ถนนแสงชูโต

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 323
ถนนแสงชูโต, ทางเลี่ยงเมืองบ้านโป่ง
ข้อมูลของเส้นทาง
ส่วนหนึ่งของ
ความยาว:	287.167 กิโลเมตร (178.437 ไมล์)
ทางแยกที่สำคัญ
ปลายทางทิศตะวันออกเฉียงใต้:	ถ.เพชรเกษม ใน อ.บ้านโป่ง จ.ราชบุรี
	ถ.เลี่ยงเมืองกาญจนบุรี ใน อ.ท่าม่วง จ.กาญจนบุรี ทล.324 ใน อ.เมือง จ.กาญจนบุรี ถ.เลี่ยงเมืองกาญจนบุรี ใน อ.เมือง จ.กาญจนบุรี
ปลายทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ:	ด่านเจดีย์สามองค์ ใน อ.สังขละบุรี จ.กาญจนบุรี
ระบบทางหลวง
ทางหลวงแผ่นดิน รายการ

ถนนแสงชูโต หรือ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 323 สายหนองตะแคง–เจดีย์สามองค์ บ้างก็เรียก 323 ทางเลี่ยงเมืองบ้านโป่ง เป็นทางหลวงแผ่นดินในภาคตะวันตกของประเทศไทย เริ่มต้นจากถนนเพชรเกษม ผ่านจังหวัดราชบุรี จังหวัดกาญจนบุรี เชื่อมต่อกับประเทศพม่า ที่ด่านเจดีย์สามองค์ ระยะทางรวม 287.167 กิโลเมตร (อยู่ในความรับผิดชอบของกรมทางหลวง 276.991 กิโลเมตร) ก่อสร้างขึ้นเพื่อรองรับการคมนาคมทางบกนอกเหนือจากทางรถไฟสายธนบุรี–น้ำตก ซึ่งเป็นทางรถไฟเก่าแก่สมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 และทางเรือผ่านแม่น้ำแคว เป็นเส้นทางในความผิดชอบของแขวงทางหลวงราชบุรี และ แขวงทางหลวงกาญจนบุรี

รายละเอียดของเส้นทาง

ความยาว

	ไมล์	กิโลเมตร
จังหวัดราชบุรี	11.552	18.592
จังหวัดกาญจนบุรี	166.885	268.575
รวม	178.437	287.167

ถนนแสงชูโตเป็นถนนขนาด 4 ช่องจราจรในช่วงแรก (ช่วงเลี่ยงเมืองบ้านโป่งมีขนาด 8 ช่องการจราจร) มีจุดเริ่มต้นที่กิโลเมตรที่ 67+727 (กิโลเมตรที่ 68+640 เดิม) ของถนนเพชรเกษม บริเวณทางแยกต่างระดับหนองตะแคง หรือทางแยกต่างระดับเพชร-บ้านโป่ง ในอำเภอบ้านโป่ง จังหวัดราชบุรี มุ่งหน้าไปยังทิศตะวันตกเฉียงเหนือ ผ่านเทศบาลเมืองบ้านโป่ง แล้วเข้าสู่จังหวัดกาญจนบุรี ผ่านอำเภอท่ามะกา อำเภอท่าม่วง ผ่านเทศบาลเมืองกาญจนบุรีและข้ามแม่น้ำแควใหญ่ ในอำเภอเมืองกาญจนบุรี เมื่อพ้นวัดถ้ำเสือดาวจะลดเหลือ 2 ช่องจราจร ผ่านอำเภอไทรโยค และถนนจะขยายเป็น 4 ข่องจราจรในช่วงเทศบาลตำบลน้ำตกไทรโยคน้อย จากนั้นจะเป็นถนนขนาด 2 ช่องจราจรตลอดสาย ผ่านอำเภอทองผาภูมิ และสิ้นสุดที่ด่านเจดีย์สามองค์ อำเภอสังขละบุรี เชื่อมต่อกับเมืองพะย่าโต้นซู รัฐกะเหรี่ยง ประเทศพม่า ทั้งนี้ ถนนในช่วงด่านเจดีย์สามองค์ได้รับการปรับปรุงให้เป็นถนนขนาด 6 ช่องจราจร

ประวัติ

ถนนแสงชูโตในสมัยก่อนเริ่มต้นที่วงเวียนช้าง หลังสถานีรถไฟบ้านโป่ง จากนั้นตัดกับถนนทรงพลที่วงเวียนหอนาฬิกาบ้านโป่ง ทอดยาวไปจนถึงเมืองกาญจนบุรี แต่เดิมถนนทรงพลเป็นถนนที่เชื่อมเมืองนครปฐมกับบ้านโป่ง ต่อมาปรับเปลี่ยนถนนแสงชูโตให้มีแนวเส้นทางจากทางแยกหนองตะแคงผ่านจังหวัดกาญจนบุรี ถึงทางแยกปิล๊อก อำเภอทองผาภูมิ โดยในสมัยที่จอมพล ป. พิบูลสงคราม เป็นนายกรัฐมนตรี ให้ขนานนามว่า "ถนนแสงชูโต" เพื่อเป็นเกียรติแก่หลวงอุปกรณ์รัฐวิถี (ษระ แสง-ชูโต) อดีตนายช่างใหญ่กรมทาง เมื่อวันที่ 10 ธันวาคม พ.ศ. 2493

ก่อนหน้านี้ได้กำหนดให้เป็นทางหลวงแผ่นดินสายที่ 18 หลังจากนั้นเมื่อวันที่ 25 มิถุนายน พ.ศ. 2509 ได้ออกประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง ระบบหมายเลขทางหลวงแผ่นดินและทางหลวงจังหวัดแห่งประเทศไทย พ.ศ. 2509 ซึ่งมีการปรับปรุงระบบหมายเลขทางหลวง มาเป็นแบบที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน จึงได้กำหนดให้ถนนทางแยกจากเพชรเกษม-บ้านโป่ง-กาญจนบุรี-ลาดหญ้า ให้ใช้หมายเลข 323 จนถึงปัจจุบัน

ระหว่างเส้นทางได้แบ่งตอนควบคุมออกเป็นช่วง ๆ โดยช่วงตั้งแต่ทางแยกกระจับถึงจังหวัดกาญจนบุรี ได้วัดระยะทางนับต่อเนื่องจากถนนเพชรเกษมตั้งแต่กิโลเมตรที่ 72+180 เป็นต้นมา และสิ้นสุดบริเวณทางแยกหอนาฬิกาเมืองกาญจนบุรี คือกิโลเมตรที่ 127+090

ระหว่างทางตั้งแต่ทางแยกกระจับถึงตัวเมืองกาญจนบุรี ได้เปลี่ยนแปลงแนวเส้นทางตั้งแต่ทางเข้าอำเภอท่ามะกา บริเวณกิโลเมตรที่ 96+716 เป็นถนนเลี่ยงตัวอำเภอท่ามะกาและตำบลท่าเรือ โดยบรรจบกันที่ทางแยกพระแท่นดงรัง กิโลเมตรที่ 115+476 (หรือกิโลเมตรที่ 117+463 ของทางหลวงเส้นเดิม)

นอกจากนี้ยังได้ก่อสร้างทางเลี่ยงเมืองกาญจนบุรี ระยะทาง 13.154 กิโลเมตร บรรจบกับทางแยกแก่งเสี้ยน เพื่อมุ่งหน้าไปยังอำเภอทองผาภูมิและอำเภอสังขละบุรีโดยไม่ต้องเข้าตัวเมือง ซึ่งที่มีการจราจรหนาแน่น สำหรับถนนช่วงตั้งแต่ทางแยกแก่งเสี้ยน ถึงด่านเจดีย์สามองค์ มีระยะทางรวมกัน 222.317 กิโลเมตร ปัจจุบันกรมทางหลวงได้กำหนดเป็นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 367

ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2554-2556 กรมทางหลวงมีการปรับเปลี่ยนบัญชีรายชื่อสายทางและหลักกิโลเมตร ทำให้ถนนสายนี้นับกิโลเมตรต่อเนื่องกันไปตลอดจนสุดสาย และนับหลักกิโลเมตรที่ 0 ที่ทางแยกต่างระดับหนองตะแคงแทน

รายชื่อทางแยก

รายชื่อทางแยกบน ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 323 ทิศทาง: หนองตะแครง–เจดีย์สามองค์

จังหวัด	อำเภอ	กม.ที่	ชื่อจุดตัด	ซ้าย	ขวา
หนองตะแครง–เจดีย์สามองค์
ราชบุรี	บ้านโป่ง	0+000	ทางต่างระดับหนองตะแคง	ถนนเพชรเกษม ไป ราชบุรี	ถนนเพชรเกษม ไป นครปฐม
		3+300	แยกกระจับ	ทล.3525 ไป ราชบุรี	ไม่มี
		7+600	-	รบ.3123 ทางหลวงชนบท รบ.3123 ไป สถานีรถไฟบ้านโป่ง	ไม่มี
		7+600	สะพาน ข้ามทางรถไฟสายใต้
		7+850	ทางต่างระดับโคกหม้อ	ถนนทรงพล ไป อ.บ้านโป่ง	ถนนไม่ทราบชื่อ ไป ต.ปากแรด
		9+300	แยกโพธิ์คู่	ถนนไม่ทราบชื่อ ไป อ.บ้านโป่ง	รบ.3012 ทางหลวงชนบท รบ.3012 ไป ตำบลกรับใหญ่
		10+450	สะพาน ข้ามทางรถไฟสายมรณะ
		11+020	แยกแสงชูโต	ถนนบ้านปากแรด ไป อ.บ้านโป่ง	ถนนแสงชูโต ไป กาญจนบุรี
				ตรงไป: ทล.3291 ไป เขาช่องพราน
กาญจนบุรี	ท่ามะกา	18+600	แยกลูกแก	ไม่มี	ทล.3394 ไป ต.กรับใหญ่
		21+200	−	ไม่มี	ทล.3453 ไป ต.สนามแย้
		26+420	แยกท่ามะกา	ถนนแสงชูโตสายเก่า ไป อ.ท่าม่วง	ไม่มี
		27+700	แยกบริหาร	ทล.3209 ไป บ.หนองตากยา	ไม่มี
		31+920	แยกท่าเรือ	ทล.3081 ไป ต.ท่าเรือ	ทล.3081 ไป ต.พระแท่น
		34+900	จุดตัดทางรถไฟสายมรณะ
	ท่าม่วง	38+950	แยกหนองเสือ	ไป ถนนแสงชูโตสายเก่า	ไป เทศบาลตำบลวังศาลา
	ท่ามะกา	44+500	แยกมิราเคิล ออฟ ไลฟ์	ถนนเทศบาล 12 ไป อ.ท่าม่วง	ทล.3084 ไป อ.พนมทวน
		45+622	สะพาน ข้ามคลองหนองปลวก
		46+550	แยกท่าม่วง	ถนนแสงชูโตสายเก่า ไป อ.ท่าม่วง	ไม่มี
		52+950	แยกท่าล้อ	ไม่มี	ถนนเลี่ยงเมืองกาญจนบุรี ไป สุพรรณบุรี
	เมืองกาญจนบุรี	55+450	−	ทล.3209 ไป อ.ด่านมะขามเตี้ย	ไม่มี
		58+350	หอนาฬิกากาญจนบุรี	ไม่มี	ทล.324 ไป สุพรรณบุรี
		61+950	จุดตัดทางรถไฟสายมรณะ
		64+500	แยกแก่งเสี้ยน	ถนนแสงชูโต ไป อ.ไทรโยค, อ.ทองผาภูมิ, อ.สังขละบุรี	ถนนเลี่ยงเมืองกาญจนบุรี ไป สุพรรณบุรี
				ตรงไป: ทล.3199 ไป อ.บ่อพลอย, อ.ศรีสวัสดิ์
		66+500	−	ทล.3305 ไป บ.เขาปูน	ไม่มี
		77+900	−	ทล.3229 ไป ต.บ้านเก่า	ทล.3500 ไป ต.ลาดหญ้า
	ไทรโยค	104+800	−	ทล.3343 ไป อ.ไทรโยค	ไม่มี
		112+200	−	ไม่มี	ทล.3457 ไป ต.ช่องสะเดา
	ทองผาภูมิ	199+826	−	ไม่มี	ถนนแสงชูโต ไป อ.สังขละบุรี
				ตรงไป: ทล.3272 ไป อ.ทองผาภูมิ
	สังขละบุรี	268+500	−	ไม่มี	ถนนแสงชูโต ไป ด่านเจดีย์สามองค์
				ตรงไป: ทล.3549 ไป อ.สังขละบุรี
		287+167	ด่านเจดีย์สามองค์	ตรงไป: ไป เมาะลำเลิง
สะพาน              กำลังก่อสร้างหรือโครงการในอนาคต