ข้ามไปเนื้อหา

จังหวัดประจวบคีรีขันธ์

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
(เปลี่ยนทางจาก ประจวบคีรีขันธ์)
จังหวัดประจวบคีรีขันธ์
จังหวัด
การถอดเสียงอักษรโรมัน
 • อักษรโรมันChangwat Prachuap Khiri Khan
จากซ้ายไปขวา บนลงล่าง: อำเภอหัวหิน, พระมหาเจดีย์ภักดีประกาศ, อุทยานราชภักดิ์, สนามกีฬาสามอ่าว, อุทยานแห่งชาติน้ำตกห้วยยาง, เขาสามร้อยยอด
ธงของจังหวัดประจวบคีรีขันธ์
ธง
ตราอย่างเป็นทางการของจังหวัดประจวบคีรีขันธ์
ตรา
คำขวัญ: 
เมืองทองเนื้อเก้า มะพร้าว สับปะรด
สวยสด หาด เขา ถ้ำ งามล้ำน้ำใจ
แผนที่ประเทศไทย จังหวัดประจวบคีรีขันธ์เน้นสีแดง
แผนที่ประเทศไทย จังหวัดประจวบคีรีขันธ์เน้นสีแดง
แผนที่ประเทศไทย จังหวัดประจวบคีรีขันธ์เน้นสีแดง
ประเทศ ไทย
การปกครอง
 • ผู้ว่าราชการ สิทธิชัย สวัสดิ์แสน
(ตั้งแต่ พ.ศ. 2567)
 • นายก อบจ. สราวุธ ลิ้มอรุณรักษ์
(ตั้งแต่ พ.ศ. 2563)
พื้นที่[1]
 • ทั้งหมด6,367.620 ตร.กม. (2,458.552 ตร.ไมล์)
อันดับพื้นที่อันดับที่ 32
ประชากร
 (พ.ศ. 2567)[2]
 • ทั้งหมด551,769 คน
 • อันดับอันดับที่ 46
 • ความหนาแน่น86.65 คน/ตร.กม. (224.4 คน/ตร.ไมล์)
 • อันดับความหนาแน่นอันดับที่ 58
รหัส ISO 3166TH-77
ชื่อไทยอื่น ๆประจวบ, บางนางรม
สัญลักษณ์ประจำจังหวัด
 • ต้นไม้เกด
 • ดอกไม้เกด
 • สัตว์น้ำปลานวลจันทร์ทะเล
ศาลากลางจังหวัด
 • ที่ตั้งถนนสละชีพ ตำบลประจวบคีรีขันธ์ อำเภอเมืองประจวบคีรีขันธ์ จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ 77000
 • โทรศัพท์0 3260 3991-5
 • โทรสาร0 3260 3991-5
เว็บไซต์www.prachuapkhirikhan.go.th
สารานุกรมประเทศไทย ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ประจวบคีรีขันธ์ เป็นจังหวัดในภาคตะวันตกของประเทศไทย เป็นจังหวัดที่มีรูปร่างยาวในแนวเหนือ-ใต้ และแคบในแนวตะวันออก-ตะวันตก โดยส่วนที่แคบที่สุดมีระยะทางประมาณ 12 กิโลเมตร มีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่เป็นที่ตั้งศาลากลางจังหวัดอยู่ที่เทศบาลเมืองประจวบคีรีขันธ์ ในขณะที่ชุมชนเมืองที่มีประชากรมากที่สุดในจังหวัด คือ เทศบาลนครหัวหิน

ประวัติศาสตร์

[แก้]

จังหวัดประจวบคีรีขันธ์มีประวัติศาสตร์ความเป็นมาไม่ค่อยแน่ชัด เนื่องจากเป็นพื้นที่แคบ ยามมีศึกสงครามยากแก่การป้องกันจึงต้องปล่อยให้เป็นเมืองร้างหรือยุบเมืองเป็นส่วนหนึ่งของเมืองเพชรบุรี ในอดีตเป็นเพียงเมืองชั้นจัตวาเล็ก ๆ ที่รวมกันอยู่ภายใต้การปกครองของเมืองเพชรบุรี พอถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยจึงได้โปรดเกล้าฯ ตั้ง เมืองบางนางรม ที่ปากคลองบางนางรม แต่ที่ดินไม่เหมาะสมแก่การเพาะปลูกจึงย้ายที่ว่าการเมืองไปตั้งที่เมืองกุย ที่มีความอุดมสมบูรณ์และการตั้งบ้านเรือนหนาแน่นกว่า

ครั้นรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พ.ศ. 2398 โปรดเกล้าฯ ให้รวมเมืองกุย เมืองคลองวาฬ และเมืองบางนางรมเข้าด้วยกัน โดยที่ตั้งเมืองยังคงตั้งอยู่ที่เมืองกุย (คืออำเภอกุยบุรีในปัจจุบัน) และโปรดเกล้าฯ ให้เปลี่ยนชื่อเมืองกุยเป็น เมืองประจวบคีรีขันธ์ เพื่อให้ชื่อคล้องจองกันกับเมืองประจันตคีรีเขตซึ่งเดิมคือเกาะกงที่แยกออกจากจังหวัดตราด

ครั้นถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พ.ศ. 2441 จึงย้ายเมืองมาอยู่ที่บ้านเกาะหลัก ต่อมาพระองค์ทรงจัดการปกครองแบบมณฑลเทศาภิบาล เมืองประจวบคีรีขันธ์ เมืองชั้นจัตวาซึ่งขึ้นตรงกับเมืองเพชรบุรี มีฐานะเป็นอำเภอเมืองประจวบคีรีขันธ์ สังกัดเมืองเพชรบุรี ในช่วงนี้เมืองปราณบุรีซึ่งมีอาณาเขตติด อำเภอเมืองประจวบคีรีขันธ์ ด้านทิศเหนือและเคยมีฐานะเป็นเมืองชั้นจัตวาขึ้นกับเมืองเพชรบุรี ก็ได้จัดตั้งเป็นอำเภอเมืองปราณบุรี สังกัดเมืองเพชรบุรีด้วย[3] ส่วนเมืองกำเนิดนพคุณขึ้นตรงกับ เมืองชุมพร ด้วยมีพระราชดำริสงวนชื่อเมืองปราณไว้ (เมืองเก่าที่ตั้งอยู่ที่ปากน้ำปราณบุรี) ต่อมา วันที่ 2 มกราคม พ.ศ. 2449 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้มีพระบรมราชโองการให้รวมเอาอำเภอเมืองปราณบุรี อำเภอเมืองประจวบคีรีขันธ์ เมืองเพชรบุรี และอำเภอกำเนิดนพคุณ เมืองชุมพร ซึ่งเป็นเมืองชั้นจัตวามาก่อน ตั้งเป็นเมืองปราณบุรี[4] มีที่ทำการเมืองอยู่ที่ตำบลเกาะหลัก ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงได้มีการเปลี่ยนชื่อเมืองปราณบุรีเป็นเมืองประจวบคีรีขันธ์ เพื่อป้องกันการสับสนกับเมืองปราณที่ปากน้ำปราณบุรี[5][6] หลังจากมีการยกเลิกระบบการปกครองแบบมณฑลเทศาภิบาล เมืองประจวบคีรีขันธ์จึงไม่ได้ขึ้นตรงกับเมืองเพชรบุรีและมณฑลราชบุรีอีก

ภูมิศาสตร์

[แก้]

จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ตั้งอยู่ในภาคตะวันตก ตามการแบ่งระบบ 6 ภาคอย่างเป็นทางการโดยคณะกรรมการภูมิศาสตร์แห่งชาติและราชบัณฑิตยสภา ในขณะที่การแบ่งภูมิภาคด้วยระบบ 4 ภาค (เหนือ กลาง อีสาน ใต้) จัดเป็นจังหวัดในภาคกลาง และการแบ่งทางอุตุนิยมวิทยาจัดเป็นจังหวัดในภาคใต้ตอนบน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์มีเนื้อที่ประมาณ 6,367.620 ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ 3,979,762.5 ไร่ มีอาณาเขตติดต่อกับจังหวัดใกล้เคียง ดังนี้

ความยาวจากทิศเหนือจรดทิศใต้ ประมาณ 212 กิโลเมตร และชายฝั่งทะเลยาวประมาณ 224.8 กิโลเมตร มีส่วนที่แคบที่สุดอยู่ในตำบลคลองวาฬ อำเภอเมืองประจวบคีรีขันธ์ จากอ่าวไทยถึงเขตแดนพม่าประมาณ 12 กิโลเมตร มีเขาที่สูงที่สุดคือ เขาหลวงประจวบ มีความสูง 1,250 เมตร ระยะทางจากกรุงเทพมหานครตามทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 4 (ถนนเพชรเกษม) ประมาณ 399 กิโลเมตร ใช้เวลาเดินทางประมาณ 4 ชั่วโมงเศษ และตามเส้นทางรถไฟสายใต้ ประมาณ 318 กิโลเมตร ใช้เวลาเดินทางประมาณ 4-6 ชั่วโมง

การเมืองการปกครอง

[แก้]

หน่วยการปกครอง

[แก้]
แผนที่อำเภอในจังหวัดประจวบคีรีขันธ์

การปกครองแบ่งออกเป็น 8 อำเภอ 48 ตำบล 388 หมู่บ้าน

ลำดับชื่ออำเภออักษรโรมันพื้นที่
(ตร.กม.)		ระยะห่างจาก
อำเภอเมือง (กม.)
1เมืองประจวบคีรีขันธ์Mueang Prachuap Khiri Khan 844.00 –
2กุยบุรีKui Buri 935.40 34
3ทับสะแกThap Sakae 538.00 43
4บางสะพานBang Saphan 868.00 88
5บางสะพานน้อยBang Saphan Noi 720.00 109
6ปราณบุรีPran Buri 765.37 71
7หัวหินHua Hin 838.90 88
8สามร้อยยอดSam Roi Yot 871.90 56

การปกครองส่วนท้องถิ่น

[แก้]

จังหวัดประจวบคีรีขันธ์มีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นทั้งหมด 61 แห่ง ประกอบด้วย องค์การบริหารส่วนจังหวัด 1 แห่ง คือ องค์การบริหารส่วนจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ มีเทศบาล 16 แห่ง เป็นเทศบาลนคร 1 แห่ง เทศบาลเมือง 1 แห่ง และเทศบาลตำบล 14 แห่ง ที่เหลือเป็นองค์การบริหารส่วนตำบลจำนวน 44 แห่ง โดยเทศบาลทั้งหมดแบ่งตามอำเภอในจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ มีดังนี้

ข้อมูลเทศบาลในจังหวัดประจวบคีรีขันธ์
ลำดับชื่อเทศบาลอำเภอครอบคลุมตำบลประชากร (คน)
(ณ สิ้นปี 2567) [7]
ทั้งตำบลบางส่วนรวม
เทศบาลนคร
1หัวหิน2–2
61,487
เทศบาลเมือง
1เมืองประจวบคีรีขันธ์123
17,531
เทศบาลตำบล
1เมืองประจวบคีรีขันธ์–11
4,211
2เมืองประจวบคีรีขันธ์–11
3,610
3กุยบุรี–22
8,479
4กุยบุรี สามร้อยยอด–22
7,575
5ทับสะแก–22
6,230
6บางสะพาน–11
2,505
7บางสะพาน–11
4,113
8บางสะพาน–11
7,727
9บางสะพานน้อย–11
2,951
10ปราณบุรี–33
16,501
11ปราณบุรี–11
7,605
12ปราณบุรี–11
9,817
13หัวหิน–11
5,000
14สามร้อยยอด–22
10,540

ทำเนียบผู้ว่าราชการจังหวัด

[แก้]

การศึกษา

[แก้]

แหล่งท่องเที่ยว

[แก้]
อ่าวมะนาว
อ่าวประจวบ
  • ศาลหลักเมืองจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ สร้างขึ้นมาในสมัย ร.ต.อำนวย ไทยานนท์ เป็นผู้ว่าราชการ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ภูมิพลอดุลยเดช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมกุฎราชกุมาร เสด็จพระราชดำเนินแทนพระองค์ทรงเปิดศาลหลักเมือง เมื่อวันที่ 20 สิงหาคม พ.ศ. 2537 เพื่อให้เป็นสิริมงคลและเป็นหลักชัยคู่บ้านคู่เมือง
  • ชายฝั่งทะเลสมเด็จพระนเรศวรมหาราช เป็นชายฝั่งทะเลในพื้นที่แหลมผักเบี้ย ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้เรียกชื่อชายฝั่งทะเลของจังหวัดเพชรบุรี-จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ซึ่งมีความยาว 200 กิโลเมตร[9] มีความยาวคอดไปถึงอำเภอบางสะพาน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์[10] เพื่อแสดงถึงวีรกรรม พระปรีชาสามารถของสมเด็จพระนเรศวรมหาราชและเพื่อประกาศพระเกียรติคุณของพระมหากษัตริย์ไทย ให้ปรากฏพระนามบนแผนที่
  • หาดบางเบิด
  • หาดแหลมสน

ศาสนสถาน

[แก้]
พระมหาธาตุเจดีย์ภักดีประกาศ
วัดทางสาย อำเภอบางสะพาน

อุทยานแห่งชาติ

[แก้]
ถ้ำพระยานครใน อุทยานแห่งชาติเขาสามร้อยยอด

อ้างอิง

[แก้]
  1. ↑ ศูนย์สารสนเทศเพื่อการบริหารและงานปกครอง. กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "ข้อมูลการปกครอง." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://www.dopa.go.th/padmic/jungwad76/jungwad76.htm เก็บถาวร 2016-03-10 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน [ม.ป.ป.]. สืบค้น 18 เมษายน 2553.
  2. ↑ กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "ประกาศสำนักทะเบียนกลาง กรมการปกครอง เรื่อง จำนวนราษฎรทั่วราชอาณาจักร แยกเป็นกรุงเทพมหานครและจังหวัดต่าง ๆ ตามหลักฐานการทะเบียนราษฎร ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2564." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://stat.bora.dopa.go.th/stat/pk/pk_64.pdf 2564. สืบค้น 11 มีนาคม 2565.
  3. ↑ [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2444/005/59_1.PDF ประกาศกระทรวงมหาดไทย [[ปรับปรุงการจัดตั้งแบ่งเขตแขวงเมืองเพ็ชร์บุรีเสียใหม่ โดยให้มี ๖ อำเภอ และการจัดกรมการอำเภอ]] ราชกิจจานุเบกษา เล่มที่๑๘ ตอนที่ ๕ ประกาศ ณ วันที่ ๕ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๔๔ หน้าที่ ๕๙
  4. ↑ ประกาศ ตั้งเมืองปราณบุรี ราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ ๒๓ ตอนที่ ๔๑ ประกาศ ณ วันที่ ๖ มกราคม พ.ศ. ๒๔๔๙ หน้าที่ ๑๐๖๒
  5. ↑ ประกาศ เปลี่ยนนามเมืองปราณบุรี เป็นเมืองประจวบคีรีขันธ์ เก็บถาวร 2011-11-10 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ ๓๒ ตอนที่ ๐ ก ประกาศ ณ วันที่ ๒๒ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๕๘ หน้าที่ ๑๗๖
  6. ↑ สุรินทร์ บัวงาม."บันทึกตำนานเมืองปราณบุรี", ประจวบคีรีขันธ์ : สภาวัฒนธรรมอำเภอปราณบุรี, 2544. หน้า 87-88 อ้างใน http://gold.rajabhat.edu/rLocal/stories.php?story=03/11/18/8802034 เก็บถาวร 2012-11-16 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
  7. ↑ สำนักบริหารการทะเบียน. กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "โครงสร้างข้อมูลสถิติจำนวนประชากร พ.ศ. 2567." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: 2568. สืบค้น 23 มกราคม 2568.
  8. ↑ ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง ให้ข้าราชการพลเรือนสามัญพ้นจากตำแหน่ง
  9. ↑ พระราชกฤษฎีกาถอนสภาพที่ดินอันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดินสำหรับพลเมืองใช้ร่วมกัน ในท้องที่ตำบลแหลมผักเบี้ย อำเภอบ้านแหลม จังหวัดเพชรบุรี พ.ศ. ๒๕๔๙ เล่มที่ ๑๒๓ ตอนที่ ๘๐ ก ประกาศ ณ วันที่ ๘ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๙ หน้า ๑
  10. ↑ "ชายฝั่งทะเลสมเด็จพระนเรศวรมหาราช". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-10-06. สืบค้นเมื่อ 2010-10-21.

ดูเพิ่ม

[แก้]

แหล่งข้อมูลอื่น

[แก้]

11°49′N 99°48′E / 11.82°N 99.8°E / 11.82; 99.8

เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=จังหวัดประจวบคีรีขันธ์&oldid=12640064"