ผลต่างระหว่างรุ่นของ "การเฉลิมพระยศเจ้านาย"
ไม่มีความย่อการแก้ไข |
|||
บรรทัด 39: | บรรทัด 39: | ||
{{เจ้านายทรงกรมสมัยกรุงศรีอยุธยา}} |
{{เจ้านายทรงกรมสมัยกรุงศรีอยุธยา}} |
||
{{เจ้านายทรงกรมสมัยกรุงธนบุรี}} |
{{เจ้านายทรงกรมสมัยกรุงธนบุรี}} |
||
{{เจ้านายทรงกรมสมัยกรุงรัตนโกสินทร์}} |
|||
[[หมวดหมู่:เจ้านายทรงกรม]] |
[[หมวดหมู่:เจ้านายทรงกรม]] |
รุ่นแก้ไขเมื่อ 15:13, 10 กรกฎาคม 2564
บทความนี้ได้รับแจ้งให้ปรับปรุงหลายข้อ กรุณาช่วยปรับปรุงบทความ หรืออภิปรายปัญหาที่หน้าอภิปราย
|
พระยศเจ้านายในราชสกุลมี 2 ประเภท[1] คือ
- สกุลยศ คือ ยศที่เกิดเป็นเจ้านายชั้นต่าง ๆ
- อิสริยยศ คือ ยศที่พระมหากษัตริย์ทรงสถาปนา
การเฉลิมพระยศเจ้านาย
ประเพณีการเฉลิมพระยศ เจ้านายแต่โบราณ ถือเอาการสองอย่างเป็นหลัก คือ การอภิเษกอย่างหนึ่ง และ การจารึกพระสุพรรณบัฏอย่างหนึ่ง
- การอภิเษก คือ ผู้มีอำนาจแต่งตั้ง (คือพระเจ้าแผ่นดิน) รดน้ำให้บนศีรษะ คือ สัญลักษณ์ของการมอบหมายทั้งยศและหน้าที่
- พระสุพรรณบัฏ คือ แผ่นทองจารึกพระนามของเจ้านายพระองค์นั้น และจะพระราชทานจากพระหัตถ์ ให้แก่เจ้านายที่ได้รับการเฉลิมพระยศ
การเฉลิมพระยศเจ้านายนั้น ถือเอาการ จารึกพระสุพรรณบัฏ เป็นสำคัญ โดยจะต้องทำพิธีสำคัญดังต่อไปนี้
- ต้องหาวันฤกษ์งามยามดีที่จะจารึก
- ต้องทำพิธีจารึกในสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ เช่น ในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม
- ต้องมีสมณะและพราหมณ์พร้อมกันอวยชัยในพิธี
- ต้องประชุมเสนาบดีนั่งเป็นสักขีพยาน
ในสมัยรัชกาลที่ 5 หลังจากทรงยกเลิกระบบไพร่แล้ว การ "ทรงกรม" ของเจ้านาย จึงเป็นเพียงแต่การให้พระเกียรติยศ แก่เจ้านายพระองค์นั้น แต่ไม่มีไพร่สังกัดกรมแต่อย่างใด ส่วนพระนามของเจ้านายที่ทรงกรมได้แบบธรรมเนียมมาจากยุโรป โดยทรงตั้งพระนามเจ้านายที่ทรงกรมตามชื่อเมืองต่าง ๆ เช่น กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ หรือ กรมขุนพิจิตรเจษฎ์จันทร์ เป็นต้น
เจ้านายที่ทรงกรมพระองค์ล่าสุด คือ สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงราชสาริณีสิริพัชร มหาวัชรราชธิดา เมื่อวันที่ 28 กรกฎาคม พ.ศ. 2562 ในการพระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา 28 กรกฎาคม พ.ศ. 2562 แต่ไม่มีประเพณี เจ้ากรม ปลัดกรม ตามโบราณ เนื่องจากไทยได้ยกเลิกระบบไพร่ซึ่งสังกัดกรมเจ้านายไปแล้วรัชกาลที่ 5 และเลิกบรรดาศักดิ์ของขุนนางไปแล้วในสมัยจอมพล แปลก พิบูลสงคราม
อ้างอิง
- เชิงอรรถ
- ↑ จดหมายเหตุเรื่องทรงตั้งพระบรมวงศานุวงศ์กรุงรัตนโกสินทร์ เล่ม 1, หน้า 1
- บรรณานุกรม
- จดหมายเหตุเรื่องทรงตั้งพระบรมวงศานุวงศ์กรุงรัตนโกสินทร์ เล่ม 1. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2545. 508 หน้า. ISBN 974-417-527-3
- สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร. ราชสกุลวงศ์. กรุงเทพฯ : สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร, 2554. 296 หน้า. หน้า 68. ISBN 978-974-417-594-6
ดูเพิ่ม
- ยศของขุนนางไทย ดูได้ที่ บรรดาศักดิ์ไทย
- จำนวนศักดินาของคนสยาม ดูได้ที่ พระไอยการตำแหน่งนาพลเรือน นาทหาร หัวเมือง
- รายพระนามเจ้านายที่ได้รับการเฉลิมพระยศในสมัยกรุงศรีอยุธยา
- รายพระนามเจ้านายที่ได้รับการเฉลิมพระยศในสมัยกรุงธนบุรี
- รายพระนามเจ้านายที่ได้รับการเฉลิมพระยศในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์