จักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์

จักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์
Sacrum Imperium Romanum
← ค.ศ. 962–1806 ↓
ธงจักรวรรดิ ตราแผ่นดิน
แผนที่จักรวรรดิ์โรมันอันศักดิ์สิทธิ์ ค.ศ. 962-1806
เมืองหลวง		ไม่มีอย่างเป็นทางการ; นครศูนย์กลางอำนาจมีหลากหลายตลอดประวัติศาสตร์
ภาษา		ละติน เยอรมัน อิตาลี เช็ก ดัตช์ ฝรั่งเศส สโลวีเนีย และอื่น ๆ
ศาสนา		โรมันคาทอลิก
รัฐบาล		ราชาธิปไตยโดยเลือกตั้ง
จักรพรรดิ
-	ค.ศ. 962-967	ออทโทที่ 1
-	ค.ศ. 1027-1039	คอนราดที่ 2
-	ค.ศ. 1530-1556	ชาลส์ที่ 5
-	ค.ศ. 1637-1657	แฟร์ดีนันด์ที่ 3
-	ค.ศ. 1792-1806	ฟรันซ์ที่ 2
ยุคประวัติศาสตร์		สมัยกลาง-สมัยใหม่ตอนต้น
-	จักรพรรดิออทโทที่ 1 ขึ้นเป็นกษัตริย์แห่งอิตาลี	2 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 962
-	จักรพรรดิคอนราดที่ 2 ครองแคว้นบูร์กอญ	ค.ศ. 1034
-	สนธิสัญญาสันติภาพเอาก์สบูร์ก	25 กันยายน ค.ศ. 1555
-	สนธิสัญญาสันติภาพเวสต์ฟาเลีย	24 ตุลาคม ค.ศ. 1648
-	จักรพรรดิฟรันซ์ที่ 2 ยุบจักรวรรดิ	6 สิงหาคม 1806
ก่อนหน้า ถัดไป ราชอาณาจักรแห่งชาวแฟรงก์ตะวันออก สวิตเซอร์แลนด์ สาธารณรัฐดัตช์ สมาพันธรัฐแห่งไรน์ จักรวรรดิออสเตรีย จักรวรรดิฝรั่งเศสที่ 1 ราชอาณาจักรปรัสเซีย

จักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ (ละติน: Sacrum Imperium Romanum, เยอรมัน: Heiliges Römisches Reich) เป็นอภิมหาอำนาจในอดีต เป็นจักรวรรดิซึ่งประกอบด้วยดินแดนหลากเชื้อชาติในยุโรปกลาง ก่อกำเนิดขึ้นในสมัยกลางตอนต้นและล่มสลายลงในปี ค.ศ. 1806 โดย ราชอาณาจักรเยอรมนีถือเป็นดินแดนที่ใหญ่ที่สุดในบรรดา 962 ดินแดนในจักรวรรดิ รองลงมาคือ ราชอาณาจักรโบฮีเมีย, ราชอาณาจักรบูร์กอญ, ราชอาณาจักรอิตาลี

ในวันที่ 25 ธันวาคม ค.ศ. 800 สมเด็จพระสันตะปาปาลีโอที่ 3 ทรงประกอบพิธีราชาภิเษกให้ชาร์เลอมาญ กษัตริย์แห่งชาวแฟรงก์ ขึ้นเป็นจักรพรรดิแห่งชาวโรมันโดยปกครองดินแดนทั้งหมดในยุโรปตะวันตก ลูกหลานของชาร์เลอมาญก็ได้สืบทอดบัลลังก์นี้ไปจนถึง ค.ศ. 899 หลังจากนั้นบัลลังก์แห่งแฟรงก์ก็ตกไปเป็นของผู้ปกครองชาวอิตาลีจนถึง ค.ศ. 924 บัลลังก์ได้ว่างลงเป็นระยะเวลากว่า 38 ปี จนเมื่อพระเจ้าออทโทแห่งเยอรมนีสามารถพิชิตอิตาลีได้ พระองค์ก็เจริญรอยตามชาร์เลอมาญ โดยให้พระสันตะปาปาประกอบพิธีราชาภิเษกพระองค์ขึ้นเป็นจักรพรรดิแห่งชาวโรมันเมื่อวันที่ 2 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 962 เป็นจุดเริ่มต้นของจักรวรรดิซึ่งจะดำรงอยู่กว่าแปดศตวรรษจากนี้

เนื่องจากจักรวรรดินี้ดำรงอยู่เป็นระยะเวลากว่าแปดร้อยปี ดินแดนของจักรวรรดิจึงแปรเปลี่ยนไปตามกาลเวลาในประวัติศาสตร์ ดินแดนในจักรวรรดิมีหลายฐานะ ตั้งแต่ ราชอาณาจักร, ราชรัฐ, ดัชชี, เคาน์ตี, เสรีนคร และอื่น ๆ ซึ่งปัจจุบันครอบคลุมพื้นที่ส่วนใหญ่ของเยอรมนี, ออสเตรีย, ลิกเตนสไตน์, สวิสเซอร์แลนด์ เบลเยียม เนเธอร์แลนด์, ลักเซมเบิร์ก, สาธารณรัฐเช็ก, สโลวีเนีย, บางส่วนในอิตาลี, บางส่วนในฝรั่งเศส, บางส่วนในโปแลนด์

เมื่อเข้าสู่ยุคสมัยใหม่ อาณาจักรโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ก็ไม่อยู่ในฐานะที่จะทำสงครามรุกรานขยายอาณาเขตได้อีกต่อไป การดำรงอยู่ของจักรวรรดิ์กลายเป็นเรื่องของการรักษาสันติภาพและความมั่นคงภายใน โดยตัวจักรวรรดิมีหน้าที่คอยแก้ไขปมขัดแย้งระหว่างรัฐใต้ปกครองโดยทางสันติวิธี และรัฐใต้ปกครองก็มีผลประโยชน์ร่วมกันที่จะรักษาจักรวรรดิไว้จากพฤติกรรมที่คาดเดาไม่ได้ของเหล่าผู้ปกครองด้วยกัน โดยเฉพาะรัฐเล็กๆที่มีความทะเยอทะยานแบบจักรวรรดินิยม ฯ บทบาทในการรักษาสันติของจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์จึงมีส่วนสำคัญในการช่วยให้สันติภาพเวสต์ฟาเลีย ปี ค.ศ. 1648 ดำเนินไปได้โดยราบรื่น

หลังพ่ายแพ้ต่อฝรั่งเศสในยุทธการที่เอาสเทอร์ลิทซ์ในปี ค.ศ. 1805 จักรวรรดิได้สูญเสียรัฐต่าง ๆ ไปจำนวนมากแก่ฝรั่งเศส ในการนี้ จักรพรรดินโปเลียนแห่งฝรั่งเศสได้เอารัฐที่ยึดมาได้จัดตั้งขึ้นเป็นสมาพันธรัฐแห่งแม่น้ำไรน์ ส่งผลให้จักรพรรดิฟรันซ์ที่ 2 แห่งโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ ตัดสินใจยุบจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ในวันที่ 6 สิงหาคม ค.ศ. 1806 และสถาปนาจักรวรรดิออสเตรียขึ้นมาแทน

ที่มาของชื่อ

มงกุฎของจักรพรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ (ช่วงปลายศตวรรษที่ 10), ปัจจุบันอยู่ ณ กรุงเวียนนา

หลังการล่มสลายของจักรวรรดิโรมันตะวันตกในปี ค.ศ. 476 จากการสละราชสมบัติของจักรพรรดิโรมุลุส เอากุสตุส ดินแดนของชาวโรมันก็แตกออกเป็นดินแดนน้อยใหญ่มากมาย สามร้อยกว่าปีให้หลัง ชาร์เลอมาญก็สามารถรวบรวมดินแดนของโรมันกลับมาเป็นหนึ่งได้อีกครั้งในปี ค.ศ. 800 โดยมีชื่อในระยะแรกนี้เพียงแค่ว่า "จักรวรรดิโรมัน" (Roman Empire) มาจนถึงราวปี ค.ศ. 1157 ต่อมาเมื่อจักรพรรดิฟรีดริชที่ 1 สามารถปกครองอิตาลีและวาติกันได้ จักรวรรดิก็ถูกเรียกว่า "จักรวรรดิอันศักดิ์สิทธิ์" (Holy Empire) ซึ่งได้พัฒนาไปเป็นคำว่า "จักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์" ที่เริ่มปรากฏตั้งในคริสต์ศตวรรษที่ 13 เป็นต้นมา

ใน ค.ศ. 1512 สภานิติบัญญัติแห่งโคโลญได้ตราพระราชกฤษฎีกาขึ้นมา โดยได้เปลี่ยนชื่อเป็น จักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์แห่งชนชาติเยอรมัน (เยอรมัน: Heiliges Römisches Reich Deutscher Nation) ซึ่งสะท้อนถึงสภาวะการเมืองของจักรวรรดิซึ่งได้สูญเสียอาณาเขตเหนืออิตาลีและเบอร์กันดีไปจนเกือบหมดในช่วงปลาย ศ. ที่ 15 ชื่อนี้เป็นชื่อที่ปรากฏในเอกสารบางฉบับมาตั้งแต่ ค.ศ. 1474 และถูกใช้งานจนถึงปลายคริตส์ศตวรรษที่ 18 ก็เป็นอันเลิกใช้

สภาพของจักรวรรดิ

จักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์นั้นตั้งอยู่ในความไม่สงบของเหล่าขุนนางในแต่ละท้องที่ ที่พยายามจะแยกออกจากจักรวรรดิ เพื่อที่จะไปตั้งอำนาจของรัฐปกครองตนเองแบบฝรั่งเศสและอังกฤษ จักรพรรดิไม่มีอำนาจที่จะควบคุมท้องที่ ที่มีเหล่าขุนนางปกครอง จักรพรรดิจึงอนุญาตให้เหล่าขุนนางและเหล่าบิชอปปกครองอย่างอิสระได้ในคริสต์ศตวรรษที่ 11

ดินแดนของจักรวรรดิ

หลังการปฏิรูปจักรวรรดิ ดินแดนที่อยู่ภายใต้พระบรมเดชานุภาพของจักรพรรดิแบ่งอย่างกว้างได้เป็นสามกลุ่ม:

• ราชรัฐ เป็นดินแดนที่อยู่ภายใต้การปกครองของเจ้าสืบตระกูล เช่น แกรนด์ดยุก, ดยุก, มาร์เกรฟ หรือ เคานต์
• สังฆารัฐ เป็นดินแดนที่ปกครองโดยนักบวชของคริสตจักรโรมันคาทอลิก นักบวชเหล่านี้อาจมีตำแหน่งเป็น มุขนายก, อัครมุขนายก หรือ เจ้าชายมุขนายก
• เสรีนคร เป็นเมืองที่ได้รับอิมพีเรียลอิมมีเดียซี เจ้าผู้ครองเมืองจะขึ้นตรงต่อจักรพรรดิ ไม่ต้องขึ้นต่อเจ้าอื่นๆ เจ้าผู้ครองเสรีนครอาจมีตำแหน่งเป็น เจ้าชาย หรือ ดยุก

ดินแดนทั้งหมดมีจำนวนมากถึง 300 รัฐ บางรัฐมีพื้นที่ไม่กี่ตารางไมล์เท่านั้น

สภาจักรวรรดิ

ราชสภา (เยอรมัน: Reichstag หรือ Reichsversammlung) เป็นองค์กรนิติบัญญัติ มีหน้าที่ออกกฎหมาย และจัดการเลือกตั้ง แบ่งได้เป็น 3 สภาคือ:

1. สภาเจ้านครรัฐผู้คัดเลือก ประกอบด้วยเจ้าผู้ปกครองรัฐทั้ง 7 มีหน้าที่ลงมติรับรองจักรพรรดิองค์ใหม่
2. สภาเครือราชรัฐ ประกอบด้วยผู้ปกครองรัฐที่มิได้มีตำแหน่งตามข้อ 1.
3. สภาของเครือเสรีนคร ประกอบด้วยผู้ปกครองเมืองที่มีสถานะเป็นเสรีนคร

ศาล

ศาลยุติธรรมมี 2 ประเภทได้แก่ ศาลหลวง (Reichshofrat) กับ ศาลคดีแห่งจักรวรรดิ (Reichskammergericht) ซึ่งก่อตั้งพร้อมกับการปฏิรูปจักรวรรดิเมื่อปี ค.ศ. 1495

เครือราชรัฐ

เครือราชรัฐ (Reichskreise)เกิดขึ้นหลังจากการปฏิรูปจักรวรรดิ ซึ่งเริ่มโดยการก่อตั้งเป็นหกเครือ ในปี ค.ศ. 1500 และต่อมาขยายเป็น 10 เครือในปี ค.ศ. 1512 แต่ละเครือมีหน้าที่ดูแลเฉพาะแคว้นที่อยู่ของแต่ละเครือ มีหน้าที่คล้ายรัฐบาลท้องถิ่น

ประวัติศาสตร์

พิธีราชาภิเษดสมเด็กพระจักรพรรดิชาร์เลอมาญ ในปี ค.ศ. 800

เมื่ออำนาจของจักรวรรดิโรมันในดินแดนกอลเสื่อมลงในราวคริสศตวรรษ ที่ 5 ชนเผ่าพื้นเยอรมันเมืองจึงเข้าครองอำนาจ พระเจ้าโคลวิสที่ 1 และผู้สืบทอดของราชวงศ์เมโรแว็งเฌียง เข้ารวบรวมชนเผ่าชาวแฟรงค์และขยายเขตอำนาจครอบคลุมพื้นที่ดินแดนกอลตอนเหนือ และตอนกลางของลุ่มแม่น้ำไรน์ อย่างไรก็ดีราชวงศ์เมโรแว็งเฌียงเสื่อมอำนาจลงราวช่วงกลางศตวรรษ ที่ 8 และอำนาจปกครองตกเป็นของตระกูลกาโรแล็งเฌียง ซึ่งนำโดยชาร์ล มาร์แตล ต่อมา เปแปง บุตรของมาร์แตล ได้ปราบดาภิเษกขึ้นเป็นกษัตริย์ของชนชาวแฟรงค์และต่อมาได้รับการสถาปนาโดยพระสันตปาปา ราชวงศ์กาโรแล็งเฌียงจึงเป็นพันธมิตรที่ใกล้ชิดกับศาสนจักรมานับแต่นั้น

พระเจ้าชาร์เลอมาญ (หรือ พระเจ้าคาร์ลมหาราช) ได้ครองราชต่อจากพระราชบิดา (เปแปง) ในปี ค.ศ. 768 และเริ่มทำสงครามขยายดินแดนออกไปอย่างกว้างขวาง ราชอาณาจักรแฟรงก์ภายใต้ชาร์เลอมาญมีดินแดนครอบคลุมพื้นที่ในประเทศฝรั่งเศส เยอรมันนี และทางตอนเหนือของอิตาลี ในวันคริสต์มาสปี ค.ศ. 800 สมเด็จพระสันตะปาปาลีโอที่ 3 ทรงครอบมงกุฏสถาปนาให้ชาร์เลอมาญเป็นสมเด็จพระจักรพรรดิแห่งโรม ซึ่งเป็นการฟื้นฟูราชอิสริยยศดังกล่าวขึ้นเป็นครั้งแรกนับแต่จักรวรรดิโรมันตะวันตกล่มสลายลงเมื่อ 300 ปีก่อนหน้า

ต้นกำเนิด

การแบ่งอาณาเขตปกครองของจักรวรรดิแฟรงก์ตามสนธิสัญญาแวร์เดิง ปี ค.ศ. 843

ตามขนบธรรมเนียมของชาวแฟรงก์ เมื่อจักรพรรดิชาร์เลอมาญสิ้นพระชนม์ ได้แบ่งปันส่วนของดินแดนให้กับราชบุตรราชวงศ์แคโรลีเจี้ยนทั้ง 3 พระองค์ โดยราชบุตรของชาร์เลอมาญ หลุยส์ เดอะ ไพอัส ได้สืบทอดมงกุฏพระจักรพรรดิ ในยุคต่อมามีการตกลงกันตามสนธิสัญญาแห่งแวร์เดิงในปี ค.ศ. 843 อาณาจักรแฟรงก์จึงแยกออกไปเป็น 3 ดินแดน โดยพระเจ้าชาร์ลส์ผู้ศรีษะล้านได้ครอบครองดินแดนฝั่งตะวันตกไปจนถึงแม่น้ำเมิซ ฝ่ายโลทาร์ที่ 1 ได้ครอบครองอาณาจักรส่วนกลางอันครอบคลุมพื้นที่ตั้งแต่ทะเลเหนือจนไปถึงที่ตั้งอันทรงเกียรติของกรุงโรม ส่วนลุดวิกชาวเยอรมันได้รับอาณาจักรแฟรงก์ตะวันออกไปครอง ฯ พระเจ้าคาร์ลผู้อ้วนท้วนสามารถรวบรวมอาณาจักรเข้าเป็นหนึ่งได้ใน ปี 887 แต่ก็เพียงชั่วขณะ เพราะเมื่อทรงสวรรคตใน ปี ค.ศ. 888 อาณาจักรกาโรแล็งเฌียงก็แตกออกจากกันอีกและไม่อาจรวมกันได้อีกเลย ส่วนกลางของจักรวรรดิแตกออกเป็นอาณาจักรย่อยๆ รวมทั้งตอนบนและล่างของบูรกองญ กับอิตาลี ซึ่งปกครองด้วยกษัตริย์ที่มิได้มีเชื้อสายราชวงศ์กาโรแล็งเฌียง (แต่ได้รับการหนุนหลังจากชนชั้นสูงในท้องถิ่น)

ทางฝ่ายอาณาจักรแฟรงก์ตะวันออกก็เผชิญกับปัญหาเดียวกัน และเกือบต้องแตกออกเป็นดินแดนเล็กน้อย แต่ยุติวิกฤติลงได้เมื่อเหล่าผู้ปกครองดัชชีแว่นแคว้นทั้ง 5 ของอาณาจักร ได้แก่ อาลีแมนเนีย บาวาเรีย ฟรานเซีย และแซกซอนี ได้เลือก คอนราด ดยุกแห่งฟรังโกเนีย ขึ้นเป็นกษัตริย์แห่งอาณาจักรแฟรงก์ตะวันออกในปี ค.ศ. 911 โดยเป็นกษัตริย์พระองค์แรกที่ไม่ได้ทรงมีเชื้อสายกษัตริย์แฟรงก์ แต่รัชสมัยของพระองค์ก็เต็มไปด้วยการรบพุ่งเพื่อแย่งชิงอำนาจภายใน พระเจ้าคอนราดเองต้องสิ้นพระชนม์เพราะได้รับบาดเจ็บในสงครามปราบพวกดยุกแว่นแคว้น ก่อนสิ้นใจพระองค์มอบราชบัลลังก์ให้แก่ ดยุกแห่งแซกซอนี ผู้กลายมาเป็น พระเจ้าไฮน์ริชที่ 1 แห่งเยอรมนี (ครองราชย์ ค.ศ. 919 - 936)

และผู้สืบทอดตำแหน่งของเขาคือ เฮนรี่ที่ 1 ชาวแซ็กซอนได้ยอมรับส่วนที่เหลือของอาณาจักรแฟรงค์ตะวันออกในปี ค.ศ. 919 (แต่อาณาจักรตะวันตกยังถูกปกครองโดยราชวงศ์กอรอแล็งเฌียง) และสถาปนาตนเองเป็นพระมหากษัตริย์แห่งชาวแฟรงก์ตะวันออกและกำเนิดราชวงศ์ออทโทเนียน

จักรพรรดิไฮน์ริชที่ 1 ต้องการให้พระราชโอรส ออทโท เป็นผู้สืบพระราชสมบัติ และทำการพระราชอภิเษกกับราชินีหม้ายแห่งอิตาลี เพื่อที่จะได้เป็นกษัตริย์ทั้ง 2 อาณาจักร (แฟรงก์ตะวันออก และอิตาลี) และต่อมา พระราชโอรสออทโทได้สถาปนาตนเองขึ้นครองราชย์เป็น "จักรพรรดิออทโทที่ 1 มหาราชแห่งจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์"

ส่วนที่เหลือในปัจจุบัน

ในปัจจุบันนี้ยังมีรัฐที่เป็นส่วนที่เหลือของจักรวรรดิคือประเทศลิกเตนสไตน์ ซึ่งอยู่ระหว่างสวิตเซอร์แลนด์ และออสเตรีย

ในปัจจุบันยังมีผู้ที่มีสิทธิ์ครองบัลลังก์ตามเชื้อสายของจักรวรรดิ คือคาร์ล ฟอน ฮับส์บูร์กแต่ตำแหน่งจักรพรรดินั้นได้ยกเลิกไปแล้ว

อาณาจักรที่สืบทอดอำนาจต่อ

หลังจากการสิ้นสุดสงครามนโปเลียน ราชสภาเยอรมันได้ก่อตั้งขึ้นในปี 1815 และสิ้นสุดในปี 1866 เมื่ออาณาจักรปรัสเซียได้รวบรวมเยอรมันได้ในปี 1871

ประวัติศาสตร์

• ประวัติศาสตร์เยอรมนี
• ประวัติศาสตร์ออสเตรีย
• ประวัติศาสตร์ลิกเตนสไตน์
• ประวัติศาสตร์เนเธอร์แลนด์
• ประวัติศาสตร์สวิตเซอร์แลนด์
• ประวัติศาสตร์อิตาลี
• ประวัติศาสตร์โปแลนด์
• ประวัติศาสตร์สโลวิเนีย

ดูเพิ่ม

ราชรัฐของจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ เครือราชรัฐ เจ้านครรัฐผู้คัดเลือก ราชรัฏฐาภิสิทธิ์

ราชนครรัฐอิสระ ราชสังฆาจักร การปฏิรูปดินแดนในเยอรมนี

บรรณานุกรม

• Arnold, Benjamin, Princes and Territories in Medieval Germany. (Cambridge University Press, 1991).
• Bryce, James, The Holy Roman Empire (The MacMillan Company, 1913).
• Coy, Jason Phillip et al. The Holy Roman Empire, Reconsidered, (Berghahn Books, 2010).
• Davies, Norman, A History of Europe (Oxford, 1996)
• Donaldson, George. Germany: A Complete History (Gotham Books, New York, 1985)
• Evans, R. J. W., and Peter H. Wilson, eds. The Holy Roman Empire 1495–1806 (2011); specialized topical essays by scholars
• Hahn, Hans Joachim. German thought and culture: From the Holy Roman Empire to the present day (Manchester UP, 1995).
• Heer, Friedrich. Holy Roman Empire (2002), scholarly survey
• Hoyt, Robert S. and Chodorow, Stanley, Europe in the Middle Ages (New York: Harcourt Brace Jovanovich, 1976)
• Renna, Thomas. "The Holy Roman Empire was Neither Holy, Nor Roman, Nor an Empire" Michigan Academician 42.1 (2015): 60-75 deals with Voltaire's statement
• Scribner, Bob. Germany: A New Social and Economic History, Vol. 1: 1450–1630 (1995)
• Treasure, Geoffrey. The Making of Modern Europe, 1648–1780 (3rd ed. 2003). pp 374-426.
• Whaley, Joachim. Germany and the Holy Roman Empire, Volumes 1 and 2, (Oxford UP, 2012)
• Wilson, Peter H. Heart of Europe: A History of the Holy Roman Empire (2016), long scholarly interpretive history
• Wilson, Peter H. The Holy Roman Empire 1495–1806 (2011), 156 pages; short summary by scholar
• Zophy, Jonathan W. ed., The Holy Roman Empire: A Dictionary Handbook (Greenwood Press, 1980)

แหล่งข้อมูลอื่น

• The constitutional structure of the Reich
• Das Heilige Reich (German Museum of History, Berlin)
• List of Wars of the Holy Roman Empire
• Deutschland beim Tode Kaiser Karls IV. 1378 (Germany at the death of emperor Charles IV.) taken from "Meyers Kleines Konversationslexikon in sechs Bänden. Bd. 2. Leipzig u. Wien : Bibliogr. Institut 1908", map inserted after page 342
• Books and articles on the Reich
• The Holy Roman Empire

แผนที่

• The Holy Roman Empire, 1138-1254
• The Holy Roman Empire in 1398
• The Holy Roman Empire in 1547
• The Holy Roman Empire in 1648
• The Holy Roman Empire in 1789 (Interactive map)