ข้ามไปเนื้อหา

พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์)

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
มหาอำมาตย์โท
พระยามโนปกรณ์นิติธาดา
(ก้อน หุตะสิงห์)
ป.ม. ท.จ.ว. ต.ช. ว.ป.ร. ๓ ป.ป.ร. ๔
พระยามโนปกรณ์นิติธาดา ใน พ.ศ. 2473
นายกรัฐมนตรีสยาม คนที่ 1
ดำรงตำแหน่ง
10 ธันวาคม พ.ศ. 2475 – 20 มิถุนายน พ.ศ. 2476
(0 ปี 193 วัน)
กษัตริย์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
ก่อนหน้าตนเอง
(ในฐานะประธานคณะกรรมการราษฎร)
ถัดไปพระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน)
ประธานคณะกรรมการราษฎร
ดำรงตำแหน่ง
28 มิถุนายน – 10 ธันวาคม พ.ศ. 2475
(0 ปี 165 วัน)
กษัตริย์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
ก่อนหน้าสถาปนาตำแหน่ง
ถัดไปตนเอง
(ในฐานะนายกรัฐมนตรี)
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ
ดำรงตำแหน่ง
31 ธันวาคม พ.ศ. 2475 – 29 มิถุนายน พ.ศ. 2476
(0 ปี 181 วัน)
นายกรัฐมนตรีตนเอง
ก่อนหน้าตนเอง
(ในฐานะเสนาบดี)
ถัดไปเจ้าพระยาศรีธรรมาธิเบศ (จิตร ณ สงขลา)
เสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ
ดำรงตำแหน่ง
29 มิถุนายน – 10 ธันวาคม พ.ศ. 2475
(0 ปี 164 วัน)
กษัตริย์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
ก่อนหน้าพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศุภโยคเกษม
ถัดไปตนเอง
(ในฐานะรัฐมนตรีว่าการ)
กรรมการองคมนตรี
ดำรงตำแหน่ง
2 กันยายน พ.ศ. 2470 – 28 มิถุนายน พ.ศ. 2475
(4 ปี 299 วัน)
กษัตริย์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
ปลัดทูลฉลองกระทรวงพาณิชย์
ดำรงตำแหน่ง
1 ตุลาคม พ.ศ. 2465 – 31 มีนาคม พ.ศ. 2469
(3 ปี 181 วัน)
รัฐมนตรีพระเจ้าพี่ยาเธอ กรมพระจันทบุรีนฤนาถ
ถัดไปหม่อมเจ้าฉลาดลบเลอสรรค์ กมลาสน์
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด
ก้อน

15 กรกฎาคม พ.ศ. 2427
อำเภอพระนคร เมืองพระนคร ประเทศสยาม (ปัจจุบัน เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร ประเทศไทย)
เสียชีวิต1 ตุลาคม พ.ศ. 2491 (64 ปี)
รัฐปีนัง สหพันธรัฐมาลายา (ปัจจุบัน รัฐปีนัง ประเทศมาเลเซีย)
สัญชาติไทย
เชื้อชาติไทยเชื้อสายจีน
คู่สมรส
  • นิตย์ สาณะเสน (สมรส 2455; เสียชีวิต 2473)
  • เชย
บุตรตุ้ม หุตะสิงห์
บุพการี
  • ฮวด หุตะสิงห์ (บิดา)
  • แพ้ว หุตะสิงห์ (มารดา)
ญาติ
การศึกษา
ศิษย์เก่ามิดเดิลเทมเพิล [en]
อาชีพ
  • ข้าราชการ
  • นักการเมือง
วิชาชีพนักกฎหมาย
ลายมือชื่อ

มหาอำมาตย์โท พระยามโนปกรณ์นิติธาดา[หมายเหตุ ก] ป.ม. ท.จ.ว. ต.ช. ร.ด.ม. (ศ) ว.ป.ร. ๓ ป.ป.ร. ๔ (15 กรกฎาคม พ.ศ. 2427 – 1 ตุลาคม พ.ศ. 2491) นามเดิม ก้อน หุตะสิงห์ เป็นขุนนางชาวสยาม ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีสยามคนแรกหลังจากการปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475 โดยได้รับเลือกจากสมาชิกคณะราษฎรเพื่อเป็นการประนอมอำนาจกับอำนาจเก่า เป็นผู้มีส่วนสำคัญในการร่างรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยาม (พ.ศ. 2475) ซึ่งมีการเพิ่มพระราชอำนาจเป็นอันมากเมื่อเทียบกับรัฐธรรมนูญฉบับชั่วคราวก่อนหน้า นอกจากนี้ ยังยึดอำนาจรัฐบาลตนเองใน พ.ศ. 2476 และเสนอชื่อตนเองเป็นนายกรัฐมนตรี พร้อมให้งดใช้รัฐธรรมนูญดังกล่าว[1][2] ก่อนจะถูกขับจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรีในรัฐประหารตอบโต้จากพระยาพหลพลพยุหเสนา หัวหน้าคณะราษฎร[3] จึงลี้ภัยไปอยู่ปีนังจนวาระสุดท้ายของชีวิต[4]

ประวัติ

[แก้]

พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) เกิดเมื่อวันที่ 15 กรกฎาคม พ.ศ. 2427 ที่บ้านถนนตรีเพชร ตำบลพาหุรัด จังหวัดพระนคร เป็นบุตรคนสุดท้องของนายฮวด กับนางแพ้ว หุตะสิงห์ ซึ่งทั้งสองเป็นชาวไทยเชื้อสายจีน[5] เขาได้เริ่มการศึกษาชั้นต้นโดยเรียนวิชาหนังสือไทยที่วัดราชบูรณะ (วัดเลียบ) เมื่อปี พ.ศ. 2433 เป็นเวลา 4 ปี จึงสอบไล่ได้ประโยค 1 จากนั้นจึงได้เข้าศึกษาต่อที่โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย เป็นเวลา 4 เดือน แล้วจึงเข้าศึกษาต่อวิชาหนังสือไทยที่วัดจักรวรรดิ์จนสอบไล่ได้ประโยค 2 ในปี พ.ศ. 2437 ต่อมาจึงได้เข้าศึกษาต่อวิชาภาษาอังกฤษที่โรงเรียนอัสสัมชัญ เป็นเวลา 4 ปี จนจบชั้นปีที่ 4 และในเดือนกันยายน พ.ศ. 2445 จึงได้เข้าศึกษาต่อวิชากฎหมายที่โรงเรียนกฎหมายกระทรวงยุติธรรม จนสำเร็จเป็นเนติบัณฑิตสยามในปี พ.ศ. 2446[6]: ก  ต่อมาเขาได้ทุนเล่าเรียนหลวงไปศึกษาด้านกฎหมายจนสำเร็จเนติบัณฑิตจากสถาบัน The Middle Temple กรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ เมื่อปี พ.ศ. 2448 เมื่อสำเร็จเนติบัณฑิตสยามแล้ว ท่านได้เข้ารับราชการในตำแหน่งผู้พิพากษาศาลอุทธรณ์ กระทรวงยุติธรรม จนได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น “หลวงประดิษฐ์พิจารณ์การ” จนกระทั่งได้เป็น “พระสมุหนิติศาสตร์” และ “พระยามโนปกรณ์นิติธาดา” ในที่สุด

พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) ได้เข้ารับราชการในตำแหน่งผู้พิพากษาศาลอุทธรณ์ สังกัดกระทรวงยุติธรรม และนอกจากนี้ยังเป็นอาจารย์สอนวิชากฎหมาย ทำให้ท่านมีลูกศิษย์ลูกหามาก ในเวลาต่อมาท่านได้เป็นอธิบดีศาลฎีกา และได้รับความไว้วางพระราชหฤทัยจากพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ให้ดำรงตำแหน่งองคมนตรีที่ปรึกษาราชการในพระองค์มาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2461 ต่อมาขณะเกิดการปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475 พระยามโนปกรณ์นิติธาดา กำลังดำรงตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงการคลังในขณะนั้น[7]

บทบาททางการเมือง

[แก้]
ดูเพิ่ม: พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว § การต่อต้านคณะราษฎร

พระยามโนปกรณ์นิติธาดา เป็นผู้ที่จบการศึกษาวิชากฎหมายระดับเนติบัณฑิต จากประเทศอังกฤษ เป็นข้าราชการตุลาการผู้ที่ได้ชื่อว่ามือสะอาด ไม่เคยมีเรื่องด่างพร้อยมาตลอดชีวิตการรับราชการ เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงการปกครอง ท่านได้รับเลือกจากคณะราษฎรโดยนายปรีดี พนมยงค์ ให้ดำรงตำแหน่งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรชุดแรกที่มีด้วยกันทั้งหมด 70 คน ที่มาจากการแต่งตั้ง และได้รับคัดเลือกให้ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีคนแรกของประเทศ ด้วยหวังว่าท่านจะเป็นคนกลางประสานความเข้าใจระหว่างกลุ่มผู้นิยมการปกครองแบบเก่า และกลุ่มผู้เปลี่ยนแปลงการปกครอง โดยพระยามโนปกรณ์นิติธาดาได้ถูกทาบทามตั้งแต่วันแรกที่มีการเปลี่ยนแปลงการปกครอง แต่ทว่ายังไม่ตอบรับเลยในทันที เพียงแต่ขอเวลาไปตัดสินใจหนึ่งคืน และได้ให้คำตอบรับในเช้าวันถัดมา[8]

จากกรณีร่างเค้าโครงเศรษฐกิจ (สมุดปกเหลือง) ของหลวงประดิษฐ์มนูธรรม เขาใช้เล่ห์กลในการปัดเค้าโครงดังกล่าวตกไป และยกพระราชวินิจฉัยของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว (สมุดปกขาว) ซึ่งไม่มีผู้รับสนองมาอ้าง เขาสมคบกับพระยาทรงสุรเดช สมาชิกคณะราษฎรที่แยกตัวออกไป ใช้อำนาจของนายกรัฐมนตรีปิดสภา พร้อมงดใช้รัฐธรรมนูญบางมาตรา[9]: 19  รวมทั้งได้เนรเทศนายปรีดี พนมยงค์ ไปประเทศฝรั่งเศส[9]: 21  และออกพระราชบัญญัติป้องกันการกระทำอันเป็นคอมมิวนิสต์เป็นฉบับแรกด้วย นับว่าเป็นรัฐประหารครั้งแรกของไทย และเป็นจุดด่างพร้อยของประชาธิปไตยไทยมาจวบจนปัจจุบัน

เหตุการณ์ความขัดแย้งเหล่านี้ ได้บานปลายนำไปสู่การรัฐประหารในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2476 ที่ พันเอกพระยาพหลพลพยุหเสนา หัวหน้าคณะราษฎรได้รัฐประหารคืน และเนรเทศไปยังปีนังด้วยรถไฟ พร้อมกับเรียกตัวนายปรีดีกลับมาจากฝรั่งเศส ซึ่งพระยามโนปกรณ์นิติธาดาก็ได้ใช้ชีวิตในบั้นปลายอยู่ที่ปีนัง ตราบจนถึงแก่อสัญกรรม

ชีวิตส่วนตัวชื่นชอบในการเดินป่าและล่าสัตว์ป่า[10]

ครอบครัว

[แก้]
อนุสาวรีย์นางสี่หน้า หน้าพระวิหารหลวง วัดปทุมวนาราม
อัฐิของพระยามโนปกรณ์นิติธาดาได้บรรจุไว้ในฐานอนุสาวรีย์นางสี่หน้า ซึ่งก่อนหน้านี้ได้บรรจุเถ้าอังคารของคุณหญิงนิตย์ มโนปกรณ์นิติธาดา

พระยามโนปกรณ์นิติธาดาสมรสครั้งแรกกับคุณหญิงนิตย์ มโนปกรณ์นิติธาดา (สกุลเดิม สาณะเสน) ธิดาของพระยาวิสูตรโกษา (ฟัก สาณะเสน) กับคุณหญิงสมบุญ วิสูตรโกษา เมื่อวันที่ 12 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2455[11] คุณหญิงมโนปกรณ์นิติธาดาเข้ารับราชการเป็นนางสนองพระโอษฐ์ในสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ต่อมาคุณหญิงตามเสด็จพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวกับสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี เมื่อคราวเสด็จประพาสอาณานิคมอินโดจีนของฝรั่งเศส ระหว่างวันที่ 6 เมษายน - 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2473 เพราะคุณหญิงเป็นสามารถสื่อสารภาษาฝรั่งเศส อังกฤษ เยอรมัน และอิตาลีได้ดี[11] จนเมื่อวันที่ 4 พฤษภาคมนั้น ได้เกิดอุบัติเหตุเมื่อรถยนต์ที่เธอนั่งพุ่งชนเข้ากับเสาโทรเลขจากความประมาทของพลขับ[12] ทำให้คุณหญิงมโนปกรณ์นิติธาดาบาดเจ็บสาหัสที่ศีรษะมีบาดแผลฉกรรจ์ ภายหลังคุณหญิงทนพิษบาดแผลไม่ไหวจึงเสียชีวิตลงในเวลา 12.35 น. ของวันที่ 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2473[12] ดังปรากฏใน จดหมายเหตุรายวันพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จประพาสประเทศอินโดจีน พ.ศ. 2473 ความว่า[11]

"วันนี้ [4 พฤษภาคม พ.ศ. 2473] เกิดเหตุอันน่าสลดใจอย่างยิ่งคือ ประมาณอีก 7 กิโลเมตรจะถึงกัมพงจาม รถยนต์คันที่พระยาสุรวงศ์ฯ คุณหญิงมโนปกรณ์ฯ และคุณวรันดับ บุนนาค นั่งมานั้น โดยความเลินเล่อของคนขับรถชาติญวน รถได้แล่นขึ้นไปบนกองหิน ซึ่งเจ้าหน้าที่กองไว้ริมถนนสำหรับจะทำการซ่อมแซม แล้วตรงไปชนเสาโทรเลข ซึ่งอยู่ข้างหน้าระดับเดียวกับกองหิน รถจึงคว่ำลงในท้องนาริมถนน

…ผู้ที่ต้องอันตรายนั้น คือ พระยาสุรวงศ์ฯ คุณหญิงมโนปกรณ์ฯ และคุณวรันดับ สำหรับพระยาสุรวงศ์ฯ และคุณวรันดับ แม้อยู่ภายใต้รถที่คว่ำอยู่ก็ดีหาต้องอันตรายร้ายแรงไม่…ส่วนคุณหญิงมโนปกรณ์ฯ นั้นไม่ได้อยู่ใต้รถด้วย แต่ได้รับบาดเจ็บสาหัสโดยศีรษะฟาดกับเสาโทรเลขหรือถนนหรือรถยนต์ไม่ทราบแน่ถึงกับสลบแน่นิ่งไปทันที แพทย์ตรวจว่ากะโหลกศีรษะแตกตั้งแต่ตอนล่าง

พระยาสุรวงศ์ฯ และคนอื่น ๆ ได้จัดการช่วยกันอุ้มขึ้นรถยนต์เพื่อนำไปโรงพยาบาลโดยเร็ว แต่ในขณะที่ข้ามแม่น้ำโขงนั้นคุณหญิงมโนปกรณ์นิติธาดาทนพิษบาดแผลเจ็บไม่ได้ สิ้นชีพเวลา 12.35 น. …"

เมื่อพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงร่นระยะเวลาพระราชกรณียกิจ และโปรดให้งดงานรื่นเริงต่าง ๆ ระหว่างการเสด็จประพาสไปเสียสิ้น[12] ข้ารัฐการฝรั่งเศสให้การช่วยเหลือการจัดส่งศพเป็นอย่างดี พระยามโนปกรณ์นิติธาดาเดินทางจากพระนครมารับศพของคุณหญิงที่กัมพูชาด้วยตนเอง[11] พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวมีรับสั่งผ่านโทรเลขให้กรมรถไฟหลวงจัดรถไฟไปรับที่สถานีรถไฟอรัญประเทศ และมีรับสั่งให้แผนกพระราชพิธีกระทรวงวังเตรียมการศพเป็นกรณีพิเศษ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ รับเป็นเจ้าภาพงานศพ และการพระราชทานเพลิงศพคุณหญิงเป็นงานพิเศษดั่งงานหลวง และโปรดเกล้าให้กรมศิลปากรสร้างอนุสาวรีย์เสาหินรูปหน้านางสี่หน้าเพื่อเก็บอังคารของคุณหญิงที่วัดปทุมวนาราม[12][11]

หลังการเสียชีวิตของคุณหญิงมโนปกรณ์นิติธาดา พระยามโนปกรณ์นิติธาดาจึงใช้ชีวิตคู่กับ เชย หุตะสิงห์[12]และมีบุตรคนเดียวคือ ตุ้ม หุตะสิงห์[12]

เหตุการณ์สำคัญขณะดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี

[แก้]

ในวัฒนธรรมสมัยนิยม

[แก้]

ในปี พ.ศ. 2567 ได้มีการสร้างแอนิเมชันเรื่อง ๒๔๗๕ รุ่งอรุณแห่งการปฏิวัติ โดยมีตัวละคร พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) พากย์เสียงโดย นิติพงษ์ ห่อนาค

ตำแหน่ง

[แก้]
  • 4 เมษายน 2462 – องคมนตรี[13]

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

[แก้]

ดูเพิ่ม

[แก้]

หมายเหตุ

[แก้]

หมายเหตุ ก บางแห่งเขียน "พระยามโนปกรณนิติธาดา"[21][22]

อ้างอิง

[แก้]
  1. ↑ “1 เมษายน 2476 รัฐประหารครั้งแรก ในประวัติศาสตร์การเมืองไทย”
  2. ↑ “รักที่จากไปไกล” ของพระยามโนปกรณ์นิติธาดา นายกฯ คนแรกของไทย
  3. ↑ “พระยาพหลพลพยุหเสนา : การยึดอำนาจทวงคืนประชาธิปไตย หลังวิกฤติการณ์ “เค้าโครงการเศรษฐกิจแห่งชาติ””]
  4. ↑ ธงทอง จันทรางศุ (2023-06-24). "2 สถานะของ 'พระยามโนปกรณ์นิติธาดา' หลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง นายกฯ คนแรก และผู้เริ่มก่อรัฐประหาร". The Standard.
  5. ↑ Preston et al. (1997), p. 464; 51. Phya Manopakarana Nitidhada. He spoke perfect English and was always very friendly to England. Is three parts Chinese. His wife, who was a favourite lady-in-waiting to the ex-Queen, was killed in a motor accident in 1929 when on an official visit to Indo-China.
  6. ↑ นริศรานุวัดติวงศ์, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้า กรมพระยา, 2406-2490 และ ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา, 2405-2486 (2492). สาส์นสมเด็จ ภาคหนึ่ง พิมพ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ มหาเสวกโท พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) ณ เมรุวัดมกุฏกษัตริยาราม วันที่ 4 เมษายน พุทธศักราช 2492. โรงพิมพ์พระจันทร์.
  7. ↑ "พระยามโนปกรณ์นิติธาดา". สถาบันพระปกเกล้า. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-08-09. สืบค้นเมื่อ 6 กรกฎาคม 2563. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= (help)
  8. ↑ นายหนหวย. เจ้าฟ้าประชาธิปกราชันผู้นิราศ. กรุงเทพฯ : พิมพ์จำหน่ายด้วยตัวเอง, 2530. 704 หน้า. หน้า 284.
  9. ↑ 9.0 9.1 ใจจริง, ณัฐพล (2556). ขอฝันใฝ่ในฝันอันเหลือเชื่อ: ความเคลื่อนไหวของขบวนการปฏิปักษ์ปฏิวัติสยาม (พ.ศ. 2475-2500) (1 ed.). ฟ้าเดียวกัน. ISBN 9786167667188.
  10. ↑ "นายกฯคนแรก". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-12-05. สืบค้นเมื่อ 2009-10-03.
  11. ↑ 11.0 11.1 11.2 11.3 11.4 ""รักที่จากไปไกล" ของพระยามโนปกรณ์นิติธาดา นายกฯ คนแรกของไทย". ศิลปวัฒนธรรม. 28 พฤษภาคม 2564. สืบค้นเมื่อ 11 เมษายน 2565. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= (help)
  12. ↑ 12.0 12.1 12.2 12.3 12.4 12.5 OSKNETWORK. OSK พระยามโนปกรณ์นิติธาดา 'คนนอกคณะราษฎร' นายกรัฐมนตรีคนแรกของสยามประเทศ. เรียกดูเมื่อ 5 กันยายน 2555
  13. ↑ บัญชีรายพระนามและนามผู้ที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ตั้งเป็นองคมนตรี
  14. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเหรียญ เก็บถาวร 2017-02-23 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม 44 ตอนที่ 0 ง หน้า 2577, 20 พฤศจิกายน 2470
  15. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เก็บถาวร 2019-05-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม 48 ตอนที่ 0 ง หน้า 3095, 15 พฤศจิกายน 2474
  16. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม 33 ตอนที่ 0 ง หน้า 3094, 28 มกราคม 2459
  17. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา เก็บถาวร 2018-02-10 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม 29 ตอนที่ 0 ง หน้า 2446, 22 มกราคม 131
  18. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญจักรพรรดิมาลา, เล่ม 46 ตอนที่ 0 ง หน้า 3690, 19 มกราคม 2472
  19. ↑ พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์
  20. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเหรียญ, เล่ม 43 ตอนที่ 0 ง หน้า 4300, 6 มีนาคม 2469
  21. ↑ "ประกาศพระบรมราชโองการ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 49 (0 ก): 573. 1932-12-21.
  22. ↑ "ประกาศผลัดเปลี่ยนเสนาบดี ปลัดทูลฉลอง กระทรวงต่าง ๆ และรวมกระทรวง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 49 (0 ก): 181. 1932-06-25.

แหล่งข้อมูลอื่น

[แก้]

งานศึกษาที่เกี่ยวข้อง

[แก้]
  • นครินทร์ เมฆไตรรัตน์. (2560). พระยามโนปกรณ์นิติธาดากับการเมืองสยามในปี พ.ศ. 2475. ความคิด ความรู้ และอำนาจในการเมืองในการปฏิวัติสยาม 2475 (น. 167-191). พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: ฟ้าเดียวกัน.

เว็บไซต์

[แก้]
วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์)
ก่อนหน้า พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) ถัดไป
พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์)
(ในฐานะประธานคณะกรรมการราษฎร)
นายกรัฐมนตรีของประเทศไทย
(10 ธันวาคม พ.ศ. 2475 - 20 มิถุนายน พ.ศ. 2476) 		พระยาพหลพลพยุหเสนา
(พจน์ พหลโยธิน)
สถาปนาตำแหน่ง
ประธานคณะกรรมการราษฎร
(28 มิถุนายน พ.ศ. 2475 – 10 ธันวาคม พ.ศ. 2475) 		พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์)
(ในฐานะนายกรัฐมนตรี)
พระวรวงศ์เธอ
พระองค์เจ้าศุภโยคเกษม
เสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ
(29 มิถุนายน พ.ศ. 2475 – 10 ธันวาคม พ.ศ. 2475) 		พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์)
(ในฐานะรัฐมนตรีว่าการ)
พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์)
(ในฐานะเสนาบดี)
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ
(10 ธันวาคม พ.ศ. 2475 – 24 มิถุนายน พ.ศ. 2476) 		เจ้าพระยาศรีธรรมาธิเบศ
(จิตร ณ สงขลา)
เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=พระยามโนปกรณ์นิติธาดา_(ก้อน_หุตะสิงห์)&oldid=11829133"