พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงบดินทรไพศาลโสภณ ฑีฆชนม์เชษฐประยูร

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงบดินทรไพศาลโสภณ ฑีฆชนม์เชษฐประยูร
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 3 พระองค์เจ้าชั้นเอก
ประสูติ	10 ธันวาคม พ.ศ. 2369
สิ้นพระชนม์	5 กรกฎาคม พ.ศ. 2446 (76 ปี)
พระบุตร	28 พระองค์
ราชสกุล	สิงหรา
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระมารดา	เจ้าจอมมารดาคล้าย ในรัชกาลที่ 3

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงบดินทรไพศาลโสภณ ฑีฆชนม์เชษฐประยูร (10 ธันวาคม พ.ศ. 2369 - 5 กรกฎาคม พ.ศ. 2446) เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาคล้าย

พระประวัติ

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงบดินทรไพศาลโสภณ ฑีฆชนม์เชษฐประยูร มีพระนามเดิมว่า พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าสิงหรา เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาคล้าย ซึ่งมีเชื้อสายเปอร์เซีย ประสูติเมื่อวันอาทิตย์ ขึ้น 11 ค่ำ เดือนอ้าย ปีจอ ตรงกับวันที่ 10 ธันวาคม พ.ศ. 2369 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้ทรงกำกับกรมพระอาลักษณ์ และทรงสถาปนาเป็น กรมหมื่นอักษรสาสนโสภณ ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ เลื่อนเป็น กรมขุนบดินทรไพศาลโสภณ และโปรดเกล้าฯ ให้ทรงกำกับกรมอักษรพิมพการและกำกับศาลรับสั่งชำระความราชตระกูล แล้วทรงเลื่อนเป็น กรมหลวงบดินทรไพศาลโสภณ ฑีฆชนม์เชษฐประยูร พระองค์สิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 5 กรกฎาคม พ.ศ. 2446 ด้วยพระชันษา 76 ปี นับเป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวที่มีพระชันษาสูงที่สุด ในการนี้ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนินโดยรถยนต์พระที่นั่งจากพระบรมมหาราชวังพร้อมด้วยกระบวนแห่นำตามเสด็จพระราชดำเนินไปประทับ ณ วังพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงบดินทรไพศาลโสภณ พระราชทานน้ำสรงพระศพ ทรงสวมพระชฎาพระราชทานแล้ว เชิญพระศพขึ้นพระดิษฐานบนชั้นแว่นฟ้า 2 ชั้น ประกอบพระโกศกุดั่นน้อย มีเครื่องสูงทองแผ่ลวดแวดล้อม

พระโอรสธิดา

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงบดินทรไพศาลโสภณ ฑีฆชนม์เชษฐประยูร เป็นต้นราชสกุล สิงหรา เสกสมรสกับหม่อมกลีบ สิงหรา ณ อยุธยา, หม่อมมาลัย สิงหรา ณ อยุธยา และมีหม่อมอื่น ๆ อีกหลายคน มีพระโอรส พระธิดา ดังนี้

1. หม่อมเจ้าหญิงนัดดา สิงหรา
2. หม่อมเจ้านพรัตน์ สิงหรา (ประสูติ พ.ศ. 2391)
3. หม่อมเจ้าหญิงโกสุมภ์ สิงหรา (พ.ศ. 2391 – 20 มีนาคม พ.ศ. 2462)
4. หม่อมเจ้าวัชรินทร์ สิงหรา (พ.ศ. 2393 – 3 เมษายน พ.ศ. 2462) เสกสมรสกับหม่อมเจ้าหญิงสุคนธราศรี สุบรรณ (พระธิดาในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนภูวนัยนฤเบนทราธิบาล และหม่อมทองคำ สิงหรา ณ อยุธยา
   1. หม่อมราชวงศ์ถนอมวงศ์ สิงหรา สมรสกับเปี่ยม สิงหรา ณ อยุธยา (สกุลเดิม ณ บางช้าง)
      1. หม่อมหลวงนัดดาดวง สมรสกับหม่อมเจ้าพงศ์ภูวนาถ ทวีวงศ์
      2. หม่อมหลวงช่วงวิเชียร สิงหรา
      3. หม่อมหลวงจำเนียรเนติ์ สิงหรา
      4. หม่อมหลวงเกษสุดา สมรสกับหม่อมเจ้าพงศ์ภูวนาถ ทวีวงศ์
      5. หม่อมหลวงวิชาชาญ สิงหรา
   2. หม่อมราชวงศ์พงศ์ประยูร สิงหรา สมรสกับเนย สิงหรา ณ อยุธยา (สกุลเดิม โชตึกเสถียร)
      1. หม่อมหลวงศยุมพร สิงหรา
      2. หม่อมหลวงสมรพิศ สมรสกับชื้น จารุจินดา
      3. หม่อมหลวงดิศรา สิงหรา
      4. หม่อมหลวงธนาภรณ์ สิงหรา สมรสกับยุพา สิงหรา ณ อยุธยา (สกุลเดิม ศักดิ์ภูเขียว)
   3. หม่อมราชวงศ์ตระกูลรัตน์ สิงหรา สมรสกับชุบ สิงหรา ณ อยุธยา (สกุลเดิม วังสวรรณ)
      1. หม่อมหลวงวิเชียรโชติ สิงหรา
      2. หม่อมหลวงศรีสุคนธ์ สิงหรา
      3. หม่อมหลวงกมลรัตน์ สิงหรา
      4. หม่อมหลวงอุบลรัตน์ สิงหรา
   4. หม่อมราชวงศ์หญิงวัจนา สิงหรา
   5. หม่อมราชวงศ์หญิงยุภาภักตร์ สมรสกับพระยาวิชิตวงศ์วุฒิไกร (หม่อมราชวงศ์สิทธิ์ สุทัศน์)
   6. หม่อมราชวงศ์อรรคเรศน์ สิงหรา
   7. หม่อมราชวงศ์เจตน์จำนง สิงหรา
   8. หม่อมราชวงศ์หญิงวงศ์ขนิษฐ์ สมรสกับพระยาวิชิตวงศ์วุฒิไกร (หม่อมราชวงศ์สิทธิ์ สุทัศน์)
   9. หม่อมราชวงศ์กิตติศัพท์ สิงหรา
   10. หม่อมราชวงศ์ฉบับบูรณ์ สิงหรา สมรสกับอรุณ สิงหรา ณ อยุธยา (สกุลเดิม ณ นคร)
       1. หม่อมหลวงรุ่งเรือง สิงหรา
       2. หม่อมหลวงอุทัย สิงหรา สมรสกับประนอม สิงหรา ณ อยุธยา (สกุลเดิม ภูมิจิตร)
   11. หม่อมราชวงศ์อักษรศิลป์ สิงหรา สมรสกับหม่อมหลวงระทวย สิงหรา (ราชสกุลเดิม เสนีย์วงศ์) และอุ่นเรือน สิงหรา ณ อยุธยา
       1. หม่อมหลวงยุพินศิลป์ สมรสกับสง่า หงสเดช
       2. หม่อมหลวงยอดอักษร สิงหรา
       3. หม่อมหลวงอักษรศิลป์ สิงหรา
   12. หม่อมราชวงศ์หญิงยุพินพิทย์ สมรสกับต้อ แดงอยู่
   13. หม่อมราชวงศ์ประสิทธิ์ศักดิ์ สิงหรา สมรสกับละม่อม สิงหรา ณ อยุธยา (สกุลเดิม กสิโสภา)
   14. หม่อมราชวงศ์จักรพันธ์ สิงหรา
   15. หม่อมราชวงศ์หญิงภาคินี สมรสกับสงบ วสุธาร
5. หม่อมเจ้าหญิงกินเรศร์ สิงหรา (ประสูติ พ.ศ. 2395)
6. หม่อมเจ้าหญิงภคินี สิงหรา (พ.ศ. 2398 – พ.ศ. 2418)
7. หม่อมเจ้าวงศ์วิจิตร สิงหรา (ประสูติ พ.ศ. 2398 พระราชทานเพลิงเมื่อวันที่ 4 มิถุนายน พ.ศ. 2427)
8. หม่อมเจ้าพิศวง สิงหรา (พ.ศ. 2399 –เมื่อวันที่ 5 พฤศจิกายน พ.ศ. 2446)
9. หม่อมเจ้าหญิงประสานศัพท์ (ประสูติประมาณ พ.ศ. 2400 พระราชทานเพลิง ณ วัดสระเกศ เมื่อวันที่ 25 พฤษภาคม พ.ศ. 2467) เป็นพระชายาในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นทิวากรวงษ์ประวัติ
10. หม่อมเจ้าหญิงเกสรา สิงหรา (ประสูติ พ.ศ. 2400)
11. หม่อมเจ้าหญิงไม่ปรากฏพระนาม (ประสูติเมื่อวันที่ 31 พฤษภาคม พ.ศ. 2401)
12. หม่อมเจ้าชายไม่ปรากฏพระนาม
13. หม่อมเจ้าหญิงละอองนวล สิงหรา (ประสูติ พ.ศ. 2406
14. หม่อมเจ้าหญิงผกามาศ สิงหรา (ประสูติ พ.ศ. 2403)
15. หม่อมเจ้าหญิงประวาศวรรณ สิงหรา บางแห่งว่าลวาสวรรณ (ประสูติ พ.ศ. 2406)
16. หม่อมเจ้าพาหุรัด สิงหรา (พ.ศ. 2407 – 19 สิงหาคม พ.ศ. 2443)
17. หม่อมเจ้าไพโรจน์ สิงหรา (ประสูติ พ.ศ. 2409)
18. หม่อมเจ้าหญิงจรัสศรี สิงหรา หรือจำรัสศรี (ประสูติ พ.ศ. 2416)
19. หม่อมเจ้าหญิงจินตนา สิงหรา (พ.ศ. 2422 – 30 มกราคม พ.ศ. 2433)
20. หม่อมเจ้าสุธารส สิงหรา (พ.ศ. 2425 – 15 กันยายน พ.ศ. 2461) สมรสกับหม่อมเล็ก สิงหรา ณ อยุธยา
    1. หม่อมราชวงศ์หญิงวงศ์สินธุ์ สิงหรา
21. หม่อมเจ้าหญิงแฉล้ม สิงหรา (พ.ศ. 2434 – 21 เมษายน พ.ศ. 2471)
22. หม่อมเจ้ารพีพงศ์ สิงหรา (สิ้นชีพิตักษัยเมื่อวันที่ 25 กรกฎาคม พ.ศ. 2449)
    1. เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์ละม้าย ในรัชกาลที่ 5
23. หม่อมเจ้าชัชวาลย์ สิงหรา ผนวชเป็นพระภิกษุ
24. หม่อมเจ้าหญิงประพาฬรัตน์ สิงหรา (สิ้นชีพิตักษัยเมื่อวันที่ 17 กรกฎาคม พ.ศ. 2444)
25. หม่อมเจ้าแสงเมฆ สิงหรา (สิ้นชีพิตักษัยเมื่อวันที่ 5 พฤศจิกายน พ.ศ. 2456)
26. หม่อมเจ้าหญิงแย้มเยื้อน สิงหรา
27. หม่อมเจ้าหญิงวิชุมาลย์ สิงหรา (สิ้นชีพิตักษัยเมื่อวันที่ 31 มีนาคม พ.ศ. 2450)
28. หม่อมเจ้าหญิงสุภาภรณ์ สิงหรา (พ.ศ. 2438 – 28 กรกฎาคม พ.ศ. 2439)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

ธรรมเนียมพระยศของ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงบดินทรไพศาลโสภณ ฑีฆชนม์เชษฐประยูร
ธงประจำพระอิสริยยศ
การทูล	ใต้ฝ่าพระบาท
การแทนตน	ข้าพระพุทธเจ้า
การขานรับ	พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ

• พ.ศ. – เครื่องขัตติยราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติคุณรุ่งเรืองยิ่งมหาจักรีบรมราชวงศ์ (ม.จ.ก.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2436 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นโบราณมงคลนพรัตนราชวราภรณ์ (น.ร.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2436 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์มงกุฎไทย (ป.ม.)
• พ.ศ. 2435 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 2 ทวีติยาภรณ์ช้างเผือก (ท.ช.)

พงศาวลี

พงศาวลีของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงบดินทรไพศาลโสภณ ฑีฆชนม์เชษฐประยูร

16. สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก               8. พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช                       17. พระอัครชายา (หยก)               4. พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย                             18. ทอง ณ บางช้าง               9. สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี                       19. สมเด็จพระรูปศิริโสภาคย์มหานาคนารี               2. พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว                                   10. พระยานนทบุรีศรีมหาอุทยาน (บุญจัน)                       5. สมเด็จพระศรีสุลาลัย                             22. พระยาราชวังสัน (หวัง)               11. คุณหญิงเพ็ง นนทบุรีศรีมหาอุทยาน                       23. ท่านชู ราชวังสัน               1. พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงบดินทรไพศาลโสภณ ฑีฆชนม์เชษฐประยูร                                         3. เจ้าจอมมารดาคล้าย ในรัชกาลที่ 3

อ้างอิง

• ราชสกุลในรัชกาลที่ 3 เก็บถาวร 2008-03-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

แหล่งข้อมูลอื่น

• พระราชประวัติพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระราชสกุลกระทู้ในพันทิป.คอม