จักรวรรดิเกาหลี

จักรวรรดิเกาหลี 대한제국 大韓帝國 แทฮัน-เจกุก
ค.ศ. 1897–1910
ธงชาติ ตราพระราชลัญจกร
คำขวัญ: 광명천지(光明天地) "ให้แสงสาดส่องทั่วทั้งแดนดิน"
เพลงชาติ: (1902-1910) แอกุกกา (เพลงสรรเสริญจักรพรรดิ)
ตราแผ่นดิน
อาณาเขตของจักรวรรดิเกาหลีตั้งแต่ ค.ศ. 1903-1905
เมืองหลวง	ฮันซอง
ภาษาทั่วไป	ภาษาเกาหลี
เดมะนิม	ชาวเกาหลี
การปกครอง	สมบูรณาญาสิทธิราชย์
จักรพรรดิ
• ค.ศ. 1897 - 1907	จักรพรรดิควางมู
• ค.ศ. 1907 - 1910	จักรพรรดิยุงฮี
อัครมหาเสนาบดีb
• ค.ศ. 1894 - 1896	คิม ฮง-จิบ
• ค.ศ. 1896 - 1905	ฮัน กยู-ซุล
• ค.ศ. 1906	พัก เจ-ซุน
• ค.ศ. 1906 - 1910	เย วัน-ยง
ยุคประวัติศาสตร์	ยุคจักรวรรดินิยมใหม่
• สถาปนาจักรวรรดิ	13 ตุลาคม ค.ศ. 1897
• สถาปนารัฐธรรมนูญ	17 สิงหาคม ค.ศ. 1899
• สนธิสัญญาอึลซา	17 พฤศจิกายน ค.ศ. 1905
• อนุสัญญากรุงเฮก	ค.ศ. 1907
• ผนวกเข้ากับญี่ปุ่น	29 สิงหาคม ค.ศ. 1910
ประชากร
• 1907	13,000,000
สกุลเงิน	วอน (원; 圓)
ก่อนหน้า ถัดไป ราชวงศ์โชซ็อน เกาหลีภายใต้การปกครองของญี่ปุ่น รัฐบาลชั่วคราวแห่งสาธารณรัฐเกาหลี
a อย่างไม่เป็นทางการ    b 총리대신 (總理大臣) ภายหลังเปลี่ยนเป็น 의정대신 (議政大臣)

มหาจักรวรรดิเกาหลี
ฮันกึล	대한제국
ฮันจา	大韓帝國
อาร์อาร์	daehanjeguk
เอ็มอาร์	taehanjeguk

บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของ
ประวัติศาสตร์เกาหลี
ยุคก่อนประวัติศาสตร์
ชึลมุน มูมุน
ยุคโบราณ
โชซ็อนโบราณ 2333 BCE–108 BCE รัฐจิน
ก่อนสามก๊ก
พูยอ โคกูรยอ อกจอ ทงเย สามฮั่น มา บย็อน ชิน สี่ผู้บัญชาการแห่งราชวงศ์ฮั่น
สามก๊ก
อาณาจักรโคกูรยอ 37 BCE–668 อาณาจักรแพ็กเจ 18 BCE–660 อาณาจักรชิลลา 57 BCE–935 สมาพันธ์คายา 42–562
อาณาจักรเหนือใต้
อาณาจักรชิลลาใหม่ (รวมชิลลา) 668–935 อาณาจักรพัลแฮ 698–926
สามอาณาจักรหลัง
อาณาจักรแพ็กเจใหม่ 892–936 อาณาจักรโคกูรยอใหม่ (แทบง) 901–918 อาณาจักรรวมชิลลา 668–935
ยุคราชวงศ์
ราชวงศ์โครยอ 918–1392 ราชวงศ์โชซ็อน 1392–1897 จักรวรรดิเกาหลี 1897–1910
ยุคในอาณานิคม
ญี่ปุ่นปกครอง 1910–1945 รัฐบาลพลัดถิ่น 1919–1948
การแบ่งเกาหลี
รัฐบาลทหาร 1945–1948 เกาหลีเหนือ 1948–ปัจจุบัน เกาหลีใต้ 1948–ปัจจุบัน
แยกตามหัวข้อ
กษัตริย์ การเดินเรือ การทหาร (ยุคโคกูรยอ) ภาษา วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ศิลปะ
เส้นเวลา
ตัวเลขคือปีคริสต์ศักราช BCE หมายถึง ปีก่อนคริสต์ศักราช

จักรวรรดิเกาหลี (อังกฤษ: Korean Empire) หรือ ประเทศโชซ็อน (เกาหลี: 대한제국; ฮันจา: 大韓帝國) คือราชอาณาจักรโชซ็อนที่ประกาศยกสถานะของรัฐจากราชอาณาจักรเป็นจักรวรรดิ ตามพระบรมราชโองการของพระเจ้าโกจง พร้อมกับการเปลี่ยนพระอิสริยยศจาก กษัตริย์ เป็น จักรพรรดิ โดยพระองค์มีพระนามว่า จักรพรรดิควางมูแห่งเกาหลี เพื่อให้ประเทศเอกราชจากจักรวรรดิชิง และยกสถานะของประเทศมีความเท่าเทียมกับจักรวรรดิชิง และ จักรวรรดิญี่ปุ่น แม้ว่าโดยพฤติการณ์แล้วสถานะของเกาหลีไม่ได้เข้าข่ายการเป็นจักรวรรดิเลยก็ตาม จนกระทั่งถูกจักรวรรดิญี่ปุ่นยึดครองในปี ค.ศ. 1910

ประวัติศาสตร์

ดูบทความหลักที่: ราชอาณาจักรทั้งสามของเกาหลี และ ประวัติศาสตร์เกาหลี

การสถาปนาจักรวรรดิ

ราชอาณาจักรโชซ็อนตกอยู่ภายใต้อิทธิพลของราชวงศ์ชิงและญี่ปุ่น

กำลังพัฒนาประเทศให้ทันสมัยตามแบบชาวตะวันตก ขณะที่เกาหลียึดมั่นในความสันโดษอย่างแข็งกร้าว ในปี พ.ศ. 2437 (ค.ศ. 1894) เป็นปีแห่งความวุ่นวายของเกาหลี ไม่ว่าจะเป็นการยึดอำนาจปีคัปชิน ทำให้ฝ่ายหัวก้าวหน้ามีอำนาจ หรือกบฏทงฮัก ซึ่งทั้งจีน (ตามคำขอของพระมเหสีมินจายอง) และญี่ปุ่นต่างส่งทัพมาปราบ และทำสงครามกัน ผลลงเอยด้วยญี่ปุ่นได้ชัยชนะเกิดสนธิสัญญาชิโมโนเซกิ ซึ่งจักรวรรดิชิงรับรองว่าโชซ็อนเป็นประเทศเอกราชตามสนธิสัญญาดังกล่าว

แต่จักรวรรดิรัสเซียเห็นว่าการขยายอำนาจในตะวันออกไกลของญี่ปุ่นจะเป็นภัย ด้วยความช่วยเหลือของเยอรมนีและฝรั่งเศส การบังคับยึดเอาพอร์ตอาเธอร์ในคาบสมุทรเหลียวตงมาจากจีนกลายเป็นภัยโดยตรงต่อญี่ปุ่น พระมเหสีมินจายองทรงเป็นผู้นำในการต่อต้านอิทธิพลของญี่ปุ่นในโชซ็อน จึงทรงถูกทหารญี่ปุ่นลอบสังหารในปี พ.ศ. 2438 (ค.ศ. 1895) ทำให้พระเจ้าโกจงทรงหลบหนีไปสถานกงสุลรัสเซีย ญี่ปุ่นเข้าควบคุมการปกครองโชซ็อน ทำการปรับปรุงประเทศต่างๆ ยกเลิกประเพณีเก่าแก่ เช่น ยกเลิกการใช้นามปีนับศักราชแบบจีน และให้ใช้ปฏิทินเกรกอเรียนแทน รวมทั้งการตัดจุกของผู้ชาย ซึ่งขัดกับหลักขงจื้อที่ห้ามตัดผมตลอดชีวิต ทำให้ประชาชนเล็งเห็นถึงภัยจากต่างชาติที่กำลังคุกคามโชซ็อน อย่างหนัก จึงรวมตัวกันเป็นสมาคมเอกราช รบเร้าให้พระเจ้าโกจงทรงกลับมาต่อต้านอิทธิพลของญี่ปุ่น

ในปี พ.ศ. 2440 (ค.ศ. 1897) พระเจ้าโกจงทรงกลับมาประทับที่พระราชวังต๊อกซูกุง ประกาศเปลี่ยนให้อาณาจักรโชซ็อนเป็นจักรวรรดิเกาหลี และพระองค์เองทรงเลื่อนสถานะเป็นสมเด็จจักรพรรดิควางมู (광무제; 光武帝) (รวมทั้งเลื่อนสถานะพระมเหสีมินจายองเป็นสมเด็จจักรพรรดินีเมียงซอง) ทรงเลือกใช้คำว่า"ฮัน"มาเป็นชื่อประเทศจากอาณาจักรสามฮันในสมัยโบราณ

การแทรกแซงของรัสเซีย

ดูบทความหลักที่: สงครามรัสเซีย-ญี่ปุ่น

หลังจากที่จีนสิ้นอำนาจไปแล้วจักรวรรดิรัสเซียก็เริ่มที่จะมีอิทธิพลในตะวันออกไกลแทน รัสเซียสร้างทางรถไฟในแมนจูเรียจากฮาร์บินผ่านมุกเดนมาถึงพอร์ตอาเธอร์ แต่กบฏนักมวยได้เผาทางรถไฟของรัสเซียในแมนจูเรียในพ.ศ. 2442 (ค.ศ. 1899)ทำให้รัสเซียยกทัพเข้ายึดครองแมนจูเรีย อ้างว่าเพื่อปกป้องทางรถไฟของตน และบรรลุข้อตกลงกับญี่ปุ่น ว่ารัสเซียจะไม่ยุ่งกับโชซ็อน และญี่ปุ่นจะไม่ยุ่งกับแมนจูเรีย แต่ทั้งสองประเทศต่างก็รู้ดีว่าอีกฝ่ายจ้องจะยึดครองอาณานิคมของอีกฝ่ายอยู่

จนญี่ปุ่นทำข้อตกลงพันธมิตรกับอังกฤษในพ.ศ. 2445 (ค.ศ. 1902) ทำให้รัสเซียไม่อาจดึงชาติตะวันตกอื่นๆมาร่วมได้ เพราะจะต้องเป็นปฏิปักษ์กับอังกฤษ ขณะเดียวกันรัสเซียก็เริ่มเคลื่อนไหวที่ริมฝั่งแม่น้ำยาลูฝั่งแมนจูเรีย ในพ.ศ. 2446 (ค.ศ. 1903) ทูตญี่ปุ่นที่เซนต์ปีเตอร์สเบิร์กได้พยายามเจรจาอีกครั้ง แต่ไม่ประสบผล ในพ.ศ. 2447 (ค.ศ. 1904) สงครามรัสเซีย-ญี่ปุ่นจึงเริ่มขึ้น โดยรบกันที่พอร์ตอาเธอร์และแม่น้ำยาลูเป็นส่วนใหญ่ ญี่ปุ่นนำกองทัพเคลื่อนผ่านโชซ็อนไปมาโดยที่ขุนนางโชซ็อนไม่สามารถทำอะไรได้เลย เพราะแม้พระเจ้าโกจงทรงอุตสาหะเลื่อนสถานะของประเทศเป็นจักรวรรดิ แต่ก็ตกอยู่ภายใต้อิทธิพลของญี่ปุ่นอยู่ดี

การเข้ายึดครองของญี่ปุ่น

ดูบทความหลักที่: เกาหลีภายใต้การปกครองของญี่ปุ่น

ญี่ปุ่นยึดพอร์ตอาเธอร์ได้ในที่สุดในพ.ศ. 2448 (ค.ศ. 1905) การชนะสงครามกับรัสเซียในครั้งนี้ ทำให้ญี่ปุ่นเป็นเจ้าแห่งเอเชียบูรพา และสามารถขอการสนับสนุนจากชาติตะวันตกในการยึดครองโชซ็อนได้ เช่น สหรัฐอเมริกายินยอมให้ญี่ปุ่นแผ่อิทธิพลสู่เกาหลีในข้อตกลงทาฟต์-คะสึระ จนบังคับโชซ็อนลงนามใน สนธิสัญญาอึลซา ให้โชซ็อนตกเป็นรัฐในอารักขาของจักรวรรดิญี่ปุ่น โดยมีเพียงรัฐมนตรีโชซ็อนบางคนเท่านั้นที่ลงนามยอมรับ แต่ตัวจักรพรรดิควางมูเองมิได้ทรงลงนามด้วย แต่อย่างไรก็ตาม โชซ็อนก็ได้หมดสภาพในการติดต่อสัมพันธ์กับต่างประเทศ และการค้ากับต่างประเทศผ่านท่าเรือทุกแห่งญี่ปุ่นจะเข้าควบคุมดูแล รวมทั้งเข้ายึดครองระบบขนส่งและสื่อสารทั้งหมดของประเทศ

แต่จักรพรรดิควางมูก็ยังไม่ทรงหมดความหวัง โดยแอบส่งทูตไปยังการประชุมอนุสัญญากรุงเฮกในปีพ.ศ. 2450 (ค.ศ. 1907) เพื่อเรียกร้องความยุติธรรมจากการกระทำของญี่ปุ่นในสภาโลก แต่บรรดามหาอำนาจทั้งหลายไม่ยอมรับโชซ็อนเป็นรัฐเอกราช และไม่ยอมให้ผู้แทนโชซ็อนเข้าร่วมการประชุม เมื่อญี่ปุ่นทราบเหตุการณ์จึงกล่าวโทษโชซ็อนว่าละเมิดข้อสัญญาในสนธิสัญญาอึลซา จึงบังคับให้โชซ็อนทำสนธิสัญญาญี่ปุ่น-เกาหลีฉบับที่ 3 ในปี พ.ศ. 2450 (ค.ศ. 1907) และให้จักรพรรดิควางมูสละบัลลังก์ให้พระโอรสขึ้นครองราชย์เป็นจักรพรรดิยุงฮึย ชาวญี่ปุ่นได้เข้าเป็นผู้บริหารประเทศ จักรพรรดิควางมูสิ้นพระชนม์ในปีเดียวกัน

จนในพ.ศ. 2453 (ค.ศ. 1910) การลงนามในสนธิสัญญาผนวกดินแดนญี่ปุ่น-เกาหลี ทำให้ญี่ปุ่นเข้ายึดครองโชซ็อนอย่างสมบูรณ์ ในสนธิสัญญามีตราตั้งพระราชลัญจกร และมีพระนามของจักรพรรดิยุงฮีที่ลงนามโดยลีวานยง นายกรัฐมนตรีแทน ดังนั้นตลอดเวลาและหลังการยึดครองของญี่ปุ่น จึงมีคำถามโดยเฉพาะกับชาวเกาหลีว่าสนธิสัญญาฉบับนี้มีความถูกต้องมากเพียงใด ซึ่งแน่นอนว่าชาวเกาหลีในปัจจุบันจะต้องไม่ยอมรับสัญญาฉบับนี้ และประกาศให้สัญญาฉบับนี้เป็นโมฆะในพ.ศ. 2548 แต่ไม่ว่าจะอย่างไรก็ตาม เกาหลีก็ตกเป็นอาณานิคมของญี่ปุ่นไป 30 กว่าปี จนกระทั่งญี่ปุ่นแพ้สงครามโลกครั้งที่สอง เกาหลีจึงถูกแบ่งเป็นเหนือและใต้

การฟื้นฟูสถาบันจักรพรรดิ

สถาบันจักรพรรดิแห่งเกาหลีได้ถูกฟื้นฟูอีกครั้งเมื่อวันที่ 29 กันยายน พ.ศ. 2549 โดยเจ้าหญิงเฮวอน (พระอิสริยยศในขณะนั้น) ทรงประกาศฟื้นฟูสถาบันจักรพรรดิแห่งเกาหลีอย่างเป็นทางการ โดยพระนางทรงเรียกพระองค์เองว่า จักรพรรดินีแห่งเกาหลี ทำให้เกาหลีมีประมุขแห่งราชวงศ์ลีและสถาบันจักรพรรดิเกิดขึ้นอีกครั้งหลังจากที่ปิดฉากไปเป็นเวลานานกว่า 97 ปี (พ.ศ. 2453) ด้วยการที่จักรวรรดิญี่ปุ่น (ด้วยความร่วมมือขอพระราชบิดาของสมเด็จพระจักรพรรดิควางมู หรือพระเจ้าโกจง) บุกยึดเกาหลีและล้มล้างสถาบันจักรพรรดิจนราบคาบ แต่เนื่องจากรัฐบาลของสาธารณรัฐเกาหลี (เกาหลีใต้) ยังมิได้ให้การรับรองหรือเข้ามายุ่งเกี่ยวใดๆ จึงทำให้พระนางยังคงขาดสถานะความเป็นประมุขแห่งรัฐ

อย่างไรก็ตาม สมเด็จพระจักรพรรดินีเฮวอนทรงดำรงพระยศเป็น ประมุขแห่งราชตระกูลจักรพรรดิเกาหลี

รายพระนามจักรพรรดิและผู้อ้างสิทธิแห่งราชบัลลังก์

ตราประจำราชวงศ์โชซ็อน

จักรพรรดิแห่งจักรวรรดิเกาหลี

พระนามจริง	พระนามเต็ม	นามปี	ปีที่ครองราชย์ (ค.ศ.)
ลี เมียงบก	สมเด็จพระจักรพรรดิควางมู	ควางมู	1897 - 1907
ลี ชอก	สมเด็จพระจักรพรรดิยุงฮี	ยุงฮี	1907 - 1910

ผู้อ้างสิทธิในราชบัลลังก์จักรพรรดิแห่งจักรวรรดิเกาหลี

พระนามจริง	พระนามเต็ม	นามปี	ปีที่อยู่ในตำแหน่ง (ค.ศ.)
ลี อึน	เจ้าชายอุยมิน มกุฎราชกุมารแห่งเกาหลี	อุยมิน	1910 - 1970
ลี กู	เจ้าชายโฮอุนแห่งเกาหลี	โฮอุน	1970 - 2005
ลี วอน	เจ้าชายวอน รัชทายาทแห่งเกาหลี	-	2006 - ปัจจุบัน
ลี เฮวอน	เจ้าหญิงแฮวอนแห่งเกาหลี	-	2006 - 2020

ดูเพิ่ม

• ราชวงศ์โชซ็อน
• พระเจ้าโกจง