รัฐประหารในสยาม มิถุนายน พ.ศ. 2476

รัฐประหารในสยาม มิถุนายน พ.ศ. 2476
	; พลเอก พระยาพหลพลพยุหเสนา ผู้นำรัฐประหาร ในปี พ.ศ. 2476
วันที่	20 มิถุนายน พ.ศ. 2476 (92 ปีที่แล้ว)
สถานที่	ราชอาณาจักรสยาม
ผล	จัดตั้งคณะราษฎร ; ; คณะรัฐมนตรีสิ้นสุดลง ; ; พระยามโนปกรณนิติธาดา ถูกยึดอำนาจโดยปริยาย. ; ; รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2475 ใช้บังคับ; สภาผู้แทนราษฎร กลับมาเปิดอีกครั้ง; ปรีดี พนมยงค์ เดินทางกลับสู่ประเทศไทย;
คู่สงคราม
คณะราษฎร	รัฐบาลพระยามโนปกรณนิติธาดา
ผู้บังคับบัญชาและผู้นำ
พระยาพหลพลพยุหเสนา ; หลวงพิบูลสงคราม ; หลวงศุภชลาศัย	พระยามโนปกรณนิติธาดา

รัฐประหารในสยาม มิถุนายน พ.ศ. 2476 เป็นรัฐประหารในสยาม เกิดขึ้นเมื่อวันอังคารที่ 20 มิถุนายน พ.ศ. 2476 นำโดย พันเอก พระยาพหลพลพยุหเสนา ยึดอำนาจการปกครองของนายกรัฐมนตรี พระยามโนปกรณ์นิติธาดา^[1]

เหตุการณ์

รัฐประหารครั้งนี้มีหลังจากที่หลวงประดิษฐ์มนูธรรมถูกบังคับให้ออกจากประเทศไทย ด้วยถูกโจมตีว่าเป็นคอมมิวนิสต์จากการเสนอสมุดปกเหลือง ตามด้วยการที่พระยามโนปกรณ์นิติธาดาประกาศพระราชกฤษฎีกาปิดสภาฯ และงดใช้รัฐธรรมนูญบางมาตราตั้งแต่ต้นเดือนเมษายน ความสัมพันธ์ระหว่างคณะราษฎร กับ ก้อน หุตะสิงห์ ได้ตกตํ่าจนเกือบเหลือศูนย์ ในเดือนมิถุนายน สี่ทหารเสือคณะราษฎรลาออกจากตำแหน่งสำคัญทางทหาร พระยามโนปกรณ์นิติธาดาจึงแอบร่วมมือกับพันโทพระยาศรีสิทธิสงคราม ว่าที่เจ้ากรมยุทธการทหารบก วางแผนจับกุมและประหารชีวิตคณะราษฎรจำนวนหกสิบคน^[2] แต่ข่าวรั่วถึงพันโทหลวงพิบูลสงครามเสียก่อน

ในเวลาหัวค่ำของคืนวันที่ 20 มิถุนายน พ.ศ. 2476 คณะทหารบก, ทหารเรือ และพลเรือน นำโดยพระยาพหลพลพยุหเสนา, หลวงพิบูลสงคราม และหลวงศุภชลาศัย ได้ทำรัฐประหารยึดอำนาจ^[3] โดยอ้างเหตุผลว่าเพราะรัฐบาลกระทำการเป็นเผด็จการ ทำลายระบอบใหม่^[4]

เมื่อรัฐบาลสิ้นสุดลงผู้สนับสนุนเช่น พระยาทรงสุรเดช ถูกกีดกันออกจากแวดวงการเมือง ด้านพระยาโนปกรณ์นิติธาดา ต้องเดินทางไปที่ปีนัง พระยาพหลพยุหเสนา มอบหมายให้เจ้าพระยาพิชัยญาติ ประธานสภาผู้แทนราษฎร นำความกราบบังคมทูล พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ณ วังไกลกังวล หัวหิน โปรดเกล้าให้เปิดการประชุมสภาพร้อมถวายรายงานเรื่องการยึดอำนาจ^[3]

ผลสืบเนื่อง

พระยาพหลพลพยุหเสนามอบหมายให้เจ้าพระยาพิชัยญาติ ประธานสภาผู้แทนราษฎร นำความกราบบังคมทูลพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ณ วังไกลกังวล หัวหิน เพื่อโปรดเกล้าฯ ให้เปิดประชุมสภาฯ พร้อมถวายรายงานเรื่องการยึดอำนาจ ที่ประชุมสภาลงมติเลือกพระยาพหลพลพยุหเสนาเป็นนายกรัฐมนตรีคนใหม่ พระยาพหลพลพยุหเสนาดำรงตำแหน่งเพียงสิบวันก็ประกาศลาออกจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรี ด้วยเห็นว่าตนเป็นผู้บัญชาการทหารบก มิสมควรจะเป็นผู้นำรัฐบาล แต่ในหลวงยับยั้งการลาออก

อีกด้านหนึ่ง บุคคลสำคัญรัฐบาลชุดที่แล้ว เช่น พระยาทรงสุรเดช ก็เดินทางออกนอกประเทศและถูกกีดกันจากแวดวงการเมือง ส่วนพระยามโนปกรณ์นิติธาดาเลือกเดินทางลี้ภัยไปที่ปีนัง อีกด้านหนึ่ง พระยาศรีสิทธิสงครามก็แค้นหลวงพิบูลสงครามถึงขั้นประกาศว่าจะต้องฆ่าให้ตาย^[5]

การรัฐประหารในครั้งนี้มีบันทึกของพระยาพหลพลพยุหเสนาไว้ว่า ง่ายดายกว่าเมื่อครั้งปฏิวัติวันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475 ซึ่งการรัฐประหารครั้งนี้ ผู้ก่อการต้องกระทำ หาไม่แล้ว อาจจะถูกจัดการหมดทั้งคณะจากกลุ่มที่นิยมระบบการปกครองแบบเก่าก็ได้^[6]

ดูเพิ่ม

อ้างอิง

↑ บุญชัย ใจเย็น. กบฏบวรเดช. สยามความรู้. p. 7. ISBN 978-616-578-107-7.
↑ ณัฐพล ใจจริง, กบฏบวรเดช: เบื้องแรกปฏิปักษ์ปฏิวัติสยาม 2475, (กรุงเทพ: มติชน, 2559)
1 2 บุญชัย ใจเย็น. กบฏบวรเดช. สยามความรู้. p. 8. ISBN 978-616-578-107-7.
↑ หน้า 17, อำนาจ ๒ โดย รุ่งมณี เมฆโสภณ (มีนาคม พ.ศ. 2555) ISBN 978-616-536-079-1
↑ หนังสือที่ระลึกในงานพิธีพระราชทานเพลิงร้อยโทจงกล ไกรฤกษ์. หน้า 35-40
↑ สิริรัตน์ เรืองวงษ์วาร, ประวัติศาสตร์การเมืองไทย ตั้งแต่เปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 จนถึงปัจจุบัน, สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยรามคำแหง, พ.ศ. 2539, หน้า 86-87

[1] บุญชัย ใจเย็น. กบฏบวรเดช. สยามความรู้. p. 7. ISBN 978-616-578-107-7.

[nattapon-2] ณัฐพล ใจจริง, กบฏบวรเดช: เบื้องแรกปฏิปักษ์ปฏิวัติสยาม 2475, (กรุงเทพ: มติชน, 2559)

[:0-3] 1 2 บุญชัย ใจเย็น. กบฏบวรเดช. สยามความรู้. p. 8. ISBN 978-616-578-107-7.

[4] หน้า 17, อำนาจ ๒ โดย รุ่งมณี เมฆโสภณ (มีนาคม พ.ศ. 2555) ISBN 978-616-536-079-1

[jk-5] หนังสือที่ระลึกในงานพิธีพระราชทานเพลิงร้อยโทจงกล ไกรฤกษ์. หน้า 35-40

[6] สิริรัตน์ เรืองวงษ์วาร, ประวัติศาสตร์การเมืองไทย ตั้งแต่เปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 จนถึงปัจจุบัน, สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยรามคำแหง, พ.ศ. 2539, หน้า 86-87

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]