ราชวงศ์ซาฟาวิด

ประวัติศาสตร์อิหร่านแผ่นดินใหญ่
กษัตริย์แห่งเปอร์เชีย
ก่อนยุคใหม่
	ก่อนคริสต์ศักราช
ก่อนประวัติศาสตร์
วัฒนธรรมก่อนเอลาไมท์	3200–2800
จักรวรรดิเอลาไมท์	2800–550
แหล่งโบราณคดีบัคเตรีย-มาร์เกียนา	2200–1700
ราชอาณาจักรมานไน	ศตวรรษที่ 10-7
จักรวรรดิมีเดีย	728–550
จักรวรรดิอคีเมนียะห์	550–330
จักรวรรดิซิลูซิด	330–150
ราชอาณาจักรกรีก-บัคเตรีย	250-125
จักรวรรดิพาร์เธีย	248–ค.ศ. 224
	หลังคริสต์ศักราช
จักรวรรดิกุษาณะ	30–275
จักรวรรดิซาสซานิยะห์	224–651
จักรวรรดิเฮพธาไลท์	425–557
เฮพธาไลท์-กุษาณะ	565–670
อาณาจักรกาหลิป	637–651
จักรวรรดิอุมัยยะฮ์	661–750
จักรวรรดิอับบาซียะฮ์	750–1258
จักรวรรดิทาฮิริยะห์	821–873
ราชวงศ์อาลาวิยะห์	864–928
จักรวรรดิซัฟฟาริยะห์	861–1003
จักรวรรดิซามานิยะห์	819–999
จักรวรรดิไซยาริยะห์	928–1043
จักรวรรดิไบอิยะห์	934–1055
จักรวรรดิกาสนาวิยะห์	975–1187
จักรวรรดิกอร์	1149–1212
จักรวรรดิเซลจุค	1037–1194
จักรวรรดิควาเรซเมีย	1077–1231
ราชวงศ์คาร์ติยะห์	1231-1389
จักรวรรดิข่านอิล	1256–1353
ราชวงศ์มุซาฟฟาริยะห์	1314–1393
ราชวงศ์จุพานิยะห์	1337–1357
ราชวงศ์จาไลยิริยะห์	1339–1432
ราชวงศ์เตมือร์	1370–1506
คารา โคยันลู เตอร์โคมันส์	1407–1468
อัค โคยันลู เตอร์โคมันส์	1378–1508
จักรวรรดิซาฟาวิยะห์	1501–1722*
จักรวรรดิโมกุล	1526–1857
ราชวงศ์โฮทาคิ	1722–1729
จักรวรรดิอาฟชาริยะห์	1736–1750
	* หรือ 1736
ยุคใหม่ สสซ = สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียต
จักรวรรดิเดอร์รานิ	1748–1823
อิทธิพลของบริติชและรัสเซีย	1826–1919
อิสรภาพและสงครามกลางเมือง	1919–1929
สมัยปกครองของมุฮัมมัดเมดไซ	1929–1973
สาธารณรัฐอัฟกานิสถาน	1973–1978
สาธารณรัฐประชาธิปไตยอัฟกานิสถาน	1978–1992
ประวัติศาสตร์อัฟกานิสถานสมัยปัจจุบัน	ตั้งแต่ 1992
	ลำดับเหตุการณ์
อาณาจักรข่านแห่งคอเคซัส	1722–1828
ภายใต้การปกครองของรัสเซีย	1828–1917
สาธารณรัฐประชาธิปไตย	1918–1920
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียต	1920–1991
สาธารณรัฐอาเซอร์ไบจาน	ตั้งแต่ 1991
ภายใต้การปกครองของโปรตุเกส	1521–1602
สนธิสัญญาบริติช	1820–1971
ราชอาณาจักรบาห์เรน	ตั้งแต่ 1971
ราชวงศ์ซานด์	1750–1794
ราชวงศ์กอญัร	1781–1925
ราชวงศ์ปาห์ลาวี	1925–1979
การปฏิวัติอิหร่าน	1979
รัฐบาลชั่วคราว	1979
สาธารณรัฐอิสลามอิหร่าน	ตั้งแต่ 1979
จักรวรรดิออตโตมัน	1632–1919
กษัตริย์ฮาชิไมท์	1920–1958
การปฏิวัติและสาธารณรัฐ	1958–2003
สาธารณรัฐอิรัก	ตั้งแต่ 2004
เอมิเรตบูคารา	1785–1920
สาธารณรัฐประชาชนโซเวียตบุฮารา / อุซเบก	1920–1929
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตอิสระทาจิก	1929
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตทาจิก	1929–1991
สาธารณรัฐทาจิกิสถาน	ตั้งแต่ 1991
เอมิเรตบูคารา	1785–1920
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตอุซเบก	1924–1991
อิสรภาพ	1991
สาธารณรัฐอุซเบกิสถาน	ตั้งแต่ 1991

จักรวรรดิซาฟาวิด
จักรวรรดิซาฟาวิด; ملک وسیع‌الفضای ایران; The Expansive Realm of Iran; مملکت ایران; The Country of Iran;
	ค.ศ. 1501–ค.ศ. 1736
	ธงซาฟาวิยะห์ ตราแผ่นดิน
	จักรวรรดิซาฟาวิยะห์
สถานะ	จักรวรรดิ
เมืองหลวง	ทาบริซ, Qazvin, เอสฟาฮาน
ภาษาทั่วไป	เปอร์เซีย (ทางการ) และ อาเซอร์ไบจาน (ราชสำนัก, ผู้นำทางศาสนา, การทหาร)
ศาสนา	อิมามชีอะหฺ
การปกครอง	ราชาธิปไตย
ชาห์
• ค.ศ. 1501–1524	ชาห์อิสมาอิลที่ 1
• ค.ศ. 1524–1576	ชาห์ทามาสพ์ที่ 1
• ค.ศ. 1587–1629	ชาห์อับบาสที่ 1
• ค.ศ. 1732–1736	ชาห์อับบาสที่ 3
ประวัติศาสตร์
• ก่อตั้ง ลัทธิซูฟีย์	ค.ศ. 1301
• ก่อตั้ง	ค.ศ. 1501
• การรุกรานของโฮทาคิ	ค.ศ. 1722
• ยึดคืนได้ในสมัยของนาเดอร์ อาฟชาร์	ค.ศ. 1726–ค.ศ. 1729
• สิ้นสุด	ค.ศ. 1736
• นาเดอร์ อาฟชาร์สวมมงกุฎเป็นชาห์	8 มีนาคม ค.ศ. 1736
พื้นที่
	2,850,000 ตารางกิโลเมตร (1,100,000 ตารางไมล์)
ก่อนหน้า	ถัดไป
	จักรวรรดิตีมูร์
	Ak Koyunlu
ราชวงศ์โฮทาคิ
จักรวรรดิอาฟชาริยะห์
จักรวรรดิรัสเซีย
จักรวรรดิออตโตมัน

บทความนี้อ้างอิงคริสต์ศักราช/คริสต์ทศวรรษ/คริสต์ศตวรรษ ซึ่งเป็นสาระสำคัญของเนื้อหา

ราชวงศ์ซาฟาวิยะห์ (เปอร์เซีย: صفویان‎; อาเซอร์ไบจาน: صفوی‌لر; จอร์เจีย: სეფიანთა დინასტია; อังกฤษ: Safavid dynasty) เป็นหนึ่งในราชวงศ์ที่ปกครองอิหร่านในอดีต ราชวงศ์ซาฟาวิยะห์ปกครองจักรวรรดิอันยิ่งใหญ่ที่สุด^[6]^[7]จักรวรรดิหนึ่งตั้งแต่การพิชิตจักรวรรดิเปอร์เซียของอิสลาม (Islamic conquest of Persia) เป็นต้นมา และเป็นผู้ก่อตั้ง “Ithnāˤashari” (อิมามชีอะหฺ)^[8] ซึ่งเป็นลัทธิทางการของจักรวรรดิ ซึ่งเป็นจุดสำคัญของประวัติศาสตร์ของศาสนาอิสลาม ราชวงศ์ซาฟาวิยะห์มาจากหลายเผ่าพันธุ์ (ชาวอาเซอร์ไบจาน^[9],ชาวเซอร์คาสเซียน/ชาวจอร์เจีย^[10], ชาวกรีก^[11],ชาวเคิร์ด^[12]) และมีอำนาจปกครองอิหร่านระหว่างปี ค.ศ. 1501/ค.ศ. 1502 มาจนถึงกระทั่งถึงปี ค.ศ. 1722

ราชวงศ์ซาฟาวิยะห์มีรากฐานมาจากการก่อตั้งลัทธิซูฟีย์ (Safaviya sufi order) ในเมืองอาร์ดาบิล (Ardabil) ในบริเวณอาเซอร์ไบจานของอิหร่าน จากนั้นราชวงศ์ซาฟาวิยะห์ก็ขยายอิทธิพลออกไปอย่างกว้างขวางจนสามารถครอบครองจักรวรรดิเปอร์เซียได้ทั้งหมด และริเริ่มการก่อตั้งวัฒนธรรมของความเป็นอิหร่านในบริเวณที่ปกครอง^[13] ราชวงศ์ซาฟาวิยะห์จึงกลายเป็นราชวงศ์แรกของอิหร่านตั้งแต่ซาสซานิยะห์ที่เริ่มการรวบรวมอิหร่านเข้าเป็นรัฐที่เป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน

แม้ว่าการปกครองของราชวงศ์ซาฟาวิยะห์จะสิ้นสุดลงในปี ค.ศ. 1736 แต่ก็ได้ทิ้งร่องรอยมาจนถึงสมัยปัจจุบันโดยการก่อตั้งและเผยแพร่ชีอะหฺในบริเวณส่วนใหญ่ของคอเคซัส และเอเชียตะวันออกและโดยเฉพาะในอิหร่านเอง

ประวัติศาสตร์[แก้]

ดูเพิ่ม[แก้]

อ้างอิง[แก้]

↑ Matthee* Matthee, Rudi (1 September 2009). "Was Safavid Iran an Empire?". Journal of the Economic and Social History of the Orient. 53 (1): 241. doi:10.1163/002249910X12573963244449. The term 'Iran', which after an absence of some six centuries had re-entered usage with the Ilkhanid branch of the Mongols, conveyed a shared self-awareness among the political and cultural elite of a geographical entity with distinct territorial and political implications. A core element of the Safavid achievement was the notion that the dynasty had united the eastern and western halves of Iran, Khurasan and Herat, the lands of the Timurids, in the East, and the territory of the Aq-Quyunlu in the West. The term mulk-i vasi' al-faza-yi Iran, 'the expansive realm of Iran', found in the seventeenth-century chronicle, Khuld-i barin, and again, in near identical terms, in the travelogue of Muhammad Rabi Shah Sulayman's envoy to Siam in the 1680s, similarly conveys the authors pride and self-consciousness with regard to the territory they inhabited or hailed from.
↑ Savory, Roger (2 January 2007). "The Safavid state and polity". Iranian Studies. 7 (1–2): 206. doi:10.1080/00210867408701463. The somewhat vague phrase used during the early Safavid period, mamalik-i mahrusa, had assumed more concrete forms: mamālik-i īrān; mamālik-i 'ajam; mamlikat-i īrān; mulk-i īrān; or simply īrān. The royal throne was variously described as sarīr-i saltanat-i īrān; takht-i īrān; and takht-i sultān (sic)-i īrān. The inhabitants of the Safavid empire are referred to as ahl-i īrān, and Iskandar Beg describes himself as writing the history of the Iranians (sharh-i ahvāl-i īrān va īrāniān). Shah Abbas I is described as farmānravā-yi īrān and shahryār-i īrān; his seat is pāyitakht-i pādishāhān-i īrān, takhtgāh-i salātin-i īrān, or dār al-mulk-i īrān. His sovereign power is referred to as farmāndahi-yi mulk-i īrān, saltanat va pādishāhi-yi īrān, pādishāhi-yi īrān. The cities of Iran (bilād-i īrān) are thought of as belonging to a positive entity or state: Herat is referred to as a'zam-i bilād-i īrān (the greatest of the cities of Iran) and Isfahan as khulāsa-yi mulk-i īrān (the choicest part of the realm of Iran). ... The sense of geographical continuity referred to earlier is preserved by a phrase like kull-i vilāyat-i īrānzamīn. ... Affairs of state are referred to as muhimmāt-i īrān. To my mind however, one of the clearest indications that the Safavid state had become a state in the full sense of the word is provided by the revival of the ancient title of sipahsālār-i īrān or "commander-in-chief of the armed forces of Iran".
↑ Roemer, H. R. (1986). "The Safavid Period". The Cambridge History of Iran, Vol. 6: The Timurid and Safavid Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 189–350. ISBN 0-521-20094-6. Excerpt from Page 331:"Depressing though the condition in the country may have been at the time of the fall of Safavids, they cannot be allowed to overshadow the achievements of the dynasty, which was in many respects to prove essential factors in the development of Persia in modern times. These include the maintanence of Persian as the official language and of the present-day boundaries of the country, adherence to the Twelever Shi'i, the monarchical system, the planning and architectural feartures of the urban centers, the centralised administration of the state, the alliance of the Shi'i Ulama with the merchant bazaars, and the symbiosis of the Persian-speaking population with important non-Persian, especially Turkish speaking minorities"
↑ Savory, Roger (2007). Iran Under the Safavids. Cambridge University Press. p. 213. ISBN 0521042518, ISBN 978-0-521-04251-2 Check |isbn= value: invalid character (help). qizilbash normally spoke Azari brand of Turkish at court, as did the Safavid shahs themselves; lack of familiarity with the Persian language may have contributed to the decline from the pure classical standards of former times
↑ Price, Massoume (2005). Iran's Diverse Peoples: A Reference Sourcebook. ABC-CLIO. p. 66. ISBN 1576079937, ISBN 978-1-57607-993-5 Check |isbn= value: invalid character (help). The Shah was a native Turkic speaker and wrote poetry in the Azerbaijani language.
↑ Helen Chapin Metz. Iran , a Country study. 1989. Original from the University of Michigan. pg 313. Emory C. Bogle. Islam: Origin and Belief. University of Texas Press. 1989. pg 145. Stanford Jay Shaw. History of the Ottomon Empire. Cambridge University Press. 1977. pg 77
↑ Andrew J. Newman, Safavid Iran: Rebirth of a Persian Empire, I. B. Tauris (March 30, 2006)
↑ R.M. Savory, Safavids, Encyclopedia of Islam, 2nd edition
↑ Encyclopaedia Iranica. R. N. Frye. Peoples of Iran.
↑ RUDI MATTHEE, "GEORGIANS IN THE SAFAVID ADMINISTRATION" in Encyclopedia Iranica [1]
↑ Anthony Bryer. "Greeks and Türkmens: The Pontic Exception", Dumbarton Oaks Papers, Vol. 29., (1975), Appendix II - Genealogy of the Muslim Marriages of the Princesses of Trebizond
↑ R.M. Savory. Ebn Bazzaz. Encyclopedia Iranica
↑ Why is there such confusion about the origins of this important dynasty, which reasserted Iranian identity and established an independent Iranian state after eight and a half centuries of rule by foreign dynasties? in R.M. Savory, Iran under the Safavids (Cambridge University Press, Cambridge, 1980), page 3.

บทความเกี่ยวกับประวัติศาสตร์นี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยเพิ่มข้อมูล ดูเพิ่มที่ สถานีย่อย:ประวัติศาสตร์

อ้างอิงผิดพลาด: มีป้ายระบุ <ref> สำหรับกลุ่มชื่อ "lower-alpha" แต่ไม่พบป้ายระบุ <references group="lower-alpha"/> ที่สอดคล้องกัน หรือไม่มีการปิด </ref>

[2] Matthee* Matthee, Rudi (1 September 2009). "Was Safavid Iran an Empire?". Journal of the Economic and Social History of the Orient. 53 (1): 241. doi:10.1163/002249910X12573963244449. The term 'Iran', which after an absence of some six centuries had re-entered usage with the Ilkhanid branch of the Mongols, conveyed a shared self-awareness among the political and cultural elite of a geographical entity with distinct territorial and political implications. A core element of the Safavid achievement was the notion that the dynasty had united the eastern and western halves of Iran, Khurasan and Herat, the lands of the Timurids, in the East, and the territory of the Aq-Quyunlu in the West. The term mulk-i vasi' al-faza-yi Iran, 'the expansive realm of Iran', found in the seventeenth-century chronicle, Khuld-i barin, and again, in near identical terms, in the travelogue of Muhammad Rabi Shah Sulayman's envoy to Siam in the 1680s, similarly conveys the authors pride and self-consciousness with regard to the territory they inhabited or hailed from.

[4] Savory, Roger (2 January 2007). "The Safavid state and polity". Iranian Studies. 7 (1–2): 206. doi:10.1080/00210867408701463. The somewhat vague phrase used during the early Safavid period, mamalik-i mahrusa, had assumed more concrete forms: mamālik-i īrān; mamālik-i 'ajam; mamlikat-i īrān; mulk-i īrān; or simply īrān. The royal throne was variously described as sarīr-i saltanat-i īrān; takht-i īrān; and takht-i sultān (sic)-i īrān. The inhabitants of the Safavid empire are referred to as ahl-i īrān, and Iskandar Beg describes himself as writing the history of the Iranians (sharh-i ahvāl-i īrān va īrāniān). Shah Abbas I is described as farmānravā-yi īrān and shahryār-i īrān; his seat is pāyitakht-i pādishāhān-i īrān, takhtgāh-i salātin-i īrān, or dār al-mulk-i īrān. His sovereign power is referred to as farmāndahi-yi mulk-i īrān, saltanat va pādishāhi-yi īrān, pādishāhi-yi īrān. The cities of Iran (bilād-i īrān) are thought of as belonging to a positive entity or state: Herat is referred to as a'zam-i bilād-i īrān (the greatest of the cities of Iran) and Isfahan as khulāsa-yi mulk-i īrān (the choicest part of the realm of Iran). ... The sense of geographical continuity referred to earlier is preserved by a phrase like kull-i vilāyat-i īrānzamīn. ... Affairs of state are referred to as muhimmāt-i īrān. To my mind however, one of the clearest indications that the Safavid state had become a state in the full sense of the word is provided by the revival of the ancient title of sipahsālār-i īrān or "commander-in-chief of the armed forces of Iran".

[5] Roemer, H. R. (1986). "The Safavid Period". The Cambridge History of Iran, Vol. 6: The Timurid and Safavid Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 189–350. ISBN 0-521-20094-6. Excerpt from Page 331:"Depressing though the condition in the country may have been at the time of the fall of Safavids, they cannot be allowed to overshadow the achievements of the dynasty, which was in many respects to prove essential factors in the development of Persia in modern times. These include the maintanence of Persian as the official language and of the present-day boundaries of the country, adherence to the Twelever Shi'i, the monarchical system, the planning and architectural feartures of the urban centers, the centralised administration of the state, the alliance of the Shi'i Ulama with the merchant bazaars, and the symbiosis of the Persian-speaking population with important non-Persian, especially Turkish speaking minorities"

[savory07-6] Savory, Roger (2007). Iran Under the Safavids. Cambridge University Press. p. 213. ISBN 0521042518, ISBN 978-0-521-04251-2 Check |isbn= value: invalid character (help). qizilbash normally spoke Azari brand of Turkish at court, as did the Safavid shahs themselves; lack of familiarity with the Persian language may have contributed to the decline from the pure classical standards of former times

[price-7] Price, Massoume (2005). Iran's Diverse Peoples: A Reference Sourcebook. ABC-CLIO. p. 66. ISBN 1576079937, ISBN 978-1-57607-993-5 Check |isbn= value: invalid character (help). The Shah was a native Turkic speaker and wrote poetry in the Azerbaijani language.

[8] Helen Chapin Metz. Iran , a Country study. 1989. Original from the University of Michigan. pg 313. Emory C. Bogle. Islam: Origin and Belief. University of Texas Press. 1989. pg 145. Stanford Jay Shaw. History of the Ottomon Empire. Cambridge University Press. 1977. pg 77

[9] Andrew J. Newman, Safavid Iran: Rebirth of a Persian Empire, I. B. Tauris (March 30, 2006)

[savoryeiref-10] R.M. Savory, Safavids, Encyclopedia of Islam, 2nd edition

[fryeiranica-11] Encyclopaedia Iranica. R. N. Frye. Peoples of Iran.

[iranica.com-12] RUDI MATTHEE, "GEORGIANS IN THE SAFAVID ADMINISTRATION" in Encyclopedia Iranica [1]

[13] Anthony Bryer. "Greeks and Türkmens: The Pontic Exception", Dumbarton Oaks Papers, Vol. 29., (1975), Appendix II - Genealogy of the Muslim Marriages of the Princesses of Trebizond

[R.M.-14] R.M. Savory. Ebn Bazzaz. Encyclopedia Iranica

[15] Why is there such confusion about the origins of this important dynasty, which reasserted Iranian identity and established an independent Iranian state after eight and a half centuries of rule by foreign dynasties? in R.M. Savory, Iran under the Safavids (Cambridge University Press, Cambridge, 1980), page 3.

[a]

[1]

[b]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

ด ค ก ประวัติศาสตร์ของจักรวรรดิ
โบราณ	อียิปต์โบราณ (ก.ค.ศ. 3150+) · เอลาไมต์ (ก.ค.ศ. 3000+) · มิโนอัน (ก.ค.ศ. 2700+) · แอกแคด (ก.ค.ศ. 2400+) · อัสซีเรีย (ก.ค.ศ. 2000+) · บาบิโลเนีย (ก.ค.ศ. 1696) · อียิปต์ (ก.ค.ศ. 1600+) · ฮิตไทต์ (ก.ค.ศ. 1800+) · ฟินิเชีย (ก.ค.ศ. 1200) · อัสซีเรียใหม่ (ก.ค.ศ. 934) · มาเกโดนีอา (ก.ค.ศ. 800) · มคธ (ก.ค.ศ. 684) · มีเดีย (ก.ค.ศ. 625) · อคีเมนียะห์ (ก.ค.ศ. 550) · นันทะ (ก.ค.ศ. 424) · โจฬะ (ก.ค.ศ. 300) · ทอเลมี (ก.ค.ศ. 305) · โมริยะ (ก.ค.ศ. 322) · ซิลูซิด (ก.ค.ศ. 312) · พาร์เธีย (อาร์ซาซิด) (ก.ค.ศ. 247) · สาตวาหนะ (ก.ค.ศ. 230) · ฉิน (ก.ค.ศ. 221) · ฮั่น (ก.ค.ศ. 202) · ชังกา (ก.ค.ศ. 185) · กุษาณะ (ก.ค.ศ. 60) · โรมัน (ก.ค.ศ. 27) (โรมันตะวันตก และ โรมันตะวันออก) · อัคซูไมท์ (ค.ศ. 50) · ซาสซานิยะห์ (ค.ศ. 224) · พาลไมรีน (ค.ศ. 260) · จิน (ค.ศ. 265) · คุปตะ (ค.ศ. 280) · ฮัน (ค.ศ. 370)
ยุคกลาง	แฟรงก์ (ราว ค.ศ. 481) · จาลุกยะ (ค.ศ. 543) · สุย (ค.ศ. 581) · ถัง (ค.ศ. 618) · บัลแกเรีย (ค.ศ. 632) (บัลแกเรียที่หนึ่ง และ บัลแกเรียที่สอง) · อาหรับ (ค.ศ. 632) (รอชิดีน, อุมัยยะฮ์, อับบาซียะฮ์ และ ฟาติมียะห์) · ศรีวิชัย (ราว ค.ศ. 660) · เวนิส (ค.ศ. 697) · คาเน็ม (ค.ศ. 700) · ปาละ (ค.ศ. 750) · ราษฏฺรกูฏ (ค.ศ. 753) · อิดรีสิด (ราว ค.ศ. 789) · กานา (ราว ค.ศ. 790) · การอแล็งเฌียง (ราว ค.ศ. 800) · ทิเบต (ค.ศ. 800?) · เขมร (ราว ค.ศ. 802) · จักรวรรดิเกรตโมราเวีย (ราว ค.ศ. 833) · ซาฟฟาริยะห์ (ค.ศ. 861) · ไบแซนไทน์ (ค.ศ. 873) · รุสเคียฟ (ราว ค.ศ. 880) · เหลียว (ราว ค.ศ. 907) · ตูอีโตงา (ราว ค.ศ. 950) · ซ่ง (ราว ค.ศ. 960) · โรมันอันศักดิ์สิทธิ์ (ราว ค.ศ. 962) · กาสนาวิยะห์ (ราว ค.ศ. 963) · ได่เวียด (ค.ศ. 968) · ฮังการี (ราว ค.ศ. 1000) · จอร์เจีย (ค.ศ. 1007) · ฮอยซารา (ราว ค.ศ. 1026) · เซลจุค (ราว ค.ศ. 1037) · อัลโมราวิด (ราว ค.ศ. 1040) · ควาเรซเมีย · อัลโมฮาด (ราว ค.ศ. 1124) · อองชู (ราว ค.ศ. 1154) · เบนิน (ค.ศ. 1170) · ละติน (ค.ศ. 1204) · เดลี (ค.ศ. 1205) · มองโกล (ค.ศ. 1206) · จักกาไท (ค.ศ. 1225) · มาลี (ราว ค.ศ. 1230) · โกลเดนฮอร์ด (ราว ค.ศ. 1240) · มะรีนิด (ค.ศ. 1244) · มัมลูก (ค.ศ. 1250) · อิลข่าน (ค.ศ. 1256) · เอธิโอเปีย (ราว ค.ศ. 1270) · หยวน (ค.ศ. 1271) · มัชปาหิต (ราว ค.ศ. 1293) · แอซเท็ก (ค.ศ. 1325) · วิชัยนคร (ค.ศ. 1336) · ตีมูร์ (ค.ศ. 1370)
ยุคใหม่	เดนมาร์ก (ต้นคริสต์ศตวรรษที่ 13) · ซองไฮ (ค.ศ. 1340) · เซอร์เบีย · หมิง (ค.ศ. 1368) · บรูไน (ค.ศ. 1368) · โอโย (ค.ศ. 1400) · บอร์นู · มะละกา (ค.ศ. 1400) · สเปน (ค.ศ. 1402) · โปรตุเกส (ค.ศ. 1415) · อินคา (ค.ศ. 1438) · ออตโตมัน (ค.ศ. 1453) · เดมัก (ค.ศ. 1475) · อาเจะฮ์ (ค.ศ. 1480) · ซาฟาวิยะห์ (ค.ศ. 1501) · โมกุล (ค.ศ. 1526) · ยะโฮร์ (ค.ศ. 1528) · ซะอะดี (ค.ศ. 1549) · ไอบีเรีย (ค.ศ. 1580) · ดัตช์ (ค.ศ. 1582) · อังกฤษ (ค.ศ. 1583) · มะตะรัม (ค.ศ. 1585) · ฝรั่งเศส (ค.ศ. 1605) · สวีเดน (ค.ศ. 1611) · อาณานิคมสวีเดน (ค.ศ. 1638) · มราฐา (ค.ศ. 1674) · ชิง (ค.ศ. 1644) · โอมาน (ค.ศ. 1696) · รัสเซีย (ค.ศ. 1721) · อาฟชาริยะห์ (ค.ศ. 1736) · ซานด์ (ค.ศ. 1750) · กอญัร (ค.ศ. 1794) · เหงียน (ค.ศ. 1802) · ฝรั่งเศสที่ 1 (ค.ศ. 1804) · ออสเตรีย (ค.ศ. 1804) · เม็กซิโก (ค.ศ. 1822) · บราซิล (ค.ศ. 1822) · ฝรั่งเศสที่ 2 (ค.ศ. 1852) · อาณานิคมอิตาลี (ค.ศ. 1861) · ออสเตรีย-ฮังการี (ค.ศ. 1867) · ญี่ปุ่น (ค.ศ. 1868) · เยอรมัน (ค.ศ. 1871) · อาณานิคมเยอรมัน (ค.ศ. 1875) · เบลเยียม (ค.ศ. 1885) · เกาหลี (ค.ศ. 1897)
หมายเหตุ: เรียงลำดับตามปีการก่อตั้ง เลขในวงเล็บหลังชื่อแสดงปีการก่อตั้ง