ธงชาติ

ธงชาติเดนมาร์ก เป็นธงราชการที่เก่าแก่ที่สุดที่ยังคงใช้อยู่ในปัจจุบัน

ธงชาติประจำประเทศต่างๆ

ธงชาติ คือธงที่แสดงถึงสัญลักษณ์ของประเทศและดินแดนต่างๆ ปกติแล้วรัฐบาลของประเทศต่างๆ ย่อมเป็นผู้กำหนดแบบธงชาติและข้อบังคับการใช้ธงชาติ หากแต่พลเมืองในแต่ละประเทศก็สามารถใช้ธงชาติในดินแดนของตนเองได้เช่นกัน โดยขึ้นอยู่กับข้อบังคับการใช้ธงตามที่รัฐบาลกำหนดไว้

ธงชาตินิยมใช้ชักตามสถานที่ต่างๆ ทั้งของเอกชนและของรัฐ เช่น โรงเรียน และศาลาว่าการเมือง แต่ในบางประเทศ ได้มีข้อกำหนดการใช้ธงชาติว่าจะชักอยู่บนอาคารอื่นๆ ที่ไม่ใช่อาคารทางทหารได้ในวันที่กำหนดให้ชักธงบางวันเท่านั้น

ตามหลักสากล นิยมแบ่งลักษณะการใช้ธงชาติออกเป็น 3 ประเภทสำหรับใช้บนแผ่นดิน และอีก 3 ประเภทสำหรับใช้ในภาคพื้นทะเล แม้ว่าหลายประเทศมักจะใช้ธงชาติเพียงแบบเดียวในการใช้ธงหลายๆ ลักษณะ และบางทีก็ใช้ธงชาติในหน้าที่ทั้ง 6 ประเภทก็ตาม

ธงชาติสำหรับใช้บนแผ่นดิน

ธงประจำกองกำลังปัองกันตนเองภาคพื้นดิน (ธงทหาร) ของประเทศญี่ปุ่น

ธงชาติสำหรับใช้บนแผ่นดิน มี 3 ประเภท คือ

• ธงราษฎร หรือ ธงพลเรือน สัญลักษณ์ FIAV
• ธงราชการ state flags และ
• ธงรบ หรือ ธงทหาร war flags หรือ military flags

ธงราษฎรนั้นสามารถใช้ได้โดยทั่วไปโดยอยู่บนพื้นฐานของกฎหมายเกี่ยวกับธงที่รัฐบาลบังคับใช้ ขณะที่ธงราชการจะมีการกำหนดให้หน่วยงานของรัฐเป็นผู้ใช้ในราชการเท่านั้น เช่นเดียวธงรบ ซึ่งกำหนดเฉพาะให้ใช้แต่เพียงในหน่วยงานต่างๆ ทางทหารเช่น กองทัพ เป็นต้น

ในทางปฏิบัติ หลายประเทศรวมถึงสหรัฐอเมริกาและสหราชอาณาจักร มักจะใช้ธงเดียวกันในลักษณะการใช้ธงชาติ ทั้ง 3 ประเภทข้างต้น โดยใช้สัญลักษณ์ทางด้านวิชาการศึกษาธง (Vexillology) อธิบายหน้าที่ของธงดังรูป () อย่างไรก็ตาม มีหลายประเทศเช่นกัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในแถบลาตินอเมริกา จะแบ่งธงชาติออกเป็นธงราษฎรและธงราชการอย่างชัดเจน ธงราษฎรส่วนใหญ่จะมีรูปแบบเป็นธงราชการอย่างง่าย กล่าวคือ ธงราชการมักจะบรรจุภาพตราแผ่นดินไว้ในธง แต่ในธงราษฎรจะไม่ปรากฏเครื่องหมายข้างตัน

มีเพียงไม่กี่ประเทศเท่านั้นที่จะกำหนดลักษณะธงทหารให้แตกต่างจากธงราชการอย่างชัดเจน

ธงชาติสำหรับใช้ในภาคพื้นทะเล

ธงราชนาวีไทย

หลายประเทศกำหนดให้มีธงชาติแบบพิเศษสำหรับใช้ในทะเล เรียกว่า ธงเดินเรือ (ensign) ธงนี้แบ่งออกเป็น 3 ชนิดเช่นกัน คือ

• ธงเรือราษฎร์ หรือ ธงเรือเอกชน สำหรับใช้ชักบนเรือเอกชน
• ธงเรือหลวง หรือธงเรือรัฐบาล สำหรับใช้ชักบนเรือของรัฐบาล และ
• ธงเรือรบ (เรียกอีกอย่างว่า ธงราชนาวี) สำหรับใช้ชักบนเรือรบและใช้เป็นสัญลักษณ์ของกองทัพเรือต่างๆ โดยทั่วไป

ธงเดินเรือเหล่านี้จะชักขึ้นบนเสาสำหรับชักธงเดินเรือที่เสาท้ายหรือที่เสาก๊าฟฟ์ในเวลาที่ไม่ได้ผูกเรือหรือทอดสมอเรือ เหตุที่เป็นเช่นนี้ก็เพราะว่าทั้งสองตำแหน่งกล่าวเป็นตำแหน่งที่เด่นที่สุดในเรือ แม้ว่าเสากระโดงเรือจะเป็นเสาเรือที่สูงกว่าเสาอื่นๆ ก็ตาม สำหรับเรือที่ไม่มีเสาก๊าฟฟ์ ธงเดินเรืออาจจะใช้ชักขึ้นที่ปลายแขนเสากระโดงเรือก็ได้ นอกจากนี้ธงชาติดังกล่าวยังสามารถใช้ได้ที่เครื่องบินและยานพาหนะที่สำคัญของทางราชการตามที่กฎหมายได้กำหนดไว้

ประเทศต่างๆ ส่วนมากใช้ธงชาติเป็นธงเดินเรือในขณะเดียวกัน แต่ธงเดินเรือในบางประเทศ เช่น ฝรั่งเศส จะมีลักษณะคล้ายคลึงกับธงชาติ แต่อาจมีส่วนประกอบที่แตกต่างกันบ้างเล็กน้อย เช่น กำหนดสัดส่วนธงให้ต่างออกไป เป็นต้น มีเพียงไม่กี่ประเทศเท่านั้นที่กำหนดให้มีธงเดินเรือแยกจากธงชาติออกมาโดยเฉพาะ เช่น สหราชอาณาจักร ซึ่งมีการใช้ธงเดินเรือถึง 3 ชนิด สำหรับจำแนกประเภทเรือ ได้แก่ ธงเดินเรือสีแดง สำหรับเรือของประชาชนทั่วไป ธงเดินเรือสีขาว สำหรับใช้เป็นธงราชนาวี และธงเดินเรือสีน้ำเงิน สำหรับเรือของรัฐบาลที่ไม่ได้สังกัดราชนาวีอังกฤษ

ธงที่มีความคล้ายคลึงกัน

แม้ว่าธงชาติจะมีความหมายเป็นสัญลักษณ์ชาติใดชาติหนึ่งโดยเฉพาะก็ตาม แต่เป็นไปได้ที่หลายประเทศจะมีธงชาติที่มีลักษณะคล้ายคลึงกันหรือเหมือนกัน ตัวอย่างเช่น

• ธงชาติโมนาโกและธงชาติอินโดนีเซียมีการใช้สีและการแบ่งแถบพื้นธงที่เหมือนกัน แต่ต่างกันเพียงขนาดและสัดส่วนของธง

• 
  ธงชาติโมนาโก
• 
  ธงชาติอินโดนีเซีย

• ธงชาติเนเธอร์แลนด์และธงชาติลักเซมเบิร์ก มีการแบ่งแถบริ้วธงเหมือนกัน แต่ความเข้มของสีฟ้าในริ้วธงของทั้งสองประเทศมีความแตกต่างกันเล็กน้อย

• 
  ธงชาติเนเธอร์แลนด์
• 
  ธงชาติลักเซมเบิร์ก

• ธงชาติโรมาเนีย ธงชาติของประเทศชาดในทวีปแอฟริกา ธงชาติมอลโดวา และธงชาติอันดอร์รามีลักษณะที่เหมือนกันเกือบทุกประการ ทั้งการแบ่งริ้วธง และสีที่ใช้ในธง

• 
  ธงชาติชาด
• 
  ธงชาติโรมาเนีย
• 
  ธงชาติมอลโดวา
• 
  ธงชาติอันดอร์รา

ยิ่งกว่านั้น ยังเป็นไปได้ว่าธงที่ประเทศใดประเทศหนึ่งใช้อยู่ในปัจจุบันจะไปคล้ายกับธงของประเทศอื่นๆ ที่เคยใช้มาก่อนในประวัติศาสตร์ อาทิ ธงชาติแอลเบเนียคือธงรบของอาณาจักรโรมันตะวันออกหรืออาณาจักรไบเซนไทน์ในอดีต เป็นต้น

เกร็ดเกี่ยวกับธงชาติ

• ธงชาติเดนมาร์ก เป็นธงราชการที่เก่าแก่ที่สุดที่ยังใช้อยู่ในปัจจุบัน
• ธงชาติเนปาล เป็นธงชาติเพียงธงเดียวในโลกที่ไม่ได้เป็นรูปสี่เหลี่ยม
• ธงชาติสกอตแลนด์ เป็นธงชาติที่เก่าแก่ที่สุดในโลก และยังเป็นธงที่มีการใช้อยู่ในปัจจุบัน ซึ่งจุดเริ่มต้นของการใช้ธงนี้สามารถนับย้อนหลังไปได้ถึงช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 9
• ธงชาติสวิตเซอร์แลนด์ และธงชาตินครรัฐวาติกัน เป็นธงที่มีลักษณะเป็นรูปสี่เหลี่ยมจตุรัส
• ลักษณะพิเศษของธงชาติฟิลิปปินส์ คือ เมื่อชักธงกลับด้านเอาแถบสีแดงขึ้นข้างบนแทนแถบสีน้ำเงิน หมายความว่าประเทศฟิลิปปินส์อยูในภาวะสงคราม
• สีต่างๆ ที่นิยมใช้ในธงชาติทั่วโลกมีดังนี้:
  • สีแดง สีขาว และสีน้ำเงิน นิยมใช้ในหมู่ประเทศยุโรปและชาติตะวันตกอื่นๆ
  • สีแดง สีเหลือง และสีเขียว นิยมใช้ในกลุ่มประเทศในทวีปแอพริกา
  • สีแดง สีขาว สีดำ และสีเขียว นิยมใช้ในประเทศที่นับถือศาสนาอิสลามในแถบตะวันออกกลาง
• ธงชาติลิเบียเป็นธงชาติเพียงชาติเดียวที่ใช้สีพื้นเพียงหนึ่งสี คือ สีเขียว
• ธงชาติโมซัมบิก เป็นธงชาติเพียงชาติเดียวที่มีรูปอาวุธปืนอยู่บนธง (ปืนเอเค 47)
• ธงชาติที่แสดงรูปแผนที่ของประเทศตนเองในผืนธง ได้แก่ ธงชาติไซปรัส ธงชาติคอซอวอ ธงหมู่เกาะคริสต์มาส ส่วนธงอีกธงหนึ่งที่ประกอบด้วยรูปแผนที่ คือ ธงรวมชาติเกาหลี ซึ่งแสดงแผนที่ของเกาหลีเหนือและเกาหลีใต้รวมกันเป็นหนึ่งเดียว

• 
  ธงชาติเนปาล เป็นธงชาติเพียงประเทศเดียวที่ไม่ได้เป็นรูปสี่เหลี่ยม
• 
  ธงชาติเดนมาร์ก เป็นธงราชการที่เก่าแก่ที่สุดที่ยังใช้อยู่ในปัจจุบัน
• 
  ธงชาติสกอตแลนด์ เป็นธงชาติที่เก่าแก่ที่สุดในโลก และยังเป็นธงที่มีการใช้อยู่ในปัจจุบัน
• 
  ธงชาติสวิตเซอร์แลนด์ เป็นธงที่มีลักษณะเป็นรูปสี่เหลี่ยมจตุรัส
• 
  ธงชาติลิเบีย เป็นธงชาติเพียงชาติเดียวที่ใช้สีพื้นเพียงหนึ่งสี คือ สีเขียว
• 
  ธงชาติโมซัมบิก เป็นธงชาติเพียงชาติเดียวที่มีรูปอาวุธปืนอยู่บนธง
• 
  ธงชาติไซปรัส เป็นธงชาติที่แสดงรูปแผนที่ของประเทศตนเองในผืนธง

แหล่งข้อมูลอื่น

• Flags of the World (FOTW) ฐานข้อมูลออนไลน์เกี่ยวกับวิชาการศึกษาธง มีข้อมูลเกี่ยวกับธงประเภทต่างๆ ทั่วโลก
• ฐานข้อมูลออนไลน์เกี่ยวกับประวัติธงประเทศต่างๆ ทั่วโลก
• ฐานข้อมูลออนไลน์เกี่ยวกับประวัติธงประเทศต่างๆ อย่างสังเขป
• The World All Countries Flags ข้อมูลเกี่ยวกับสัญลักษณ์ประจำประเทศต่างๆ
• World Flag Database
• OpenClipart.org
• National Flags database and History of flags