รถไฟความเร็วสูงในประเทศไทย

รถไฟความเร็วสูง
ไฟล์:Thailand HSR Banner.jpg
ข้อมูลทั่วไป
สถานะ	พิจารณาเส้นทางและแหล่งทุน พิจารณา EIA ในช่วงกรุงเทพ-พิษณุโลก พิจารณา EIA ในช่วงกรุงเทพ-หัวหิน กำลังจัดทำ EIA ในสายที่เหลือ
ที่ตั้ง	ประเทศไทย
ปลายทาง	สถานีกลางบางซื่อ
เว็บไซต์	thaihispeedtrain.com
การดำเนินงาน
ระบบ	เหอเซี๋ยห้าว หรือ ชิงกันเซ็ง หรืออื่น ๆ
เส้นทาง	4 สาย
ข้อมูลทางเทคนิค
รางกว้าง	รางมาตรฐาน (1.435 เมตร)
ระบบจ่ายไฟ	25 kV 50/60 Hz จ่ายไฟเหนือหัว
ความเร็ว	~180 กิโลเมตร/ชั่วโมง

โครงการรถไฟความเร็วสูงในประเทศไทย (อังกฤษ: Thailand High-speed Rail Project) เป็นโครงการเมกะโปรเจกต์ของประเทศไทยในการก่อสร้างระบบรถไฟความเร็วสูง มีเป้าหมายในการพัฒนาเศรษฐกิจ และเชื่อมโยงตลาดการค้า ระหว่างกลุ่มประเทศแถบลุ่มแม่น้ำโขง เนื่องจากประเทศไทยถือเป็นศูนย์กลางของอินโดจีน มีเป้าหมายในการก่อสร้าง 4 สาย ได้แก่ สายเหนือ, สายตะวันออก, สายตะวันออกเฉียงเหนือ และสายใต้

ประวัติ

สยามถือเป็นประเทศที่มีรถไฟใช้เป็นอันดับต้นๆของเอเชีย โดยได้มีการตั้งกรมรถไฟ ในปี พ.ศ. 2433 หลังจากนั้นก็มีการพัฒนาระบบรถไฟไทยอย่างเรื่อยมา แต่การพัฒนาถือว่าเป็นไปอย่างช้ามาก และเริ่มที่จะล้าหลัง อีกทั้งอะไหล่หัวรถจักรนั้นหาซื้อได้ยาก จึงได้มีแนวคิด ที่จะพัฒนาระบบรถไฟในประเทศ เป็นระบบรถไฟความเร็วสูง โดยเริ่มมีการศึกษาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2535 ในรัฐบาลนายชวน หลีกภัย เป็นต้นมา ในปี พ.ศ. 2537 มีการศึกษาโครงการรถไฟความเร็วสูง สายกรุงเทพ - สนามบินหนองงูเห่า - ระยอง และคณะรัฐมนตรีได้มีมติอนุมัติโครงการดังกล่าว เมื่อวันที่ 30 สิงหาคม พ.ศ. 2537 ต่อมาในปี พ.ศ. 2547 รัฐบาลพ.ต.ท. ทักษิณ ชินวัตร ได้ตั้งคณะกรรมการศึกษาความเป็นไปได้ ในสายกรุงเทพฯ-นครราชสีมา เป็นหนึ่งในเมกะโปรเจกต์ของรัฐบาล แต่เนื่องจากเกิดการรัฐประหาร ทำให้โครงการฯตกไป

มกราคม พ.ศ. 2551 พรรคพลังประชาชน ได้รับเลือกตั้งมาเป็นรัฐบาล นายกรัฐมนตรี สมัคร สุนทรเวช ได้ประกาศที่จะสานต่อโครงการรถไฟฟ้าและรถไฟความเร็วสูงทั่วประเทศอีกครั้ง แต่เนื่องจากสถานการณ์ทางการเมืองไม่ปกติ จากการชุมนุมของกลุ่มพันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตย ทำให้โครงการมีความคืบหน้าน้อยมาก

ธันวาคม พ.ศ. 2551 พรรคประชาธิปัตย์ สามารถจัดตั้งรัฐบาลได้สำเร็จ ก็ได้สานต่อโครงการฯ มีการเปิดทางให้ต่างประเทศได้ศึกษาแนวเส้นทาง โดยสองประเทศที่สนใจเข้ามาลงทุน คือ ประเทศจีน และ ประเทศญี่ปุ่น ซึ่งญี่ปุ่นสนใจที่จะลงทุนในเส้นทาง กรุงเทพฯ-เชียงใหม่ ส่วนจีน มีความสนใจในเส้นทาง กรุงเทพฯ-หนองคาย ซึ่งขณะนั้น จีนก็ได้กำลังเจรจากับรัฐบาลลาว เพื่อสร้างทางรถไฟฟ้าความเร็วสูง ซึ่งในอนาคตนั้นสามารถเชื่อมต่อเข้ากับเส้นทางกรุงเทพ-หนองคายได้เลย เนื่องจากจีนมีแผนวางเส้นทางรถไฟความเร็วสูง ไปถึงสิงคโปร์ แต่ภายหลังการเจรจาระหว่างรัฐบาลจีนและลาวมีปัญหา เนื่องจากรัฐบาลลาวเห็นว่า เงื่อนไงที่รัฐบาลจีนได้เสนอมานั้นเกินกว่าที่ลาวจะสามารถยอมรับได้ และเป็นภัยคุกคามต่อความมั่นคงของประเทศ ส่งผลให้โครงการรถไฟความเร็วสูงในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทยต้องสะดุดลง

ตุลาคม พ.ศ. 2553 ที่ประชุมร่วมรัฐสภาได้ลงมติเห็นชอบกรอบการเจรจาความร่วมมือด้านการพัฒนากิจการรถไฟระหว่างราชอาณาจักรไทยกับสาธารณรัฐประชาชนจีน กรอบการเจรจาดังกล่าว มีสาระสำคัญในการสร้างความร่วมมือเพื่อพัฒนากิจการรถไฟระหว่างไทย-จีน 5 ด้าน คือ 1.เส้นทางกรุงเทพฯ-หนองคาย 2.เส้นทางกรุงเทพฯ-ระยอง 3. เส้นทางกรุงเทพฯ-ปาดังเบซาร์ 4.เส้นทางกรุงเทพฯ-เชียงใหม่ และ 5.เส้นทางกรุงเทพฯ-อุบลราชธานี

ธันวาคม พ.ศ. 2554 รัฐบาลไทยโดยการนำของพรรคเพื่อไทย ได้ลงนามในบันทึกความเข้าใจ กับรัฐบาลจีน หนึ่งในนั้นคือโครงการรถไฟความเร็วสูงกรุงเทพฯ-เชียงใหม่ ซึ่งหมายความว่า รัฐบาลจีนมีความประสงค์ที่จะร่วมทุนกับรัฐบาลไทยในการก่อสร้างรถไฟความเร็วสูงในเส้นทางนี้

พ.ศ. 2555 ระหว่างการประชุมคณะรัฐมนตรีสัญจรครั้งที่ 1 ในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ วันที่ 14-15 มกราคม 2555 คณะรัฐมนตรีได้อนุมัติงบประมาณส่วนหนึ่งให้สร้างรถไฟฟ้าความเร็วสูง สายกรุงเทพฯ-เชียงใหม่ และในการประชุมคณะรัฐมนตรีสัญจรครั้งที่ 2 ในพื้นที่จังหวัดอุดรธานี วันที่ 22 กุมภาพันธ์ 2555 ได้อนุมัติให้ดำเนินโครงการก่อสร้างรถไฟฟ้าความเร็วสูง กรุงเทพฯ-หนองคาย

พ.ศ. 2556 รัฐบาลไทยได้ยกร่างพระราชบัญญัติให้อำนาจกระทรวงการคลังกู้เงินฯ จำนวน 2 ล้านล้านบาท สำหรับใช้พัฒนาระบบโครงสร้างพื้นฐานของประเทศ โดยโครงการรถไฟความเร็วสูงเป็นหนึ่งในโครงการที่ถูกบรรจุอยู่ในเนื้อหาของพรบ. โดยมีแนวทางที่รัฐบาลไทยจะเป็นเจ้าของระบบรางและให้สัมปทานการดำเนินงานแก่เอกชน วางแผนให้สามารถทำการประกวดราคาได้ภายในไตรมาส 1/2557 ซึ่งพ.ร.บ. ได้ผ่านรัฐสภาในเดือนพฤศจิกายน อย่างไรก็ตาม พรรคประชาธิปัตย์ได้ยื่นเรื่องต่อศาลรัฐธรรมนูญ ว่าการออกพ.ร.บ. นี้ ไม่ชอบด้วยกฎหมายในทันที อย่างไรก็ตาม เนื่องจากการชุมนุมของกลุ่มกปปส.ทำให้รัฐบาลประกาศยุบสภาในเดือนเดียวกัน และทำให้โครงการทั้งหมดล่าช้าออกไปอย่างไม่มีกำหนด

มกราคม พ.ศ. 2557 ศาลรัฐธรรมนูญ ได้ไต่สวนคำร้องพ.ร.บ. 2 ล้านล้านบาทไม่ชอบด้วยกฎหมาย ซึ่งระหว่างการไต่สวน ตุลาการบางคนได้แสดงทรรศนะต่อต้านโครงการนี้ อาทิ "ไม่คำนึงถึงปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง", "รถไฟเร็วสูงยังไม่จำเป็นกับไทย" หรือ "ให้ถนนลูกรังหมดก่อน" ซึ่งทำให้ศาลถูกวิพากษ์วิจารณ์อย่างมาก ในประเด็นที่ว่าศาลไต่สวนนอกเหนืออำนาจหน้าที่ เพราะควรไต่สวนเฉพาะประเด็นที่ขัดกฎหมาย ท้ายที่สุด ศาลรัฐธรรมนูญได้ตีตกพระราชบัญญัติฉบับนี้ ในวันที่ 12 มีนาคม 2557

กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2558 ทั้งนี้การศึกษาและการดำเนินการต่างๆที่ดำเนินอยู่ ให้ดำเนินต่อไป อย่างไรก็ตาม จากการที่รัฐบาลทหารมุ่งเน้นสร้างเสริมความสัมพันธ์ระหว่างประเทศกับรัฐบาลจีน ทำให้รัฐบาลทหารได้หยิบยกโครงการนี้ขึ้นมาพิจารณาอีกครั้ง โดยหลีกเลี่ยงที่จะใช้คำว่ารถไฟความเร็วสูง และหันไปเรียกว่า "รถไฟทางคู่รางมาตรฐาน" แทน โดยมุ่งเน้นในการเชื่อมต่อกับจีนในสายอีสาน ก่อสร้างโดยใช้เงินกู้จากจีนเป็นหลัก อย่างไรก้ตาม โครงการต้องมาสะดุดอีกครั้ง เมื่อจีนกำหนดอัตราดอกเบี้ยเงินกู้สูงเกินไปและจีนขอเดินรถเอง

เมษายน พ.ศ. 2558 ทำให้รัฐบาลต้องหันไปพิจารณาแหล่งทุนจากแหล่งอื่นๆ อาทิ ไจก้า ที่เสนออัตราดอกเบี้ยถูกกว่า และยังทาบทามนายธนินท์ เจียรวนนท์ โดยเครือเจริญโภคภัณฑ์ มาร่วมลงทุน

สายเหนือ (กรุงเทพ - เชียงใหม่)

• ระหว่าง: สถานีกลางบางซื่อ — สถานีรถไฟเชียงใหม่ (แห่งใหม่)
• ระยะทาง: 669 กิโลเมตร
• มูลค่าการลงทุนรวม: ราว 400,000 ล้านบาท
• คาดว่าจะแล้วเสร็จ: ภายใน พ.ศ. 2563

สายตะวันออก (กรุงเทพ - ระยอง)

• ระหว่าง: สถานีกลางบางซื่อ — สถานีรถไฟมักกะสัน — สถานีรถไฟชุมทางคลองสิบเก้า
• ระยะทาง: ประมาณ 193.5 กิโลเมตร (ใช้โครงสร้างร่วมกับรถไฟฟ้าเชื่อมท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ 27.5 กิโลเมตร ช่วง บางซื่อ-สุวรรณภูมิ)
• มูลค่าการลงทุนรวม: ราว 152,000 ล้านบาท
• คาดว่าจะแล้วเสร็จ: ภายใน พ.ศ. 2563

สถานี		เชื่อมต่อกับ	ที่ตั้ง
รถไฟความเร็วสูงสายตะวันออก
HE01	บางซื่อ	รถไฟความเร็วสูง สายเหนือ (เชียงใหม่) รถไฟความเร็วสูง สายตะวันออกเฉียงเหนือ (หนองคาย) รถไฟความเร็วสูง สายใต้ (ปาดังเบซาร์) ไฟล์:Bangkok MRT Blue line unofficial logo.png รถไฟฟ้ามหานคร สายเฉลิมรัชมงคล ไฟล์:Bangkok MRT Red line unofficial logo.png รถไฟฟ้าชานเมืองสายสีแดง ■  ทางรถไฟสายเหนือ ■  ทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือ ■  ทางรถไฟสายใต้ ■  ทางรถไฟสายตะวันออก	เขตบางซื่อ	กรุงเทพมหานคร
HE02	พญาไท	ไฟล์:Bangkok Airport Link unofficial logo.png รถไฟฟ้าเชื่อมท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ ไฟล์:Bangkok MRT Red line unofficial logo.png รถไฟฟ้าชานเมืองสายสีแดงอ่อน ไฟล์:Bangkok MRT Light Green line unofficial logo.png รถไฟฟ้าบีทีเอส สายสุขุมวิท	เขตราชเทวี
HE03	มักกะสัน	ไฟล์:Bangkok Airport Link unofficial logo.png รถไฟฟ้าเชื่อมท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ ไฟล์:Bangkok MRT Red line unofficial logo.png รถไฟฟ้าชานเมืองสายสีแดงอ่อน ไฟล์:Bangkok MRT Blue line unofficial logo.png รถไฟฟ้ามหานคร สายเฉลิมรัชมงคล
HE04	ลาดกระบัง หรือ สุวรรณภูมิ	ไฟล์:Bangkok Airport Link unofficial logo.png รถไฟฟ้าเชื่อมท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ	อำเภอบางพลี	สมุทรปราการ
HE05	ฉะเชิงเทรา	■  ทางรถไฟสายตะวันออก ■  ทางรถไฟสายชายฝั่งทะเลตะวันออก	อำเภอเมืองฉะเชิงเทรา	ฉะเชิงเทรา
HE06	ชลบุรี*		อำเภอเมืองชลบุรี	ชลบุรี
HE07	ศรีราชา*		อำเภอศรีราชา
HE08	พัทยา*		เมืองพัทยา
HE09	มาบตาพุด*		ระยอง
หมายเหตุ - *สถานีใหม่

ช่วง แก่งคอย - มาบตาพุด

• ระยะทาง: 246.5 กิโลเมตร
• มูลค่าการลงทุน: ราว 59,000 ล้านบาท
• คาดว่าจะแล้วเสร็จ: ภายใน พ.ศ. 2562

สายตะวันออกเฉียงเหนือ - ตะวันออก (กรุงเทพ - หนองคาย - มาบตาพุด)

• ระหว่าง: สถานีกลางบางซื่อ → สถานีรถไฟหนองคาย — สถานีรถไฟมาบตาพุด
• ระยะทาง: 873 กิโลเมตร (ใช้โครงสร้างร่วมกับรถไฟฟ้าชานเมืองสายสีแดงอ่อน 36 กิโลเมตร ช่วง บางซื่อ - รังสิต
• มูลค่าการลงทุนรวม: ราว 392,570 ล้านบาท
• คาดว่าจะแล้วเสร็จ: ภายใน พ.ศ. 2561

ช่วง แก่งคอย - กรุงเทพ

• ระยะทาง: 133 กิโลเมตร
• มูลค่าการลงทุน: ราว 170,450 ล้านบาท
• คาดว่าจะแล้วเสร็จ: ภายใน พ.ศ. 2562

ช่วง แก่งคอย - นครราชสีมา

• ระยะทาง: 138.5 กิโลเมตร
• มูลค่าการลงทุน: ราว 170,450 ล้านบาท
• คาดว่าจะแล้วเสร็จ: ภายใน พ.ศ. 2562

ช่วง นครราชสีมา - หนองคาย

• ระยะทาง: 355 กิโลเมตร
• มูลค่าการลงทุน: ราว 108,855 ล้านบาท
• คาดว่าจะแล้วเสร็จ: ภายใน พ.ศ. 2562

สายใต้ (กรุงเทพ - ปาดังเบซาร์)

• ระหว่าง: สถานีกลางบางซื่อ — สถานีรถไฟปาดังเบซาร์
• ระยะทาง: 970 กิโลเมตร
• มูลค่าการลงทุนรวม: ราว 124,327 ล้านบาท
• คาดว่าจะแล้วเสร็จ: แผนลงทุนในอนาคต

ช่วง (หาดใหญ่ - ปาดังเบซาร์)

• ระยะทาง: 225 กิโลเมตร
• มูลค่าการลงทุน: ประมาณ 48 ล้านบาท
• คาดว่าจะแล้วเสร็จ: แผนลงทุนในอนาคต

แหล่งข้อมูลอื่น

• โบรชัวร์ประชาสัมพันธ์ ชุดที่ 2 สายกรุงเทพ-เชียงใหม่ สำนักงานนโยบายและแผนการขนส่งและจราจร กระทรวงคมนาคม
• เอกสารประชาสัมพันธ์ ชุดที่ 1 สายกรุงเทพ-หนองคาย สำนักงานนโยบายและแผนการขนส่งและจราจร กระทรวงคมนาคม
• แผ่นพับประชาสัมพันธ์ สายกรุงเทพ-หัวหิน สำนักงานนโยบายและแผนการขนส่งและจราจร กระทรวงคมนาคม
• วีดีทัศน์ สายกรุงเทพ-เชียงใหม่
• ผุดรถไฟความเร็วสูงสายเหนือ เปิดโพย7สถานีเฟสแรก "กทม.-พิษณุโลก"ประชาชาติธุรกิจ