จังหวัดลำพูน
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
จังหวัดลำพูน (คำเมือง: 
หละปูน) เป็นจังหวัดที่มีขนาดเล็กที่สุดในภาคเหนือ นับเป็นอีกจังหวัดหนึ่งที่มีประวัติศาสตร์เก่าแก่ ยาวนาน เคยเป็นที่ตั้งของนครหริภุญชัย ในสมัยพระนางจามเทวีเดิมชื่อเมืองหริภุญไชย เป็นเมืองโบราณ มีอายุประมาณ 1,343 ปี ตามพงศาวดารโยนกเล่าสืบต่อกันถึงการสร้างเมืองหริภุญไชย โดยฤๅษีวาสุเทพ เป็นผู้เกณฑ์พวกเม็งคบุตรหรือชนเชื้อชาติมอญมาสร้างเมืองนี้ขึ้น ในพื้นที่ระหว่างแม่น้ำสองสาย คือ แม่น้ำกวงและแม่น้ำปิง เมื่อมาสร้างเสร็จได้ส่งทูตไปเชิญราชธิดากษัตริย์เมืองละโว้พระนาม “จามเทวี” มาเป็นปฐมกษัตริย์ปกครองเมืองหริภุญไชยสืบราชวงศ์กษัตริย์ต่อมาหลายพระองค์ จนกระทั่งถึงสมัยพญายีบาจึงได้เสียการปกครองให้แก่พญามังราย ผู้รวบรวมแว่นแคว้นทางเหนือเข้าเป็นอาณาจักรล้านนา
ถึงแม้ว่าเมืองลำพูนจะตกอยู่ภายใต้การปกครองของอาณาจักรล้านนา แต่ก็ได้เป็นผู้ถ่ายทอดมรดกทางศิลปะและวัฒนธรรมให้แก่ผู้ที่เข้ามาปกครอง ดังปรากฏหลักฐานทั่วไปในเวียงกุมกาม เชียงใหม่ และเชียงราย เมืองลำพูนจึงยังคงความสำคัญในทางศิลปะและวัฒนธรรมของอาณาจักรล้านนา จนกระทั่งสมัยสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช เมืองลำพูนจึงได้เข้ามาอยู่ในราชอาณาจักรไทย มีผู้ครองนครสืบต่อกันมาจนถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ ต่อมาภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 เมื่อเจ้าผู้ครองนครองค์สุดท้าย คือ พลตรี เจ้าจักรคำขจรศักดิ์ ถึงแก่พิราลัย เมืองลำพูนจึงเปลี่ยนเป็นจังหวัด มีผู้ว่าราชการจังหวัดเป็นผู้ปกครอง สืบมาจนกระทั่งถึงปัจจุบัน นอกจากจังหวัดลำพูนจะมีชื่อเสียงในฐานะเป็นเมืองประวัติศาสตร์แล้ว ยังเป็นแหล่งเพาะปลูกลำไย พระเครื่อง โบราณสถานที่สำคัญ และผ้าทอฝีมือดี ปัจจุบันมีประตูเมืองหลักทั้งสี่ทิศคือ ทิศเหนือประตูช้างสี ทิศตะวันออกประตูท่าขาม ทิศใต้ประตูลี้ ทิศตะวันตกประตูมหาวัน มีกำแพงเมืองเก่าทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือคือ ประตูท่านาง
เนื้อหา
ภูมิศาสตร์[แก้]
อาณาเขต[แก้]
ลำพูนมีพื้นที่ติดกับจังหวัดอื่น ๆ 3 จังหวัด ดังนี้
- ทิศเหนือ จรดอำเภอสารภี และอำเภอสันกำแพง จังหวัดเชียงใหม่
- ทิศตะวันออก จรดอำเภอห้างฉัตร อำเภอสบปราบ และอำเภอเสริมงาม จังหวัดลำปาง
- ทิศใต้ จรดอำเภอเถิน อำเภอแม่พริก จังหวัดลำปาง และอำเภอสามเงา จังหวัดตาก
- ทิศตะวันตก จรดอำเภอฮอด อำเภอจอมทอง อำเภอหางดง และอำเภอสันป่าตอง จังหวัดเชียงใหม่
ที่ตั้ง[แก้]
- จังหวัดลำพูน ตั้งอยู่ทางภาคเหนือตอนบนของประเทศไทย อยู่ห่างจากกรุงเทพมหานคร ตามทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 11 (สายเอเซีย) เป็นระยะทาง 689 กิโลเมตร ตามทางหลวงแผ่นดินสายพหลโยธิน เป็นระยะทาง 724 กิโลเมตร และตามทางรถไฟ 729 กิโลเมตร ตั้งอยู่ระหว่างเส้นรุ้งที่ 18 องศาเหนือ และเส้นแวงที่ 99 องศาตะวันออก อยู่ในกลุ่มจังหวัดภาคเหนือตอนบน อยู่ห่างจากจังหวัดเชียงใหม่เพียง 22 ก.ม. เป็นพื้นที่ ที่มีศักยภาพในการพัฒนาเป็นศูนย์กลางความเจริญของภาคเหนือตอนบน และอนุภูมิภาค ลุ่มน้ำโขง หรือพื้นที่สี่เหลี่ยมเศรษฐกิจร่วมกับ จังหวัดเชียงใหม่
- จังหวัดลำพูนเป็นจังหวัดที่มีขนาดเล็กที่สุดของภาคเหนือมีพื้นที่ทั้งหมดประมาณ 4,505.882 ตร.กม. หรือประมาณ 2,815,675 ไร่ หรือคิดเป็นร้อยละ 4.85 ของพื้นที่ ภาคเหนือตอนบน บริเวณที่กว้างที่สุดประมาณ 43 กม. และยาวจากเหนือจดใต้ 136 กม.
- ลักษณะภูมิอากาศ จังหวัดลำพูนตั้งอยู่ในภาคเหนือ ซึ่งตามตำแหน่งที่ตั้งอยู่ในเขตร้อนที่ค่อนไปทาง เขตอากาศอบอุ่น ในฤดูหนาวจึงมีอากาศเย็นค่อนข้างหนาว แต่เนื่องจากอยู่ลึกเข้าไปใน แผ่นดินห่างไกลจากทะเล จึงมีฤดูแล้งที่ยาวนานและอากาศจะร้อนถึงร้อนจัดในฤดูร้อน จังหวัดลำพูนมีสภาพภูมิอากาศแตกต่างกันอย่างเด่นชัด 3 ช่วงฤดู คือช่วงเดือนมีนาคม กับเมษายนมีอากาศร้อน ช่วงเดือนพฤษภาคมถึงเดือนตุลาคม จะมีฝนตกชุกเป็นฤดูฝน และช่วงเดือนพฤศจิกายนถึง เดือนกุมภาพันธ์มีอากาศหนาวเย็นเป็นฤดูหนาว ซึ่งฤดูหนาวและฤดูร้อนนั้น เป็นช่วงฤดูแล้ง ที่มีระยะเวลาติดต่อกันประมาณ 6 เดือน ในช่วงฤดูฝนอีก 6 เดือน นั้น อากาศจะไม่ร้อนเท่ากับ ในฤดูร้อน และไม่หนาวเย็นเท่า ฤดูหนาว คือมีอุณหภูมิปานกลางอยู่ระหว่างสองฤดูดังกล่าว
อุทยานแห่งชาติ[แก้]
สัญลักษณ์ประจำจังหวัด[แก้]
- คำขวัญประจำจังหวัด : พระธาตุเด่น พระรอดขลัง ลำไยดัง กระเทียมดี ประเพณีงาม จามเทวีศรีหริภุญไชย
- ต้นไม้ประจำจังหวัด : ต้นก้ามปูหรือจามจุรีแดง (Samanea saman)
- ดอกไม้ประจำจังหวัด : ดอกทองกวาว (Butea monosperma)
- สัตว์น้ำประจำจังหวัด : อึ่งปากขวดหรืออึ่งเพ้า (Glyphoglossus molossus)
การเมืองการปกครอง[แก้]
หน่วยการปกครอง[แก้]
จังหวัดลำพูนแบ่งการปกครองแบ่งออกเป็น 8 อำเภอ 51 ตำบล 520 หมู่บ้าน ดังนี้
| หมายเลข | อำเภอ | ประชากร (พ.ศ. 2559)[2] |
พื้นที่ (ตร.กม.) |
ความหนาแน่น (คน/ตร.กม.) |
|---|---|---|---|---|
| 1 | อำเภอเมืองลำพูน | 145,730 | 479.83 | 304 |
| 2 | อำเภอแม่ทา | 39,218 | 762.63 | 51 |
| 3 | อำเภอบ้านโฮ่ง | 40,454 | 596.90 | 68 |
| 4 | อำเภอลี้ | 69,653 | 1,701.99 | 41 |
| 5 | อำเภอทุ่งหัวช้าง | 20,141 | 486.13 | 41 |
| 6 | อำเภอป่าซาง | 55,573 | 299.95 | 185 |
| 7 | อำเภอบ้านธิ | 17,635 | 129.02 | 137 |
| 8 | อำเภอเวียงหนองล่อง | 17,595 | 49.43 | 356 |
| รวม | 405,999 | 4,505.88 | 90 | |
การเลือกตั้ง[แก้]
ในการเลือกตั้งครั้งที่ผ่านมา จังหวัดลำพูน แบ่งเขตการเลือกตั้งเป็น 2 เขต โดยมีสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร จำนวน 2 คน และสมาชิกวุฒิสภา จำนวน 1 คน ในส่วนของผู้บริหารองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ระดับจังหวัด และเทศบาลเมือง ได้แก่
- นิรันดร์ ด่านไพบูลย์ นายกองค์การบริหารส่วนจังหวัดลำพูน
- ประภัสร์ ภู่เจริญ นายกเทศมนตรีเมืองลำพูน
รายพระนามเจ้าผู้ครองนคร[แก้]
เจ้านายฝ่ายเหนือ[แก้]
เจ้านายฝ่ายเหนือที่ยังมีชีวิตอยู่
- พลอากาศตรี เจ้าวัฒนัน ณ ลำพูน ผู้สืบราชสกุลเจ้าผู้ครองนครลำพูน โอรสในเจ้าพงศ์ธาดา ณ ลำพูน
- คุณ เจ้าดารารัตน์ ณ ลำพูน ประธานมูลนิธิจักรคำขจรศักดิ์
- เจ้าวรจักร ณ ลำพูน
- เจ้าพัฒนพงศ์ ณ ลำพูน
- เจ้าศักดิ์ขจร ณ ลำพูน
รายนามผู้ว่าราชการจังหวัด[แก้]
![[icon]](/wiki/%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%A5%E0%B9%8C:Wiki_letter_w_cropped.svg){kind=small} | ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
ประชากร[แก้]
เชื้อชาติและภาษา[แก้]
ภาษายองเป็นภาษาที่ใช้กันแพร่หลายในจังหวัดลำพูน คนในจังหวัดลำพูนมักจะพูดสำเนียงเมืองยอง เพราะชาวลำพูนส่วนใหญ่สืบเชื้อสายมาจากไทลื้อในรัฐฉานประเทศพม่าและสิบสองปันนาประเทศจีน จึงมีสำเนียงที่เป็นเอกลักษณ์โดดเด่นแตกต่างจากคำเมืองของภาคเหนือ และประชากรส่วนหนึ่งของจังหวัดลำพูนเป็นชาวเขาเผ่ากะเหรี่ยง ปวากะญอ โดยเฉพาะหมู่บ้านพระบาทห้วยต้มหมู่บ้านเดียวมีประชากรของกะเหรี่ยงปวากะญออาศัยพันกว่าหลังคาเรือนและเป็นหมู่บ้านต้นแบบ หมู่บ้านรักษาศีล 5
สถานศึกษา[แก้]
อุดมศึกษา
- มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณ์ราชวิทยาลัย วิทยาลัยสงฆ์ลำพูน
- มหาวิทยาลัยธนบุรี ศูนย์ลำพูน
- มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง วิทยาเขตลำพูน
- มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ศูนย์หริภุญชัย จังหวัดลำพูน
- สถาบันการอาชีวศึกษาภาคเหนือ๑ วิทยาลัยเทคนิคลำพูน
อาชีวศึกษา
- วิทยาลัยเทคนิคลำพูน
- วิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยีลำพูน
- วิทยาลัยการอาชีพป่าซาง
- วิทยาลัยการอาชีพบ้านโฮ่ง
- วิทยาลัยเทคโนโลยีชรินรัตน์ลำพูน
โรงเรียน
สถานที่สำคัญของจังหวัด[แก้]
|
|
วัตนธรรมและประเพณี[แก้]
- งานของดีศรีหริภุญชัย
- งานประเพณีสงกรานต์
- งานประเพณีสรงน้ำพระธาตุหริภุญชัย (แปดเป็ง)
- งานประเพณีสลากภัต และสลากย้อม
- งานเทศกาลลำไย
- งานพระนางจามเทวี
- งานฤดูหนาวและกาชาด
- งานแห่แคร่หลวง ลอยกระทง อำเภอบ้านโฮ่ง
- งานแต่งสีอวดลาย ผ้าฝ้ายดอนหลวง อำเภอป่าซาง
- งานต้นกำเนิดไม้แกะสลัก และของดีอำเภอแม่ทา
บุคคลที่มีชื่อเสียง[แก้]
- ครูบาศรีวิชัย นักบุญแห่งล้านนา
- ครูบาอภิชัย (ขาวปี) ศิษย์เอกครูบาศรีวิชัยนักพัฒนานักปฏิบัติ
- ครูบาวงศ์ นักพัฒนานักปฏิบัติ
- พระสุพรหมยานเถร (พรหมา พฺรหฺมจกฺโก) พระนักปฏิบัติ
- พระพุทธพจนวราภรณ์ (จันทร์ กุสโล) พระราชาคณะเจ้าคณะรอง อดีตเจ้าคณะภาค๔-๕-๖-๗ (ธรรมยุต) อดีตเจ้าอาวาสวัดเจดีย์หลวงวรวิหาร จังหวัดเชียงใหม่
- หลวงปู่ครูบาผัด พระนักปฏิบัติ
- ภานุทัต อภิชนาธง ครูสอนศิลปินพื้นบ้านล้านนาและนักร้อง
- สุพจน์ จันทร์เจริญ นักร้อง นักแสดง
- ศตวรรษ ดุลยวิจิตร นักแสดง
- อาจารียา พรหมพฤกษ์ นักร้อง
- หัตฐพร สุวรรณ นักฟุตบอล
- นพพร อินสีลอย (กิ่งซาง) นักมวย ครู
- สถาพร ริยะป่า (อู๋) ผู้ประกาศข่าวช่อง 8
- วีนัส นันทะชัย รองอันดับหนึ่ง Miss Thailand World 2014
- ณัฐธยาน์ ธนรณวัฒน์ นักกีฬาเหรียญทองมาราธอนกีฬาซีเกมส์ ครั้งที่ 28
- เอ็ดดี้ ตลาดแตก ศิลปินนักร้อง
อ้างอิง[แก้]
- ↑ ศูนย์สารสนเทศเพื่อการบริหารและงานปกครอง. กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "ข้อมูลการปกครอง." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://www.dopa.go.th/padmic/jungwad76/jungwad76.htm [ม.ป.ป.]. สืบค้น 18 เมษายน 2553.
- ↑ 2.0 2.1 กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "รายงานสถิติจำนวนประชากรและบ้าน พ.ศ. 2560 จังหวัดลำพูน." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: [1] 2560. สืบค้น 4 มีนาคม 2561.
ดูเพิ่ม[แก้]
- รายชื่อวัดในจังหวัดลำพูน
- รายชื่อโรงเรียนในจังหวัดลำพูน
- รายชื่อสาขาของธนาคารในจังหวัดลำพูน
- รายชื่อห้างสรรพสินค้าในจังหวัดลำพูน
แหล่งข้อมูลอื่น[แก้]
พิกัดภูมิศาสตร์: 18°30′N 99°05′E / 18.5°N 99.08°E
- แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ จังหวัดลำพูน
- แผนที่ จาก มัลติแมป โกลบอลไกด์ หรือ กูเกิลแผนที่
- ภาพถ่ายทางอากาศ จาก เทอร์ราเซิร์ฟเวอร์
- ภาพถ่ายดาวเทียม จาก วิกิแมเปีย
 |
จังหวัดเชียงใหม่ | จังหวัดเชียงใหม่ | จังหวัดเชียงใหม่ |
|
| จังหวัดเชียงใหม่ | 
|
จังหวัดลำปาง | ||
| ||||
| ||||
| จังหวัดตาก | จังหวัดตาก | จังหวัดลำปาง |
| ||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
