ข้ามไปเนื้อหา

หันค่าย

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
หน้านี้เป็นชื่อบุคคลจีน นามสกุลคือ หาน (韓)
หันค่าย (หาน จี้)
韓曁
เสนาบดีมหาดไทย (司徒 ซือถู)
ดำรงตำแหน่ง
12 กุมภาพันธ์ – 10 เมษายน ค.ศ. 238 (238)
กษัตริย์โจยอย
ที่ปรึกษาราชวัง (太中大夫 ไท่จงต้าฟู)
ดำรงตำแหน่ง
ค.ศ. 234 (234) – 12 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 238 (238)
กษัตริย์โจยอย
เสนาบดีพิธีการ (太常 ไท่ฉาง)
ดำรงตำแหน่ง
ค.ศ. 226 (226) – ค.ศ. 234 (234)
กษัตริย์โจผี / โจยอย
นายร้อยโลหะ (司金都尉 ซือจินตูเว่ย์)
ดำรงตำแหน่ง
ค.ศ. ? (?) – ค.ศ. 226 (226)
กษัตริย์พระเจ้าเหี้ยนเต้ (จนถึง ค.ศ. 220)
/ โจผี (ตั้งแต่ ค.ศ. 220)
หัวหน้ารัฐบาลโจโฉ (จนถึง ค.ศ. 220)
ผู้กำกับดูแลงานหลอมเหล็ก
(監冶謁者 เจียนเหย่เย่เจ่อ)
ดำรงตำแหน่ง
ค.ศ. ? (?) – ค.ศ. ? (?)
กษัตริย์พระเจ้าเหี้ยนเต้
หัวหน้ารัฐบาลโจโฉ
เจ้าเมืองเล่าหลิง (樂陵太守 เล่าหลิงไท่โฉ่ว)
ดำรงตำแหน่ง
ค.ศ. ? (?) – ค.ศ. ? (?)
กษัตริย์พระเจ้าเหี้ยนเต้
หัวหน้ารัฐบาลโจโฉ
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิดไม่ทราบ
อำเภอฟางเฉิง มณฑลเหอหนาน
เสียชีวิต10 เมษายน พ.ศ. 238[a]
บุตร
  • หาน เจ้า
  • หาน เหยา
บุพการี
  • หาน ฉุน (บิดา)
ความสัมพันธ์
อาชีพขุนนาง
ชื่อรองกงจื้อ (公至)
สมัญญานามกงโหว (恭侯)
บรรดาศักดิ์หนานเซียงถิงโหว (南鄉亭侯)

หันค่าย[2] (เสียชีวิต 10 เมษายน ค.ศ. 238)[a] มีชื่อในภาษาจีนกลางว่า หาน จี้ (จีน: 韓曁; พินอิน: Hán Jì) ชื่อรอง กงจื้อ (จีน: 公至; พินอิน: Gōngzhì) เป็นขุนนางชาวจีนผู้รับราชการในรัฐวุยก๊กในยุคสามก๊กของจีน เดิมรับใช้ขุนศึกเล่าเปียวและโจโฉในช่วงปลายยุคราชวงศ์ฮั่นตะวันออก[3]

ประวัติช่วงต้น

[แก้]

หันค่ายเป็นชาวอำเภอตู่หยาง (堵陽縣 ตู่หยางเซี่ยน) เมืองลำหยง (南陽郡 หนานหยางจฺวิ้น) ซึ่งปัจจุบันคืออำเภอฟางเฉิง มณฑลเหอหนาน[4] บรรพบุรุษของหันค่ายคือหาน ซิ่น (韓信) หรือหานหวางซิ่น (韓王信)[5] เป็นหนึ่งในผู้ปกครองของยุคสิบแปดรัฐในช่วงเปลี่ยนผ่านจากราชวงศ์จิ๋นเป็นราชวงศ์ฮั่นตะวันตก ปู่ของหันค่ายคือหาน ชู่ (韓術) และบิดาของหันค่ายคือหาน ฉุน (韓純) รับราชการเป็นเจ้าเมือง (太守 ไท่โฉ่ว) ของเมืองฮอตั๋ง (河東郡 เหอตงจฺวิ้น; อยู่บริเวณนครยฺวิ่นเฉิง มณฑลชานซีในปัจจุบัน) และเมืองลำกุ๋น (南郡 หนานจฺวิ้น; อยู่บริเวณนครจิงโจว มณฑลหูเป่ย์ในปัจจุบัน) ตามลำดับในยุคราชวงศ์ฮั่นตะวันออก[6]

เมื่อหันค่ายอายุยังเยาว์ เฉิน เม่า (陳茂) ชายผู้มั่งคั่งและทรงอิทธิพลในอำเภอตู่หยางได้ใส่ร้ายบิดาและพี่ชายของหันค่ายในข้อหาอุกฉกรรจ์ เป็นผลทำให้บิดาและพี่ชายของหันค่ายถูกจับและถูกประหารชีวิต[7] หันค่ายยังคงนิ่งเงียบต่อความอยุติธรรมที่ครอบครัวของตนได้รับ ขณะเดียวกันก็วางแผนอย่างลับ ๆ ที่จะแก้แค้นเฉิน เม่า หันค่ายหางานทำสะสมรายได้ และใช้เงินจ้างมือสังหารเพื่อช่วยในการแก้แค้น พวกเขาสะกดรอยตามเฉิน เม่าและสังหารเสีย ตัดศีรษะเฉิน เม่าไปวางเซ่นหลุมศพของบิดาหันค่าย[8] หันค่ายกลายเป็นผู้มีชื่อเสียงหลังจากเหตุการณ์นี้[9]

หันค่ายได้รับการเสนอชื่อเป็นเซี่ยวเหลียน (ผู้ได้รับการเสนอชื่อเข้ารับราชการพลเรือน) และได้รับเสนองานในสำนักของเสนาบดีโยธาธิการ (司空 ซือคง) แต่หันค่ายปฏิเสธ เมื่อความวุ่นวายทั่วแผ่นดินจีนในทศวรรษ 180[10] หันค่ายปลอมตัวตนและไปอาศัยอยู่ในชนบทของอำเภอโลเอี๋ยง (魯陽縣 หลู่หยางเซี่ยน; ปัจจุบันคืออำเภอหลู่ชาน มณฑลเหอหนาน)[11] เวลานั้นหันค่ายได้ยินว่าชาวบ้านกำลังวางแผนจะกลายเป็นโจรเพราะชีวิตยากลำบากเกินไป หันค่ายจึงใช้ทรัพย์สินส่วนตัวจัดงานเลี้ยงให้กับเหล่าผู้นำชาวบ้านและโน้มน้าวให้พวกเขายกเลิกแผนที่จะกลายเป็นโจร[12][8]

ในช่วงระหว่างปี ค.ศ. 189 ถึง ค.ศ. 192[13] เมื่อขุนศึกอ้วนสุดครองเมืองลำหยง อ้วนสุดได้ยินชื่อเสียงของหันค่ายจึงเรียกหันค่ายมารับใช้ตน หันค่ายปฏิเสธและไปหลบซ่อนตัวอยู่ที่เนินเขาใกล้อำเภอชานตู (山都縣 ชานตูเซี่ยน; อยู่ทางตะวันตกเฉียงเหนือของนครเซียงหยาง มณฑลหูเป่ย์ในปัจจุบัน) เพื่อหลีกเลี่ยงอ้วนสุด[14] เมื่อเล่าเปียวเจ้ามณฑลเกงจิ๋ว (ครอบคลุมพื้นที่ของมณฑลหูเป่ย์และมณฑลหูหนานในปัจจุบัน) พยายามจะเชิญหันค่ายมาเป็นผู้ใต้บังคับบัญชา หันค่ายก็หนีลงใต้ไปยังอำเภอช่านหลิง (孱陵縣 ช่านหลังเซี่ยน; ทางตะวันตกของอำเภอกงอาน มณฑลหูเป่ย์ในปัจจุบัน) เพื่อหลบหลีกเล่าเปียว ภายหลังหันค่ายเป็นผู้บุคคลที่มีชื่อเสียงและเป็นที่นับถือของผู้คนในท้องถิ่น เล่าเปียวรู้สึกไม่พอใจเมื่อได้ยินเรื่องนี้ หันค่ายกลัวว่าเล่าเปียวจะดำเนินการรุนแรงกับตนจึงตกลงอย่างไม่เต็มใจที่จะรับใช้เล่าเปียว เล่าเปียวตั้งให้หันค่ายเป็นนายอำเภอ (長 จ่าง) ของอำเภอยี่เซง (宜城縣 อี๋เฉิงเซี่ยน; อยู่ในนครเซียงหยาง มณฑลหูเป่ย์ในปัจจุบัน)[15]

รับใช้โจโฉ

[แก้]

ภายหลังการเสียชีวิตของเล่าเปียวในปี ค.ศ. 208 เล่าจ๋องบุตรชายคนรองและทายาทของเล่าเปียวยอมสวามิภักดิ์และสละตำแหน่งเจ้ามณฑลเกงจิ๋วให้กับขุนศึกโจโฉผู้ควบคุมพระเจ้าเหี้ยนเต้จักรพรรดิหุ่นเชิดและกุมอำนาจราชสำนักราชวงศ์ฮั่น [16] โจโฉรับหันค่ายเข้ารับราชการในสำนักของอัครมหาเสนาบดี (丞相 เฉิงเซี่ยง) ซึ่งเป็นตำแหน่งของโจโฉ ภายหลังได้เลื่อนขั้นให้หันค่ายเป็นเจ้าเมือง (太守 ไท่โฉ่ว) ของเมืองเล่าหลิง (樂陵郡 เล่าหลิงจฺวิ้น; อยู่บริเวณอำเภอหยางซิ่น มณฑลชานตงในปัจจุบัน)[17]

ต่อมาหันค่ายได้รับการแต่งตั้งเป็นผู้กำกับดูแลงานหลอมเหล็ก (監冶謁者 เจียนเหย่เย่เจ่อ) ทำหน้าที่ดูแลอุตสากรรมการหล่อเหล็ก[18] ในสมัยก่อนลูกสูบของเตาหลอมเหล็กทุกเตาใช้ม้าลาก 100 ตัว ต่อมาอุตสาหกรรมเปลี่ยนไปใช้แรงงานคน เมื่อหันค่ายเข้ามาดูอุตสาหกรรม หันค่ายเห็นว่าการใช้แรงงานคนไร้ประสิทธิภาพเกินไปและต้องใช้กำลังคนมากเกินไป จึงเสนอเสนอให้ใช้พลังน้ำในการควบคุมลูกสูบ ซึ่งเป็นวิธีการที่คิดค้นโดยตู้ ชือเมื่อต้นยุคราชวงศ์ฮั่นตะวันออก[3] หลังการเปลี่ยนแปลง ปริมาณเหล็กหล่อที่ผลิตได้ในอุตสาหกรรมจึงเพิ่มขึ้นสามเท่าเมื่อเทียบกับเมื่อก่อน[19] หันค่ายดูแลอุตสาหกรรมการหล่อเหล็กเป็นเวลา 7 ปี และทำงานได้เป็นอย่างดีโดยระดับการผลิตเหล็กหล่อยังคงสูง จึงมั่นใจได้ว่าทหารโจโฉจะมีอาวุธยุทโธปกรณ์ที่มีคุณภาพ ราชสำนักของราชวงศ์ฮั่นจึงออกพระราชโองการยกย่องหันค่ายสำหรับความดีความชอบอันยอดเยี่ยม และเลื่อนขั้นให้หันค่ายมีตำแหน่งนายร้อยโลหะ (司金都尉 ซือจินตูเว่ย์) มีฐานะรองลงมาจากเก้าเสนาบดีในลำดับชั้นราชการของราชวงศ์ฮั่น[20][21]

รับราชการในวุยก๊ก

[แก้]

ช่วงปลายปี ค.ศ. 220[22] โจผีบุตรชายและทายาทของโจโฉแย่งชิงบัลลังก์จากพระเจ้าเหี้ยนเต้ โค่นล้มราชวงศ์ฮั่นตะวันออกและก่อตั้งรัฐวุยก๊กโดยตนขึ้นเป็นจักรพรรดิพระองค์ใหม่ หลังขึ้นครองราชย์ โจผีตั้งให้หันค่ายมีบรรดาศักดิ์เป็นอี๋เฉิงถิงโหว (宜城亭侯)[23][21]

ในปี ค.ศ. 226 โจผีเลื่อนตำแหน่งให้หันค่ายเป็นเสนาบดีพิธีการ (太常 ไท่ฉาง) เปลี่ยนบรรดาศักดิ์จาก "อี๋เฉิงถิงโหว" เป็น "หนานเซียงถิงโหว" (南鄉亭侯) และพระราชทานศักดินา 200 ครัวเรือน[24]

ในช่วงเวลานั้น เนื่องจากโจผีเพิ่มกำหนดให้ลกเอี๋ยงเป็นนครหลวงของวุยก๊ก จึงยังมีราชพิธี ธรรมเนียม พิธีกรรม และเรื่องที่เกี่ยวกับระเบียบวิธีที่ยังไม่เรียบร้อยดี นอกจากนี้ศาลบรรพชนของตระกูลโจยังคงอยู่ที่เงียบกุ๋น (鄴 เย่; อยู่ในนครหานตาน มณฑลเหอเป่ย์ในปัจจุบัน) นครหลวงของราชรัฐเดิมของวุยก๊กในยุคราชวงศ์ฮั่นตะวันออก หลังจากหันค่ายเข้ารับตำแหน่งเสนาธิบดีพิธีการแล้ว จึงเขียนฎีกาเสนอให้ราชสำนักสร้างศาลบรรพชนแห่งใหม่ในลกเอี๋ยง และย้ายป้ายวิญญาณบรรพชนจากเงียบกุ๋นมายังลกเอี๋ยง เพื่อให้จักรพรรดิและข้าราชบริหารสามารถทำพิธีเซ่นไหว้บรรพชนได้อย่างเหมาะสม ตลอดระยะเวลา 8 ปีที่หันค่ายดำรงตำแหน่งเสนาบดีพิธีการ หันค่ายได้คิดค้นรูปแบบราชพิธี ธรรมเนียม พิธีกรรม และระเบียบวิธีีสำหรับรัฐวุยก๊ก และยกเลิกแนวปฏิบัติเก่าจากยุคราชวงศ์ฮั่น หันค่ายลาออกจากตำแหน่งในปี ค.ศ. 234 เนื่องจากปัญหาสุขภาพ[25][21] และได้รับตำแหน่งกิตติมศักดิ์ในฐานะที่ปรึกษาราชวัง (太中大夫 ไท่จงต้าฟู)

ในวันที่ 12 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 238[b] ในรัชสมัยของโจยอยทายาทของโจผี[27] ราชสำนักออกพระราชโองการว่า "ที่ปรึกษาราชวังหันค่ายเปี่ยมด้วยคุณธรรมและประพฤติตนด้วยความซื่อสัตย์สุจริต แม้ว่าท่านจะอายุเกิน 80 ปีแล้ว ก็ยังคงมุ่งมั่นในการส่งเสริมความชอบธรรมและหลักศีลธรรม นี่คือความหมายของการที่ยิ่งอาวุโสมากขึ้น ยิ่งมีคุณธรรมและยิ่งซื่อสัตย์มากขึ้น ด้วยเหตุนี้จึงขอแต่งตั้งให้เป็นเสนาบดีมหาดไทย (司徒 ซือถู)"[28][21]

เสียชีวิต

[แก้]

หันค่ายเสียชีวิตในวันที่ 10 เมษายน ค.ศ. 238[a] ก่อนที่จะเสียชีวิต หันค่ายบอกว่าตนต้องการให้จัดงานศพอย่างเรียบง่าย ให้แต่งกายด้วยเสื้อผ้าที่ตนสวมตามปกติขณะมีชีวิต และอยู่ในหลุมศพธรรมดาที่ไม่มีอะไรนอกจากดินที่กลบหน้าโลงศพ ถูกฝังพร้อมด้วยเครื่องใช้ในงานศพที่ทำจากเครื่องดินเผา[29] หันค่ายยังเขียนฎีกาถึงราชสำนักเพื่อสื่อถึงความต้องการตนที่ให้จัดงานศพอย่างเรียบง่าย แม้ว่าตนจะรู้อยู่ว่าตามธรรมเนียมแล้วตนควรได้รับการจัดงานศพที่ประณีตกว่านี้เพราะมีตำแหน่งระดับเสนาบดี[30] หลังจากโจยอยทรงอ่านฎีกาของหันค่าย จึงทรงชื่นชมในความถ่อมตนของหันค่ายและมีรับสั่งให้หันค่ายได้รับการจัดงานศพอย่างเรียบง่ายตามความปรารถนาสุดท้ายของหันค่าย[31] พระองค์ยังพระราชทานเครื่องใช้ในงานศพ ชุดเสื้อคลุมราชสำนัก และกระบี่พิธีการทำจากหยก[32] นอกจากนี้ยังพระราชทานสมัญญานามว่า "กงโหว" (恭侯)[33]

ดูเพิ่ม

[แก้]

หมายเหตุ

[แก้]
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 จดหมายเหตุสามก๊กบันทึกว่าหันค่ายเสียชีวิตในวันเกิงจื่อในเดือน 4 ของศักราชจิ่งชูปีที่ 2 ในรัชสมัยของโจยอย[1] เทียบได้กับวันที่ 10 เมษายน ค.ศ. 238 ในปฏิทินกริโกเรียน
  2. ↑ จดหมายเหตุสามก๊กบันทึกว่าหันค่ายได้รับการแต่งตั้งเป็นเสนาบดีมหาดไทยในวันกุ๋ยเหม่า เดือน 2 ศักราชจิ่งชูปีที่ 2 ในรัชสมัยของโจยอย[26] เทียบได้กับวันที่ 12 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 238 ในปฏิทินกริโกเรียน

อ้างอิง

[แก้]
  1. ↑ ([景初二年]夏四月庚子，司徒韓曁薨。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 3.
  2. ↑ ("พระเจ้าโจยอยเห็นชอบด้วย จึงแต่งหนังสือตามคำสุมาอี้ให้หันค่ายถือไปแจ้งแก่โจจิ๋น สุมาอี้จึงสั่งแก่คนถือหนังสือว่า ท่านอย่าบอกแก่โจจิ๋นว่า เราทูลพระเจ้าโจยอยให้มีหนังสือกำชับมา โจจิ๋นจะน้อยใจเรา หันค่ายผู้ถือหนังสือรับคำแล้วก็คำนับลาไป") "สามก๊ก ตอนที่ ๗๔". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ November 4, 2023.
  3. ↑ 3.0 3.1 de Crespigny (2007), pp. 297–298.
  4. ↑ (韓曁字公至，南陽堵陽人也。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 24.
  5. ↑ (楚國先賢傳曰：曁，韓王信之後。) อรรถาธิบายจากฉู่กั๋วเซียนเสียนจฺว้านในจดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 24.
  6. ↑ (祖術，河東太守。父純，南郡太守。) อรรถาธิบายจากฉู่กั๋วเซียนเสียนจฺว้านในจดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 24.
  7. ↑ (同縣豪右陳茂，譖曁父兄，幾至大辟。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 24.
  8. ↑ 8.0 8.1 de Crespigny (2007), p. 297.
  9. ↑ (曁陽不以為言，庸賃積資，陰結死士，遂追呼尋禽茂，以首祭父墓，由是顯名。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 24.
  10. ↑ Sima (1084), vols. 58-59.
  11. ↑ (舉孝廉，司空辟，皆不就。乃變名姓，隱居避亂魯陽山中。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 24.
  12. ↑ (山民合黨，欲行寇掠。曁散家財以供牛酒，請其渠帥，為陳安危。山民化之，終不為害。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 24.
  13. ↑ Sima (1084), vols. 59-60.
  14. ↑ (避袁術命召，徙居山都之山。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 24.
  15. ↑ (荊州牧劉表禮辟，遂遁逃，南居孱陵界，所在見敬愛，而表深恨之。曁懼，應命，除宜城長。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 24.
  16. ↑ Sima (1084), vol. 65.
  17. ↑ (太祖平荊州，辟為丞相士曹屬。後選樂陵太守， ...) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 24.
  18. ↑ (... 徙監冶謁者。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 24.
  19. ↑ (舊時冶，作馬排，每一熟石用馬百匹；更作人排，又費功力；曁乃因長流為水排，計其利益，三倍於前。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 24.
  20. ↑ (在職七年，器用充實。制書襃歎，就加司金都尉，班亞九卿。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 24.
  21. ↑ 21.0 21.1 21.2 21.3 de Crespigny (2007), p. 298.
  22. ↑ Sima (1084), vol. 69.
  23. ↑ (文帝踐阼，封宜城亭侯。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 24.
  24. ↑ (黃初七年，遷太常，進封南鄉亭侯，邑二百戶。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 24.
  25. ↑ (時新都洛陽，制度未備，而宗廟主祏皆在鄴都。曁奏請迎鄴四廟神主，建立洛陽廟，四時蒸嘗，親奉粢盛。崇明正禮，廢去淫祀，多所匡正。在官八年，以疾遜位。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 24.
  26. ↑ [景初二年]二月癸卯，以太中大夫韓曁為司徒。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 3.
  27. ↑ Sima (1084), vol. 74.
  28. ↑ (景初二年春，詔曰：「太中大夫韓曁，澡身浴德，志節高絜，年踰八十，守道彌固，可謂純篤，老而益劭者也。其以曁為司徒。」) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 24.
  29. ↑ (楚國先賢傳曰：曁臨終遺言曰：「夫俗奢者，示之以儉，儉則節之以禮。歷見前代送終過制，失之甚矣。若爾曹敬聽吾言，斂以時服，葬以土藏，穿畢便葬，送以瓦器，慎勿有增益。」) อรรถาธิบายจากฉู่กั๋วเซียนเสียนจฺว้านในจดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 24.
  30. ↑ (又上疏曰：「生有益於民，死猶不害於民。況臣備位台司，在職日淺，未能宣揚聖德以廣益黎庶。寢疾彌留，奄即幽冥。方今百姓農務，不宜勞役，乞不令洛陽吏民供設喪具。懼國典有常，使臣私願不得展從，謹冒以聞，惟蒙哀許。」) อรรถาธิบายจากฉู่กั๋วเซียนเสียนจฺว้านในจดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 24.
  31. ↑ (帝得表嗟歎，乃詔曰：「故司徒韓曁，積德履行，忠以立朝，至於黃髮，直亮不虧。旣登三事，望獲毗輔之助，如何奄忽，天命不永！曾參臨沒，易簀以禮；晏嬰尚儉，遣車降制。今司徒知命，遺言卹民，必欲崇約，可謂善始令終者也。其喪禮所設，皆如故事，勿有所闕。」) อรรถาธิบายจากฉู่กั๋วเซียนเสียนจฺว้านในจดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 24.
  32. ↑ (時賜溫明祕器，衣一稱，五時朝服，玉具劒佩。) อรรถาธิบายจากฉู่กั๋วเซียนเสียนจฺว้านในจดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 24.
  33. ↑ (夏四月薨，遺令歛以時服，葬為土藏。謚曰恭侯。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 24.

บรรณานุกรม

[แก้]
เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=หันค่าย&oldid=11641223"