ข้ามไปเนื้อหา

จักรวรรดิข่านอิล

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
จักรวรรดิข่านอิล

ایل خانان
1256–1335[1]
ธงชาติข่านอิล
ธงในแผนที่ของ Angelino Dulcert ใน ค.ศ. 1339 และใน อัตลัสกาตาลา ใน ค.ศ. 1375.[2]
จักรวรรดิข่านอิลในสมัยที่รุ่งเรืองที่สุด
จักรวรรดิข่านอิลในสมัยที่รุ่งเรืองที่สุด
สถานะรัฐข่าน
เมืองหลวง
ภาษาทั่วไป
ศาสนา
การปกครองราชาธิปไตย
ข่าน 
• 1256–1265
ฮูลากู ข่าน
• 1316–1335
แอบู แซอีด
พื้นที่
ประมาณ ค.ศ. 1310[7][8]3,750,000 ตารางกิโลเมตร (1,450,000 ตารางไมล์)
ก่อนหน้า		 ถัดไป
จักรวรรดิมองโกล
รัฐสุลต่านแจลอยีรียอน

จักรวรรดิข่านอิล (อังกฤษ: Ilkhanate, Il-khanate; เปอร์เซีย: ایل خانان, อักษรโรมัน: Īlkhānān) ชาวมองโกลรู้จักกันในชื่อ ฮือเลกืออูลุส (มองโกเลีย: Hülegü Ulus; แปลว่า ดินแดนของฮูเลกู)[9] เป็นรัฐข่านทางตะวันตกเฉียงใต้ที่แตกมาจากจักรวรรดิมองโกล ดินแดนอิลข่านมีชื่ออย่างเป็นทางการว่า ดินแดนอิหร่าน หรือสั้น ๆ ว่า อิหร่าน[10][11] ดินแดนนี้ได้รับการสถาปนาหลังฮูลากู ข่าน พระราชโอรสในโทโลย ข่าน และพระราชนัดดาในเจงกีส ข่าน ได้รับดินแดนจักรวรรดิมองโกลส่วนเอเชียตะวันตกเฉียงใต้หลังมงค์ ข่านสวรรคตใน ค.ศ. 1259

ดินแดนส่วนกลางของอิลข่านอยู่ในบริเวณที่ปัจจุบันคือส่วนหนึ่งของประเทศอิหร่าน อาเซอร์ไบจาน และตุรกี โดยในช่วงสูงสุดมีขนาดกว้างถึงประเทศอิรัก ซีเรีย อาร์มีเนีย จอร์เจีย อัฟกานิสถาน เติร์กเมนิสถาน ปากีสถาน ดาเกสถานบางส่วน และทาจิกิสถานบางส่วน ผู้นำข่านอิลยุคหลังหันมาเข้ารีตเป็นอิสลามนับตั้งแต่ฆอซอนใน ค.ศ. 1295 ต่อมาในคริสต์ทศวรรษ 1330 จักรวรรดิข่านอิลเผชิญกับกาฬมรณะ แอบู แซอีด แบฮอดูร์ ข่าน อิลข่านองค์สุดท้าย สวรรคตใน ค.ศ. 1335 หลังจากนั้นจักรวรรดิข่านอิลจึงยุบสลาย

แม้ว่าผู้นำข่านอิลไม่ได้มีต้นตอจากชาวอิหร่าน แต่ก็พยายามประกาศอำนาจของตนด้วยการผูกมัดตนเองกับอดีตของอิหร่าน และคัดเลือกนักประวัติศาสตร์เพื่อเสนอให้ชาวมองโกลเป็นทายาทของจักรวรรดิซาเซเนียน (ค.ศ. 224–651) แห่งอิหร่านยุคก่อนอิสลาม[12]

คำนิยาม

[แก้]

เราะชีด-อัล-ดิน-ฮามาดานี นักประวัติศาสตร์ รายงานว่า กุบไลข่านประทานตำแหน่งอิลข่านแก่ฮูลากู (ฮือเลกือ) หลังฮูลากูพ่ายแพ้ต่ออาริก เบอเก คำว่าอิลข่านหมายถึง "ข่านแห่งชนเผ่า, ข่านแห่งอูลุส" และตำแหน่งข่านที่ต่ำกว่าหมายถึงความเคารพเบื้องต้นต่อมงค์ ข่าน และผู้สืบทอดของพระองค์ในฐานะข่านใหญ่แห่งจักรวรรดิมองโกล ส่วนตำแหน่ง "อิลข่าน" ที่ลูกหลานฮูลากูและภายหลังเหล่าเจ้าชายบอร์จิกินในเปอร์เซียใช้นั้น ยังไม่ปรากฏในข้อมูลจนกระทั่งหลัง ค.ศ. 1260[13]

ประวัติ

[แก้]

ต้นกำเนิด

[แก้]

พันธมิตรฝรั่งเศส-มองโกล

[แก้]
บทความหลัก: พันธมิตรฝรั่งเศส-มองโกล

ราชสำนักยุโรปตะวันตกหลายแห่งพยายามสร้างพันธมิตรกับมองโกลหลายครั้ง โดยเป้าหมายหลักคือจักรวรรดิข่านอิลในคริสต์ศตวรรษที่ 13 ถึง 14 เริ่มตั้งแต่ประมาณช่วงสงครามครูเสดครั้งที่ 7 (มุสลิมและชาวเอเชียในช่วงครูเรียกชาวยุโรปตะวันตกเป็นชาวแฟรงก์) แม่ว่าจะมีศัตรูมุสลิมเกียวกัน (โดยหลักคือมัมลูก) แต่ก็ไม่มีการลงมติความเป็นพันธมิตรอย่างเป็นทางการ[14]

อ้างอิง

[แก้]
  1. ↑ Biran, Michal (2016). "Il-Khanate Empire". ใน Dalziel, N.; MacKenzie, J. M. (บ.ก.). The Encyclopedia of Empire. p. 1. doi:10.1002/9781118455074.wbeoe362.
  2. ↑ The flag of the Ilkhante as seen in the Catalan Atlas
  3. ↑ Fragner 2006, pp. 78–79.
  4. ↑ Fragner 2006, pp. 78.
  5. ↑ Badiee 1984, p. 97.
  6. ↑ Vásáry 2016, p. 149.
  7. ↑ Turchin, Peter; Adams, Jonathan M.; Hall, Thomas D (December 2006). "East-West Orientation of Historical Empires". Journal of World-Systems Research. 12 (2): 223. ISSN 1076-156X. สืบค้นเมื่อ 13 September 2016.
  8. ↑ Rein Taagepera (September 1997). "Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia". International Studies Quarterly. 41 (3): 496. doi:10.1111/0020-8833.00053. JSTOR 2600793.
  9. ↑ Biran, Michael (2016). Dalziel, N.; MacKenzie, J. M. (บ.ก.). "Il‐Khanate Empire". The Encyclopedia of Empire: 1–6. doi:10.1002/9781118455074.wbeoe362. ISBN 9781118455074.
  10. ↑ Danilenko, Nadja (2020). "In Persian, Please! The Translations of al-Iṣṭakhrī's Book of Routes and Realms". Picturing the Islamicate World: The Story of al-Iṣṭakhrī's Book of Routes and Realms. Brill. p. 101. Connecting to īrān as illustrated in the Shāhnāma, 'land of Iran' rose to the official name for the Ilkhanid realm.
  11. ↑ Ashraf, Ahmad (2006). "Iranian Identity iii. Medieval Islamic Period". ใน Yarshater, Ehsan (บ.ก.). Encyclopædia Iranica, Volume XIII/5: Iran X. Religions in Iran–Iraq V. Safavid period. London and New York: Routledge & Kegan Paul. pp. 507–522. ISBN 978-0-933273-93-1. ... the Mongol and Timurid phase, during which the name 'Iran' was used for the dynastic realm and a pre-modern ethno-national history of Iranian dynasties was arranged.
  12. ↑ Danilenko, Nadja (2020). "In Persian, Please! The Translations of al-Iṣṭakhrī's Book of Routes and Realms". Picturing the Islamicate World: The Story of al-Iṣṭakhrī's Book of Routes and Realms. Brill. pp. 94–95.
  13. ↑ Peter Jackson The Mongols and the West, p.127
  14. ↑ "Despite numerous envoys and the obvious logic of an alliance against mutual enemies, the papacy and the Crusaders never achieved the often-proposed alliance against Islam". Atwood, Encyclopedia of Mongolia and the Mongol Empire, p. 583, "Western Europe and the Mongol Empire"

ข้อมูล

[แก้]
  • Allsen, Thomas (1994). "The rise of the Mongolian empire and Mongolian rule in north China". ใน Denis C. Twitchett; Herbert Franke; John King Fairbank (บ.ก.). The Cambridge History of China: Volume 6, Alien Regimes and Border States, 710–1368. Cambridge University Press. pp. 321–413. ISBN 978-0-521-24331-5.
  • Arjomand, Saïd Amir Arjomand (2022). Revolutions of the End of Time: Apocalypse, Revolution and Reaction in the Persianate World. Brill. ISBN 978-90-04-51715-8.
  • Ashraf, Ahmad (2006). "Iranian identity iii. Medieval Islamic period". Encyclopaedia Iranica, Vol. XIII, Fasc. 5. pp. 507–522.
  • Atwood, Christopher Pratt (2004). Encyclopedia of Mongolia and the Mongol empire. New York, NY: Facts On File. ISBN 0-8160-4671-9.
  • Babaie, Sussan (2019). Iran After the Mongols. Bloomsbury Publishing. ISBN 978-1-78831-528-9.
  • Badiee, Julie (1984). "The Sarre Qazwīnī: An Early Aq Qoyunlu Manuscript?". Ars Orientalis. University of Michigan. 14.
  • C.E. Bosworth, The New Islamic Dynasties, New York, 1996.
  • Jackson, Peter (2017). The Mongols and the Islamic World: From Conquest to Conversion. Yale University Press. pp. 1–448. ISBN 9780300227284. JSTOR 10.3366/j.ctt1n2tvq0. (ต้องลงทะเบียน)
  • Lane, George E. (2012). "The Mongols in Iran". ใน Daryaee, Touraj (บ.ก.). The Oxford Handbook of Iranian History. Oxford University Press. pp. 1–432. ISBN 978-0-19-987575-7.
  • Limbert, John (2004). Shiraz in the Age of Hafez. University of Washington Press. pp. 1–182. ISBN 9780295802886.
  • Kadoi, Yuka. (2009) Islamic Chinoiserie: The Art of Mongol Iran, Edinburgh Studies in Islamic Art, Edinburgh. ISBN 9780748635825.
  • Fragner, Bert G. (2006). "Ilkhanid Rule and Its Contributions to Iranian Political Culture". ใน Komaroff, Linda (บ.ก.). Beyond the Legacy of Genghis Khan. Brill. pp. 68–82. ISBN 9789004243408.
  • May, Timothy (2018), The Mongol Empire
  • Melville, Charles (2012). Persian Historiography: A History of Persian Literature. Bloomsbury Publishing. pp. 1–784. ISBN 9780857723598.
  • R. Amitai-Preiss: Mongols and Mamluks: The Mamluk-Ilkhanid War 1260–1281. Cambridge, 1995.
  • Vernadsky, George (1953), The Mongols and Russia, Yale University Press
  • Vásáry, István (2016). "The Role and Function of Mongolian and Turkic in Ilkhanid Iran". ใน Csató, Éva Á.; Johanson, Lars; Róna-Tas, Andrá; Utas, Bo (บ.ก.). Turks and Iranians. Interactions in Language and History: The Gunnar Jarring Memorial Program at the Swedish Collegium for Advanced Study (1 ed.). Harrassowitz Verlag. pp. 141–152. ISBN 978-3-447-10537-8.

แหล่งข้อมูลอื่น

[แก้]
วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ จักรวรรดิข่านอิล
Stub icon

บทความประเทศ ดินแดน หรือเขตการปกครองนี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล

เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=จักรวรรดิข่านอิล&oldid=11924611"