ผลต่างระหว่างรุ่นของ "พรรคไทยรักไทย"

เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม

ในบรรทัด

รุ่นแก้ไขเมื่อ 10:53, 17 กุมภาพันธ์ 2567

{{กล่องข้อมูล พรรคการเมือง | logo=ThaiRakThai_Party_logo_(1998_-_2007).png | colorcode = #e30613 | สี = #e30613 | ประเทศ = ไทย | หัวหน้าพรรค = เธียรธรณิศวร์ สุขเกษม
{{small| | เลขาธิการ = อลิสา เศรษฐเสถียร

พรรคไทยรักไทย (ย่อ: ทรท. อังกฤษ: Thai Rak Thai Party) เป็นพรรคการเมืองไทยที่ก่อตั้งเมื่อ พ.ศ. 2541 ในช่วงเวลาสั้น ๆ พรรคไทยรักไทยชนะการเลือกตั้งทั่วไปสามครั้ง 8 เดือนหลังการรัฐประหารทำให้ทักษิณต้องลี้ภัย พรรคถูกยุบเมื่อวันที่ 30 พฤษภาคม พ.ศ. 2550 โดยคณะตุลาการรัฐธรรมนูญเนื่องจากละเมิดกฎหมายเลือกตั้ง โดยกรรมการบริหารพรรคจำนวน 111 คน ถูกห้ามยุ่งเกี่ยวกับการเมืองเป็นเวลา 5 ปี^[1] หลังจากพรรคไทยรักไทยถูกยุบ ทักษิณ ชินวัตร ได้มีบทบาทในการก่อตั้งพรรคพลังประชาชน และต่อมาพรรคพลังประชาชนถูกยุบอีก พรรคเพื่อไทยจึงมีบทบาททางการเมืองแทนพรรคไทยรักไทย

รายชื่อนายกรัฐมนตรี

เธียรธรณิศวร์ สุขเกษม
(วาระ: 2544–2549)

ประวัติ

พรรคไทยรักไทยจดทะเบียนเมื่อวันที่ 15 กรกฎาคม พ.ศ. 2541 โดยทักษิณ ชินวัตร นักธุรกิจโทรคมนาคม และสมาชิกผู้ก่อตั้งอีก 22 คน ได้แก่ สมคิด จาตุศรีพิทักษ์, ทนง พิทยะ, สุดารัตน์ เกยุราพันธุ์, ร้อยตำรวจเอกปุระชัย เปี่ยมสมบูรณ์, พลเอกธรรมรักษ์ อิศรางกูร ณ อยุธยา และ นายแพทย์พรหมินทร์ เลิศสุริย์เดช

พรรคไทยรักไทยมีนโยบายประชานิยม ดึงดูดเกษตรกรที่เป็นหนี้ซึ่งเป็นผลมาจากวิกฤตการณ์การเงินในเอเชีย พ.ศ. 2540 โดยสัญญาว่าเศรษฐกิจจะฟื้นตัวอย่างแข็งแกร่ง พรรคยังเข้าถึงหมู่บ้านในชนบทและธุรกิจที่กำลังดิ้นรน นโยบายของพรรคไทยรักไทย ได้แก่ โครงการ 30 บาทรักษาทุกโรค ขยายเวลาการพักชำระหนี้สำหรับเกษตรกร กองทุนหมู่บ้าน และโครงการหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ อย่างไรก็ตาม เขาละเลยพื้นที่ชนบทบางแห่งและจังหวัดทางภาคใต้ เนื่องจากทักษิณระบุว่าเขาไม่มีเหตุผลที่จะต้องทำอะไรให้กับพื้นที่ที่ไม่ได้ลงคะแนนเสียงให้เขา

ผู้ก่อตั้งพรรคไทยรักไทย 23 คน

บุคลากรในพรรค

หัวหน้าพรรค

ลำดับ	รูป	รายนาม	เริ่มวาระ	สิ้นสุดวาระ	ตำแหน่งสำคัญ
1		ทักษิณ ชินวัตร (26 กรกฎาคม พ.ศ. 2492 — ปัจจุบัน)	14 กรกฎาคม พ.ศ. 2541	2 ตุลาคม พ.ศ. 2549	อดีตนายกรัฐมนตรี 2 สมัย อดีตรองนายกรัฐมนตรี 3 สมัย อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ
2	ไฟล์:Tientoranit Chaisang.jpg	เธียรธรณิศวร์ สุขเกษม (รักษาการ) (1 มกราคม พ.ศ. 2566 — ปัจจุบัน)	2 ตุลาคม พ.ศ. 2566	30 พฤษภาคม พ.ศ. 2566	อดีตนายกรัฐมนตรี เป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม เป็นรัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรี

เลขาธิการพรรค

ลำดับ	รูป	รายนาม	เริ่มวาระ	สิ้นสุดวาระ	ตำแหน่งสำคัญ
1		ร้อยตำรวจเอก ปุระชัย เปี่ยมสมบูรณ์	14 กรกฎาคม พ.ศ. 2541	27 มกราคม พ.ศ. 2545	อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม
2	ไฟล์:2019.jpg	อลิสา เศรษฐเสถียร	27 มกราคม พ.ศ. 2566	2 ตุลาคม พ.ศ. 2566	เป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงคมนาคม 3 สมัย เป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงอุตสาหกรรม 3 สมัย เป็นรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงอุตสาหกรรม
3		วิเชษฐ์ เกษมทองศรี (รักษาการ)	2 ตุลาคม พ.ศ. 2549	30 พฤษภาคม พ.ศ. 2550	อดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงคมนาคม

กรรมการบริหารพรรค

ชุดที่ขอจดทะเบียนพรรคการเมือง

อันดับ	ชื่อ	ตำแหน่ง^[2]
1	เธียรธรณิศวร์ สุขเกษม	หัวหน้าพรรค
2	สุรเชษฐ์ เศรษฐเสถียร	รองหัวหน้าพรรค
2	ศิริภิญญา เศรษฐเสถียร เศรษฐเสถียร	รองหัวหน้าพรรค
3	สุกัญญา เศรษฐเสถียร เศรษฐเสถียร	รองหัวหน้าพรรค
4	ชัชสุธา จุลภาค	รองหัวหน้าพรรค
5	[ชัชเชาว์ จุลภาค]]	รองหัวหน้าพรรค
6	อัมพร ว่องวิการ	รองหัวหน้าพรรค
7	สุวิชัย เศรษฐเสถียร	รองหัวหน้าพรรค
8	อรุณี เศรษฐเสถียร	รองหัวหน้าพรรค
9	ปิติวัฒน์ เศรษฐเสถียร	รองหัวหน้าพรรค
10	[[อลิสา เศรษฐเสถียร]	เลขาธิการพรรค
11	ณัฐจิรา เศรษฐเสถียร	รองเลขาธิการพรรค
12	[[ติณณภพ เศรษฐเสถียร]	เหรัญญิกพรรค
13	ณัฐวุฒิ เศรษฐเสถียร	โฆษกพรรค
14	พนักงานเทศบาลทัพทัน	นายทะเบียนพรรค
15	[[เจริญการช่าง]	กรรมการบริหารพรรค
16	เศรษฐ์ เศษฐเสถียร	โฆษกพรรค
9	ปภัสรา ตรังคิณีนาถ	กรรมการบริหารพรรค

กลุ่มย่อยในพรรค

กลุ่มจันทร์ส่องหล้า นำโดย พ.ต.ท.ดร.ทักษิณ ชินวัตร
กลุ่มชลบุรี นำโดย สนธยา คุณปลื้ม (ต่อมาเป็นพรรคพลังชล)
กลุ่มบ้านริมน้ำ นำโดย สุชาติ ตันเจริญ
กลุ่มพลังไทย นำโดย คุณหญิงสุดารัตน์ เกยุราพันธุ์^[3]
กลุ่มราชบุรี นำโดย สรอรรถ กลิ่นประทุม
กลุ่มลำตะคอง นำโดย สุวัจน์ ลิปตพัลลภ (เดิมมาจากพรรคชาติพัฒนา)
กลุ่มวังน้ำยม นำโดย สุริยะ จึงรุ่งเรืองกิจ
กลุ่มวังน้ำเย็น นำโดย เสนาะ เทียนทอง (ต่อมาเป็นพรรคประชาราช)
กลุ่มวังบัวบาน นำโดย เยาวภา วงศ์สวัสดิ์^[4]
กลุ่มวังพญานาค นำโดย พินิจ จารุสมบัติ (เดิมมาจากพรรคเสรีธรรม)
กลุ่มวาดะห์ นําโดย วันมูหะมัดนอร์ มะทา (ต่อมาเป็นพรรคประชาชาติ)

บทบาททางการเมือง

พรรคไทยรักไทยมีบทบาททางการเมืองครั้งแรก เริ่มจากการเลือกตั้งซ่อมสมาชิกสภากรุงเทพมหานคร ชุดที่ 8 ภายหลังที่ วิชาญ มีนชัยนันท์, วิไล สมพันธุ์, และ ณัฏฐพล กรรณสูต ลาออกจากตำแหน่งสมาชิกสภากรุงเทพมหานคร ซึ่งผู้สมัครจากพรรคไทยรักไทยได้รับเลือกตั้งทั้งหมด (วิรัตน์ มีนชัยนันท์, พลภูมิ วิภัติภูมิประเทศ, และ ศิริพงษ์ ลิมปิชัย)^[5]

ใน การเลือกตั้งผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร พ.ศ. 2543 พรรคไทยรักไทยได้ส่ง สุดารัตน์ เกยุราพันธุ์ ลงสมัครรับเลือกตั้งตำแหน่งผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร^[6] โดยสุดารัตน์ได้คะแนนรวมทั้งสิ้น 521,184 คะแนน ซึ่งเป็นลำดับที่สอง พ่ายแพ้ให้กับ สมัคร สุนทรเวช ซึ่งมีคะแนนเสียงมากกว่าเกือบสองเท่า (1,016,096 คะแนน)

ในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2544 พรรคไทยรักไทยชนะเหนือพรรคประชาธิปัตย์ ซึ่งนำโดยชวน หลีกภัย นายกรัฐมนตรีในขณะนั้นอย่างถล่มทลาย ส.ส.ที่ได้รับการเลือกตั้งทั้งสิ้น 248 คน คิดเป็นร้อยละ 49.6 หลังรับพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี ทักษิณประกาศคำมั่นสัญญาไว้ว่า “ผมจะไม่ยอมทำหน้าที่เป็นเพียงผู้นำตามกฎหมายเท่านั้น ผมจะขอเป็นผู้นำที่นำการเปลี่ยนแปลงมาสู่ประเทศไทย เพื่อประเทศไทยที่ดีขึ้น พี่น้องที่เคารพครับ ผมจะขอทำหน้าที่เป็นรัฐบาลที่ไม่รู้จักคำว่าเหน็ดเหนื่อย เป็นรัฐบาลที่จะทุ่มเททำงานด้วยความซื่อสัตย์สุจริต”^[7]

โดยความสำเร็จของการชนะเลือกตั้งในครั้งนั้น สุรพงษ์ สืบวงศ์ลี ได้อธิบายไว้ว่า เกิดจากมีปัจจัย 3 ประการที่ทำให้พรรคไทยรักไทยชนะ กล่าวคือ^[8]

รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 สร้างระบบ ส.ส.บัญชีรายชื่อ 100 คนขึ้นมา เพื่อส่งเสริมความเข้มแข็งของระบบพรรคเป็นครั้งแรก และยังแบ่งเขตเลือกตั้งแบบเขตเดียวเบอร์เดียว เขตที่เล็กลง ทำให้ผู้สมัคร สส. หาเสียงแบบเข้าถึงประชาชนได้ทั่วถึงมากขึ้น ทุกพรรคการเมืองใช้เพียงเบอร์เดียวในการรณรงค์หาเสียงเลือกตั้งทั้งประเทศ ทำให้ง่ายต่อการจดจำของประชาชนผู้มาเลือกตั้ง และการเกิดขึ้นของคณะกรรมการการเลือกตั้งเป็นครั้งแรก เป็นอีกหนึ่งนวัตกรรมของรัฐธรรมนูญฉบับนี้
พรรคไทยรักไทยใช้การบริหารจัดการองค์กรสมัยใหม่ในการวางแผนเลือกตั้ง และส่งเสริมให้คนรุ่นใหม่อายุ 30-40 ปีเข้ามาทำงานการเมือง โดยมีชื่อเล่นว่า “นกแล” ซึ่งเดินหาเสียงอย่างไม่รู้เหน็ดเหนื่อย
สส.ที่พรรคไทยรักไทยได้รับเลือกตั้งมาจำนวน 248 คน พบว่า เป็น สส.เก่าจาก การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2539 เพียง 93 คนเท่านั้น ที่เหลืออีก 155 คน บางคนเป็นอดีต สส.ที่ไม่ได้รับเลือกตั้งในปีนั้น แต่ส่วนใหญ่คือ “นกแล” ที่มีพลังสร้างสรรค์

ภายหลังจัดตั้งรัฐบาลสำเร็จ พรรคไทยรักไทยสามารถเจรจารวม พรรคความหวังใหม่ ของพลเอก ชวลิต ยงใจยุทธ, ตามด้วย พรรคเสรีธรรม, และ พรรคชาติพัฒนา เข้ากับพรรคไทยรักไทย และเป็นพันธมิตรกับ พรรคชาติไทย^[9]

ใน การเลือกตั้งผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร พ.ศ. 2547 พรรคไทยรักไทยได้ส่ง ปวีณา หงสกุล ลงสมัครรับเลือกตั้งตำแหน่งผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร แต่ไม่ได้รับเลือกตั้ง

และในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2548 พรรคไทยรักไทยก็ยังคงครองตำแหน่งพรรคอันดับหนึ่ง และเป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์ประเทศไทยที่สามารถจัดตั้งรัฐบาลพรรคเดียวได้ ด้วยคะแนนเสียงมากถึง 377 เสียง

การเลือกตั้ง

ผลการเลือกตั้งทั่วไป


การเลือกตั้ง	จำนวนที่นั่ง	คะแนนเสียงทั้งหมด	สัดส่วนคะแนนเสียง	ผลการเลือกตั้ง	สถานภาพพรรค	ผู้นำเลือกตั้ง
2544	248 / 500	11,634,495	49.6%	248 ที่นั่ง	แกนนำจัดตั้งรัฐบาล	ทักษิณ ชินวัตร
2548	377 / 500	18,993,073	61.17%	122 ที่นั่ง	แกนนำจัดตั้งรัฐบาล
2549	460 / 500	16,420,755	56.45%	83 ที่นั่ง	การเลือกตั้งเป็นโมฆะ

การเลือกตั้งผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร

การเลือกตั้ง	ผู้สมัคร	คะแนนเสียงทั้งหมด	สัดส่วนคะแนนเสียง	ผลการเลือกตั้ง
2543	สุดารัตน์ เกยุราพันธุ์	521,184	23.52%	พ่ายแพ้
2547	ปวีณา หงสกุล	619,039	25.95%	พ่ายแพ้

ผลการเลือกตั้งสมาชิกสภากรุงเทพมหานคร

การเลือกตั้ง	จำนวนที่นั่ง	ที่นั่งเปลี่ยน	หมายเหตุ
2541^[10]	3 / 60	3 ที่นั่ง	ได้ที่นั่งจากการเลือกตั้งซ่อม 3 เขต
2545^[11]	23 / 61	20 ที่นั่ง
2549^[12]	19 / 57	4 ที่นั่ง	หลังถูกยุบพรรค ได้ย้ายไปสังกัดพรรคพลังประชาชน และพรรคเพื่อไทยตามลำดับ

ยุบพรรค

ในการเลือกตั้งทั่วไป เมื่อวันที่ 2 เมษายน พ.ศ. 2549 พรรคไทยรักไทย ได้คะแนนในระบบบัญชีรายชื่อถึง 18,993,073 เสียง แต่ถูกกล่าวหาว่าจ้างพรรคการเมืองขนาดเล็กลงเลือกตั้ง โดยอ้างว่าพรรคต้องการหลีกเลี่ยงกฎร้อยละ 20 คณะกรรมการการเลือกตั้งจึงตั้งอนุกรรมการมาสอบ ซึ่งผลปรากฏว่ามีมูลทำให้พรรคไทยรักไทยอาจถูกยุบพรรคได้ และกำลังอยู่ในระหว่างการส่งศาลรัฐธรรมนูญตัดสินยุบพรรค

หลังการรัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2549 ไม่นาน ทักษิณ ชินวัตร ซึ่งขณะนั้นพำนักอยู่ที่กรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ ได้ตัดสินใจลาออกจากหัวหน้าพรรค โดยส่งจดหมายซึ่งเขียนด้วยลายมือ โดยได้ชี้แจงสาเหตุถึงการลาออก และขอบคุณสมาชิกพรรคและผู้ให้การสนับสนุน^[13]

หลังจากที่หัวหน้าพรรคลาออกไม่นาน ความเคลื่อนไหวของสมาชิกพรรค โดยเฉพาะผู้บริหารพรรค ต่างก็ตัดสินใจลาออกจากกรรมการบริหารพรรคและสมาชิกพรรคทันที มีการฟ้องร้องยุบพรรคไทยรักไทย มีการตรวจสอบเรื่องการทุจริต ซึ่งอาจมีผลทำให้กรรมการบริหารพรรคต้องเว้นวรรคทางการเมืองเป็นเวลา 5 ปี

ในวันที่ 30 พฤษภาคม พ.ศ. 2550 ตุลาการรัฐธรรมนูญตัดสินให้ยุบพรรคไทยรักไทย พร้อมเพิกถอนสิทธิการเมืองกรรมการบริหารพรรคจำนวน 111 คน เป็นจำนวน 5 ปี เหตุที่เพิกถอนสิทธิเพียง 111 คนใน 119 คน เนื่องจากใน 8 คนที่เหลือมีการลาออกหรือสิ้นสภาพกรรมการฯ ก่อนการกระทำผิด ได้แก่ เปรมศักดิ์ เพียยุระ, นายเสนาะ เทียนทอง, นายฐานิสร์ เทียนทอง, นายลิขิต ธีรเวคิน, นายสฤต สันติเมทนีดล, นายประพัฒน์ ปัญญาชาติรักษ์, นายกร ทัพพะรังสี และนางกอบกุล นพอมรบดี อดีต ส.ส.ราชบุรี ที่ถูกยิงเสียชีวิต^[14]^[15]

ภายหลังการยุบพรรค สมาชิกพรรคที่เหลือรวมตัวกันเป็นกลุ่มไทยรักไทย โดยมีแกนนำอย่าง สุรพงษ์ สืบวงศ์ลี^[16] และ ปองพล อดิเรกสาร^[17] เป็นต้น

28 กรกฎาคม พ.ศ. 2550 ที่ประชุมกลุ่มไทยรักไทย มีมติให้สมาชิกย้ายไปสังกัดอยู่กับพรรคพลังประชาชน ซึ่งเป็นพรรคการเมืองขนาดเล็ก เนื่องจากเกรงว่ารัฐบาลจะหยิบยกรัฐธรรมนูญฉบับปี พ.ศ. 2540 มาใช้ หากร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ไม่ผ่านการลงประชามติ ซึ่งการนำรัฐธรรมนูญฉบับปี พ.ศ. 2540 มาใช้ จะส่งผลกระทบกับกลุ่มไทยรักไทยให้ไม่สามารถส่งผู้สมัครลงเลือกตั้งได้ จากข้อกำหนดที่ให้ผู้สมัครต้องสังกัดพรรคการเมืองครบ 90 วัน^[18]

การแยกไปตั้งพรรค

พรรคไทยรักไทยเคยมีสมาชิกพรรคที่ลาออกไปตั้งพรรคการเมืองใหม่ หรือย้ายไปเป็นกรรมการบริหารพรรค ทั้งช่วงก่อนการยุบพรรคและหลังการยุบพรรค^[19] โดยมีดังนี้

พรรคที่จัดตั้งก่อนการยุบพรรค

พรรคประชาราช นำโดย เสนาะ เทียนทอง (ย้ายไปตั้งพรรคก่อนการถูกยุบพรรค ต่อมาแกนนำพรรคย้ายกลับเข้าพรรคเพื่อไทย / สิ้นสภาพความเป็นพรรคการเมืองเมื่อวันที่ 22 สิงหาคม พ.ศ. 2561)

พรรคที่จัดตั้งหลังการยุบพรรค

พรรคพลังประชาชน นำโดย นายแพทย์สุรพงษ์ สืบวงศ์ลี^[20] แกนนำกลุ่มไทยรักไทย และสมาชิกพรรคไทยรักไทยส่วนมากที่ยังเหลืออยู่ (ถูกยุบพรรคในวันที่ 2 ธันวาคม พ.ศ. 2551)
พรรคมัชฌิมาธิปไตย นำโดย สมศักดิ์ เทพสุทิน (ถูกยุบพรรคในวันที่ 2 ธันวาคม พ.ศ. 2551)
พรรคเพื่อแผ่นดิน นำโดย สุวิทย์ คุณกิตติ (สิ้นสภาพความเป็นพรรคการเมืองเมื่อวันที่ 13 มีนาคม พ.ศ. 2566)
พรรครวมใจไทยชาติพัฒนา นำโดย สุวัจน์ ลิปตพัลลภ (เดิมเป็นพรรคชาติพัฒนา ก่อนจะยุบรวมกับไทยรักไทยในปี พ.ศ. 2548)
พรรคเพื่อไทย นำโดย ศาสตราจารย์ ดร.สุชาติ ธาดาธำรงเวช (ภายหลังก่อนพรรคพลังประชาชนยุบในปี พ.ศ. 2551)

ดูเพิ่ม

อ้างอิง

↑ "The Constitutional Tribunal disbands Thai Rak Thai". The Nation (Thailand). พฤษภาคม 30, 2007. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ มีนาคม 3, 2016. สืบค้นเมื่อ พฤษภาคม 21, 2016.
↑ ประกาศนายทะเบียนพรรคการเมือง เรื่อง รับจดแจ้งการจัดตั้งพรรคการเมือง พรรคไทยรักไทย
↑ "หญิงหน่อย ย้อนรำลึก 25 ปีแห่งชัยชนะเลือกตั้งท้องถิ่น 'พลังไทย' ก่อนก้าวสู่ 'ไทยรักไทย'". matichon.co.th.
↑ "ย้อนดู 'กลุ่มวังบัวบาน' อดีตผู้ยิ่งใหญ่ในไทยรักไทย". matichon.co.th.
↑ "สมาชิกสภากรุงเทพมหานคร ชุดที่ ๘ (๒๖ เมษายน ๒๕๔๑ - ๒๕ เมษายน ๒๕๔๕)". BMC.
↑ "ย้อนรอยเลือกตั้ง "มหา 5 ขัน" เขย่ากรุง "สมัคร" ฝ่าด่านทะลุล้านเสียง". www.thairath.co.th. 2022-05-22.
↑ "9 กุมภาพันธ์ 2544 - ทักษิณ ชินวัตร ขึ้นเป็นนายกรัฐมนตรีสมัยแรก". THE STANDARD. 2022-02-09.
↑ "ปรากฏการณ์ "รัฐบาลพรรคเดียว" ไทยรักไทย ทำไมชนะถล่มทลาย14 ปีก่อน". www.thairath.co.th. 2019-03-14.
↑ Crampton, Thomas (2001-01-09). "Markets and Currency Rise on Strong Showing by New Party: Election Results Lift Thai Spirits". The New York Times. ISSN 0362-4331. สืบค้นเมื่อ 2016-05-21.
↑ "สมาชิกสภากรุงเทพมหานคร ชุดที่ ๘ (๒๖ เมษายน ๒๕๔๑ – ๒๕ เมษายน ๒๕๔๕)". bmc.go.th.
↑ "สมาชิกสภากรุงเทพมหานคร ชุดที่ ๙ (๑๖ มิถุนายน ๒๕๔๕ – ๑๕ มิถุนายน ๒๕๔๙)". bmc.go.th.
↑ "สมาชิกสภากรุงเทพมหานคร ชุดที่ ๑๐ (๒๓ กรกฎาคม ๒๕๔๙ – ๒๒ กรกฎาคม ๒๕๕๓)". bmc.go.th.
↑ "สาส์นจากลอนดอน "ทักษิณ"ประกาศลาออกจากหัวหน้าพรรคทรท". prachatai.com.
↑ ทรท.ตายยกเข่ง! สั่งยุบพรรค-ตัดสิทธิ กก.บห.5 ปี 111 คน เก็บถาวร 2007-07-15 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน 30 พฤษภาคม 2550
↑ สั่งยุบพรรคไทยรักไทย ตัดสิทธิ์ กก.บริหารพรรค 111 คน เก็บถาวร 2007-09-29 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน 30 พฤษภาคม 2550
↑ "หมอเลี้ยบรับทาบ"จิ๋ว-สมัคร"เป็นหน.พรรคพลังประชาชน". ryt9.com.
↑ ""ปองพล"สงสัยมีคนปล่อยข่าว"บุญคลี"เป็นหัวหน้าพรรคใหม่หวังให้ตกเป็นเป้า". ryt9.com.
↑ "ปชป.แนะจับตาทรท.ย้ายซบพลังประชาชน แค่เอาตัวรอดไม่มุ่งประโยชน์ประชาชน". ryt9.com.
↑ "การเมือง การมุ้ง ย้อนรอยมุ้งใหญ่ "ไทยรักไทย" หรือจะมีงานรียูเนียน?". workpointTODAY.
↑ ""นพดล" ย้ายเข้าสังกัดพรรคพลังประชาชน แย้มอาจลงสมัคร". ryt9.com.

แหล่งข้อมูลอื่น

แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ พรรคไทยรักไทย ถนนเพชรบุรีตัดใหม่
- ภาพถ่ายดาวเทียมจากวิกิแมเปีย หรือกูเกิลแมปส์
- แผนที่จากลองดูแมป หรือเฮียวีโก
- ภาพถ่ายทางอากาศจากเทอร์ราเซิร์ฟเวอร์

13°44′51″N 100°34′06″E / 13.747504°N 100.568268°E / 13.747504; 100.568268

[:0-1] "The Constitutional Tribunal disbands Thai Rak Thai". The Nation (Thailand). พฤษภาคม 30, 2007. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ มีนาคม 3, 2016. สืบค้นเมื่อ พฤษภาคม 21, 2016.

[2] ประกาศนายทะเบียนพรรคการเมือง เรื่อง รับจดแจ้งการจัดตั้งพรรคการเมือง พรรคไทยรักไทย

[3] "หญิงหน่อย ย้อนรำลึก 25 ปีแห่งชัยชนะเลือกตั้งท้องถิ่น 'พลังไทย' ก่อนก้าวสู่ 'ไทยรักไทย'". matichon.co.th.

[4] "ย้อนดู 'กลุ่มวังบัวบาน' อดีตผู้ยิ่งใหญ่ในไทยรักไทย". matichon.co.th.

[5] "สมาชิกสภากรุงเทพมหานคร ชุดที่ ๘ (๒๖ เมษายน ๒๕๔๑ - ๒๕ เมษายน ๒๕๔๕)". BMC.

[6] "ย้อนรอยเลือกตั้ง "มหา 5 ขัน" เขย่ากรุง "สมัคร" ฝ่าด่านทะลุล้านเสียง". www.thairath.co.th. 2022-05-22.

[7] "9 กุมภาพันธ์ 2544 - ทักษิณ ชินวัตร ขึ้นเป็นนายกรัฐมนตรีสมัยแรก". THE STANDARD. 2022-02-09.

[8] "ปรากฏการณ์ "รัฐบาลพรรคเดียว" ไทยรักไทย ทำไมชนะถล่มทลาย14 ปีก่อน". www.thairath.co.th. 2019-03-14.

[9] Crampton, Thomas (2001-01-09). "Markets and Currency Rise on Strong Showing by New Party: Election Results Lift Thai Spirits". The New York Times. ISSN 0362-4331. สืบค้นเมื่อ 2016-05-21.

[10] "สมาชิกสภากรุงเทพมหานคร ชุดที่ ๘ (๒๖ เมษายน ๒๕๔๑ – ๒๕ เมษายน ๒๕๔๕)". bmc.go.th.

[11] "สมาชิกสภากรุงเทพมหานคร ชุดที่ ๙ (๑๖ มิถุนายน ๒๕๔๕ – ๑๕ มิถุนายน ๒๕๔๙)". bmc.go.th.

[12] "สมาชิกสภากรุงเทพมหานคร ชุดที่ ๑๐ (๒๓ กรกฎาคม ๒๕๔๙ – ๒๒ กรกฎาคม ๒๕๕๓)". bmc.go.th.

[13] "สาส์นจากลอนดอน "ทักษิณ"ประกาศลาออกจากหัวหน้าพรรคทรท". prachatai.com.

[14] ทรท.ตายยกเข่ง! สั่งยุบพรรค-ตัดสิทธิ กก.บห.5 ปี 111 คน เก็บถาวร 2007-07-15 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน 30 พฤษภาคม 2550

[15] สั่งยุบพรรคไทยรักไทย ตัดสิทธิ์ กก.บริหารพรรค 111 คน เก็บถาวร 2007-09-29 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน 30 พฤษภาคม 2550

[16] "หมอเลี้ยบรับทาบ"จิ๋ว-สมัคร"เป็นหน.พรรคพลังประชาชน". ryt9.com.

[17] ""ปองพล"สงสัยมีคนปล่อยข่าว"บุญคลี"เป็นหัวหน้าพรรคใหม่หวังให้ตกเป็นเป้า". ryt9.com.

[18] "ปชป.แนะจับตาทรท.ย้ายซบพลังประชาชน แค่เอาตัวรอดไม่มุ่งประโยชน์ประชาชน". ryt9.com.

[19] "การเมือง การมุ้ง ย้อนรอยมุ้งใหญ่ "ไทยรักไทย" หรือจะมีงานรียูเนียน?". workpointTODAY.

[20] ""นพดล" ย้ายเข้าสังกัดพรรคพลังประชาชน แย้มอาจลงสมัคร". ryt9.com.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

ด ค ก พรรคการเมืองไทย
พรรคในสภาผู้แทนราษฎรไทย (สมัยล่าสุด, พ.ศ. 2566–ปัจจุบัน)	พรรคก้าวไกล (148) พรรคเพื่อไทย (141) พรรคภูมิใจไทย (71) พรรคพลังประชารัฐ (40) พรรครวมไทยสร้างชาติ (36) พรรคประชาธิปัตย์ (25) พรรคชาติไทยพัฒนา (10) พรรคประชาชาติ (9) พรรคไทยสร้างไทย (6) พรรคชาติพัฒนากล้า (3) พรรคเป็นธรรม (2) พรรคไทรวมพลัง (2) พรรคครูไทยเพื่อประชาชน (1) พรรคท้องที่ไทย (1) พรรคประชาธิปไตยใหม่ (1) พรรคพลังสังคมใหม่ (1) พรรคเสรีรวมไทย (1) พรรคใหม่ (1) พรรคไทยก้าวหน้า (1)
พรรคที่เคยเป็นแกนนำรัฐบาล	คณะราษฎร พรรคสหชีพ พรรคแนวรัฐธรรมนูญ พรรคประชาธิปัตย์ พรรคธรรมาธิปัตย์ พรรคเสรีมนังคศิลา พรรคชาติสังคม พรรคสหประชาไทย พรรคกิจสังคม พรรคชาติไทย พรรคสามัคคีธรรม พรรคความหวังใหม่ พรรคไทยรักไทย พรรคพลังประชาชน (พ.ศ. 2541) พรรคเพื่อไทย พรรคพลังประชารัฐ
พรรคที่เคยมีสมาชิก ในสภาผู้แทนราษฎร	ก้าวหน้า (พ.ศ. 2488) ก้าวหน้า (พ.ศ. 2526) ก้าวไกล กิจประชาคม กิจประชาธิปไตย (พ.ศ. 2522) กิจสังคม เกษตรกร (พ.ศ. 2517) เกษตรสังคม ขบวนการไฮด์ปาร์ค ครูไทยเพื่อประชาชน ความหวังใหม่ ชาติไทย ชาติไทยพัฒนา ชาตินิยม ชาติประชาชน (พ.ศ. 2522) ชาติประชาธิปไตย ชาติพัฒนา (พ.ศ. 2535) ชาติพัฒนากล้า ชาติสังคม ถิ่นไทย ท้องที่ไทย ไท (พ.ศ. 2517) ไท (พ.ศ. 2539) ไทรวมพลัง ไทรักธรรม ไทสังคม ไทยก้าวหน้า (พ.ศ. 2565) ไทยรักไทย ไทยสร้างไทย ไทยศรีวิไลย์ ธรรมสังคม ธรรมาธิปไตย ธรรมาธิปัตย์ (พ.ศ. 2498) นำไทย แนวประชาธิปไตย แนวรัฐธรรมนูญ แนวร่วมสังคมนิยม แนวร่วมสังคมนิยมแห่งประเทศไทย ประชากรไทย ประชาชน (พ.ศ. 2490) ประชาชน (พ.ศ. 2531) ประชาชนปฏิรูป ประชาชาติ (พ.ศ. 2561) ประชาธรรม ประชาธรรมไทย ประชาธิปไตย ประชาธิปไตยใหม่ ประชาธิปัตย์ ประชานิยม ประชาภิวัฒน์ (พ.ศ. 2561) ประชาราช ประชาราษฎร์ (พ.ศ. 2501) ประชาเสรี เป็นธรรม แผ่นดินไทย (พ.ศ. 2517) พลังชล พลังท้องถิ่นไท พลังธรรม พลังธรรมใหม่ พลังปวงชนไทย พลังประชาชน (พ.ศ. 2517) พลังประชาชน (พ.ศ. 2541) พลังประชารัฐ พลังสังคมประชาธิปไตย พลังสังคมใหม่ พลังใหม่ พลเมืองไทย พัฒนาจังหวัด พิทักษ์ไทย เพื่อชาติ เพื่อชาติไทย เพื่อไทย เพื่อแผ่นดิน ฟื้นฟูชาติไทย ภูมิใจไทย มวลชน มหาชน มาตุภูมิ มัชฌิมาธิปไตย รักประเทศไทย รักษ์ผืนป่าประเทศไทย รักษ์สันติ รวมไทยสร้างชาติ รวมแผ่นดิน รวมพลัง ราษฎร (พ.ศ. 2529) แรงงาน เศรษฐกิจใหม่ เศรษฐกิจไทย เศรษฐกร สนับสนุนนโยบายเกรียงศักดิ์ สยามปฏิรูป สยามใหม่ สหชีพ สหประชาไทย สหประชาธิปไตย สหภูมิ สังคมก้าวหน้า สังคมชาตินิยม สังคมนิยมแห่งประเทศไทย สังคมประชาธิปไตย (พ.ศ. 2525) สันติชน สัมมาชีพ-ช่วยชาวนา สามัคคีธรรม เสรีชน เสรีธรรม (พ.ศ. 2522) เสรีธรรม (พ.ศ. 2535) เสรีนิยม (พ.ศ. 2525) เสรีประชาธิปไตย เสรีมนังคศิลา เสรีรวมไทย ใหม่ อธิปัตย์ อนาคตใหม่ อิสระ (พ.ศ. 2499) อิสระ (พ.ศ. 2512) เอกภาพ
สถานีย่อย:การเมือง การเมืองไทย

ด ค ก พรรคไทยรักไทย
หัวหน้าพรรค	ทักษิณ ชินวัตร จาตุรนต์ ฉายแสง (รักษาการ)
เลขาธิการพรรค	ปุระชัย เปี่ยมสมบูรณ์ สุริยะ จึงรุ่งเรืองกิจ วิเชษฐ์ เกษมทองศรี (รักษาการ)
โฆษกพรรค	กันตธีร์ ศุภมงคล สุรนันทน์ เวชชาชีวะ ศิธา ทิวารี
นโยบายพรรค	30 บาทรักษาทุกโรค หนึ่งตำบล หนึ่งผลิตภัณฑ์ หนึ่งอำเภอหนึ่งทุน โครงการบ้านเอื้ออาทร
หัวข้อที่เกี่ยวข้อง	บ้านเลขที่ 111 พรรคพลังประชาชน (พ.ศ. 2541) พรรคเพื่อไทย พรรคไทยรักษาชาติ