สมบูรณาญาสิทธิราชย์

ระบบการปกครอง
ระบอบการปกครองแบบสาธารณรัฐ:   สาธารณรัฐซึ่งมีประธานาธิบดีเป็นประมุขที่ใช้ระบบประธานาธิบดี   สาธารณรัฐซึ่งมีประธานาธิบดีเป็นประมุขที่ใช้ระบบกึ่งประธานาธิบดี   สาธารณรัฐแบบรัฐสภาซึ่งมีประธานาธิบดีเป็นผู้ใช้อำนาจบริหารโดยอาศัยสภานิติบัญญัติ   สาธารณรัฐแบบรัฐสภาซึ่งมีประธานาธิบดีในทางพิธีการ/ไม่มีอำนาจบริหาร โดยหัวหน้ารัฐบาลอีกคนหนึ่งเป็นผู้ใช้อำนาจบริหาร ระบอบการปกครองแบบราชาธิปไตย:   ราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญซึ่งมีพระมหากษัตริย์ในทางพิธีการ/ไม่มีอำนาจบริหาร โดยมีหัวหน้ารัฐบาลอีกคนหนึ่งเป็นผู้ใช้อำนาจบริหาร   ราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญซึ่งมีหัวหน้ารัฐบาลอีกคนหนึ่ง แต่พระมหากษัตริย์ยังทรงมีอำนาจบริหารและ/หรืออำนาจนิติบัญญัติอย่างสำคัญ   สมบูรณาญาสิทธิราชย์   ประเทศซึ่งบทบัญญัติการปกครองตามรัฐธรรมนูญถูกระงับ (เช่น เผด็จการทหาร)   รัฐพรรคการเมืองเดียว   ประเทศซึ่งไม่เข้ากับระบบข้างต้นใด ๆ (เช่น รัฐบาลเปลี่ยนผ่าน สถานการณ์ทางการเมืองไม่ชัดเจน หรือไม่มีรัฐบาล)

ส่วนหนึ่งของชุดการเมือง
ระบอบการปกครอง พื้นฐาน
โครงสร้างอำนาจ
คตินิยมการแยกตัวออก รัฐสมาคม ประเทศในเครือจักรภพ อาณาจักรหัวหน้า ระบอบสหพันธรัฐ สหพันธรัฐ สมาพันธรัฐ การมอบอำนาจปกครอง บูรณาการ อาณานิคม ประเทศในเครือจักรภพ จักรวรรดิ การใช้อำนาจครอบงำ รัฐในอารักขา รัฐหุ่นเชิด รัฐบรรณาการ รัฐเดี่ยว การแบ่งการปกครอง
บ่อเกิดอำนาจ
ประชาธิปไตย อำนาจของคนส่วนใหญ่ ทางตรง มีผู้แทน กึ่ง คณาธิปไตย อำนาจของคนส่วนน้อย อภิชนาธิปไตย เผด็จการทหาร เศรษฐยาธิปไตย เทวาธิปไตย อัตตาธิปไตย อำนาจของผู้เดียว ระบบใช้อำนาจเด็ดขาด กึ่งอำนาจนิยม เผด็จการ
อุดมการณ์อำนาจ
กษัตริย์นิยม กับ สาธารณรัฐนิยม อุดมการณ์สังคม-การเมือง สมบูรณาญาสิทธิราชย์ ราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ ระบบรัฐสภา ระบบกึ่งประธานาธิบดี ระบบประธานาธิบดี ลัทธิอำนาจนิยม กับ อิสรนิยม อุดมการณ์สังคม-เศรษฐกิจ ทุนนิยม ลัทธิอาณานิคม คอมมิวนิสต์ ระบบเจ้าขุนมูลนาย สังคมนิยม ฟาสซิสต์ อนาธิปไตย กับ คตินิยมอำนาจรัฐ อุดมการณ์พลเมือง-เสรีภาพ อนาธิปไตย ระบบรวบอำนาจเบ็ดเสร็จ โลก กับ ท้องถิ่น อุดมการณ์ภูมิศาสตร์-วัฒนธรรม รัฐบาลกลาง นครรัฐ รัฐบาลเอกภาพแห่งชาติ โลก
สถานีย่อย:การเมือง

สมบูรณาญาสิทธิราชย์ (อังกฤษ: absolute monarchy) คือ ระบอบการปกครองที่มีกษัตริย์เป็นผู้ปกครองและมีสิทธิ์ขาดในการบริหารประเทศ ในระบอบการปกครองนี้ กษัตริย์ก็คือกฎหมาย กล่าวคือ ที่มาของกฎหมายทั้งปวงอยู่ที่กษัตริย์ คำสั่ง ความต้องการต่าง ๆ ล้วนมีผลเป็นกฎหมาย กษัตริย์มีอำนาจในการปกครองแผ่นดินและพลเมืองโดยอิสระ โดยไม่มีกฎหมายหรือองค์กรตามกฎหมายใด ๆ จะห้ามปรามได้ แม้องค์กรทางศาสนาอาจทัดทานกษัตริย์จากการกระทำบางอย่างและองค์รัฏฐาธิปัตย์ (กษัตริย์) นั้นจะถูกคาดหวังว่าจะปฏิบัติตามธรรมเนียม แต่ในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์นั้น ไม่มีรัฐธรรมนูญหรือกฎหมายใด ๆ ที่จะอยู่เหนือกว่าคำชี้ขาดของรัฏฐาธิปัตย์ ตามทฤษฎีพลเมืองนั้น ระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์มอบความไว้วางใจทั้งหมดให้กับพระเจ้าแผ่นดินที่ดีพร้อมทางสายเลือดและได้รับการเลี้ยงดูฝึกฝนมาอย่างดีตั้งแต่เกิด^{[ต้องการอ้างอิง]}

ในทางทฤษฎี กษัตริย์ในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์จะมีอำนาจทั้งหมดเหนือประชาชนและแผ่นดิน รวมทั้งเหนืออภิชนและบางครั้งก็เหนือคณะสงฆ์ด้วย ส่วนในทางปฏิบัติ กษัตริย์ในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์มักจะถูกจำกัดอำนาจ โดยทั่วไปโดยกลุ่มที่กล่าวมาหรือกลุ่มอื่น

กษัตริย์บางพระองค์ (เช่นจักรวรรดิเยอรมนี ค.ศ. 1871–1918) มีรัฐสภาที่ไม่มีอำนาจหรือเป็นเพียงสัญลักษณ์ และมีองค์กรบริหารอื่น ๆ ที่กษัตริย์สามารถเปลี่ยนแปลงหรือยุบเลิกได้ตามต้องการ แม้จะมีผลเท่ากับระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ แต่โดยทางเทคนิคที่เป็นไปได้แล้ว นี่คือราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ (constitutional monarchy) เนื่องจากการมีอยู่ของรัฐธรรมนูญและกฎหมายพื้นฐานของประเทศ^{[ต้องการอ้างอิง]}

ประเทศที่ใช้ระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ในปัจจุบันคือ ซาอุดีอาระเบีย บรูไน โอมาน เอสวาตินี กาตาร์ สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ รวมทั้ง นครรัฐวาติกัน ด้วย^{[ต้องการอ้างอิง]}

ระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ของไทย

ประเทศไทยเคยปกครองด้วยระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ พระมหากษัตริย์มีอำนาจสิทธิ์เด็ดขาดในการปกครองแผ่นดิน ดังคำกล่าวที่ว่า "พระบรมราชานุภาพของพระเจ้าแผ่นดินกรุงสยามนี้ ไม่ได้ปรากฏในกฎหมายอันหนึ่งอันใด ด้วยเหตุที่ถือว่าเป็นที่ล้นพ้น ไม่มีข้อสั่งอันใดจะเป็นผู้บังคับขัดขวางได้"

ในทัศนะของ นครินทร์ เมฆไตรรัตน์ อดีตคณบดีคณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เห็นว่าระบอบสมบูรณาสิทธิราชย์ของไทยนั้น ไม่ได้เป็นระบอบที่มีมาแต่สมัยโบราณ แต่เพิ่งมีมาในสมัยรัชกาลที่ 5 เนื่องจากในรัชกาลนี้ พระองค์ทรงรวบอำนาจจากเหล่าขุนนาง ข้าราชการ ที่เคยมีอำนาจและบทบาทมาก่อนหน้านั้น มาไว้ที่ศูนย์กลางการปกครอง คือ ตัวพระองค์ และพระประยูรญาติ ทำให้พระมหากษัตริย์ทรงดำรงสถานะเป็นทั้งประมุขของรัฐและประมุขของฝ่ายบริหารอย่างแท้จริง เท่ากับว่าระบอบสมบูรณาสิทธิราชย์ของไทยมีเพียง 3 รัชกาลเท่านั้น คือ รัชกาลที่ 5, รัชกาลที่ 6 และรัชกาลที่ 7

คำศัพท์

"สมบูรณาญาสิทธิราชย์" บัญญัติจากภาษาอังกฤษว่า "absolute monarchy"^{[ต้องการอ้างอิง]} มีความหมายตรงตัวว่า ความเป็นกษัตริย์ซึ่งมีอาญาสิทธิ์ (อำนาจเด็ดขาด) โดยสมบูรณ์

งานศึกษาที่เกี่ยวข้อง

• กุลลดา เกษบุญชู มี้ด. (2552). วิวัฒนาการรัฐอังกฤษ ฝรั่งเศส ในกระแสเศรษฐกิจโลกจากระบบฟิวดัลถึงการปฏิวัติ. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
• กุลลดา เกษบุญชู มี้ด. (2562). สมบูรณาญาสิทธิราชย์: วิวัฒนาการรัฐไทย. กรุงเทพฯ: ฟ้าเดียวกัน.
• ธงชัย วินิจจะกูล. (2554, เมษายน-มิถุนายน). มรดกสมบูรณาญาสิทธิราชย์ในปัจจุบัน. ฟ้าเดียวกัน 9(2): 45-58.
• ธนาพล ลิ่มอภิชาต. (2560, ก.ย.-ธ.ค.). “สมบูรณาญาสิทธิราชย์” คืออะไร: การต่อสู้ทางความคิด ความรู้ และอุดมการณ์ในสังคมไทย. รัฐศาสตร์สาร 38(3): 1-59.
• บัทสัน, เบนจามิน เอ. (2547). อวสานสมบูรณาญาสิทธิราชย์ในสยาม. แปลโดย พรรณงาม เง่าธรรมสาร, สดใส ขันติวรพงศ์ และศศิธร รัชนี ณ อยุธยา. กรุงเทพฯ: มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์.
• ภัทรวดี ชินชนะ. (2560). สมบูรณาญาสิทธิราชย์. ฐานข้อมูลการเมืองการปกครองสถาบันพระปกเกล้า [ออนไลน์].
• สมเกียรติ วันทะนะ. (2533). รัฐสมบูรณาญาสิทธิ์ในสยาม 2435-2475. วารสารสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ (มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์) 17(1): 23-44.
• Chaiyan Rajchagool. (1994). The Rise and Fall of Thai Absolute Monarchy: Foundations of the Modern Thai State from Feudalism to Peripheral Capitalism. Bangkok: White Lotus.

ดูเพิ่ม (วิกิพีเดีย)

• ราชาธิปไตย
• เทวสิทธิ์ของพระมหากษัตริย์