พระเจ้าสีป่อ

พระเจ้าสีป่อ
พระมหากษัตริย์พม่า
ครองราชย์	1 ตุลาคม พ.ศ. 2421 – 29 พฤศจิกายน พ.ศ. 2428 (7 ปี 58 วัน)
ราชาภิเษก	18 พฤศจิกายน พ.ศ. 2421
ก่อนหน้า	พระเจ้ามินดง
ถัดไป	สิ้นสุดระบอบกษัตริย์
อัครมหาเสนาบดี	กินหวุ่นมินจี
ประมุขราชวงศ์โก้นบอง
ดำรงพระยศ	1 ตุลาคม ค.ศ. 1878 – 19 ธันวาคม ค.ส. 1916
ก่อนหน้า	พระเจ้ามินดง
ถัดไป	เจ้าหญิงเมียะพะยาละ
พระราชสมภพ	1 มกราคม พ.ศ. 2402 เมืองมัณฑะเลย์ ประเทศพม่า หม่องปุ
สวรรคต	19 ธันวาคม พ.ศ. 2459 (57 พรรษา) เมืองรัตนคีรี บริติชราช
ฝังพระศพ	สุสานหลวงเมืองรัตนคีรี
พระภรรยา	พระนางศุภยาลัต พระนางศุภยาจี พระนางศุภยาเล
พระราชบุตร	เจ้าชายไม่ปรากฏนาม เจ้าชายไม่ปรากฏนาม เจ้าหญิงไม่ปรากฏนาม เจ้าหญิงเมียะพะยาจี เจ้าหญิงเมียะพะยาละ เจ้าหญิงเมียะพะยา เจ้าหญิงเมียะพะยากะเล
พระรัชกาลนาม สิริปวรวิชยานันตยสติโลกาธิปติปัณฑิตมหาธัมมราชาธิราชา (သိရီပဝရ ဝိဇယာနန္တ ယသတိလောကာ ဓိပတိ ပဏ္ဍိတ မဟာဓမ္မရာဇာဓိရာဇာ)
ราชวงศ์	ราชวงศ์โก้นบอง
พระราชบิดา	พระเจ้ามินดง
พระราชมารดา	เจ้าหญิงเมืองสี่ป้อ
ศาสนา	พุทธเถรวาท
ลายพระอภิไธย

พระเจ้าสีป่อ (พม่า: သီပေါ‌မင်း ตีบอมี่น) เป็นพระมหากษัตริย์พม่าพระองค์สุดท้ายแห่งราชวงศ์โก้นบอง ถูกบังคับให้สละราชสมบัติและเนรเทศไปอยู่ที่เมืองรัตนคีรีในบริติชราช หลังสิ้นสงครามอังกฤษ–พม่าครั้งที่สาม และสวรรคตเมื่อ พ.ศ. 2459

พระเจ้าสีป่อเป็นพระราชโอรสของพระเจ้ามินดงกับเจ้าหญิงจากเมืองสี่ป้อในดินแดนไทใหญ่ มีพระนามเดิมว่าเจ้าชายหม่องปุ (မောင်ပု) เสด็จพระราชสมภพเมื่อวันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2402 ที่กรุงมัณฑะเลย์ เมืองหลวงของราชอาณาจักรพม่าในเวลานั้น เมื่อเจริญพระชันษาขึ้นได้ผนวชเป็นพระภิกษุเพื่อศึกษาวิชาการต่าง ๆ เมื่อทรงลาผนวชแล้ว พระราชบิดาจึงทรงแต่งตั้งให้เป็นเจ้าผู้ครองนครสี่ป้อ ซึ่งเป็นที่มาของพระนามเมื่อเสวยราชสมบัติในเวลาต่อมา

พระองค์ได้ขึ้นครองราชสมบัติเมื่อวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2421 ด้วยความช่วยเหลือจากพระนางอเลนันดอ พระมเหสีองค์หนึ่งของพระราชบิดาและเหล่าขุนนางชั้นสูงกลุ่มหนึ่ง มีพระนามจารึกในพระสุพรรณบัฎว่า สิริปวรวิชยานันตยสติโลกาธิปติปัณฑิตมหาธัมมราชาธิราชา พระองค์ได้เสกสมรสกับพระนางศุภยาลัต ซึ่งเป็นพระขนิษฐาต่างพระมารดา ต่อมาพระนางมีอิทธิพลต่อการตัดสินพระทัยในเหตุสำคัญต่าง ๆ ของพระเจ้าสีป่อเป็นอย่างมาก

ประสูติ

พระเจ้าสีป่อประสูติวันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2402 เป็นพระราชโอรสในพระเจ้ามินดงกับพระนางลองซีหรือพระมเหสีแลซา เจ้าหญิงไทใหญ่ มีพระโสทรภคินี 3 พระองค์ ได้แก่

• เจ้าหญิงเมงเกง (พ.ศ. 2398 – ?) พระเชษฐภคินี
• เจ้าหญิงผกันคยี (พ.ศ. 2401 – 1 มีนาคม พ.ศ. 2454) พระเชษฐภคินี
• เจ้าหญิงเมกถีหล่า พ.ศ. 2403 – 1 มิถุนายน พ.ศ. 2439) พระขนิษฐา

พระราชมารดาของพระองค์ทรงถูกพระเจ้ามินดงเนรเทศออกจากราชสำนัก แล้วบวชเป็นตี่ละฉิ่นในช่วงบั้นปลายพระชนม์ พระนางทรงใช้ชีวิตและสิ้นพระชนม์อย่างไร้เกียรติ

ขึ้นครองราชย์

เจ้านครสีป่อเป็นที่โปรดปรานของพระนางอเลนันดอ พระมเหสีของพระเจ้ามินดง รวมทั้งสมาชิกเสนาบดีสภาอย่างกินหวุ่นมินจี มัคเวมินจี และเยนันจองมินจีก็สนับสนุนเจ้านครสีป่อเพื่อให้ขึ้นครองราชย์เป็นกษัตริย์ภายใต้รัฐธรรมนูญตามที่วางแผนไว้ อย่างไรก็ตาม เมื่อพระองค์ขึ้นครองราชย์เมื่อ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2421 ทุกอย่างไม่เป็นไปตามแผนที่คาดไว้ พระองค์กับพระนางศุภยาลัต พระมเหสี ได้สั่งปลด มัคเวมินจี และเยนันจองมินจีในเดือนมกราคม พ.ศ. 2421 และยกเลิกแผนการเปลี่ยนแปลงไปสู่ราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ ได้ประหารเจ้านายฝ่ายหน้าฝ่ายในที่คุมขังไว้ตั้งแต่พระเจ้ามินดงประชวรระหว่างวันที่ 13–18 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2421 จนหมดสิ้น

อังกฤษได้ประท้วงการสังหารหมู่ครั้งนี้ โดย R. B. Shaw ผู้แทนอังกฤษประจำราชสำนักมัณฑะเลย์ ได้ยื่นประท้วงและเสนอจะนำนักโทษการเมืองไปไว้ในพม่าที่อยู่ภายใต้การปกครองของอังกฤษ แต่ไม่เป็นผล อย่างไรก็ตาม อังกฤษได้ช่วยเจ้านครญองย่านให้ลี้ภัยไปอยู่ในพม่าตอนล่างตั้งแต่เดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2421

สงครามกับอังกฤษและสิ้นสุดอำนาจ

วังสีป่อที่เมืองรัตนคีรี ประเทศอินเดีย ที่ประทับของพระเจ้าสีป่อหลังสิ้นสุดอำนาจ

ในรัชกาลของพระองค์ได้ส่งคณะทูตไปยังฝรั่งเศสเมื่อ 30 เมษายน พ.ศ. 2426 และได้มีการเจรจาเกี่ยวกับการทำสัญญาทางการค้า ยินยอมให้ฝรั่งเศสเข้ามาทำสัมปทานป่าไม้ซึ่งได้สร้างความหวาดระแวงให้อังกฤษ ในเดือนสิงหาคม พ.ศ. 2428 พม่าเรียกค่าปรับจากบริษัทบอมเบย์เบอร์มาเทรดดิงเป็นเงินจำนวน 2.3 ล้านรูปี อังกฤษจึงตัดสินใจยื่นคำขาดต่อพม่าในวันที่ 22 ตุลาคม พ.ศ. 2428 โดยให้พม่าลดค่าปรับ ให้ความสะดวกแกอังกฤษในการค้าขายกับจีนและให้อังกฤษควบคุมนโยบายต่างประเทศของพม่า พม่าปฏิเสธมาในวันที่ 9 พฤศจิกายน กองทัพอังกฤษจึงเคลื่อนทัพออกจากย่างกุ้งไปยังพม่าเหนือในวันที่ 14 พฤศจิกายนและยึดมัณฑะเลย์ได้ในวันที่ 28 พฤศจิกายน พระเจ้าสีป่อและพระนางศุภยาลัตยอมแพ้ในวันนี้ ทั้งสองพระองค์เสด็จลงเรือไปยังย่างกุ้งและถูกเนรเทศไปอินเดีย

หลังสิ้นอำนาจ

พระเจ้าสีป่อไปประทับที่รัตนคีรีในบริติชราช ซึ่งอยู่ใกล้ทะเลอาหรับ ในช่วงห้าปีแรก ทรงได้รับเงินจากอังกฤษเดือนละ 100,000 รูปี หลังจากนั้นเงินจำนวนนี้ลดลงครึ่งหนึ่ง และเมื่อพระองค์สิ้นพระชนม์ ได้เพียงเดือนละ 25,000 รูปีเท่านั้น พระองค์สวรรคตเมื่อ 15 ธันวาคม พ.ศ. 2459 พระศพของพระองค์ฝังไว้ใกล้ ๆ สุสานของชาวคริสต์ หลังจากพระองค์สวรรคต ลูกหลานของพระองค์ส่วนหนึ่งเดินทางกลับพม่า บางส่วนยังคงอยู่ในอินเดีย เจ้าหญิงเมียะพะยาจี พระธิดาองค์โตกับ เจ้าหญิงเมียะพะยาละ พระธิดาองค์ที่สองยังคงอยู่ในอินเดีย เจ้าหญิงเมียะพะยา พระธิดาองค์ที่สามเดินทางกลับมายังพม่าใน พ.ศ. 2458 ส่วนเจ้าหญิงเมียะพะยากะเล พระธิดาองค์เล็กที่ประสูติที่รัตนคีรีเมื่อ พ.ศ. 2430 ได้เดินทางกลับมายังพม่าใน พ.ศ. 2462 พระนางสมรสกับโก โก ไนง์ ใน พ.ศ. 2463 และสิ้นพระชนม์ในมะละแหม่งเมื่อ 3 มีนาคม พ.ศ. 2479 ลูกหลานของพระนางยังอยู่ในพม่า และได้รับการยอมรับว่าเป็นผู้มีสิทธิ์สืบทอดราชบัลลังก์ของพม่า

ในเดือนธันวาคม พ.ศ. 2555 เต้นเซน ประธานาธิบดีพม่าได้เดินทางไปเยี่ยมหลุมฝังศพของพระเจ้าสีป่อ และพบกับลูกหลานของพระองค์ที่อาศัยอยู่ที่นั่น นับเป็นครั้งแรกที่ประมุขรัฐบาลพม่าเดินทางไปเยือนสุสานของพระองค์

พระธิดา

พระเจ้าสีป่อและพระนางศุภยาลัตมีพระธิดาร่วมกัน 4 พระองค์ได้แก่

	พระนาม	ประสูติ	สิ้นพระชนม์	หมายเหตุ
	เจ้าหญิงเมียะพะยาจี	1880พ.ศ. 2423	1947พ.ศ. 2490	เจ้าหญิงอภิเษกสมรสกับนายทหารอินเดียที่พระราชวังสีป่อในรัตนคีรี
	เจ้าหญิงเมียะพะยาละ	18834 ตุลาคม พ.ศ. 2426	19564 เมษายน พ.ศ. 2499	เจ้าหญิงอภิเษกสมรสกับข้าราชสำนักชาวพม่าที่วังสีป่อในรัตนคีรี เจ้าหญิงมยะพะยาละ ได้รับเลือกให้เป็นรัชทายาทในราชบัลลังก์พม่า เมื่อพระเจ้าสีป่อถูกโค่นล้มราชบัลลังก์ และทรงได้เป็นผู้อ้างสิทธิในราชบัลลังก์และเป็นประมุขแห่งราชวงศ์พม่าเมื่อพระราชบิดาสวรรคต พระองค์สื้นพระชนม์ที่เมืองกาลิมปง ประเทศอินเดีย
	เจ้าหญิงเมียะพะยา	18867 มีนาคม พ.ศ. 2429	196221 กรกฎาคม พ.ศ. 2505	เจ้าหญิงเสด็จกลับพม่าพร้อมพระราชมารดา และใน พ.ศ. 2465 อภิเษกสมรสครั้งแรกกับโกเดา กยี เนียง พระนัดดาในเจ้าชายกะนอง ซึ่งมีศักดิ์เป็นพระปัยกาของเจ้าหญิง และเจ้าชายกะนองเป็นพระเชษฐาในพระเจ้ามินดง และทรงหย่ากันในปี พ.ศ. 2472 เจ้าหญิงอภิเษกสมรสครั้งที่สองกับอู มะยา อู นักกฎหมาย พระโอรสพระองค์ที่สองของเจ้าหญิงที่ประสูติแต่พระสวามีคนแรกคือต่อพะยา ซึ่งเป็นผู้อ้างสิทธิในราชบัลลังก์สืบต่อจากเจ้าหญิงเมียะพะยาละ
	เจ้าหญิงเมียะพะยากะเล	1887พ.ศ. 2430	1935พ.ศ. 2479	เจ้าหญิงมีความชำนาญในภาษาอังกฤษอย่างมากและทรงเป็นโฆษกประจำพระราชวงศ์พม่า เจ้าหญิงอภิเษกสมรสกับนักกฎหมาย และทรงถูกรัฐบาลอาณานิคมส่งออกไปประทับที่เมาะลำเลิง จนกระทั่งสิ้นพระชนม์ที่นั่น

ในวัฒนธรรมสมัยนิยม

มีนักแสดงผู้รับบท พระเจ้าสีป่อ ได้แก่

ปี	ชื่อเรื่อง	ชื่อนักแสดง	บทบาท	ออกอากาศ
พ.ศ.2539	เพลิงพระนาง	พลังธรรม กล่อมทองสุข	เจ้าหลวงม่านฟ้า	ททบ.5
พ.ศ.2560	เพลิงพระนาง	โตนนท์ วงบุญ		ช่อง 7HD
พ.ศ.2543	รากนครา	บดินทร์ ดุ๊ก	เจ้าเมืองมัณฑ์	ช่อง 7HD
พ.ศ.2560		อภินันท์ ประเสริฐวัฒนกุล		ช่อง 3 เอชดี

พงศาวลี

พงศาวลีของพระเจ้าสีป่อ
16. พระเจ้าปดุง               8. ตะโดเมงสอ                       17. เมลุนธู               4. พระเจ้าแสรกแมง                             9. มีนเจ                       2. พระเจ้ามินดง                                   5. พระนางจันทรา                             1. พระเจ้าสีป่อ                                         3. พระนางลองซี

อ้างอิง

ก่อนหน้า		พระเจ้าสีป่อ		ถัดไป
พระเจ้ามินดง		พระมหากษัตริย์พม่า (อาณาจักรพม่ายุคที่ 3) (1 ตุลาคม พ.ศ. 2421 – 29 พฤศจิกายน พ.ศ. 2428)		สิ้นสุดระบอบกษัตริย์พม่า