนอชื่อ ซึ่งโดยส่วนมากมักจะเป็นตัวแทนหรือหัวหน้าพรรคการเมืองที่มีสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรที่ได้รับเลือกมากที่สุดในสภาผู้แทนราษฎร แม้รัฐธรรมนูญจะมิได้บัญญัติไว้เช่นนั้นก็ตาม และอาจเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรหรือไม่ก็ได้ตามแต่รัฐธรรมนูญที่มีใช้ผลบังคับอยู่ในขณะนั้น เข้าดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี จากนั้น พระมหากษัตริย์ไทยจึงจะมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมแต่งตั้งต่อไป

ตำแหน่ง	รายนาม	พรรคการเมือง	ได้รับเลือกโดยสภาฯ	เริ่มดำรงตำแหน่ง
นายกรัฐมนตรี	ว่าง

การปฏิบัติหน้าที่

นายกรัฐมนตรีจะมีวาระดำรงตำแหน่งคราละสี่ปี แต่จะอยู่ในตำแหน่งติดต่อกันเกินสองวาระมิได้

นายกรัฐมนตรีอาจพ้นจากตำแหน่งเพราะถูกอภิปรายไม่ไว้วางใจ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจำนวนไม่น้อยกว่าหนึ่งในห้าของจำนวนสมาชิกทั้งหมดมีสิทธิเข้าชื่อขอเปิดอภิปรายทั่วไปเพื่อลงมติไม่ไว้วางใจนายกรัฐมนตรี ญัตตินี้ต้องเสนอชื่อผู้สมควรดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีคนต่อไปไว้ด้วย เมื่อเสนอญัตติแล้วจะมีการยุบสภาผู้แทนราษฎรมิได้ ทั้งนี้ เพื่อป้องกันไม่ให้นายกรัฐมนตรีหลีกหนีการอภิปราย เว้นแต่จะมีการถอนญัตติหรือการลงมตินั้นไม่ได้เสียงครบ หากสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรลงมติไม่ไว้วางใจ นายกรัฐมนตรีต้องพ้นจากตำแหน่ง และมีผลให้คณะรัฐมนตรีสิ้นสุดลงทั้งคณะด้วย

การรักษาราชการแทน

ในกรณีที่นายกรัฐมนตรีไม่อาจปฏิบัติหน้าที่ได้ พระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน พ.ศ. 2534 มาตรา 41 กำหนดให้รองนายกรัฐมนตรีเป็นผู้รักษาราชการ ถ้ามีรองนายกรัฐมนตรีหลายคนให้คณะรัฐมนตรีมอบหมายให้รองนายกรัฐมนตรีคนใดคนหนึ่งเป็นผู้รักษาราชการแทน ถ้าไม่มีผู้ดำรงตำแหน่งรองนายกรัฐมนตรี หรือมีแต่ไม่อาจปฏิบัติราชการได้ ให้คณะรัฐมนตรีมอบหมายให้รัฐมนตรีคนใดคนหนึ่งเป็นผู้รักษาราชการแทน

สถานที่ปฏิบัติงานและบ้านพัก

นายกรัฐมนตรีของประเทศไทยปฏิบัติหน้าที่ที่ทำเนียบรัฐบาล ซึ่งเป็นสถานที่ราชการสำคัญที่สุดแห่งหนึ่งของประเทศไทย ตั้งอยู่ ณ เลขที่ 1 ถนนพิษณุโลก เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร มีเนื้อที่ทั้งสิ้น 27 ไร่ 3 งาน 44 ตารางวา ทั้งนี้ ยกเว้น สมชาย วงศ์สวัสดิ์ นายกรัฐมนตรีคนที่ 26 ซึ่งปฏิบัติงานที่อาคารสำนักงาน และอาคารรับรองพิเศษ ท่าอากาศยานดอนเมือง เพราะพันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตยยึดทำเนียบรัฐบาลเป็นสถานที่ชุมนุม

สำหรับบ้านพักประจำตำแหน่งนายกรัฐมนตรีไทย คือ บ้านพิษณุโลก ซึ่งมีสถาปัตยกรรมที่สวยงาม ออกแบบและสร้างโดย มาริโอ ตามานโญ สถาปนิกประจำราชสำนักสยามชาวอิตาลี มีเนื้อที่ 25 ไร่ 3 งาน

รองนายกรัฐมนตรี

รองนายกรัฐมนตรี มีหน้าที่ในการกำกับการบริหารราชการของกระทรวง หรือทบวงหนึ่งหรือหลายกระทรวงหรือทบวง ตามที่นายกรัฐมนตรีมอบหมาย รวมทั้งเป็นผู้รักษาราชการแทนนายกรัฐมนตรี ในกรณีที่นายกรัฐมนตรีไม่อาจปฏิบัติราชการได้ ตามพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน (เรียงลำดับรองนายกรัฐมนตรี)

ตำแหน่ง	รายนาม	พรรคการเมือง	เริ่มดำรงตำแหน่ง
รองนายกรัฐมนตรี	ว่าง

อดีตนายกรัฐมนตรีที่ยังมีชีวิตอยู่

• ธานินทร์ กรัยวิเชียร
• เปรม ติณสูลานนท์
• อานันท์ ปันยารชุน
• สุจินดา คราประยูร
• ชวน หลีกภัย
• บรรหาร ศิลปอาชา
• ชวลิต ยงใจยุทธ
• ทักษิณ ชินวัตร
• สุรยุทธ์ จุลานนท์
• สมชาย วงศ์สวัสดิ์
• อภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ
• ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร

ดูเพิ่ม

• รายนามนายกรัฐมนตรีไทย
• ประวัติศาสตร์ไทย
• การเมืองไทย

แหล่งข้อมูลอื่น

• เว็บไซต์อย่างเป็นทางการ
• รายนามนายกรัฐมนตรีแห่งราชอาณาจักรไทย
• ประวัตินายกรัฐมนตรีแห่งราชอาณาจักรไทย