เจ้าพระยามหิธร (ลออ ไกรฤกษ์)

มหาเสวกเอก เจ้าพระยามหิธร (ลออ ไกรฤกษ์) ร.ว., ป.จ., ม.ป.ช., ป.ม., ว.ภ., ว.ม.ล.
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม
ดำรงตำแหน่ง 9 สิงหาคม พ.ศ. 2480 – 21 ธันวาคม พ.ศ. 2480
ก่อนหน้า	พระยานิติศาสตร์ไพศาลย์ (วัน จามรมาน)
ถัดไป	เจ้าพระยาศรีธรรมาธิเบศ (จิตร์ ณ สงขลา)
อธิบดีศาลฎีกา
ดำรงตำแหน่ง 31 สิงหาคม พ.ศ. 2461 – 11 ธันวาคม พ.ศ. 2462
ก่อนหน้า	สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสวัสดิโสภณ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์
ถัดไป	พระยากฤติกานุกรณ์กิจ
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	2 กรกฎาคม พ.ศ. 2417
เสียชีวิต	8 พฤษภาคม พ.ศ. 2499 (81 ปี)
บิดา	พระยาเพ็ชรรัตน์ (โมรา)
มารดา	ท่านผู้หญิงตาล ไกรฤกษ์
คู่สมรส	ท่านผู้หญิงกลีบ มหิธร
บุตร	นายจ่ายวด (ปาณี ไกรฤกษ์) หลวงจักรปาณีศรีศิลวิสุทธิ์ (วิสุทธิ ไกรฤกษ์) ท่านผู้หญิงดุษฎีมาลา มาลากุล ณ อยุธยา คุณหญิงศรี ไชยยศสมบัติ
ศาสนา	พุทธ
ลายมือชื่อ

ภาพล้อเจ้าพระยามหิธร ฝีพระหัตถ์ รัชกาลที่ 6

มหาเสวกเอก เจ้าพระยามหิธร นามเดิม ลออ สกุลไกรฤกษ์ (2 กรกฎาคม พ.ศ. 2417 – 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2499) อดีตองคมนตรีในรัชกาลที่ 7 อดีตเสนาบดีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม และอดีตประธานศาลฎีกา

ประวัติ

ลออ ไกรฤกษ์ เกิดเมื่อวันพฤหัสบดี แรม 4 ค่ำ เดือน 8 ปีจอ ตรงกับวันที่ 2 กรกฎาคม พ.ศ. 2417 เวลา 8 นาฬิกา ณ ตำบลตึกแดง อำเภอคลองสาน จังหวัดธนบุรี เป็นบุตรคนที่ 4 ของพระยาเพ็ชรรัตน (โมรา) กับท่านตาล ไกรฤกษ์ สมรสกับกลีบ ธิดาหมื่น นรารักษ์ (ปิ่น บางยี่ขัน) ซึ่งเป็นเจ้าของสวนอยู่ที่บางยี่ขัน ธนบุรี มารดาชื่อหุ่น กำเนิดในสกุล สนธิรัตน์

ประวัติการศึกษา

• พ.ศ. 2428 ศึกษาขั้นต้นที่โรงเรียนวัดจักรวรรดิราชาวาส
• พ.ศ. 2429 โรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบ
• พ.ศ. 2440 สอบไล่ได้เป็นเนติบัณฑิต ชั้นที่ 1 จากโรงเรียนกฎหมายของกระทรวงยุติธรรม นับเป็นเนติบัณฑิตคนแรกของประเทศไทย

ประวัติการรับราชการ

• พ.ศ. 2434 ช่วยราชการในศาลฎีกา
• ช่วยราชการใน กรมราชเลขานุการ
• ผู้พิพากษาศาลพระราชอาญา (ศาลยุติธรรมในปัจจุบัน)
• ผู้บัญชาการและสอนวิชากฎหมาย ณ โรงเรียนกฎหมายของกระทรวงยุติธรรม
• ผู้พิพากษาศาลแพ่ง
• เลขานุการเสนาบดีกระทรวงยุติธรรม (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์ กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์)
• พ.ศ. 2441 อธิบดีผู้พิพากษาศาลแพ่ง
• พ.ศ. 2444 ปลัดทูลฉลองกระทรวงยุติธรรม
• พ.ศ. 2453 กรรมการศาลฎีกา
• พ.ศ. 2454 ราชเลขานุการฝ่ายกฤษฎีกา
• พ.ศ. 2457 เป็นสมุหพระนิติศาสตร์ (หัวหน้ากรมพระนิติศาสตร์คนแรก)
• พ.ศ. 2461 อธิบดีศาลฎีกา (ประธานศาลฎีกา) (สามัญชนคนแรกที่ดำรงตำแหน่งนี้)
• พ.ศ. 2462 ราชเลขาธิการ
• องคมนตรี
• พ.ศ. 2480 รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม

ราชการพิเศษ

• กรรมการสอบความรู้เนติบัณฑิต
• กรรมการชำระกฎหมายเก่า และรวบรวมร่างกฎหมายใหม่
• สภานายกคนแรกของเนติบัณฑิตยสภา
• กรรมการสภาการคลัง
• กรรมการตรวจร่างประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
• กรรมการ ก.พ.
• ประธาน อ.ก.พ. วิสามัญ

เกียรติยศ

มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

• พ.ศ. 2482 ศาสตราจารย์วิสามัญ แห่งมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง
• พ.ศ. 2498 ปริญญานิติศาสตร์ดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ จากมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์เป็นคนแรกตั้งแต่ตั้งมหาวิทยาลัย

ลำดับบรรดาศักดิ์

• 28 ธันวาคม พ.ศ. 2441 หลวงจักรปาณีศรีศีลวิสุทธิ์ ถือศักดินา ๖๐๐
• 14 พฤศจิกายน พ.ศ. 2442 พระจักรปาณีศรีศีลวิสุทธิ์
• 20 มกราคม พ.ศ. 2446 พระยาจักรปาณีศรีศีลวิสุทธิ์ ถือศักดินา ๓๐๐๐
• พ.ศ. 2465 เจ้าพระยามหิธร บรมนริศรมหาสวามิภักดิ์ นิติพิทักษ์ธรรมพิศาล ราชเลขาธิการวิสุทธิคุณ ไกรฤกษ์กุลวิวัฒน์ ศรีรัตนตรัยสรณธาดา สุจริตาชวาธยาศัย อภัยพิริยบรากรมพาหุ ดำรงศักดินา 10,000

ยศ

ยศพลเรือน

• มหาอำมาตย์ตรี
• มหาอำมาตย์โท

ยศกองเสือป่า

• นายหมู่ใหญ่
• นายหมวดโท
• นายหมวดเอก
• นายกองตรี

เครื่องยศ

เจ้าพระยามหิธรได้รับพระราชทานเครื่องยศดังนี้

• พานทอง
• มาลาเส้าสะเทิน
• เครื่องทองคำลงยายอดเกี้ยว
• เสื้อทรงประพาศขลิบทอง
• กระบี่ด้ามและฝักทองคำสลัก
• หีบหมากทองคำลงยาหุ้มไม้แดงหลังหีบมีตรานารายณ์ยืนแท่น

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2458 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์รัตนวราภรณ์ (ร.ว.) (ฝ่ายหน้า)‎
• พ.ศ. 2465 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2472 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
• พ.ศ. 2456 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์มงกุฎไทย (ป.ม.)
• พ.ศ. 2462 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์วัลลภาภรณ์ (ว.ภ.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2458 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์วชิรมาลา (ว.ม.ล.)
• พ.ศ. 2440 – เหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา (ร.ด.ม.(ศ))
• พ.ศ. 2459 – เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)
• พ.ศ. 2469 – เหรียญศารทูลมาลา (ร.ศ.ท.)
• พ.ศ. 2463 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 6 ชั้นที่ 1 (ว.ป.ร.1)
• พ.ศ. 2474 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 7 ชั้นที่ 1 (ป.ป.ร.1)
• พ.ศ. 2454 – เหรียญราชรุจิทอง รัชกาลที่ 6 (ร.จ.ท.6)
• พ.ศ. 2450 – เข็มอักษรรักษาพระนครเสด็จพระราชดำเนินประพาสยุโรปคราวหลัง (เข็มเงิน)
• พ.ศ. ไม่ปรากฏ – เข็มพระบรมนามาภิธัย ว.ป.ร. ประดับเพ็ชร์
• พ.ศ. ไม่ปรากฏ – เข็มพระบรมรูปสมเด็จพระพันปีหลวงขอบประดับเพ็ชร์

ชีวิตส่วนตัว

เจ้าพระยามหิธรท่านเป็นคนขรึม ๆ ซ่อนความรู้สึกและชอบฟังมากกว่าชอบพูด แต่เมื่อคราวจะต้องพูดก็พูดได้มากและพูดได้ดี ท่านเป็นคนช่างสังเกตและมีอารมณ์ขัน เป็นคนไม่สุรุ่ยสุร่าย ไม่ชอบมีหนี้สิน แต่มีความเอื้ออารีต่อบุตร ภรรยา ญาติพี่น้อง และเพื่อนฝูงตามอัตภาพ เป็นผู้ถือและปฏิบัติตามคติธรรมของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เป็นผู้อยู่ในศีลในสัตย์ เกลียดการทุจริตเบียดเบียนกันและเป็นผู้รักษาระเบียบประเพณีอย่างเคร่งครัด คุณสมบัติอันสำคัญยิ่งของท่านคือ มีความกตัญญูกตเวที ท่านไม่ลืมบุญคุณของผู้ที่อุปการะท่าน และพยายามตอบแทนทุกวิถีทางด้วยเหตุนี้ท่านจึงพยายามรับใช้สมเด็จกรมพระยาดำรงฯ กรมขุนศิริฯ สมเด็จพระมหาสมณะฯ และกรมหลวงราชบุรีฯ ทุกโอกาสที่ทำได้ และเมื่อกรมหลวงราชบุรีฯ สิ้นพระชนม์ก็ได้เป็นหัวเรี่ยวหัวแรงชักชวนสานุศิษย์ให้ตั้งกองกุศลขึ้นอุทิศถวายให้แก่พระองค์ท่าน ส่วนพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 5 – 6 – 7 ซึ่งได้ทรงชุบเกล้าฯ เลี้ยงท่านไว้ในราชการนั้น ท่านก็ได้ระลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณ เทิดทูนพระเกียรติและเคารพสักการะอยู่เป็นเนืองนิตย์ ท่านชอบเล่นกีฬา คือ แล่นเรือยนต์ เล่นเทนนิส กอล์ฟ ในสมัยท่านยังหนุ่มท่านชอบปีนเขา แต่เมื่อท่านมีอายุมากแล้วท่านก็ชอบเดินออกกำลังในตอนเช้า นอกจากนี้ท่านยังชอบอ่านหนังสือและสะสมของเก่า เช่น เครื่องสังคโลกและเครื่องลายคราม เป็นต้น

บุตรธิดา

เจ้าพระยามหิธร ได้สมรสกับท่านผู้หญิงกลีบ มหิธร โดยมีบุตรธิดาหลายคน อาทิ เช่น

• จักร
• นายจ่ายวด (ปาณี ไกรฤกษ์) มหาดเล็กในรัชกาลที่ 6 เสียชีวิตจากอุบัติเหตุทางถนน เมื่ออายุ 21 ปี
• คุณหญิง (ศรี) ไชยยศสมบัติ
• ศิล
• หลวงจักรปาณี ศรีศิลวิสุทธิ์ (วิสุทธิ ไกรฤกษ์)
• ท่านผู้หญิงดุษฎี มาลากุล ภริยาหม่อมหลวงปิ่น มาลากุล อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ
• มัณฑนาภรณ์
• วิจิตราภรณ์
• ภูษณาภรณ์
• นิภาภรณ์
• ดารา
• รัตนาภรณ์ ไกรฤกษ์ ยูนิพันธ์