พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนภูวนัยนฤเบนทราธิบาล

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนภูวนัยนฤเบนทราธิบาล
พระอิสริยยศ	พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 3 กรมขุนภูวนัยนฤเบนทราธิบาล
ฐานันดร	พระองค์เจ้าชั้นเอก
ราชวงศ์	จักรี
ข้อมูลส่วนพระองค์
ประสูติ	17 ตุลาคม พ.ศ. 2369
สิ้นพระชนม์	12 มกราคม พ.ศ. 2428
พระบิดา	พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระมารดา	เจ้าจอมมารดาขำ

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนภูวนัยนฤเบนทราธิบาล มีพระนามเดิมว่า พระองค์เจ้าสุบรรณ ประสูติเมื่อวันอังคาร แรม 1 ค่ำ เดือน 11 ปีจอ ตรงกับวันที่ 17 ตุลาคม พ.ศ. 2369 ทรงเป็นราชโอรสลำดับที่ 46 ในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว กับเจ้าจอมมารดาขำ ในรัชสมัยรัชกาลที่ 4 โปรดเกล้าฯ ให้ทรงกำกับช่างและทรงสถาปนาเป็นกรมหมื่นภูวนัยนฤเบนทราภิบาล ต่อมาในรัชกาลที่ 5 โปรดเกล้าฯ เลื่อนเป็นกรมขุนภูวนัยนฤเบนทราธิบาล สิ้นพระชนม์เมื่อวันจันทร์ แรม 12 ค่ำ เดือนยี่ ปีวอก พ.ศ. 2427 ในรัชกาลที่ 5 ด้วยพระชันษา 59 ปี พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานให้เจ้าพนักงานเชิญพระศพบรรจุโกศมณฑป ขึ้นตั้งบนชั้นแว่นฟ้า ณ ท้องพระโรง มีฉัตรเบญจา 9 คัน กลองชนะ 10 คู่ จ่าปี 1 จ่ากลอง 1 สังข์ 1 แตรงอน 2 แตรฝรั่ง 2 ประโคมพระศพ และพระสงฆ์สวดพระอภิธรรม 16 รูป ประจำพระศพทั้งกลางวันกลางคืน จนกว่าจะได้พระราชทานเพลิงพระศพ และมีหมายกำหนดการไว้ทุกข์ ในวันอังคาร เดือนยี่ แรมสิบสามค่ำ ปีวอก พ.ศ. 2427

พระองค์ทรงเป็นต้นราชสกุล สุบรรณ ณ อยุธยา โดยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ พระราชทานนามสกุลให้แก่ หม่อมเจ้าเทโพ ผู้ขอพระราชทานเมื่อวันที่ 19 มกราคม พ.ศ. 2456 เป็นนามสกุลอันดับที่ 933 ตามประกาศวันที่ 23 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2456

พระโอรสธิดา

พระองค์ทรงมีพระโอรสและพระธิดา ดังนี้

1. หม่อมเจ้าวัชรินทร์ สุบรรณ
2. หม่อมเจ้ากรุง สุบรรณ
3. หม่อมเจ้าหญิงใหญ่ สุบรรณ
4. หม่อมเจ้าหญิงมณฑา สุบรรณ (ประสูติ พ.ศ. 2399 สิ้นชีพิตักษัยเมื่อวันที่ 20 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2463 พระราชทานเพลิง ณ วัดสระเกศ เมื่อวันที่ 13 มีนาคม พ.ศ. 2474)
5. หม่อมเจ้าสวัสดิ์ สุบรรณ (ประสูติเมื่อวันที่ 11 กรกฎาคม พ.ศ. 2402 สิ้นชีพิตักษัย พ.ศ. 2427 พระราชทานเพลิง ณ วัดสระเกศ)
6. หม่อมเจ้าเทโพ สุบรรณ (ประสูติ พ.ศ. 2405 พระราชทานเพลิง ณ วัดเครือวัลย์ พ.ศ. 2460) สมรสกับหม่อมวอน สุบรรณ ณ อยุธยา มีโอรสธิดา คือ
   1. หม่อมราชวงศ์หญิงชั้น สุบรรณ
   2. หม่อมราชวงศ์อนันต์นพ สุบรรณ
7. หม่อมเจ้าหญิงสวาสดิ์ สุบรรณ (ประสูติ พ.ศ. 2407)
8. หม่อมเจ้าทัศวรรณ สุบรรณ บางแห่งว่าชื่อหม่อมเจ้าพัทธวรรณ (ประสูติ พ.ศ. 2416 สิ้นชีพิตักษัยเมื่อวันที่ 15 มีนาคม พ.ศ. 2449 พระราชทานเพลิง ณ วัดอรุณราชาวราราม เมื่อวันที่ 30 เมษายน พ.ศ. 2450)
9. หม่อมเจ้าธัญญวงศ์ สุบรรณ (ประสูติ พ.ศ. 2418 สิ้นชีพิตักษัยเมื่อวันที่ 13 มีนาคม พ.ศ. 2462 พระราชทานเพลิง ณ วัดสระเกศ เมื่อวันที่ 9 เมษายน พ.ศ. 2466) มีหม่อมหลวงวาด (ราชสกุลเดิม : ปาลกะวงศ์) เป็นมารดา สมรสกับหม่อมถมยา สุบรรณ ณ อยุธยา มีโอรสธิดา คือ
   1. หม่อมราชวงศ์หญิงถาวรศรี (จรูญโรจน์) สุบรรณ
   2. หม่อมราชวงศ์หญิงฉวีวรรณ สุบรรณ
   3. หม่อมราชวงศ์ถวัลย์วงศ์ สุบรรณ
   4. หม่อมราชวงศ์หญิงอนงค์นาฎ สุบรรณ
   5. หม่อมราชวงศ์หญิงวิลาศลักษณ์ สุบรรณ
   6. หม่อมราชวงศ์ศักดิ์ประเสริฐ สุบรรณ
   7. หม่อมราชวงศ์หญิงเลิศวิไล สุบรรณ
10. หม่อมเจ้าพันธวงศ์ สุบรรณ
11. หม่อมเจ้าหญิงขาบ สุบรรณ
12. หม่อมเจ้าหญิงสุคนธราศรี สุบรรณ (สิ้นชีพิตักษัยเมื่อวันที่ 12 เมษายน พ.ศ. 2446 พระราชทานเพลิง ณ วัดสระเกศ) เสกสมรสกับหม่อมเจ้าวัชรินทร์ สิงหรา พระโอรสในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงบดินทรไพศาลโสภณ ฑีฆชนม์เชษฐประยูร
13. หม่อมเจ้าโกเมศ สุบรรณ

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

ธรรมเนียมพระยศของ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนภูวนัยนฤเบนทราธิบาล
การทูล	ใต้ฝ่าพระบาท
การแทนตน	ข้าพระพุทธเจ้า
การขานรับ	พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ

• เครื่องขัตติยราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติคุณรุ่งเรืองยิ่งมหาจักรีบรมราชวงศ์
• เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นปฐมจุลจอมเกล้า

อ้างอิง

• ราชสกุลในรัชกาลที่ ๓ Archived 2008-03-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• พระราชประวัติพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระราชสกุลกระทู้ในพันทิป.คอม