พระเจ้ามี่นบีนแห่งมเยาะอู้

พระเจ้ามี่นบีน မင်းပင် ซาบุกชาห์ (ဇာပေါက်သျှာ)
พระเจ้ามี่นบีน ได้รับการสลักเป็นเทพเจ้า ในวัดชิตอง มเยาะอู้
กษัตริย์แห่งยะไข่
ครองราชย์	27 พฤษภาคม ค.ศ. 1531 – 11 มกราคม ค.ศ. 1554
ราชาภิเษก	16 กันยายน ค.ศ. 1531
ก่อนหน้า	พระเจ้ามังฆ้อง
ถัดไป	Dikkha
ประสูติ	ป. กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1493 วันเสาร์ ป. เดือนดะบ้อง 854 ME มเยาะอู้ อาณาจักรมเยาะอู้
สวรรคต	11 มกราคม ค.ศ. 1554(1554-01-11) (60 ปี) วันพฤหัสบดี แรม 8 ค่ำ เดือนดะโบ่-ดแว 915 ME มเยาะอู้
ฝังพระศพ	วัดชิตอง
ชายา	ซอมี่นละ Saw Kauk Ma ที่ 2 พระนางมี่นคองแมดอ Saw Mae Kyi Saw Shin
พระราชบุตร	10 พระองค์ รวม Min Dikkha และพระเจ้ามี่นพะล่อง
พระนามเต็ม สิริสูริยจันทมหาธรรมราชา (သီရိ သူရိယ စန္ဒ မဟာ ဓမ္မ ရာဇာ)
พระราชบิดา	ยาซา
พระราชมารดา	Saw Nandi
ศาสนา	พุทธเถรวาท

พระเจ้ามี่นบีน (ยะไข่และพม่า: မင်းဘင်, เสียงอ่านภาษาพม่า: [mɪ́ɰ̃ bɪ̀ɰ̃], ออกเสียงแบบยะไข่: [máɰ̃ bàɰ̃]) หรือที่รู้จักกันในพระนาม มี่นบาจี้ (မင်းဗာကြီး, เสียงอ่านภาษาพม่า: [mɪ́ɰ̃ bàjí], ม่านบา-กรี่, ออกเสียงแบบยะไข่: [máɰ̃ bà ɡɹí]); ค.ศ. 1493–1554) เป็นกษัตริย์ยะไข่จาก ค.ศ. 1531–1554 "รัชสมัยของพระองค์อาระกันกลายเป็นมหาอำนาจ" ด้วยความช่วยเหลือจากทหารรับจ้างชาวโปรตุเกสและปืนไฟ กองทัพเรือและกองทัพอันทรงพลังของพระองค์ได้ขยายเขตแดนเข้าไปจนถึงแคว้นเบงกอล และแม้แต่แทรกแซงกิจการของพม่าแผ่นดินใหญ่

หลังความสำเร็จทางทัพในช่วงแรกต่อเบงกอลและตรีปุระ (1532–34) พระเจ้ามี่นบีนเริ่มมองตนเอง "เป็นผู้พิชิตโลกหรือพระเจ้าจักรพรรดิ" และเพื่อเป็นการระลึกถึงชัยชนะของพระองค์ในเบงกอล พระองค์จึงสร้างวัดชิตอง หนึ่งในเจดีย์ที่สำคัญของมเยาะอู้ อย่างไรก็ตาม ความพยายามขยายอำนาจของพระองค์ต้องพบกับอุปสรรคสำคัญ การควบคุมเบงกอลไกลเกินจิตตะกองของพระองค์เป็นเพียงในนามเท่านั้น และไม่เคยแก้ไขปัญหาการโจมตีเบงกอลของตรีปุระได้เลย เช่นเดียวกับสุลต่านแห่งเบงกอลก่อนหน้าพระองค์ นอกจากนี้การแทรกแซงพม่าตอนล่าง (ค.ศ. 1542) ของตองอูก่อให้เกิดการรุกรานของตองอูใน ค.ศ. 1545–47 ที่เกือบทำให้อำนาจของพระองค์ล่มสลาย พระองค์รอดชีวิตจากกการรุกรานและภายหลังให้ความช่วยเหลือทางทหารแก่อังวะ โดยหวังที่จะหยุดการรุดหน้าสู่พม่าตอนบนของตองอู

จารึกเกี่ยวกับพระเจ้ามี่นบีนที่วัดชิตอง

พระองค์สวรรคตในเดือนมกราคม ค.ศ. 1554 และ Min Dikkha พระราชโอรสองค์โตและรัชทายาท ขึ้นครองราชย์ต่อ มรดกของพระองค์ยังคงอยู่ การก่อสร้างเชิงป้องกันที่พระองค์สร้างขึ้นทั่วทั้งอาณาจักรจะขัดขวางการรุกรานของตองอูอีกครั้งจนถึง ค.ศ. 1580 นอกจากนี้ พระองค์ยังได้รับการยกย่องจากการก่อตั้งกองเรือที่ควบคุมอ่าวเบงกอล ซึ่งในศตวรรษต่อมาจะทำให้ยะไข่สามารถควบคุมแนวชายฝั่งที่ยาวกว่า 1,600 กิโลเมตร จากสุนทรวันไปจนถึงอ่าวเมาะตะมะ การครองราชย์ 22 ปีของพระองค์ทำให้มเยาะอู้กลายเป็นมหาอำนาจระดับภูมิภาค โดยรักษาสถานะนี้ไว้ได้อย่างดีจนถึงครึ่งหลังของคริสต์ศตวรรษที่ 17

พระชนม์ชีพช่วงต้น

กษัตริย์ในอนาคตมีพระนามตอนพระราชสมภพว่า Min Pa (မင်းပါ) จากมกุฎราชกุมารยาซาแห่งมเยาะอู้กับเจ้าหญิง Saw Nandi เมื่อ ค.ศ. 1493 พระราชบิดามารดาของพระองค์เป็นลูกพี่ลูกน้องกัน โดยพระราชมารดาเป็นพระราชธิดาในพระปิตุลาของยาซา พระองค์มีพระอนุชาอย่างน้อยหนึ่งพระองค์นามว่า Min Aung Hla ใน ค.ศ. 1502 Salingathu พระอัยกาสวรรคต และพระราชบิดาขึ้นครองราชย์ต่อ ในฐานะกษัตริย์ พระราชบิดาแต่งตั้งราชินีองค์ใหม่สามพระองค์ และให้พระราชมารดาของพระองค์เป็นพระมเหสีรอง ไม่กี่ปีต่อมา พระองค์แต่งตั้ง Min Pa เป็นนายพลในกองทัพ

ขึ้นสู่อำนาจ

ใน ค.ศ. 1513 ยาซาถูก Gazapati พระราชโอรสอีกพระองค์จากพระสนม โค่นอำนาจ แม้ว่า Min Pa มีพระชนมายุมากกว่า Gazapati และมีสิทธิในการอ้างราชบัลลังก์อย่างถูกต้องมากกว่า พระองค์อยู่ห่างจากจุดสนใจ โดยมีชีวิตรอดจากการวางแผนร้ายและการแย่งชิงอำนาจในราชสำนักซึ่งมีกษัตริย์ถึงสามพระองค์ (Gazapati, Saw O และ Thazata) ในช่วงแปดปีต่อมา ใน ค.ศ. 1521 พระเจ้า Thazata สวรรคต และมังฆ้อง พระอนุชาของพระองค์ขึ้นครองราชย์ต่อ แม้ว่า Min Pa สูญเสียราชบัลลังก์แก่พระเจ้ามังฆ้อง แต่พระองค์ได้รับการแต่งตั้งเป็นผู้ว่าราชการแห่งตาน-ดแว เมืองที่มีความสำคัญเป็นอันดับ 2 ของอาณาจักร ณ ที่นั่น Min Pa สร้างฐานเสียงผู้จงภักดีและรวบรวมอาวุธอย่างใจเย็น สิบปีต่อมา พระองค์ก่อกบฏและเดินทัพไปยังมเยาะอู้ด้วยกำลังทางบกและทางทะเล เมื่อถึงมเยาะอู้ กองทัพของพระองค์เอาชนะกองทัพของกษัตริย์และสั่งให้ประหารชีวิตพระเจ้ามังฆ้อง

รูปปั้นพระเจ้ามี่นบีนแห่งมเยาะอู้

สวรรคต

พระเจ้ามี่นบีนสวรรคตในวันที่ 11 มกราคม ค.ศ. 1554 (แรม 8 ค่ำ เดือนดะโบ่-ดแว 915 ME) Dikkha รัชทายาท ขึ้นครองราชย์ต่อจากพระองค์

บรรณานุกรม

• Gutman, Pamela (2001). Burma's Lost Kingdoms: Splendours of Arakan. Bangkok: Orchid Press. ISBN 974-8304-98-1.
• Harvey, G. E. (1925). History of Burma: From the Earliest Times to 10 March 1824. London: Frank Cass & Co. Ltd.
• Htin Aung, Maung (1967). A History of Burma. New York and London: Cambridge University Press.
• James, Helen (2004). "Arakan". ใน Ooi, Keat Gin (บ.ก.). Southeast Asia: a historical encyclopedia, from Angkor Wat to East Timor, Volume 2. ABC-CLIO. ISBN 1-57607-770-5.
• Myanma Swezon Kyan (ภาษาBurmese). Vol. 11 (1 ed.). Yangon: Sarpay Beikman. 1970.{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (ลิงก์)
• Myint-U, Thant (2006). The River of Lost Footsteps—Histories of Burma. Farrar, Straus and Giroux. ISBN 978-0-374-16342-6.
• Phayre, Lt. Gen. Sir Arthur P. (1883). History of Burma (1967 ed.). London: Susil Gupta.
• Royal Historical Commission of Burma (1832). Hmannan Yazawin (ภาษาBurmese). Vol. 1–3 (2003 ed.). Yangon: Ministry of Information, Myanmar.{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (ลิงก์)
• Sandamala Linkara, Ashin (1931). Rakhine Yazawinthit Kyan (ภาษาBurmese). Vol. 1–2 (1997–1999 ed.). Yangon: Tetlan Sarpay.{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (ลิงก์)
• Seekins, Donald M. (2006). Historical dictionary of Burma (Myanmar), vol. 59 of Asian/Oceanian historical dictionaries. Vol. 59 (Illustrated ed.). Sacredcrow Press. ISBN 978-0-8108-5476-5.
• Topich, William J.; Keith A. Leitich (2013). The History of Myanmar. ABC-CLIO. ISBN 9780313357244.