รถไฟฟ้าขนส่งมวลชนจังหวัดเชียงใหม่

รถไฟฟ้าขนส่งมวลชนจังหวัดเชียงใหม่ เป็นโครงการก่อสร้างรถไฟฟ้าในพื้นที่เทศบาลนครเชียงใหม่และชานเมืองเชียงใหม่ โดยมีการรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทยเป็นผู้รับผิดชอบ แผนแม่บทรถไฟฟ้าจังหวัดเชียงใหม่แบ่งออกเป็นสามสายทั้งแบบระดับดินและใต้ดิน มูลค่าลงทุนรวมทั้งสิ้น 95,321 ล้านบาท ปัจจุบันอยู่ในขั้นตอนออกแบบและศึกษาผลกระทบสิ่งแวดล้อม

ภูมิหลัง

แนวคิดเรื่องการมีรถไฟฟ้าในเทศบาลนครเชียงใหม่และพื้นที่ต่อเนื่องนั้น เป็นสิ่งที่พูดถึงอย่างจริงจังในการศึกษาเพื่อจัดทำระบบขนส่งมวลชนสาธารณะสำหรับเมืองเชียงใหม่  ซึ่งที่ผ่านมาได้ดำเนินการแล้ว 4 ครั้ง  ได้แก่

1. ปี พ.ศ. 2537-2543 ดำเนินการโดยการทางพิเศษ ที่ขณะนั้นมีอำนาจในระบบขนส่งสาธารณะ มีการนำเสนอถึงการนำรถไฟฟ้าใต้ดินมาใช้ ในรูปแบบรถไฟรางเบา ในขณะนั้นมีการวางไว้ระบบรถไฟฟ้าไว้หลายจังหวัด อาทิ เชียงใหม่ พิษณุโลก ขอนแก่น นครราชสีมา สงขลา ภูเก็ต ฉะเชิงเทรา และชลบุรี ที่ดูเป็นไปได้สุดคือเชียงใหม่ มีการได้ดำเนินการถึงขั้นมีการออกแบบในรายละเอียด แต่ในช่วงเวลาดังกล่าวได้เกิดการปรับเปลี่ยนหน้าที่ความรับผิดชอบของการทางพิเศษขึ้น  โดยมีการจัดตั้งองค์การรถไฟฟ้ามหานคร  หรือ รฟม. ขึ้นมารับผิดชอบงานด้านรถไฟฟ้าโดยเฉพาะ ซึ่งในเวลานั้นทาง รฟม. ได้มุ่งให้ความสำคัญในการจัดสร้างระบบรถไฟฟ้าในกรุงเทพมหานครเป็นหลัก จึงทำให้ไม่ได้สานต่อโครงการนี้
2. ปี พ.ศ. 2548  ดำเนินการโดยสำนักงานนโยบายและแผนการขนส่งและจราจร  หรือ สนข. มีการดำเนินการถึงขั้นออกแบบในรายละเอียดของระบบรถไฟฟ้าสำหรับเมืองเชียงใหม่  แต่หลังจากทำการศึกษาเสร็จสิ้นก็เกิดการรัฐประหาร  มีการเปลี่ยนแปลงนโยบายของรัฐบาลในหลายๆ ด้าน  ทำให้โครงการนี้ไม่ได้รับการผลักดันต่อ
3. ปี พ.ศ. 2557  ดำเนินการโดยสำนักงานพัฒนาพิงคนคร (องค์การมหาชน)  มีการยกระบบรถไฟฟ้าขึ้นเป็นหนึ่งในตัวเลือก  แต่การดำเนินการยังไม่ได้คืบหน้ามากนัก  และยุติลงหลังจากกระทรวงคมนาคมได้มอบหมายให้ สนข. ศึกษาเพื่อจัดทำระบบขนส่งมวลชนสาธารณะสำหรับเมืองเชียงใหม่ในปี พ.ศ. 2559
4. ปี พ.ศ. 2559  ดำเนินการโดย สนข.  ซึ่งได้นำเสนอแผนแม่บท ประกอบด้วยรถไฟฟ้ารางเบา หรือ Light Rail Transit (LRT) 3 เส้นทาง และระบบ Feeder ที่เป็นรถเมล์โดยสารสาธารณะ 14 เส้นทาง มีระยะทางรวมประมาณ 210 กม. โดยคณะกรรมการจัดระบบการจราจรทางบก ได้มีมติให้ รฟม. ดำเนินการออกแบบทางวิศวกรรม เพื่อก่อสร้างต่อไป
5. ปี พ.ศ. 2565  ดร. ประชัน หันชัยเนาว์ รองประธานชมรมธนาคารจังหวัดเชียงใหม่ เปิดเผยถึงความคืบหน้ารถไฟฟ้าเชียงใหม่ ช่วงโรงพยาบาลนครพิงค์ถึงแยกแม่เหียะ ระยะทาง 15.7 กม. คาดเริ่มดำเนินการก่อสร้างปี 2568 ด้านรองโฆษกประจำสำนักนายกรัฐมนตรี คาดการณ์ว่ารถไฟฟ้าเชียงใหม่จะเปิดบริการเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2571

เส้นทาง

เส้นทาง	มูลค่าลงทุน (ล้านบาท)	ระยะทาง (กิโลเมตร)	จำนวนสถานี	ต้นทาง	ปลายทาง
■ สายสีแดง	28,726.80	16.50	16	โรงพยาบาลนครพิงค์	แยกแม่เหียะสมานสามัคคี
■ สายสีน้ำเงิน	30,399.82	10.47	13	สวนสัตว์เชียงใหม่	แยกศรีบัวเงินพัฒนา
■ สายสีเขียว	36,195.04	11.92	10	แยกรวมโชคมีชัย	ท่าอากาศยานเชียงใหม่
รวม	95,321.66	38.89	37*

หมายเหตุ: * กรณีนับสถานีร่วมเป็นหนึ่งสถานี

ปัญหาและอุปสรรค

มีการคัดค้านจากประชาชนบางส่วนในการก่อสร้างรถไฟฟ้ายกระดับ (elevated railway) หรือรถไฟลอยฟ้า ด้วยเหตุผลว่าอาจจะบดบังและทำลายทัศนียภาพของเมือง โดยเฉพาะในพื้นที่เขตเมืองเก่าและพื้นที่ใกล้ดอยสุเทพ และคัดค้านการสร้างรถไฟฟ้าใต้ดินในพื้นที่ที่มีความอ่อนไหวทางด้านประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม โดยเฉพาะพื้นที่ในเขตที่จะเสนอให้เป็นมรดกโลก อันได้แก่ พื้นที่ในเขตกำแพงเมืองเก่า พื้นที่เมืองเก่าในเขตแนวกำแพงดินและพื้นที่ในเขตเวียงสวนดอก

ดูเพิ่ม

• การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย
• ระบบรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนในประเทศไทย