จังหวัดลำพูน
จังหวัดลำพูน | ||||
---|---|---|---|---|
| ||||
พระธาตุเด่น พระรอดขลัง ลำไยดัง กระเทียมดี ประเพณีงาม จามเทวีศรีหริภุญไชย | ||||
ข้อมูลทั่วไป | ||||
อักษรไทย | ลำพูน | |||
อักษรโรมัน | Lamphun | |||
ชื่อไทยอื่น ๆ | นครหริภุญชัย | |||
ผู้ว่าราชการ |
อรรษิษฐ์ สัมพันธรัตน์ (ตั้งแต่ พ.ศ. 2560) | |||
ข้อมูลสถิติ | ||||
พื้นที่ |
4,505.882 ตร.กม.[1] (อันดับที่ 48) | |||
ประชากร |
405,955 คน[2] (พ.ศ. 2561) (อันดับที่ 63) | |||
ความหนาแน่น |
90.09 คน/ตร.กม. (อันดับที่ 52) | |||
ISO 3166-2 | TH-51 | |||
สัญลักษณ์ประจำจังหวัด | ||||
ต้นไม้ | ก้ามปู (จามจุรีแดง) | |||
ดอกไม้ | ทองกวาว | |||
สัตว์น้ำ | อึ่งปากขวด | |||
ศาลากลางจังหวัด | ||||
ที่ตั้ง | ถนนอินทยงยศ ตำบลในเมือง อำเภอเมืองลำพูน จังหวัดลำพูน 51000 | |||
โทรศัพท์ | 0 5351 1000 | |||
เว็บไซต์ | จังหวัดลำพูน | |||
แผนที่ | ||||
![]() |
จังหวัดลำพูน (คำเมือง: หละปูน) เป็นจังหวัดที่มีขนาดเล็กที่สุดในภาคเหนือ นับเป็นอีกจังหวัดหนึ่งที่มีประวัติศาสตร์เก่าแก่ ยาวนาน เคยเป็นที่ตั้งของนครหริภุญชัย ในสมัยพระนางจามเทวีเดิมชื่อเมืองหริภุญไชย เป็นเมืองโบราณ มีอายุประมาณ 1,343 ปี ตามพงศาวดารโยนกเล่าสืบต่อกันถึงการสร้างเมืองหริภุญไชย โดยฤๅษีวาสุเทพ เป็นผู้เกณฑ์พวกเม็งคบุตรหรือชนเชื้อชาติมอญมาสร้างเมืองนี้ขึ้น ในพื้นที่ระหว่างแม่น้ำสองสาย คือ แม่น้ำกวงและแม่น้ำปิง เมื่อมาสร้างเสร็จได้ส่งทูตไปเชิญราชธิดากษัตริย์เมืองละโว้พระนาม “จามเทวี” มาเป็นปฐมกษัตริย์ปกครองเมืองหริภุญไชยสืบราชวงศ์กษัตริย์ต่อมาหลายพระองค์ จนกระทั่งถึงสมัยพญายีบาจึงได้เสียการปกครองให้แก่พญามังราย ผู้รวบรวมแว่นแคว้นทางเหนือเข้าเป็นอาณาจักรล้านนา
ถึงแม้ว่าเมืองลำพูนจะตกอยู่ภายใต้การปกครองของอาณาจักรล้านนา แต่ก็ได้เป็นผู้ถ่ายทอดมรดกทางศิลปะและวัฒนธรรมให้แก่ผู้ที่เข้ามาปกครอง ดังปรากฏหลักฐานทั่วไปในเวียงกุมกาม เชียงใหม่ และเชียงราย เมืองลำพูนจึงยังคงความสำคัญในทางศิลปะและวัฒนธรรมของอาณาจักรล้านนา จนกระทั่งสมัยสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช เมืองลำพูนจึงได้เข้ามาอยู่ในราชอาณาจักรไทย มีผู้ครองนครสืบต่อกันมาจนถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ ต่อมาภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 เมื่อเจ้าผู้ครองนครองค์สุดท้าย คือ พลตรี เจ้าจักรคำขจรศักดิ์ ถึงแก่พิราลัย เมืองลำพูนจึงเปลี่ยนเป็นจังหวัด มีผู้ว่าราชการจังหวัดเป็นผู้ปกครอง สืบมาจนกระทั่งถึงปัจจุบัน นอกจากจังหวัดลำพูนจะมีชื่อเสียงในฐานะเป็นเมืองประวัติศาสตร์แล้ว ยังเป็นแหล่งเพาะปลูกลำไย พระเครื่อง โบราณสถานที่สำคัญ และผ้าทอฝีมือดี ปัจจุบันมีประตูเมืองหลักทั้งสี่ทิศคือ ทิศเหนือประตูช้างสี ทิศตะวันออกประตูท่าขาม ทิศใต้ประตูลี้ ทิศตะวันตกประตูมหาวัน มีกำแพงเมืองเก่าทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือคือ ประตูท่านาง
เนื้อหา
ภูมิศาสตร์[แก้]
อาณาเขต[แก้]
ลำพูนมีพื้นที่ติดกับจังหวัดอื่น ๆ 3 จังหวัด ดังนี้
- ทิศเหนือ จรดอำเภอสารภี และอำเภอสันกำแพง จังหวัดเชียงใหม่
- ทิศตะวันออก จรดอำเภอห้างฉัตร อำเภอสบปราบ และอำเภอเสริมงาม จังหวัดลำปาง
- ทิศใต้ จรดอำเภอเถิน อำเภอแม่พริก จังหวัดลำปาง และอำเภอสามเงา จังหวัดตาก
- ทิศตะวันตก จรดอำเภอฮอด อำเภอจอมทอง อำเภอหางดง และอำเภอสันป่าตอง จังหวัดเชียงใหม่
ที่ตั้ง[แก้]
- จังหวัดลำพูน ตั้งอยู่ทางภาคเหนือตอนบนของประเทศไทย อยู่ห่างจากกรุงเทพมหานคร ตามทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 11 (สายเอเซีย) เป็นระยะทาง 689 กิโลเมตร ตามทางหลวงแผ่นดินสายพหลโยธิน เป็นระยะทาง 724 กิโลเมตร และตามทางรถไฟ 729 กิโลเมตร ตั้งอยู่ระหว่างเส้นรุ้งที่ 18 องศาเหนือ และเส้นแวงที่ 99 องศาตะวันออก อยู่ในกลุ่มจังหวัดภาคเหนือตอนบน อยู่ห่างจากจังหวัดเชียงใหม่เพียง 22 ก.ม. เป็นพื้นที่ ที่มีศักยภาพในการพัฒนาเป็นศูนย์กลางความเจริญของภาคเหนือตอนบน และอนุภูมิภาค ลุ่มน้ำโขง หรือพื้นที่สี่เหลี่ยมเศรษฐกิจร่วมกับ จังหวัดเชียงใหม่
- จังหวัดลำพูนเป็นจังหวัดที่มีขนาดเล็กที่สุดของภาคเหนือมีพื้นที่ทั้งหมดประมาณ 4,505.882 ตร.กม. หรือประมาณ 2,815,675 ไร่ หรือคิดเป็นร้อยละ 4.85 ของพื้นที่ ภาคเหนือตอนบน บริเวณที่กว้างที่สุดประมาณ 43 กม. และยาวจากเหนือจดใต้ 136 กม.
- ลักษณะภูมิอากาศ จังหวัดลำพูนตั้งอยู่ในภาคเหนือ ซึ่งตามตำแหน่งที่ตั้งอยู่ในเขตร้อนที่ค่อนไปทาง เขตอากาศอบอุ่น ในฤดูหนาวจึงมีอากาศเย็นค่อนข้างหนาว แต่เนื่องจากอยู่ลึกเข้าไปใน แผ่นดินห่างไกลจากทะเล จึงมีฤดูแล้งที่ยาวนานและอากาศจะร้อนถึงร้อนจัดในฤดูร้อน จังหวัดลำพูนมีสภาพภูมิอากาศแตกต่างกันอย่างเด่นชัด 3 ช่วงฤดู คือช่วงเดือนมีนาคม กับเมษายนมีอากาศร้อน ช่วงเดือนพฤษภาคมถึงเดือนตุลาคม จะมีฝนตกชุกเป็นฤดูฝน และช่วงเดือนพฤศจิกายนถึง เดือนกุมภาพันธ์มีอากาศหนาวเย็นเป็นฤดูหนาว ซึ่งฤดูหนาวและฤดูร้อนนั้น เป็นช่วงฤดูแล้ง ที่มีระยะเวลาติดต่อกันประมาณ 6 เดือน ในช่วงฤดูฝนอีก 6 เดือน นั้น อากาศจะไม่ร้อนเท่ากับ ในฤดูร้อน และไม่หนาวเย็นเท่า ฤดูหนาว คือมีอุณหภูมิปานกลางอยู่ระหว่างสองฤดูดังกล่าว
อุทยานแห่งชาติ[แก้]
สัญลักษณ์ประจำจังหวัด[แก้]
- คำขวัญประจำจังหวัด : พระธาตุเด่น พระรอดขลัง ลำไยดัง กระเทียมดี ประเพณีงาม จามเทวีศรีหริภุญไชย
- ต้นไม้ประจำจังหวัด : ต้นก้ามปูหรือจามจุรีแดง (Samanea saman)
- ดอกไม้ประจำจังหวัด : ดอกทองกวาว (Butea monosperma)
- สัตว์น้ำประจำจังหวัด : อึ่งปากขวดหรืออึ่งเพ้า (Glyphoglossus molossus)
การเมืองการปกครอง[แก้]
หน่วยการปกครอง[แก้]
จังหวัดลำพูนแบ่งการปกครองแบ่งออกเป็น 8 อำเภอ 51 ตำบล 574 หมู่บ้าน ดังนี้
ที่ | ชื่ออำเภอ | ตัวเมือง | อักษรโรมัน | ตำบล | หมู่บ้าน | ประชากร (พ.ศ. 2560)[2] |
พื้นที่ (ตร.กม.) |
ความหนาแน่น (คน/ตร.กม.) |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | เมืองลำพูน | ![]() |
Mueang Lamphun | 15 | 159 | 146,098 | 479.83 | 304.48 |
2 | แม่ทา | ![]() |
Mae Tha | 6 | 68 | 39,107 | 762.63 | 51.27 |
3 | บ้านโฮ่ง | ![]() |
Ban Hong | 5 | 62 | 40,199 | 596.90 | 67.34 |
4 | ลี้ | ![]() |
Li | 8 | 99 | 69,806 | 1,701.99 | 41.01 |
5 | ทุ่งหัวช้าง | ![]() |
Thung Hua Chang | 3 | 35 | 20,173 | 486.13 | 41.49 |
6 | ป่าซาง | ![]() |
Pa Sang | 9 | 90 | 55,321 | 299.95 | 184.43 |
7 | บ้านธิ | ![]() |
Ban Thi | 2 | 36 | 17,698 | 129.02 | 137.16 |
8 | เวียงหนองล่อง | ![]() |
Wiang Nong Long | 3 | 25 | 17,516 | 49.43 | 354.33 |
รวม | 51 | 574 | 405,918 | 4,505.88 | 90.08 |
การเลือกตั้ง[แก้]
ในการเลือกตั้งครั้งที่ผ่านมา จังหวัดลำพูน แบ่งเขตการเลือกตั้งเป็น 2 เขต โดยมีสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร จำนวน 2 คน และสมาชิกวุฒิสภา จำนวน 1 คน ในส่วนของผู้บริหารองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ระดับจังหวัด และเทศบาลเมือง ได้แก่
- นิรันดร์ ด่านไพบูลย์ นายกองค์การบริหารส่วนจังหวัดลำพูน
- ประภัสร์ ภู่เจริญ นายกเทศมนตรีเมืองลำพูน
รายพระนามเจ้าผู้ครองนคร[แก้]
เจ้านายฝ่ายเหนือ[แก้]
เจ้านายฝ่ายเหนือที่ยังมีชีวิตอยู่
- พลอากาศตรี เจ้าวัฒนัน ณ ลำพูน ผู้สืบราชสกุลเจ้าผู้ครองนครลำพูน โอรสในเจ้าพงศ์ธาดา ณ ลำพูน
- คุณ เจ้าดารารัตน์ ณ ลำพูน ประธานมูลนิธิจักรคำขจรศักดิ์
- เจ้าวรจักร ณ ลำพูน
- เจ้าพัฒนพงศ์ ณ ลำพูน
- เจ้าศักดิ์ขจร ณ ลำพูน
รายนามผู้ว่าราชการจังหวัด[แก้]
![]() | ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
ประชากร[แก้]
เชื้อชาติและภาษา[แก้]
ภาษายองเป็นภาษาที่ใช้กันแพร่หลายในจังหวัดลำพูน คนในจังหวัดลำพูนมักจะพูดสำเนียงเมืองยอง เพราะชาวลำพูนส่วนใหญ่สืบเชื้อสายมาจากไทลื้อในรัฐฉานประเทศพม่าและสิบสองปันนาประเทศจีน จึงมีสำเนียงที่เป็นเอกลักษณ์โดดเด่นแตกต่างจากคำเมืองของภาคเหนือ และประชากรส่วนหนึ่งของจังหวัดลำพูนเป็นชาวเขาเผ่ากะเหรี่ยง ปวากะญอ โดยเฉพาะหมู่บ้านพระบาทห้วยต้มหมู่บ้านเดียวมีประชากรของกะเหรี่ยงปวากะญออาศัยพันกว่าหลังคาเรือนและเป็นหมู่บ้านต้นแบบ หมู่บ้านรักษาศีล 5
สถานศึกษา[แก้]
อุดมศึกษา
- มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณ์ราชวิทยาลัย วิทยาลัยสงฆ์ลำพูน
- มหาวิทยาลัยธนบุรี ศูนย์ลำพูน
- มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง วิทยาเขตลำพูน
- มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ศูนย์หริภุญชัย จังหวัดลำพูน
- สถาบันการอาชีวศึกษาภาคเหนือ๑ วิทยาลัยเทคนิคลำพูน
อาชีวศึกษา
- วิทยาลัยเทคนิคลำพูน
- วิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยีลำพูน
- วิทยาลัยการอาชีพป่าซาง
- วิทยาลัยการอาชีพบ้านโฮ่ง
- วิทยาลัยเทคโนโลยีชรินรัตน์ลำพูน
โรงเรียน
สถานที่สำคัญของจังหวัด[แก้]
|
|
วัตนธรรมและประเพณี[แก้]
- งานของดีศรีหริภุญชัย
- งานประเพณีสงกรานต์
- งานประเพณีสรงน้ำพระธาตุหริภุญชัย (แปดเป็ง)
- งานสลากย้อมเมืองหละปูน หนึ่งเดียวในโลก
- งานเทศกาลลำไย
- งานพระนางจามเทวี
- งานฤดูหนาวและกาชาด
- งานแห่แคร่หลวง ลอยกระทง อำเภอบ้านโฮ่ง
- งานแต่งสีอวดลาย ผ้าฝ้ายดอนหลวง อำเภอป่าซาง
- งานต้นกำเนิดไม้แกะสลัก และของดีอำเภอแม่ทา
บุคคลที่มีชื่อเสียง[แก้]
- ครูบาศรีวิชัย นักบุญแห่งล้านนา
- ครูบาอภิชัย (ขาวปี) ศิษย์เอกครูบาศรีวิชัยนักพัฒนานักปฏิบัติ
- ครูบาวงศ์ นักพัฒนานักปฏิบัติ
- พระสุพรหมยานเถร (พรหมา พฺรหฺมจกฺโก) พระนักปฏิบัติ
- พระพุทธพจนวราภรณ์ (จันทร์ กุสโล) พระราชาคณะเจ้าคณะรอง อดีตเจ้าคณะภาค๔-๕-๖-๗ (ธรรมยุต) อดีตเจ้าอาวาสวัดเจดีย์หลวงวรวิหาร จังหวัดเชียงใหม่
- หลวงปู่ครูบาผัด พระนักปฏิบัติ
- ภานุทัต อภิชนาธง ครูสอนศิลปินพื้นบ้านล้านนาและนักร้อง
- สุพจน์ จันทร์เจริญ นักร้อง นักแสดง
- ศตวรรษ ดุลยวิจิตร นักแสดง
- อาจารียา พรหมพฤกษ์ นักร้อง
- วิทยา เลาหกุล อดีตนักฟุตบอลทีมชาติไทยและอดีตผู้ฝึกสอนทีมชาติไทย
- หัตฐพร สุวรรณ อดีตนักฟุตบอลทีมชาติไทย
- พรรษา มีสัตย์ธรรม อดีตผู้รักษาประตูทีมชาติไทย
- นพพร อินสีลอย (กิ่งซาง) นักมวย ครู
- สถาพร ริยะป่า (อู๋) ผู้ประกาศข่าวช่อง 8
- วีนัส นันทะชัย รองอันดับหนึ่ง Miss Thailand World 2014
- ณัฐธยาน์ ธนรณวัฒน์ นักกีฬาเหรียญทองมาราธอนกีฬาซีเกมส์ ครั้งที่ 28
- เอ็ดดี้ ตลาดแตก ศิลปินนักร้อง
- อินสนธ์ วงสาม ศิลปินแห่งชาติ
- ทวี นันทขว้าง ศิลปินแห่งชาติ
อ้างอิง[แก้]
- ↑ ศูนย์สารสนเทศเพื่อการบริหารและงานปกครอง. กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "ข้อมูลการปกครอง." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://www.dopa.go.th/padmic/jungwad76/jungwad76.htm [ม.ป.ป.]. สืบค้น 18 เมษายน 2553.
- ↑ 2.0 2.1 กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "รายงานสถิติจำนวนประชากรและบ้าน พ.ศ. 2561 จังหวัดลำพูน." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: [1] 2561. สืบค้น 7 กุมภาพันธ์ 2562.
ดูเพิ่ม[แก้]
- รายชื่อวัดในจังหวัดลำพูน
- รายชื่อโรงเรียนในจังหวัดลำพูน
- รายชื่อสาขาของธนาคารในจังหวัดลำพูน
- รายชื่อห้างสรรพสินค้าในจังหวัดลำพูน
แหล่งข้อมูลอื่น[แก้]
พิกัดภูมิศาสตร์: 18°30′N 99°05′E / 18.5°N 99.08°E
- แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ จังหวัดลำพูน
- แผนที่ จาก มัลติแมป โกลบอลไกด์ หรือ กูเกิลแผนที่
- ภาพถ่ายทางอากาศ จาก เทอร์ราเซิร์ฟเวอร์
- ภาพถ่ายดาวเทียม จาก วิกิแมเปีย
![]() |
จังหวัดเชียงใหม่ | จังหวัดเชียงใหม่ | จังหวัดเชียงใหม่ | ![]() |
จังหวัดเชียงใหม่ | ![]() |
จังหวัดลำปาง | ||
| ||||
![]() | ||||
จังหวัดตาก | จังหวัดตาก | จังหวัดลำปาง |
|
|
|