พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนเจริญผลภูลสวัสดิ์
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนเจริญผลภูลสวัสดิ์ | |
---|---|
ประสูติ | 28 สิงหาคม พ.ศ. 2370 |
สิ้นพระชนม์ | 1 เมษายน พ.ศ. 2435 |
พระบุตร | หม่อมเจ้าใหญ่ ชมพูนุท พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า หม่อมเจ้าสงวน ชมพูนุท หม่อมเจ้าโสตถิผล ชมพูนุท หม่อมเจ้าชนม์เจริญ ชมพูนุท |
ราชสกุล | ชมพูนุท |
ราชวงศ์ | จักรี |
พระบิดา | พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว |
พระมารดา | เจ้าจอมมารดาสัมฤทธิ์ ในรัชกาลที่ 3 |
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนเจริญผลพูลสวัสดิ์[1] (28 สิงหาคม พ.ศ. 2370 - 1 เมษายน พ.ศ. 2435) เป็นต้นราชสกุลชมพูนุท
พระประวัติ
[แก้]พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนเจริญผลพูลสวัสดิ์ เป็นพระราชโอรสลำดับที่ 49 ในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาสัมฤทธิ์ เมื่อวันอังคาร ขึ้น 7 ค่ำ เดือน 10 ปีกุน ตรงกับวันที่ 28 สิงหาคม พ.ศ. 2370 พระนามเดิม พระองค์เจ้าชมพูนุท [2] พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯสถาปนาเป็น กรมหมื่นเจริญผลพูลสวัสดิ์[3] ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้ทรงกำกับมหาดเล็ก ช่างกระดาษ ช่างเขียนผู้หญิง และคลังพิมานอากาศ แล้วทรงเลื่อนเป็น กรมขุนเจริญผลพูลสวัสดิ์
กรมขุนเจริญผลพูลสวัสดิ์ ทรงเป็นแม่กองสร้างวัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร และปฏิสังขรณ์วัดพระศรีรัตนศาสดาราม วัดราชโอรสารามราชวรวิหาร วัดมหาพฤฒารามวรวิหาร และนอกจากนี้ยังได้รับราชการพิเศษหลายอย่าง ไม่ว่าจะเป็นทรงเชี่ยวชาญด้านการพระเมรุต่าง ๆ รวมถึงการเป็นธุระในงานพระราชพิธีสำคัญแทบทุกคราว
สิ้นพระชนม์
[แก้]พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนเจริญผลภูลสวัสดิ์ สิ้นพระชนม์ในรัชกาลที่ 5 ตรงกับปีมะโรง วันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2435 เวลาย่ำรุ่ง 10 นาที[1] ด้วยพระชันษา 67 ปี พระราชทานเพลิงพระศพ ณ วัดสระเกศราชวรมหาวิหาร เมื่อวันที่ 27 มกราคม พ.ศ. 2438[4]
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนเจริญผลภูลสวัสดิ์ ทรงเป็นต้นราชสกุล ชมพูนุท พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ พระราชทานแก่ หม่อมเจ้าโสตถิผล และหม่อมเจ้าชนม์เจริญ ผู้ขอเมื่อวันที่ 19 มกราคม พ.ศ. 2459 เป็นสกุลอันดับที่ 3685 ตามประกาศวันที่ 15 เมษายน พ.ศ. 2460
พระโอรส-ธิดา
[แก้]พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนเจริญผลภูลสวัสดิ์ มีพระโอรสและพระธิดา 5 พระองค์ ได้แก่[5]
- หม่อมเจ้าหญิงใหญ่ ชมพูนุท (พระราชทานเพลิง ณ วัดสระเกศ เมื่อวันที่ 28 มกราคม พ.ศ. 2438)
- หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท ทรงผนวชเป็นพระภิกษุ ในสมัยรัชกาลที่ 5 ทรงได้รับสถาปนาขึ้นเป็นพระองค์พระสถาพรพิริยพรต (พ.ศ. 2449) ต่อมาทรงเลื่อนกรมเป็นกรมหมื่นชินวรศิริวัฒน์ และในสมัยรัชกาลที่ 6 ทรงได้รับสถาปนาขึ้นเป็นพระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า) (ประสูติเมื่อวันที่ 16 ธันวาคม พ.ศ. 2402 สิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 25 สิงหาคม พ.ศ. 2480) ประสูติจากหม่อมปุ่น ชมพูนุท ณ อยุธยา
- หม่อมเจ้าหญิงสงวน ชมพูนุท หรือ หม่อมเจ้าหญิงสงวนวงศ์วัฒนา ชมพูนุท (ประสูติ พ.ศ. 2428 สิ้นชีพิตักษัยเมื่อวันที่ 3 มิถุนายน พ.ศ. 2434)
- หม่อมเจ้าโสตถิผล ชมพูนุท ท.ช.,ต.จ.(ประสูติเมื่อวันที่ 10 มกราคม พ.ศ. 2431 สิ้นชีพิตักษัยเมื่อวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2505) รับราชการเป็นผู้ว่าราชการจังหวัดอุดรธานี ทรงเสกสมรสกับหม่อมเพิ่ม ชมพูนุท ณ อยุธยา (สกุลเดิม : ศรุตานนท์) ธิดาพระประชุมรุกขพันธ์ และมีหม่อมอีก 1 คน ไม่ทราบนาม มีโอรสและธิดา คือ
- หม่อมราชวงศ์สุตถิพัทธ์ ชมพูนุท มีหม่อมเพิ่มเป็นหม่อมมารดา
- หม่อมราชวงศ์หญิงวัฒนพันธุ์ ชมพูนุท มีหม่อมเพิ่มเป็นหม่อมมารดา
- หม่อมราชวงศ์หญิงนันทสวัสดิ์ ชมพูนุท มีหม่อมเพิ่มเป็นหม่อมมารดา
- หม่อมราชวงศ์ทัศนีย์ผล ชมพูนุท มีหม่อมเพิ่มเป็นหม่อมมารดา
- หม่อมราชวงศ์หญิงกมลสวาสดิ์ ชมพูนุท มีหม่อมเพิ่มเป็นหม่อมมารดา
- หม่อมราชวงศ์หญิงพาสน์พูลศรี ชมพูนุท มีหม่อมเพิ่มเป็นหม่อมมารดา
- หม่อมราชวงศ์หญิงสุรภีพรรณ ชมพูนุท มีหม่อมเพิ่มเป็นหม่อมมารดา
- หม่อมราชวงศ์สรรพภิสริฐ ชมพูนุท มีหม่อมเพิ่มเป็นหม่อมมารดา
- หม่อมราชวงศ์หญิงพิศวาท ชมพูนุท มีหม่อมเพิ่มเป็นหม่อมมารดา
- หม่อมราชวงศ์สุชาติชาญ ชมพูนุท มีหม่อมเพิ่มเป็นหม่อมมารดา
- หม่อมราชวงศ์บรรณสารพุฒ ชมพูนุท มีหม่อมเพิ่มเป็นหม่อมมารดา
- หม่อมราชวงศ์หญิงบุษบงก์ ชมพูนุท มีหม่อมเพิ่มเป็นหม่อมมารดา
- หม่อมราชวงศ์สุสุดจัยย์ ชมพูนุท ไม่ทราบหม่อมมารดา
- หม่อมราชวงศ์หญิงนงคราญ ชมพูนุท ไม่ทราบหม่อมมารดา
- หม่อมเจ้าชนม์เจริญ ชมพูนุท จ.ช.,จ.ม.(ประสูติเมื่อวันที่ 12 พฤศจิกายน พ.ศ. 2434 สิ้นชีพิตักษัยเมื่อวันที่ 23 สิงหาคม พ.ศ. 2506 พระราชทานเพลิง ณ วัดมกุฎกษัตริยาราม) ประสูติจากหม่อมเป้า ชมพูนุท ณ อยุธยา ทรงเสกสมรสกับหม่อมเขียน ชมพูนุท ณ อยุธยา หม่อมเรียม ชมพูนุท ณ อยุธยา และหม่อมลัดดา มีโอรสและธิดา ดังนี้
- หม่อมราชวงศ์หญิงชมพู ชมพูนุท มีหม่อมเขียนเป็นหม่อมมารดา
- หม่อมราชวงศ์หญิงฟูผล ชมพูนุท มีหม่อมเขียนเป็นหม่อมมารดา
- หม่อมราชวงศ์ชนม์สวัสดิ์ ชมพูนุท มีหม่อมเขียนเป็นหม่อมมารดา
- หม่อมราชวงศ์มนัศปรีดี ชมพูนุท มีหม่อมเขียนเป็นหม่อมมารดา
- หม่อมราชวงศ์หญิงฉวีเฉลิม ชมพูนุท มีหม่อมเขียนเป็นหม่อมมารดา
- หม่อมราชวงศ์เสริมจิตร์ ชมพูนุท มีหม่อมเขียนเป็นหม่อมมารดา
- หม่อมราชวงศ์ชิดฉันท์ ชมพูนุท มีหม่อมเขียนเป็นหม่อมมารดา
- หม่อมราชวงศ์จันทร์ศรี ชมพูนุท มีหม่อมเรียมเป็นหม่อมมารดา ต่อมาหม่อมราชวงศ์จันทร์ศรีได้เปลี่ยนนามใหม่เป็นหม่อมราชวงศ์ชัยวัฒน์
- หม่อมราชวงศ์ฤดีมน ชมพูนุท มีหม่อมเขียนเป็นหม่อมมารดา
- หม่อมราชวงศ์อนุผลพัฒน์ ชมพูนุท มีหม่อมเรียมเป็นหม่อมมารดา
- หม่อมราชวงศ์วัฒนากร ชมพูนุท มีหม่อมเขียนเป็นหม่อมมารดา
- หม่อมราชวงศ์อนุจรจรัส ชมพูนุท มีหม่อมเขียนเป็นหม่อมมารดา
- หม่อมราชวงศ์หญิงรัตนวดี ชมพูนุท มีหม่อมลัดดาเป็นหม่อมมารดา
- หม่อมราชวงศ์หญิงมณีกัญญา ชมพูนุท มีหม่อมลัดดาเป็นหม่อมมารดา
- หม่อมราชวงศ์หญิงอังคณานาฎ ชมพูนุท มีหม่อมลัดดาเป็นหม่อมมารดา
เครื่องราชอิสริยาภรณ์
[แก้]ธรรมเนียมพระยศของ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนเจริญผลภูลสวัสดิ์ | |
---|---|
ธงประจำพระอิสริยยศ | |
การทูล | ใต้ฝ่าพระบาท |
การแทนตน | ข้าพระพุทธเจ้า |
การขานรับ | พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ |
- เครื่องขัตติยราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติคุณรุ่งเรืองยิ่งมหาจักรีบรมราชวงศ์
- พ.ศ. 2417 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายหน้า)[6]
- พ.ศ. 2424 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์มงกุฎไทย (ป.ม.)[7]
พงศาวลี
[แก้]พงศาวลีของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนเจริญผลภูลสวัสดิ์ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
อ้างอิง
[แก้]- ↑ 1.0 1.1 "ข่าวสิ้นพระชนม์ พระเจ้าราชวรวงษ์เธอ กรมขุนเจริญผลภูลสวัสดิ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 9 (2): 15. 10 เมษายน ร.ศ. 111. สืบค้นเมื่อ 30 สิงหาคม พ.ศ. 2561.
{{cite journal}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
และ|date=
(help) - ↑ ธำรงศักดิ์ อายุวัฒนะ. ราชสกุลจักรีวงศ์ และราชสกุลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์บรรณกิจ, พิมพ์ครั้งที่ 3 พ.ศ. 2544. 490 หน้า. หน้า หน้าที่. ISBN 974-222-648-2
- ↑ พระราชพงศาวดาร กรุงรัตนโกสินทร์ รัชชกาลที่ ๔ : ๑๒. ตั้งกรมเจ้านาย
- ↑ สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร. ราชสกุลวงศ์. พิมพ์ครั้งที่ 14, กรุงเทพฯ : สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร, 2554. 296 หน้า. หน้า 48-49. ISBN 978-974-417-594-6
- ↑ ศุภวัฒย์ เกษมศรี, พลตรี หม่อมราชวงศ์, และรัชนี ทรัพย์วิจิตร. พระอนุวงศ์ชั้นหม่อมเจ้าในพระราชวงศ์จักรี. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์บรรณกิจ, พิมพ์ครั้งที่ 3 พ.ศ. 2549. 360 หน้า. หน้า 146-147. ISBN 974-221-818-8
- ↑ http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2466/D/2627.PDF พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้าฝ่ายหน้า
- ↑ พระราชทานตราเครื่องราชอิศริยยศ
- ราชสกุลในรัชกาลที่ 3 เก็บถาวร 2008-03-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]- พระราชประวัติพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระราชสกุลกระทู้ในพันทิป.คอม
- บุคคลที่เกิดในปี พ.ศ. 2370
- บุคคลที่เสียชีวิตในปี พ.ศ. 2435
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 3
- พระองค์เจ้า
- กรมขุน
- ผู้ได้รับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ม.จ.ก. (ฝ่ายหน้า)
- ผู้ได้รับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ป.จ. (ฝ่ายหน้า)
- ผู้ได้รับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ป.ม.
- พระราชโอรสในรัชกาลที่ 3
- ราชสกุลชมพูนุท
- บทความเกี่ยวกับ ชีวประวัติ ที่ยังไม่สมบูรณ์