ข้ามไปเนื้อหา

หุยสิว

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
หน้านี้เป็นชื่อบุคคลจีน นามสกุลคือ เผย์ (裴)
หุยสิว (เผย์ ซิ่ว)
裴秀
เสนาบดีโยธาธิการ (司空 ซือคง)
ดำรงตำแหน่ง
ค.ศ. 268 (268) – 3 เมษายน ค.ศ. 271 (271)
กษัตริย์สุมาเอี๋ยน
หัวหน้าสำนักราชเลขาธิการ (尚書令 ช่างชูลิ่ง)
ดำรงตำแหน่ง
ค.ศ. 265 (265) – ค.ศ. 268 (268)
กษัตริย์สุมาเอี๋ยน
รองราชเลขาธิการ (尚書僕射 ช่างชูผูเย่)
ดำรงตำแหน่ง
ค.ศ. 260 (260) – ค.ศ. 265 (265)
กษัตริย์โจฮวน
ที่ปรึกษาการทหาร (參謀 ชานโหมว)
ดำรงตำแหน่ง
ค.ศ. 257 (257) – ค.ศ. 260 (260)
กษัตริย์โจมอ
นายกองพัน (司馬 ซือหม่า)
(ภายใต้สุมาเจียว)
ดำรงตำแหน่ง
ป. คริสต์ทศวรรษ 250 – ค.ศ. 257 (257)
กษัตริย์โจฮอง / โจมอ
เจ้าพนักงานสำนักประตูเหลือง
(黃門侍郎 หฺวางเหมินชื่อหลาง)
ดำรงตำแหน่ง
ค.ศ. ? (?) – ป. คริสต์ทศวรรษ 250
กษัตริย์โจฮอง
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิดค.ศ. 224
อำเภอเหวินสี่ มณฑลชานซี
เสียชีวิตค.ศ. 271[a] (47 ปี)
คู่สมรสบุตรสาวของกัว เพ่ย์ (郭配)
บุตร
บุพการี
  • เผย์ เฉียน (裴潜) (บิดา)
ญาติ
  • เผย์ เม่า (裴茂; ปู่)
  • เผย์ ฮุย (裴徽; อา)
อาชีพนักทำแผนที่, นักภูมิศาสตร์, ขุนนาง, นักเขียน
ชื่อรองจี้เยี่ยน (季彥)
บรรดาศักดิ์จฺวี้ลู่กง (鉅鹿公)
หุยสิว
ภาษาจีน裴秀
จี้เยี่ยน
(ชื่อรอง)
ภาษาจีน季彥

หุยสิว[2][3][4], โปยสิว[5] หรือ โปยซิว[6] (ค.ศ. 224–3 เมษายน ค.ศ. 271[a]) มีชื่อในภาษาจีนกลางว่า เผย์ ซิ่ว (จีน: 裴秀; พินอิน: Péi Xiù) ชื่อรอง จี้เยี่ยน (จีน: 季彥; พินอิน: Jìyàn) เป็นนักทำแผนที่ นักภูมิศาสตร์ ขุนนาง และนักเขียนของรัฐวุยก๊กในยุคสามก๊กตอนปลายและยุคราชวงศ์จิ้นของจีน หุยสิวได้รับความไว้วางใจจากสุมาเจียวอย่างมาก และมีส่วนร่วมในการปราบปรามกบฏของจูกัดเอี๋ยน หลังสุมาเอี๋ยนขึ้นครองราชย์เป็นจักรพรรดิและก่อตั้งราชวงศ์จิ้น หุยสิวและกาอุ้นทำการถอดถอนโจฮวนจักรพรรดิแห่งวุยก๊กลงจากตำแหน่งตามเจตจำนงแห่งสวรรค์ ในปี ค.ศ. 267 หุยสิวได้รับการแต่งตั้งเป็นเสนาบดีโยธาธิการ (司空 ซือคง) ในราชสำนักราชวงศ์จิ้น[7]

หุยสิวสรุปและวิเคราะห์ความก้าวหน้าของการทำแผนที่ การสำรวจรังวัด และคณิตศาสตร์จนถึงสมัยของตน[8] หุยสิววิจารณ์แผนที่ในยุคราชวงศ์ฮั่นว่าขาดความแม่นยำและคุณภาพเมื่อแสดงมาตราส่วนและระยะทางที่วัดได้ แม้ว่าการขุดค้นทางโบราณคดีในศตวรรษที่ 20 และการค้นพบแผนที่ก่อนศตวรรษที่ 3 จะพิสูจน์ว่าผลเป็นไปในทางอื่นก็ตาม นอกจากนี้ยังมีหลักฐานว่าจาง เหิง (ค.ศ. 78–139) เป็นคนแรกที่สร้างระบบพิกัดกริดในการทำแผนที่ของจีน

ประวัติช่วงต้น

[แก้]

หุยสิวเป็นชาวอำเภอเหวินสี่ (聞喜縣 เหวินสี่เซี่ยน) เมืองฮอตั๋ง (河東 เหอตง)[9] หุยสิวเกิดในตระกูลขุนนาง ปู่ของหุยสิวคือเผย์ เม่า (裴茂) เป็นหัวหน้าสำนักราชเลขาธิการ (尚書令 ช่างชูลิ่ง) ในยุคราชวงศ์ฮั่นตะวันออก[10] บิดาของหุยสิวคือเผย์ เฉียน (裴潛) เป็นหัวหน้าสำนักราชเลขาธิการของรัฐวุยก๊กในยุคสามก๊ก[11] พ่อตาของหุยสิวคือกัว เพ่ย์ (郭配) น้องชายของกุยห้วย (郭淮 กัว หฺวาย) ขุนพลผู้มีชื่อเสียงของวุยก๊ก[12]

หุยสิวเป็นคนฉลาดและเรียนดีตั้งแต่วัยเด็ก[13] เผย์ ฮุย (裴徽) อาของหุยสิวก็มีชื่อเสียงมากเช่นกัน มักมีแขกมาเยี่ยมบ้านอยู่บ่อย ๆ หลังเหล่าแขกได้พบเผย์ ฮุยแล้ว ต่างต้องการพบและสนทนากับหุยสิวซึ่งมีอายุเพียงสิบกว่าปี[14] ผู้คนในเวลานั้นกล่าวขานว่า "ผู้นำของคนรุ่นหลังคือหุยสิว"[15]

การรับราชการกับวุยก๊ก

[แก้]

ในรัชสมัยจักรพรรดิโจฮองแห่งรัฐวุยก๊ก บู๊ขิวเขียมขุนพลวุยก๊กเสนอชื่อหุยสิวกับโจซองผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์แห่งวุยก๊ก โจซองจึงแต่งตั้งให้หุยสิวเป็นเจ้าพนักงานสำนักประตูเหลือง (黃門侍郎 หฺวางเหมินชื่อหลาง) และให้สืบทอดบรรดาศักดิ์ชิงหยางถิงโหว (清陽亭侯) ของบิดา[16]

หลังโจซองถูกสุมาอี้สั่งประหารชีิวิตในปี ค.ศ. 249 เวลานั้นสุมาเจียวบุตรชายของสุมาอี้่ดำรงตำแหน่งขุนศึกสงบภาคตะวันตก (安東將軍 อานตงเจียงจฺวิน) และขุนพลพิทักษ์ (衛將軍 เว่ย์เจียงจฺวิน) และทำศึกป้องกันรัฐจ๊กก๊กและง่อก๊ก หุยสิวได้ทำหน้าที่ในตำแหน่งนายกองพัน (司馬 ซือหม่า) ในสังกัดของสุมาเจียว มีส่วนร่วมในการวางกลยุทธ์และได้รับความไว้วางใจอย่างสูง[17]

ในปี ค.ศ. 257 จูกัดเอี๋ยนขุนพลวุยก๊กก่อกบฏต่อต้านสุมาเจียว หุยสิวเข้าร่วมติดตามสุมาเจียวในการปราบปรามกบฏในฐานะที่ปรึกษาการทหาร (參謀 ชานโหมว) ร่วมกับต้านท่ายและจงโฮย หลังปราบปรามกบฏได้สำเร็จในปีถัดมา หุยสิวได้เลื่อนบรรดาศักดิ์เป็นหลู่หยางเซียงโหว (魯陽鄉侯) จากการมีส่วนร่วมในการศึก[18]

ในปี ค.ศ. 260 โจมอจักรพรรดิแห่งวุยก๊กถูกพระชนม์ระหว่างทรงพยายามจะก่อรัฐประหารโค่นล้มสุมาเจียว หุยสิวเสนอกับสุมาเจียวให้เชิญโจฮวนผู้เป็นฉางเต้าเซียงกง (常道鄉公) มาขึ้นครองราชย์เป็นจักรพรรดิ หลังจากโจฮวนขึ้นครองราชย์ หุยสิวได้รับการเลื่อนบรรดาศักดิ์จากโหวระดับตำบล (鄉侯 เซียงโหว) เป็นโหวระดับอำเภอ (縣侯 เซี่ยนโหว) และได้รับการแต่งตั้งเป็นรองราชเลขาธิการ (尚書僕射 ช่างชูผูเย่)[19]

ในเวลานั้น สฺวิน อี่ (荀顗) มีหน้าที่กำหนดธรรมเนียมและพิธีการ กาอุ้นเป็นหัวหน้าในการแก้ไขกฎหมาย และหุยสิวมีหน้าที่ในการกำหนดตำแหน่งขุนนางและบรรดาศักดิ์ใหม่ หุยสิวเสนอให้ฟื้นฟูระบบบรรดาศักดิ์ห้าขั้นของราชวงศ์จิวตะวันตก เป็นผลทำให้ผู้สนับสนุนของตระกูลสุมาจำนวนมากได้รับการแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งต่าง ๆ[20]

ต่อมาหุยสิวพูดกับสุมาเจียวที่กำลังตัดสินใจว่าจะตั้งให้บุตรชายคนใดเป็นทายาทว่า "ผู้สงบทัพกลาง (中撫軍 จงฟู่จฺวิน; หมายถึงสุมาเอี๋ยนบุตรชายคนโตของสุมาเจียว) เป็นผู้ได้รับความนิยมจากปวงชนทั้งยังมีความสามารถ รูปการณ์แห่งฟ้าเป็นเช่นนี้ เขาจะไม่เป็นเพียงแค่เสนาบดีอย่างแน่นอน" ทำให้สุมาเจียวตัดสินใจแน่วแน่ในการตั้งให้สุมาเอี๋ยนเป็นทายาท[21]

ในปี ค.ศ. 265 สุมาเจียวเสียชีวิต สุมาเอี๋ยนสืบทอดฐานันดรศักดิ์จีนอ๋อง (晉王 จิ้นหวาง) สุมาเอี๋ยนตั้งให้หุยสิวมีตำแหน่งเป็นหัวหน้าสำนักราชเลขาธิการ (尚書令 ช่างชูลิ่ง)[22]

การรับราชการกับราชวงศ์จิ้น

[แก้]

ในปี ค.ศ. 266 สุมาเจียวโค่นล้มวุยก๊กและสถาปนาตนเป็นจักรพรรดิ ก่อตั้งราชวงศ์จิ้นตะวันตก ทรงตั้งให้หุยสิวมีตำแหน่งเป็นที่ปรึกษาผู้ใหญ่ราชสำนักฝ่ายซ้าย (左光祿大夫 จั่วกวางลู่ต้าฟู) และให้มีบรรดาศักดิ์เป็นจฺวี้ลู่กง (鉅鹿公)[23]

ในวันที่ 3 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 268[b] หุยสิวได้รับการแต่งตั้งเป็นเสนาบดีโยธาธิการ (司空 ซือคง)[24][25]

เนื่องจากตำแหน่งเสนาบดีโยธาธิการเป็นตำแหน่งระดับสูงและรับผิดชอบงานวิศวกรรมโยธาและที่ดิน ทำให้หุยสิวมีเวลาว่างจากราชการต่างจากช่วงที่ดำรงตำแหน่งหัวหน้าสำนักราชเลขาธิการ และสามารถเข้าถึงหนังสือและข้อมูลเกี่ยวกับสภาพภูมิศาสตร์ของสถานที่ต่าง ๆ หุยสิวนั้นเป็นผู้มีความสามารถและเคยทำหน้าทีเ่ป็นที่ปรึกษาการทหารมาโดยตลอด จึงให้ความสนใจในเรื่องภูมิประเทศของสถานที่ต่าง ๆ หุยสิวเริ่มคิดจะแก้ไขข้อผิดพลาดของบทยฺหวี่ก้ง (禹貢) ในคัมภีร์ชูจิง (書經) โดยใช้ภาพและคำอธิบายประกอบ หุยสิวจึงเขียนตำรายฺหวี่ก้งตี้-ยฺวี่ถู (禹貢地域圖; "แผนที่ภูมิประเทศในยฺหวี่ก้ง") 18 บท และเขียนเรื่อง "การเขียนแผนที่หกประเภท" เป็นคำนำ[26]

ในปี ค.ศ. 271 หุยสิวซึ่งได้รับฉายาว่า "ท่านผู้มีชื่อเสียงแห่งยุค" (當世名公 ตางชื่อหมิงกง) รับประทานผงยาหานฉือส่าน (寒食散; "ผงอาหารธาตุเย็น") หลังรับประทานยานี้ต้องรับประทานอาหารที่เย็นและดื่มสุราที่ร้อนเพื่อช่วยในการกระจายยา แต่หุยสิวทำผิดพลาดโดยไปดื่มสุราที่เย็น จึงเสียชีวิตในวันที่ 3 เมษายน ค.ศ. 271[a] ขณะอายุ 48 ปี (ตามการนับอายุแบบเอเชียตะวันออก)[27] หุยสิวได้รับสมัญญานามว่า "ยฺเหวียนกง" (元公)[28]

ดูเพิ่ม

[แก้]

หมายเหตุ

[แก้]
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 บทพระราชประวัติสุมาเอี๋ยน (จักรพรรดิจิ้นอู่ตี้) ในจิ้นชูระบุว่าหุยสิวเสียชีวิตในวันปิ่งซฺวี (丙戌) ในเดือน 3 ของศักราชไท่ฉื่อ (泰始) ปีที่ 7 ในรัชสมัยของสุมาเอี๋ยน[1] วันที่นี้เทียบได้กับวันที่ 3 เมษายน ค.ศ. 271 ในปฏิทินกริกอเรียน
  2. ↑ วันซินเว่ย์ (辛未) ในเดือน 1 ของศักราชไท่ฉื่อ (泰始) ปีที่ 4 ในรัชสมัยของสุมาเอี๋ยน

อ้างอิง

[แก้]
  1. ↑ [（泰始七年）三月......丙戌，司空、鉅鹿公裴秀薨。] จิ้นชู เล่มที่ 3
  2. ↑ ("ครั้นรุ่งขึ้นเช้าวันหนึ่งจีนอ๋องจึงให้หากาอุ้นกับหุยสิวเข้ามาถามว่า โจโฉกับบิดาของเราข้างไหนจะดีกว่ากัน กาอุ้นกับหุยสิวจึงว่า อันโจโฉนั้นทำการทั้งปวงมีความชอบมากก็จริง แต่ทว่าอาณาประชาราษฎรหารักใคร่สนิธไม่ ถึงมาทว่าทำสมบัติไว้ให้แก่โจผีผู้บุตรนั้นเล่าก็ยังมิราบคาบสิ้น ทิศเหนือทิศใต้ก็เปนเสี้ยนหนามอยู่ อันพระไอยกาของท่านได้ทำการมาก็หนักหนา ปรากฎชื่อเสียงเลื่องลือเปนอันมาก แลอาณาประชาราษฎรก็รักใคร่สนิธ พระบิดาของท่านเล่าก็ซ้ำได้เมืองเสฉวน ครั้งนี้มีเกียรตยศเปนที่ยำเกรงก็มาก ซึ่งจะเอาโจโฉมาเปรียบด้วยนั้นเห็นไกลกันนัก") "สามก๊ก ตอนที่ ๘๗". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ August 20, 2024.
  3. ↑ ("กาอุ้นหุยสิวจงว่าท่านว่านี้ชอบ ซึ่งจะชิงเอาราชสมบัติของพระเจ้าโจฮวนนั้น ก็เหมือนกับช่วยแก้แค้นพระเจ้าเหี้ยนเต้ ท่านคิดฉนี้ก็ต้องด้วยประเพณีแผ่นดินอยู่แล้ว จีนอ๋องได้ฟังกาอุ้นหุยสิวว่าก็กำเริบนํ้าใจ ครั้นเวลารุ่งเช้าก็ถือกระบี่เข้าไปในวัง") "สามก๊ก ตอนที่ ๘๗". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ August 20, 2024.
  4. ↑ ("ขณะนั้นพระเจ้าโจฮวนจึงปรึกษากาอุ้นหุยสิวว่า การเกิดกำเริบฉนี้แล้วท่านจะคิดประการใด กาอุ้นหุยสิวจึงว่า ทุกวันนี้ข้าพเจ้าพิเคราะห์ดูเห็นแผ่นดินก็จะร่วงโรยลงแล้ว ซึ่งพระองค์จะขัดแขงอยู่นั้นมิได้ การจวนตัวถึงเพียงนี้ ควรหรือพระองค์จะไม่ผ่อนผันนั้นก็จะมีภัยมาถึงตัว ขอพระองค์จงยกสมบัติให้แก่จีนอ๋องเสียเถิด ก็จะมีความสุขสืบไป") "สามก๊ก ตอนที่ ๘๗". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ August 20, 2024.
  5. ↑ ("ฝ่ายสุมาเจียวรู้ว่าทัพจูกัดเอี๋ยนยกมาบัญจบทัพกังตั๋งแล้ว จึงให้หาขุนนางผู้ใหญ่สองคน ชื่อว่าโปยสิวคนหนึ่งจงโฮยคนหนึ่งมาปรึกษาราชการสงคราม") "สามก๊ก ตอนที่ ๘๒". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ August 20, 2024.
  6. ↑ ("โปยซิวจึงว่าแก่สุมาเจียวว่า ซึ่งทหารเมืองกังตั๋งมาสมัคเข้าด้วยเรานี้ สมัคพรรคพวกพี่น้องอยู่ในเมืองกังตั๋งเปนอันมากจะไว้ใจไม่ได้ เกลือกนานไปจะกลับเปนใส้ศึกขึ้น ขอให้ท่านฆ่าเสียให้สิ้นจึงจะชอบ") "สามก๊ก ตอนที่ ๘๒". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ August 20, 2024.
  7. ↑ Needham, Volume 3, 538.
  8. ↑ Hsu, 96.
  9. ↑ (裴秀，字季彥，河東聞喜人也。) จิ้นชู เล่มที่ 35.
  10. ↑ (祖茂，漢尚書令。) จิ้นชู เล่มที่ 35.
  11. ↑ (父潛，魏尚書令。) จิ้นชู เล่มที่ 35.
  12. ↑ (淮弟配，字仲南，有重名，位至城陽太守。裴秀、賈充皆配女壻。) อรรถาธิบายจากจิ้นจูกงจ้านในสามก๊กจี่ เล่มที่ 26.
  13. ↑ (秀少好學，有風操，八歲能屬文。) จิ้นชู เล่มที่ 35.
  14. ↑ (叔父徽有盛名，賓客甚眾。秀年十餘歲，有詣徽者，出則過秀。) จิ้นชู เล่มที่ 35.
  15. ↑ (時人為之語曰：「後進領袖有裴秀。」) จิ้นชู เล่มที่ 35.
  16. ↑ (渡遼將軍毌丘儉嘗薦秀于大將軍曹爽，曰：「生而岐嶷，長蹈自然，玄靜守真，性入道奧；博學強記，無文不該；孝友著于鄉党，高聲聞於遠近。誠宜弼佐謨明，助和鼎味，毗贊大府，光昭盛化。非徒子奇、甘羅之儔，兼包顏、冉、游、夏之美。」爽乃辟為掾，襲父爵清陽亭侯，遷黃門侍郎。) จิ้นชู เล่มที่ 35.
  17. ↑ (爽誅，以故吏免。頃之，為廷尉正，曆文帝安東及衛將軍司馬，軍國之政，多見信納。遷散騎常侍。) จิ้นชู เล่มที่ 35.
  18. ↑ (帝之討諸葛誕也，秀與尚書僕射陳泰、黃門侍郎鍾會以行台從，豫參謀略。及誕平，轉尚書，進封魯陽鄉侯，增邑千戶。) จิ้นชู เล่มที่ 35.
  19. ↑ (常道鄉公立，以豫議定策，進爵縣侯，增邑七百戶，遷尚書僕射。) จิ้นชู เล่มที่ 35.
  20. ↑ (魏咸熙初，厘革憲司。時荀顗定禮儀，賈充正法律，而秀改官制焉。秀議五等之爵，自騎督已上六百餘人皆封。) จิ้นชู เล่มที่ 35.
  21. ↑ (初，文帝未定嗣，而屬意舞陽侯攸。武帝懼不得立，問秀曰：「人有相否？」因以奇表示之。秀後言于文帝曰：「中撫軍人望既茂，天表如此，固非人臣之相也。」由是世子乃定) จิ้นชู เล่มที่ 35.
  22. ↑ (武帝既即王位，拜尚書令、右光祿大夫，與御史大夫王沈、衛將軍賈充俱開府，加給事中。) จิ้นชู เล่มที่ 35.
  23. ↑ (及帝受禪，加左光祿大夫，封钜鹿郡公，邑三千戶。) จิ้นชู เล่มที่ 35.
  24. ↑ (四年春正月辛未，以尚書令裴秀爲司空。) จิ้นชู เล่มที่ 3.
  25. ↑ (久之，詔曰：「夫三司之任，以翼宣皇極，弼成王事者也。故經國論道，賴之明喆，苟非其人，官不虛備。尚書令、左光祿大夫裴秀，雅量弘博，思心通遠，先帝登庸，贊事前朝。朕受明命，光佐大業，勳德茂著，配蹤元凱。宜正位居體，以康庶績。其以秀為司空。」) จิ้นชู เล่มที่ 35.
  26. ↑ (以《禹貢》山川地名，從來久遠，多有變易。後世說者或強牽引，漸以暗昧。於是甄摘舊文，疑者則闕，古有名而今無者，皆隨事注列，作《禹貢地域圖》十八篇，奏之，藏于秘府。) จิ้นชู เล่มที่ 35.
  27. ↑ (在位四載，為當世名公。服寒食散，當飲熱酒而飲冷酒，泰始七年薨，時年四十八) จิ้นชู เล่มที่ 35.
  28. ↑ (詔曰：「司空經德履哲，體蹈儒雅，佐命翼世，勳業弘茂。方將宣獻敷制，為世宗範，不幸薨殂，朕甚痛之。其賜秘器、朝服一具、衣一襲、錢三十萬、布百匹。諡曰元。」) จิ้นชู เล่มที่ 35.

บรรณานุกรม

[แก้]
เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=หุยสิว&oldid=11706817"