พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระรามอิศเรศร

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระรามอิศเรศร
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 1 พระองค์เจ้าชั้นเอก
พระบุตร	32 องค์
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช
พระมารดา	เจ้าจอมมารดาเพ็งใหญ่ ในรัชกาลที่ 1
ประสูติ	3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2332
สิ้นพระชนม์	26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2397 (65 ปี)

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระรามอิศเรศร (3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2332 - 26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2397) มีพระนามเดิมว่า พระองค์เจ้าชายสุริยา ประสูติเมื่อวันอังคาร เดือน 12 แรม 1 ค่ำ ปีระกา เอกศก จุลศักราช 1151 ตรงกับวันที่ 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2332 เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาเพ็งใหญ่ และเป็นองค์ต้นราชสกุล สุริยกุล

ในปี พ.ศ. 2367 พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาขึ้นเป็น กรมหมื่นรามอิศเรศร และโปรดให้ว่าราชการความรับสั่งและความฎีกา ต่อมาวันที่ 25 พฤษภาคม พ.ศ. 2375 พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ เลื่อนกรมขึ้นเป็น กรมขุนรามอิศเรศร และในวันที่ 1 สิงหาคม พ.ศ. 2394 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ เลื่อนกรมขึ้นเป็น กรมพระรามอิศเรศร สรรพเชษฐบรมวงศ์ ปฐมพงศภูวนาถ วรราชศักดิสมมุติ วิสุทธิเกียรติคุณ วิบุลยเดชบดินทร นรินทรบพิตร

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระรามอิศเรศร สิ้นพระชนม์เมื่อวันอาทิตย์ เดือนอ้าย ขึ้น 7 ค่ำ ปีขาล ฉศก จุลศักราช 1216 ตรงกับวันที่ 26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2397 สิริพระชันษา 65 ปี นับเป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชที่มีพระชันษาสูงที่สุด พระราชทานเพลิง ณ วัดสุวรรณารามราชวรวิหาร เมื่อวันที่ 12 พฤษภาคม พ.ศ. 2398

พระโอรส-พระธิดา

• หม่อมเจ้าหญิงใหญ่ สุริยกุล (ไม่มีข้อมูล - 7 กันยายน พ.ศ. 2448)
• หม่อมเจ้าชายหนู สุริยกุล
• หม่อมเจ้าหญิงกลาง สุริยกุล
• หม่อมเจ้าหญิงประไภ สุริยกุล
• หม่อมเจ้าหญิงพยอม สุริยกุล (ไม่มีข้อมูล - 15 เมษายน พ.ศ. 2452)
• หม่อมเจ้าหญิงหรีด สุริยกุล (พ.ศ. 2374 - 3 ตุลาคม พ.ศ. 2434)
• หม่อมเจ้าชายสุนทรรส สุริยกุล
• หม่อมเจ้าชายประทม สุริยกุล (พ.ศ. 2375 - 26 กรกฎาคม พ.ศ. 2428)
• หม่อมเจ้าหญิงริต สุริยกุล
• หม่อมเจ้าชายนิ่ม สุริยกุล (พ.ศ. 2380 - 4 กันยายน พ.ศ. 2421)
• หม่อมเจ้าหญิงเสงี่ยม สุริยกุล (พ.ศ. 2380 - 21 ธันวาคม พ.ศ. 2459)
• หม่อมเจ้าหญิงถนอม สุริยกุล
• หม่อมเจ้าหญิงสงสาร สุริยกุล (ไม่มีข้อมูล - 11 มิถุนายน พ.ศ. 2446)
• หม่อมเจ้าหญิงเครือวัน สุริยกุล
• หม่อมเจ้าหญิงเล็ก สุริยกุล
• หม่อมเจ้าหญิงลม้าย สุริยกุล (พ.ศ. 2384 - 2 กันยายน พ.ศ. 2460)
• หม่อมเจ้าชายเจ๊ก สุริยกุล
• หม่อมเจ้าหญิงเล็ก สุริยกุล
• หม่อมเจ้าหญิงสุ่ม สุริยกุล (พ.ศ. 2387 - 17 ธันวาคม พ.ศ. 2457)
• หม่อมเจ้าชายหนู สุริยกุล (พ.ศ. 2390 - 4 มกราคม พ.ศ. 2462)
• หม่อมเจ้าชายจำเริญ สุริยกุล
• หม่อมเจ้าชายภุชฌงค์ สุริยกุล
• หม่อมเจ้าหญิงสวัสดิ สุริยกุล (พ.ศ. 2393 - 5 สิงหาคม พ.ศ. 2420)
• หม่อมเจ้าชายจัน สุริยกุล
• หม่อมเจ้าหญิงกลิ่น สุริยกุล (ไม่มีข้อมูล - 18 พฤศจิกายน พ.ศ. 2429)
• หม่อมเจ้าหญิงเป้า สุริยกุล (10 มิถุนายน พ.ศ. 2394 - 9 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2463)
• หม่อมเจ้าหญิงชุ่ม สุริยกุล
• หม่อมเจ้าหญิงพร้อม สุริยกุล
• หม่อมเจ้าชายอินทนิล สุริยกุล เสกสมรสกับหม่อมเจ้าหญิงทับทิม สุริยกุล (ราชสกุลเดิม นิลรัตน) พระธิดาในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นอลงกฎกิจปรีชา มีธิดา คือ
  • หม่อมราชวงศ์หญิงละม้าย สุริยกุล หม่อมในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพรหมวรานุรักษ์
  • หม่อมราชวงศ์หญิงนวม สุริยกุล
• หม่อมเจ้าชายสุด สุริยกุล มีหม่อมชื่อหม่อมจั่น สุริยกุล ณ อยุธยา มีโอรสธิดา 3 คน คือ
  • หม่อมราชวงศ์ชาย สุริยกุล
  • หม่อมราชวงศ์หญิงปี สุริยกุล
  • หม่อมราชวงศ์หญิงวงศ์ สุริยกุล
• หม่อมเจ้าชายถมยา สุริยกุล มีโอรส คือ
  • หม่อมราชวงศ์ไล้ สุริยกุล สมรสกับ หม่อมเจ้าเฉลิม กุญจร ในกรมพระพิทักษ์เทเวช มีบุตรธิดา 3 คน คือ
    • ร้อยเอก หลวงวรภักดิ์ภูบาล (หม่อมหลวงอาจ สุริยกุล) สมรสกับหม่อมราชวงศ์เบ็ญรัตน์ หัสดินทร ธิดา พลตรี หม่อมเจ้าสีไสยเฉลิมศักดิ์ หัสดินทร มีบุตรธิดา 4 คน คือ
      • นางสุรัตนา ศรีวรรณยศ
      • นายอาจิต สุริยกุล ณ อยุธยา สมรสกับ นางอัมพวัน กุญชร ณ อยุธยา
      • นางวนิดา กีรติบุตร สมรสกับ นายประเทือง กีรติบุตร
      • นางสุมาลี กิจการ สมรสกับ นาวาตรีบุญชุบ กิจการ
    • และมีบุตรกับนางแก้วอีก 3 คน คือ
      • นายอุกฤษ สุริยกุล ณ อยุธยา
      • นายอุทัย สุริยกุล ณ อยุธยา
      • นางสาวเอื้อม สุริยกุล ณ อยุธยา
    • ร้อยโท หม่อมหลวงเลื่อน สุริยกุล
    • หม่อมหลวงแฉล้ม อุปถัมภ์นรารมณ์
• หม่อมเจ้าชายทับทิม สุริยกุล (ไม่มีข้อมูล - สมัยรัชกาลที่ 5) รับราชการทหารประจำการอยู่ในพระบรมมหาราชวัง แต่ถูกวางยาพิษจนถึงแก่ชีพิตักษัยเมื่อต้นรัชกาลที่ 5 มีโอรสและธิดา ได้แก่
  • เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์ประดับ สุริยกุล ในรัชกาลที่ 5
  • หม่อมราชวงศ์คล้อย สุริยกุล สมรสกับจิ๋ว (สกุลเดิม ธนภูมิ) มีบุตรธิดา คือ
    • หม่อมหลวงเคลิ้ม สุริยกุล
    • หม่อมหลวงทรัพย์ สุริยกุล
    • หม่อมหลวงสิทธิ์ สุริยกุล

พระอิสริยยศ

ธรรมเนียมพระยศของ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระรามอิศเรศร
การทูล	ใต้ฝ่าพระบาท
การแทนตน	ข้าพระพุทธเจ้า
การขานรับ	พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ

• 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2332 - 7 กันยายน พ.ศ. 2352 : พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าสุริยา
• 7 กันยายน พ.ศ. 2352 - พ.ศ. 2367 : พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าสุริยา
• พ.ศ. 2367 - 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2367 : พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นรามอิศเรศร
• 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2367 - 25 พฤษภาคม พ.ศ. 2375 : พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นรามอิศเรศร
• 25 พฤษภาคม พ.ศ. 2375 - 1 สิงหาคม พ.ศ. 2394 : พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนรามอิศเรศร
• 1 สิงหาคม พ.ศ. 2394 - 26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2397 : พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระรามอิศเรศร สรรพเชษฐบรมวงศ์ ปฐมพงศภูวนาถ วรราชศักดิสมมุติ วิสุทธิเกียรติคุณ วิบุลยเดชบดินทร นรินทรบพิตร

พงศาวลี

พงศาวลีของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระรามอิศเรศร
16. เจ้าพระยาวรวงษาธิราช (ขุนทอง)               8. พระยาราชนิกูล (ทองคำ)                       4 .สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก                             2. พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช                                   5. พระอัครชายา (หยก)                             1. พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระรามอิศเรศร                                         3. เจ้าจอมมารดาเพ็งใหญ่ ในรัชกาลที่ 1

อ้างอิง

เชิงอรรถ

บรรณานุกรม

• ทิพากรวงศ์ (ขำ บุนนาค), เจ้าพระยา (พ.ศ. 2481). "พระราชพงศาวดาร กรุงรัตนโกสินทร์ รัชชกาลที่-๓". ห้องสมุดดิจิทัลวชิรญาณ. สืบค้นเมื่อ 15 สิงหาคม พ.ศ. 2561. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= และ |date= (help) [ที่ระลึก ในงานพระราชทานเพลิงศพ ท่านผู้หญิงวงษานุประพัทธ์ (ตาด สนิทวงศ์ ณอยุธยา)]
• ทิพากรวงศ์ (ขำ บุนนาค), เจ้าพระยา (พ.ศ. 2477). "พระราชพงศาวดาร กรุงรัตนโกสินทร์ รัชชกาลที่ ๔". ห้องสมุดดิจิทัลวชิรญาณ. สืบค้นเมื่อ 15 สิงหาคม พ.ศ. 2561. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= และ |date= (help) [ที่ระลึก ในงานพระราชทานเพลิงศพ คุณหญิงธรรมสารเนติ (อบ บุนนาค)]
• ศุภวัฒย์ เกษมศรี, พลตรี หม่อมราชวงศ์, และรัชนี ทรัพย์วิจิตร. พระอนุวงศ์ชั้นหม่อมเจ้าในพระราชวงศ์จักรี. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์บรรณกิจ, พิมพ์ครั้งที่ 3 พ.ศ. 2549. 360 หน้า. หน้า 18-20. ISBN 974-221-818-8
• สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร. ราชสกุลวงศ์. พิมพ์ครั้งที่ 14, กรุงเทพฯ : สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร, 2554. 296 หน้า. ISBN 978-974-417-594-6