ภาควิชาเคมี คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล

ภาควิชาเคมี คณะวิทยาศาสตร์
มหาวิทยาลัยมหิดล

ชื่ออังกฤษ	Department of Chemistry, Faculty of Science, Mahidol University
ที่อยู่	272 ถนนพระรามที่ 6 แขวงทุ่งพญาไท เขตราชเทวี กรุงเทพฯ 10400
วันก่อตั้ง	5 เมษายน พ.ศ. 2503
หัวหน้าภาควิชา	รศ.ดร.ปราณี ภิญโญชีพ
เว็บไซต์	chemistry.sc.mahidol.ac.th

ภาควิชาเคมี คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล เป็นภาควิชาที่ผลิตผลงานและบัณฑิตออกสู่สังคมจำนวนมาก และเป็นที่ยอมรับในระดับชาติและนานาชาติในระดับต้นๆ โดยการประเมินคุณภาพผลงานวิจัยเชิงวิชาการ ด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ของสถาบันอุดมศึกษาในประเทศไทย จาก สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) ภาควิชาเคมีได้รับการจัดให้อยู่ในระดับ 5 (ดีเยี่ยม) ในปี 2553 และระดับ 4 ในปี 2556

ประวัติ

ภาควิชาเคมี ตั้งขึ้นพร้อมกับโรงเรียนเตรียมวิทยาศาสตร์การแพทย์ มหาวิทยาลัยแพทยศาสตร์ เมื่อปี พ.ศ. 2501 เพื่อทำการสอนนักศึกษาเตรียมวิทยาศาสตร์การแพทย์ ต่อมาจึงได้ยกฐานะเป็นแผนกวิชาเคมี ในคณะวิทยาศาสตร์การแพทย์ ตามพระราชกฤษฎีกาจัดตั้งคณะอายุรศาสตร์เขตร้อน และคณะวิทยาศาสตร์การแพทย์ ในมหาวิทยาลัยแพทยศาสตร์ พ.ศ. 2503[1] และได้รับการพัฒนาเป็นลำดับ โดยมี ศ.ดร.สตางค์ มงคลสุข เป็นหัวหน้าภาควิชาคนแรก

ทำเนียบหัวหน้าภาควิชา

หัวหน้าภาควิชาเคมี	วาระการดำรงตำแหน่ง
1. ศ.ดร. สตางค์ มงคลสุข	พ.ศ. 2503 - พ.ศ. 2514
2. ศ.ดร. กำจร มนุญปิจุ	พ.ศ. 2514 - พ.ศ. 2529
3. ศ.ดร. สมศักดิ์ รุจิรวัฒน์	พ.ศ. 2529 - พ.ศ. 2533
4. รศ.ดร. ประพิณ วิไลรัตน์	พ.ศ. 2533 - พ.ศ. 2537
5. ศ.ดร. วิชัย ริ้วตระกูล	พ.ศ. 2537 - พ.ศ. 2545
6. ศ.ดร. ยุวดี เชี่ยววัฒนา	พ.ศ. 2545 - พ.ศ. 2548
7. ศ.ดร. มนัส พรหมโคตร	พ.ศ. 2548 - พ.ศ. 2551
8. รศ.ดร. ปราณี ภิญโญชีพ	พ.ศ. 2551 - พ.ศ. 2555 และ 19 มกราคม พ.ศ. 2559 - ปัจจุบัน
9. รศ.ดร. ชุลีวัลย์ ราษฎร์วิรุฬห์กิจ	พ.ศ. 2555 - 18 มกราคม พ.ศ. 2559

อาคารและสถานที่

ภาควิชาเคมีมีอาคารที่ใช้ในการปฏิบัติงานดังนี้

1. อาคารเคมี คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล บนถนนพระราม 6 เป็นอาคารหกชั้น

• ชั้นล่าง เป็นที่ตั้งของหน่วยความร่วมมือการวิจัยด้านเทคโนโลยีชีวภาพ มหาวิทยาลัยมหิดลและมหาวิทยาลัยโอซาก้า สำนักงานภาควิชาเคมี และห้องปฏิบัติการสำหรับเครื่อง Nuclear Magnetic Resonance จำนวน 3 เครื่อง ซึ่งถือเป็นจำนวนมากที่สุดในประเทศไทย
• ชั้นสอง เป็นห้องปฏิบัติการสำหรับนักศึกษา ห้องเป่าเครื่องแก้ว ห้องปฏิบัติการวิจัยของสาขาเคมีวิเคราะห์ และเคมีอนินทรีย์
• ชั้นสาม เป็นห้องปฏิบัติการวิจัยของสาขาเคมีอินทรีย์ เคมีอนินทรีย์ และวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีพอลิเมอร์
• ชั้นสี่ เป็นห้องปฏิบัติการสำหรับนักศึกษา และห้องปฏิบัติการวิจัยของสาขาเคมีอินทรีย์ ด้านสารผลิตภัณฑ์ธรรมชาติ
• ชั้นห้า เป็นห้องปฏิบัติการวิจัยของสาขาเคมีอินทรีย์
• ชั้นหก เป็นห้องปฏิบัติการสำหรับนักศึกษา ห้องปฏิบัติการวิจัยของสาขาเคมีเชิงฟิสิกส์ ฟิสิกส์เชิงเคมี งานวิจัยด้านเคมีไฟฟ้า และวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีพอลิเมอร์

2. อาคารวิทยาศาสตร์ 3 และ 4 คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ศาลายา เป็นห้องปฏิบัติการสำหรับนักศึกษาจำนวน 4 ห้อง และห้องปฏิบัติการวิจัยของสาขาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีพอลิเมอร์

หลักสูตรการศึกษาและงานวิจัย

ภาควิชาเคมีเปิดสอนทั้งระดับปริญญาตรี โท และ เอก ในหลักสูตรดังตาราง

ระดับปริญญาตรี	ระดับปริญญาโท	ระดับปริญญาเอก
วิทยาศาสตรบัณฑิต (วท.บ.) หลักสูตรปกติ และ หลักสูตรพิสิฐวิธาน (Honors program) สาขาเคมี	วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต (วท.ม.) สาขาเคมี สาขาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีพอลิเมอร์	ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต (ปร.ด.) (หลักสูตรนานาชาติ) สาขาเคมีอินทรีย์ สาขาเคมีเชิงฟิสิกส์ สาขาฟิสิกส์เชิงเคมี สาขาเคมีวิเคราะห์ สาขาเคมีอนินทรีย์ หลักสูตรข้างต้นอยู่ระหว่างการควบรวมหลักสูตร สาขาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีพอลิเมอร์

• สาขาวิชาเคมีอินทรีย์ ได้เริ่มเปิดทำการเรียน การสอน การวิจัยระดับบัณฑิตศึกษาเมื่อปี พ.ศ. 2509 ซึ่งถือเป็นสาขาที่มีความเข้มแข็งทางวิชาการอยู่ในระดับแนวหน้าของประเทศ ด้วยคณาจารย์ที่มีชื่อเสียง อาทิ เช่น ศ. ดร. ยอดหทัย เทพธรานนท์, ศ. ดร. วิชัย ริ้วตระกูล, ศ. ดร. สมศักดิ์ รุจิรวัฒน์, ศ. ดร. มนัส พรหมโคตร รวมถึงคณาจารย์รุ่นใหม่หลายท่านก็ได้รับรางวัลในระดับชาติ และถือเป็นเกียรติอย่างสูงสุดที่ สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณ์วลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี ทรงตัดสินพระทัยเข้าศึกษาต่อในระดับปริญญาเอกในสาขาวิชาอินทรีย์อีกด้วย มีงานวิจัยของสารผลิตภัณฑ์ธรรมชาติ โดยทำการสกัดและแยกสารบริสุทธิ์ที่มีฤทธิ์ทางชีวภาพจากต้นไม้ป่า สมุนไพรและเชื้อจุลินทรีย์ ซึ่งอาจนำไปสู่การค้นพบสารชนิดใหม่ที่อาจใช้เป็นยาชนิดใหม่ๆ ในการรักษาโรคได้ ,งานวิจัยเกี่ยวกับการศึกษาปฏิกิริยาเคมีใหม่ๆ เพื่อใช้ในการสังเคราะห์และปรับปรุงสารอนุพันธ์ต่างๆ และในปัจจุบัน งานวิจัยได้ขยายเปิดกว้างขึ้นในด้านเคมีชีวอินทรีย์ และวัสดุอินทรีย์
• สาขาวิชาฟิสิกส์เชิงเคมี เปิดหลักสูตรระดับบัณฑิตศึกษา เมื่อปี พ.ศ. 2513 และสาขาเคมีเชิงฟิสิกส์ เปิดเมื่อปี พ.ศ. 2514 ทั้งในระดับปริญญาโทและเอก มีงานวิจัยเกี่ยวกับการจำลองแบบโมเลกุล การศึกษาจลนศาสตร์ และการศึกษาสมบัติของวัสดุชนิดใหม่ๆ ตลอดจนการศึกษาทางกายภาพของระบบชีวภาพ
• สาขาวิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีพอลิเมอร์ ทำการศึกษา สังเคราะห์และปรับเปลี่ยนสมบัติและลักษณะทั้งเชิงเคมีและเชิงพื้นผิวของวัสดุพอลิเมอร์ ให้มีคุณสมบัติดีขึ้น และนำไปใช้ประโยชน์ในการใช้งานต่อไป รวมทั้งศึกษาเทคโนโลยีด้านการผสมสูตรและการขึ้นรูปด้วย
• สาขาวิชาเคมีวิเคราะห์ เปิดหลักสูตรในระดับปริญญาโทเมื่อปี พ.ศ. 2535 ในสาขาเคมีวิเคราะห์และเคมีอนินทรีย์ประยุกต์ มีงานวิจัยเกี่ยวกับการวิเคราะห์ธาตุที่มีปริมาณน้อย และสารต่าง ๆ ที่ก่อให้เกิดมลพิษต่อสิ่งแวดล้อม อีกทั้งการพัฒนาเทคนิควิธีการวิเคราะห์ให้มีประสิทธิภาพดียิ่งขึ้น โดยอาศัยเครื่องมือการตรวจวัดที่ทันสมัย งานวิจัยบางส่วนได้ถูกพัฒนาไปเป็นนวัตกรรม สิ่งประดิษฐ์และอุปกรณ์การตรวจวิเคราะห์ที่สามารถพกพาได้
• สาขาวิชาเคมีอนินทรีย์ เปืดทำการเรียนการสอนระดับปริญญาเอกเมื่อปี 2548 ศึกษาการออกแบบสารเชิงซ้อนเพื่อใช้เป็นตัวเร่งปฏิกิริยาในอุตสาหกรรม

ในปัจจุบัน ภาควิชาเคมี ประกอบด้วยคณาจารย์ประมาณ 40 ท่าน โดยมีผลงานวิจัยตีพิมพ์ในระดับนานาชาติราว 70 เรื่องต่อปี จัดการเรียนการสอนนักศึกษาระดับปริญญาตรีในสาขาเคมีประมาณ 72 คนต่อปี และหลักสูตรระดับบัณฑิตศึกษาของภาควิชาเคมีกำลังดำเนินการควบรวมให้เป็นหลักสูตรเคมีเดียว คือ ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต(เคมี) และวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต(เคมี)

เกียรติภูมิของคณาจารย์

คณาจารย์ของภาควิชาได้รับการยอมรับในด้านวิจัยและวิชาการ จากสังคมอย่างกว้างขวาง โดยดูได้จากรางวัลต่างๆที่ได้รับ อาทิ

• สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี ทรงสำเร็จการศึกษาระดับปริญญาเอกในหลักสูตรปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาเคมีอินทรีย์ ในปี พ.ศ. 2528 และนอกจากนี้ยังทรงเป็นศาสตราจารย์ในสาขาวิชาเคมีอินทรีย์อีกด้วย[2]
• ศ.ดร. กำจร มนุญปิจุ ราชบัณฑิต สาชาวิชาเคมี
• ศ.ดร. ยอดหทัย เทพธรานนท์ รางวัลนักวิทยาศาสตร์ดีเด่นของไทย พ.ศ. 2529 และรางวัลนักวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีดีเด่นอาเซียน ประจำปี พ.ศ. 2538 ปัจจุบันเป็นผู้เชี่ยวชาญ ประจำห้องปฏิบัติการวิจัยทรัพยากรชีวภาพ ศูนย์พันธุวิศวกรรมและเทคโนโลยีชีวภาพแห่งชาติ
• ศ.ดร. ยุวดี เชี่ยววัฒนา รางวัลอาจารย์ตัวอย่างประจำปี 2551 จากสภาคณาจารย์ มหาวิทยาลัยมหิดล
• ศ.ดร. ปทุมรัตน์ ตู้จินดา รางวัลอาจารย์ตัวอย่างประจำปี 2558 จากสภาคณาจารย์ มหาวิทยาลัยมหิดล
• ศ.ดร. จิตต์ลัดดา ศักดาภิพาณิชย์ รางวัลนักเทคโนโลยีรุ่นใหม่ พ.ศ. 2548 และ Young ASIAN Biotechnologist Prize 2006.
• รศ.ดร. ดวงใจ นาคะปรีชา รางวัลมหาวิทยาลัยมหิดล สาขาการประดิษฐ์ พ.ศ. 2550
• ผศ.ดร. กฤษฎา สุชีวะ รองผู้อำนวยการ ศูนย์เทคโนโลยีโลหะและวัสดุแห่งชาติ
• ผศ.ดร. สุนันทา วิบูลย์จันทร์ อดีตรองอธิการบดีฝ่ายการศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล, รางวัลอาจารย์ตัวอย่างประจำปี 2540 จากสภาคณาจารย์ มหาวิทยาลัยมหิดล และ รางวัลมหาวิทยาลัยมหิดล สาขาการบริการ พ.ศ. 2550

นักวิจัยดีเด่นแห่งชาติ

• ศ.ดร. สมศักดิ์ รุจิรวัฒน์ นักวิจัยดีเด่นแห่งชาติ สาขาวิทยาศาสตร์เคมีและเภสัช พ.ศ. 2547, ผู้ช่วยประธานสถาบันวิจัยจุฬาภรณ์ (ฝ่ายวิจัย) และ อธิการบดีสถาบันบัณฑิตศึกษาจุฬาภรณ์
• ศ.ดร. วิชัย ริ้วตระกูล นักวิจัยดีเด่นแห่งชาติ สาขาวิทยาศาสตร์เคมีและเภสัช พ.ศ. 2548, ผู้อำนวยการศูนย์ความเป็นเลิศด้านนวัตกรรมทางเคมี (PERCH-CIC)และ อดีตประธานคณะกรรมการการอุดมศึกษา(กกอ.)
• ศ.ดร. มนัส พรหมโคตร นักวิจัยดีเด่นแห่งชาติ สาขาวิทยาศาสตร์เคมีและเภสัช พ.ศ. 2551

นักวิทยาศาสตร์รุ่นใหม่

• ศ.ดร. ประมวล ตั้งบริบูรณ์รัตน์ รางวัลนักวิทยาศาสตร์รุ่นใหม่ สาขาเคมี (พอลิเมอร์) พ.ศ. 2539
• รศ.ดร. ทวีชัย อมรศักดิ์ชัย รางวัลนักวิทยาศาสตร์รุ่นใหม่ สาขาฟิสิกส์พอลิเมอร์ พ.ศ. 2543 และรางวัลมหาวิทยาลัยมหิดล สาขาความเป็นครู พ.ศ. 2554
• รศ.ดร. ชาคริต สิริสิงห รางวัลนักวิทยาศาสตร์รุ่นใหม่ สาขาพอลิเมอร์ พ.ศ. 2544
• รศ.ดร. พลังพล คงเสรี รางวัลนักวิทยาศาสตร์รุ่นใหม่ สาขาเคมีอินทรีย์ พ.ศ. 2546
• ผศ.ดร. เทียนทอง ทองพันชั่ง รางวัลนักวิทยาศาสตร์รุ่นใหม่ สาขาเคมี พ.ศ. 2547 และรางวัลอาจารย์ตัวอย่างประจำปี 2559 จากสภาคณาจารย์ มหาวิทยาลัยมหิดล
• รศ.ดร. ยุทธนา ตันติรุ่งโรจน์ชัย รางวัลนักวิทยาศาสตร์รุ่นใหม่ สาขาเคมี พ.ศ. 2548 ปัจจุบันเป็น หัวหน้าภาควิชาเคมี คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
• รศ.ดร. อทิตยา ศิริภิญญานนท์ รางวัลนักวิทยาศาสตร์รุ่นใหม่ สาขาเคมี พ.ศ. 2550 ,รางวัล TWAS Prize for Young Scientists in Developing Countries ประจำปี 2011, รางวัลทุนวิจัย ลอรีอัล ประเทศไทย "เพื่อสตรีในงานวิทยาศาสตร์" ประจำปี 2555 และรางวัลมหาวิทยาลัยมหิดล สาขาความเป็นครู พ.ศ. 2555
• รศ.ดร. วุฒิชัย เอื้อวิทยาศุภร รางวัลนักวิทยาศาสตร์รุ่นใหม่ สาขาเคมี พ.ศ. 2558
• ผศ.ดร. พนิดา สุรวัฒนาวงศ์ รางวัลนักวิทยาศาสตร์รุ่นใหม่ สาขาเคมี พ.ศ. 2559
• ผศ.ดร. ศิริลตา ยศแผ่น รางวัลนักวิทยาศาสตร์รุ่นใหม่ สาขาเคมี พ.ศ. 2559

แหล่งข้อมูลอื่น

• ภาควิชาเคมี คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล