พิพิธภัณฑ์ศิริราชพิมุขสถาน

สำหรับความหมายอื่น ดูที่ สถานีรถไฟธนบุรี (แก้ความกำกวม)

พิพิธภัณฑ์ศิริราชพิมุขสถาน
ข้อมูลทั่วไป
ที่ตั้ง	แขวงศิริราช เขตบางกอกน้อย กรุงเทพมหานคร
เจ้าของ	การรถไฟแห่งประเทศไทย (อดีต)
สาย	สายใต้ – สายธนบุรี
ประวัติ
เริ่มเปิดให้บริการ	19 มิถุนายน พ.ศ. 2446
ปิดให้บริการ	4 ตุลาคม พ.ศ. 2546
สร้างใหม่	พ.ศ. 2493
พิพิธภัณฑ์ศิริราชพิมุขสถาน
ชื่อเดิม	สถานีรถไฟธนบุรี
พิกัดภูมิศาสตร์	13.75984°N 100.48606°E / 13.75984; 100.48606
ประเภท	ประวัติศาสตร์, การแพทย์
เจ้าของ	คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล
ขนส่งมวลชน	เรือด่วนเจ้าพระยา  ท่ารถไฟ
เว็บไซต์	www.sirirajmuseum.com

พิพิธภัณฑ์ศิริราชพิมุขสถาน เป็นพิพิธภัณฑ์ส่วนหนึ่งของโรงพยาบาลศิริราช ปิยมหาราชการุณย์ ตั้งอยู่ในแขวงศิริราช เขตบางกอกน้อย กรุงเทพมหานคร เดิมคือ สถานีรถไฟธนบุรี (หรือ บางกอกน้อย) ตั้งอยู่ในแขวงศิริราช เขตบางกอกน้อย กรุงเทพมหานคร เคยเป็นสถานีต้นทางแห่งแรกของทางรถไฟสายใต้

ประวัติ

สถานีรถไฟ

ธนบุรี (หลังใหม่)

สถานีรถไฟธนบุรีได้รับการออกแบบโดยหม่อมเจ้าโวฒยากร วรวรรณ ก่อสร้างแล้วเสร็จในปี พ.ศ. 2493

เมื่อแรกนั้น ขบวนรถไฟสายใต้ทุกขบวน จะมีต้นทางปลายทางที่สถานีธนบุรีแห่งนี้ จนกระทั่งการก่อสร้างสะพานพระราม 6 ซึ่งถือเป็นสะพานข้ามแม่น้ำเจ้าพระยาแห่งแรก สำเร็จ เป็นการเชื่อมทางรถไฟสายเหนือ/สายอีสาน และสายใต้เข้าด้วยกัน รถไฟสายใต้จึงได้มีการเปลี่ยนต้นทาง-ปลายทางไปยังสถานีกรุงเทพบ้าง แต่กระนั้น ก็ยังมีขบวนรถไฟสายใต้อีกหลายขบวน ที่มีต้นทางและปลายทางที่สถานีธนบุรี ซึ่งในปัจจุบัน ขบวนรถที่มีต้นทางและปลายทางที่สถานีธนบุรี ประกอบด้วยขบวนรถธรรมดา 8 ขบวน ขบวนรถชานเมือง 2 ขบวน และรถเร็ว 2 ขบวน

เดิมทีเดียวอาคารสถานีบางกอกน้อย (ชื่อเมื่อแรกตั้ง) มิใช่ตัวอาคารที่เห็นในปัจจุบัน ซึ่งอาคารดั้งเดิมของสถานีบางกอกน้อยนั้นเป็นอาคารชั้นเดียวตั้งอยู่ริมทางรถไฟ (ทางประธาน) ด้านทิศใต้ ไม่ได้อยู่ปลายรางอย่างเมื่อมีการก่อสร้างขึ้นมาใหม่ เมื่อครั้งสงครามโลกครั้งที่ 2 กองทัพญี่ปุ่นได้ตั้งกองบัญชาการขึ้นที่สถานีรถไฟบางกอกน้อย จากนั้นไม่นาน ฝ่ายสัมพันธมิตรได้ส่งเครื่องบินเข้ามาทิ้งระเบิดสถานีรถไฟบางกอกน้อยอย่างหนัก ตัวอาคารสถานีรถไฟบางกอกน้อยได้รับความเสียหายบางส่วน แต่ที่ทำการรับส่งสินค้าที่ตั้งอยู่บริเวณริมแม่น้ำเจ้าพระยาและคลังเก็บสินค้าริมคลองบางกอกน้อยถูกทิ้งระเบิดเสียหายทั้งหมด ต่อมาได้มีการก่อสร้างสถานีรถไฟบางกอกน้อยขึ้นมาใหม่ โดยรื้ออาคารสถานีเดิมออกไปพร้อมกับปรับปรุงและขยายย่านสถานีเดิม ตัวอาคารสถานีเป็นลักษณะอาคารสถาปัตยกรรมแบบใหม่ ซึ่งมีความโดดเด่น และสวยงามอย่างยิ่ง ตัวอาคารก่อสร้างจากอิฐสีแดง มีหอนาฬิกาตั้งตระหง่าน เห็นได้ชัดเจน และตั้งชื่ออย่างเป็นทางการว่า สถานีธนบุรี

พิพิธภัณฑ์

ปัจจุบัน การรถไฟแห่งประเทศไทยได้มอบที่ดินบริเวณสถานีธนบุรี ให้แก่คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล จำนวน 33 ไร่ เพื่อเป็นส่วนหนึ่งของโรงพยาบาลศิริราช ปิยมหาราชการุณย์ ทำให้ไม่มีการเดินรถไฟสายใต้จากสถานีธนบุรี ตั้งแต่วันที่ 4 ตุลาคม พ.ศ. 2546 โดยมีการเปลี่ยนต้นทาง-ปลายทางไปยัง "สถานีบางกอกน้อย" เป็นสถานีแห่งใหม่ ถัดออกไปราว 800 เมตร ซึ่งการรถไฟแห่งประเทศไทย ได้เคยจัดตั้งขึ้นไว้ก่อนหน้านี้ ถือเป็นสถานีชั้น 4 ต่อมาเมื่อเดือนมกราคม 2547 การรถไฟแห่งประเทศไทย ได้มีการเปลี่ยนชื่อสถานี "บางกอกน้อย" เป็น "ธนบุรี" ส่งผลให้สถานีรถไฟธนบุรี (ริมแม่น้ำเจ้าพระยา) กับสถานีรถไฟบางกอกน้อย (บริเวณบ้านเนิน) กลายเป็น สถานีรถไฟธนบุรี (เดิม) (ริมแม่น้ำเจ้าพระยา) และ สถานีรถไฟธนบุรี (บริเวณบ้านเนิน) ตามลำดับ

ในวัฒนธรรมประชานิยม

สถานีรถไฟธนบุรีเป็นสถานที่อ้างอิงถึงในวรรณกรรมเรื่อง คู่กรรม ประพันธ์โดยทมยันตี ด้วยเป็นฉากจบและสถานที่เสียชีวิตของโกโบริ พระเอกในเรื่อง

ระเบียงภาพ

• 
  ป้ายชื่อพิพิธภัณฑ์ศิริราชพิมุขสถานและหอนาฬิกา (ด้านขวามือในรูป)
• 
  ตึกสูงทางด้านหลังเป็นที่ตั้งของโรงพยาบาลศิริราช ปิยมหาราชการุณย์
• 
  สถานีรถไฟธนบุรี เดิมใน พ.ศ. 2549

แหล่งข้อมูลอื่น

• พิพิธภัณฑ์ศิริราชพิมุขสถาน - พิพิธภัณฑ์และหอจดหมายเหตุ ณ มหาวิทยาลัยมหิดล