เทศบาลนครยะลา

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
บทความนี้เกี่ยวกับเทศบาลนคร สำหรับความหมายอื่น ดูที่ ยะลา (แก้ความกำกวม)
เทศบาลนครยะลา
เทศบาลนคร
ภาพถ่ายทางอากาศตัวเมืองยะลา
ภาพถ่ายทางอากาศตัวเมืองยะลา
ตราอย่างเป็นทางการของเทศบาลนครยะลา
ตรา
คำขวัญ: 
สร้างเมืองให้น่าอยู่ สร้างความรู้สู่มวลชน สร้างสังคมให้โปร่งใส สร้างสานใจร่วมพัฒนา นครยะลาสู่สากล
ทน.ยะลาตั้งอยู่ในจังหวัดยะลา
ทน.ยะลา
ทน.ยะลา
ที่ตั้งของเทศบาลนครยะลา
ทน.ยะลาตั้งอยู่ในประเทศไทย
ทน.ยะลา
ทน.ยะลา
ทน.ยะลา (ประเทศไทย)
พิกัด: 6°32′33″N 101°16′59″E / 6.54250°N 101.28306°E / 6.54250; 101.28306พิกัดภูมิศาสตร์: 6°32′33″N 101°16′59″E / 6.54250°N 101.28306°E / 6.54250; 101.28306
ประเทศ ไทย
จังหวัดยะลา
อำเภอเมืองยะลา
การปกครอง
 • นายกเทศมนตรีพงษ์ศักดิ์ ยิ่งชนม์เจริญ
พื้นที่
 • ทั้งหมด19 ตร.กม. (7 ตร.ไมล์)
ประชากร
 (2562)[1]
 • ทั้งหมด60,617 คน
 • ความหนาแน่น3,190.36 คน/ตร.กม. (8,263.0 คน/ตร.ไมล์)
รหัส อปท.03950102
ที่อยู่
สำนักงาน		ถนนสุขยางค์ ตำบลสะเตง อำเภอเมืองยะลา จังหวัดยะลา 95000
โทรศัพท์0 7322 3666
โทรสาร0 7321 5675
เว็บไซต์www.yalacity.go.th
สารานุกรมประเทศไทย ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

เทศบาลนครยะลา เป็นองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นประเภทเทศบาลนคร ตั้งอยู่ในเขตตำบลสะเตง อำเภอเมืองยะลา จังหวัดยะลา ได้รับการยกฐานะเป็นเทศบาลนครเมื่อ พ.ศ. 2538 มีพื้นที่ 19.4 ตารางกิโลเมตร[2][3] ใน พ.ศ. 2562 มีประชากรทั้งหมด 60,617 คน[1] ถือเป็นหนึ่งในเจ็ดเมืองเศรษฐกิจสำคัญของภาคใต้ตอนล่าง[4][5]

เทศบาลนครยะลามีชื่อเสียงด้านความสวยงามของผังเมือง มีถนนกว่า 400 สายตัดเชื่อมติดต่อกัน เป็นวงเวียนใยแมงมุมซ้อนกันสามวงอย่างกรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส โดยถนนทุกสายจะมุ่งไปยังวงเวียนหลักเมือง ถนนบางส่วนตัดเป็นตารางหมากรุกอย่างเมืองลอสแอนเจลิส สหรัฐ ทั้งยังมีการจัดสรรพื้นที่ใช้สอยอย่างชัดเจน โดยแบ่งเป็นย่านสถานศึกษา ย่านสถานที่ราชการ ย่านที่พักอาศัย และย่านพื้นที่สีเขียวประจำเมือง[3] อันเกิดจากแนวคิดของพระรัฐกิจวิจารณ์ (สวาสดิ์ ณ นคร) อดีตนายกเทศมนตรีเทศบาลเมืองยะลา (พ.ศ. 2480–2488) โดยมีที่ปรึกษาชาวอังกฤษ เพื่อประโยชน์ด้านเศรษฐกิจ และดึงดูดผู้คนจากถิ่นอื่น ๆ เข้ามาแลกเปลี่ยนสินค้าในเมืองยะลา[6]

ประวัติ[แก้]

เทศบาลนครยะลาเป็นที่ตั้งของตำบลสะเตง ซึ่งตั้งตามชื่อหมู่บ้านอันเป็นที่ตั้งตัวเมืองยะลาเดิมคือบ้านสะเตง[7] โดย "สะเตง" เป็นคำมลายูแปลว่าไม้ถ่อเรือหรือไม้ถ่อแพ[8] ต่อมามีการย้ายศูนย์กลางเมืองจากเดิมที่บ้านสะเตงไปบ้านนิบง ไปสร้างศาลากลางจังหวัดยะลา ที่ทำการอำเภอเมืองยะลา และสถานีรถไฟยะลาย่านบ้านนิบง[7] (นิบงแปลว่าต้นหลาวชะโอน)[8] บริเวณดังกล่าวมีความเจริญเพิ่มขึ้น หลังเมืองปัตตานีซบเซาลง ก็มีประชากรต่างถิ่นโยกย้ายอยู่อาศัยในชุมชนดังกล่าวเป็นจำนวนมาก[9] ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร มีพระราชกฤษฎีกาจัดตั้งเป็นเทศบาลเมืองยะลา จังหวัดยะลา เมื่อวันที่ 14 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2479[10] ขณะนั้นเทศบาลเมืองยะลามีพื้นที่ทั้งหมด 16 ตารางกิโลเมตร[3] ด้วยตัวเทศบาลตั้งอยู่ที่บ้านนิบง ประชาชนรุ่นก่อนจึงเรียกตัวเมืองยะลาว่านิบง[9]

ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร มีพระราชกฤษฎีกาเปลี่ยนแปลงเขตเทศบาลเมืองยะลา ขยายพื้นที่ครอบคลุมเขตตำบลสะเตงทั้งหมด เมื่อวันที่ 5 มีนาคม พ.ศ. 2509[11] มีพื้นที่ทั้งหมด 19.4 ตารางกิโลเมตร[3] และต่อมามีพระราชกฤษฎีกายกฐานะเทศบาลเมืองยะลา เป็นเทศบาลนครยะลา เมื่อวันที่ 24 กันยายน พ.ศ. 2538[12] มีผลบังคับใช้ในวันที่ 25 กันยายนปีเดียวกัน[7]

ที่ตั้ง[แก้]

เดิมตามราชกิจจานุเบกษาจัดตั้งเทศบาลเมืองยะลา ประกาศเล่มที่ 52 หน้า 1223 ตรา ณ วันที่ 11 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2479 มีเนื้อที่แรกเริ่มประมาณ 16 ตารางกิโลเมตร[3] ต่อมาในปี พ.ศ. 2509 ได้ขยายพื้นที่เป็น 19.4 ตารางกิโลเมตรซึ่งครอบคลุมตำบลสะเตงทั้งหมด[3] มีอาณาเขตติดต่อกับพื้นที่ใกล้เคียงดังนี้[2]

ประชากร[แก้]

ประชากรเทศบาลนครยะลา (รายปี)
ปี 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556
ประชากร67,84265,50364,68463,77563,37062,89662,99162,37862,11061,507
±%—    −3.4%−1.3%−1.4%−0.6%−0.7%+0.2%−1.0%−0.4%−1.0%
ที่มา: [13]

ชาติพันธุ์[แก้]

ประชากรในเทศบาลนครยะลามีหลายเชื้อชาติ ใน พ.ศ. 2562 มีประชากรทั้งหมด 60,617 คน[1] ส่วนใหญ่เป็นชาวไทยเชื้อสายมลายู, ชาวไทยเชื้อสายจีน[14] และชาวไทยพุทธ หลังจากเกิดเหตุความไม่สงบในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ชุมชนในตัวเมืองยะลาได้มีการแบ่งชุมชนออกเป็นสองข้างคือพุทธและมุสลิม โดยแยกออกจากกันอย่างชัดเจน ต่างจากในอดีตที่ชาวพุทธเคยอยู่ร่วมกับชุมชนมุสลิมมาอย่างยาวนาน[15] โดยสามารถแบ่งประชากรในเทศบาลนครยะลาตามกลุ่มชาติพันธุ์ได้ดังนี้[16][17]

  • ชาวมลายูมุสลิม (ออแฆนายู) เป็นชนพื้นเมืองดั้งเดิม ใช้ภาษามลายูปัตตานี นับถือศาสนาอิสลาม โดยมากประกอบอาชีพเชิงเกษตรกรรม มีบรรพบุรุษอพยพมาจากอำเภอยะหริ่ง อำเภอมายอ และอำเภอยะรัง จังหวัดปัตตานี อาศัยอยู่ย่านตลาดเก่าระหว่างเขตทางรถไฟเรื่อยไปจนถึงเขตแดนอำเภอยะรัง บางส่วนตั้งถิ่นฐานอยู่แถบถนนสิโรรสช่วงโรงพยาบาลศูนย์ยะลาเรื่อยไปจนถึงเขตสะเตง
  • ชาวไทยพุทธ (ออแฆซิแย) เป็นประชากรที่นับถือศาสนาพุทธ โดยมากเป็นข้าราชการ มีทั้งคนพื้นถิ่นดั้งเดิมและที่อพยพมาจากต่างจังหวัด เช่นจังหวัดสงขลา นครศรีธรรมราช และพัทลุง ตั้งถิ่นฐานแถบถนนธนวิถี ถนนเทศบาล 1-10 ถนนผังเมือง ถนนสายย่อยระหว่างถนนสิโรรสกับแม่น้ำปัตตานี และบริเวณรอบวัดเมืองยะลา
  • ชาวจีน (ออแฆจีนอ) คือบุคคลที่มีเชื้อสายจีน ทั้งอพยพมาจากประเทศจีน หรือเป็นคนจีนที่เกิดในไทย สามารถแยกแยะได้จากหน้าตาหรือสีผิว โดยมากนับถือศาสนาพุทธพร้อมไปกับพิธีกรรมแบบศาสนาพื้นบ้านจีน โดยมากประกอบกิจเชิงพาณิชยกรรม ตั้งถิ่นฐานย่านสถานีรถไฟยะลา ถนนสิโรรส ถนนพิพิธภักดีจนถึงถนนวงเวียน 3 และบริเวณโรงเรียนยะลาบำรุง
  • ชาวไทยมุสลิม (ออแฆอิสแล) คือคนไทยที่นับถือศาสนาอิสลาม โดยมากเป็นผู้อพยพมาจากส่วนอื่นของประเทศ เช่น จังหวัดสงขลา นครศรีธรรมราช พัทลุง หรือกรุงเทพมหานคร ประกอบอาชีพเชิงพาณิชยกรรม อาศัยในย่านตลาดเก่า
  • ชาวจีนมุสลิม คือบุคคลที่สืบเชื้อสายจากการสมรสระหว่างชาวมลายูกับจีน โดยมากมีรูปพรรณอย่างคนจีนแต่นับถือศาสนาอิสลาม ผู้คนในท้องถิ่นจะเรียกว่า คนกรือเซะ
  • ชาวอินเดีย คือชาวอินเดียที่นับถือศาสนาซิกข์ อพยพมาจากประเทศอินเดียเกือบร้อยปีก่อน มีประชากรไม่เกิน 50 คน ผู้ชายไม่โพกศีรษะ ส่วนผู้หญิงนุ่งส่าหรี อาศัยกระจัดกระจายในเขตเทศบาล มีศาสนสถานเพียงแห่งเดียวคือวัดสิริคุรุสิงห์สภา ถนนรวมมิตร แต่ปัจจุบันชาวซิกข์จำนวนไม่น้อยโยกย้ายออกจากพื้นที่

ศาสนา[แก้]

ศาสนาในเทศบาลนครยะลา (พ.ศ. 2559)[18]
ศาสนา ร้อยละ
พุทธ
  
 51.77%
อิสลาม
  
 48.00%
อื่น ๆ
  
 0.23%

จากการสำรวจสำมะโนครัวประชากรเมื่อ พ.ศ. 2550 พบว่าประชากรส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธ ร้อยละ 55, ศาสนาอิสลาม ร้อยละ 43 และที่เหลือนับถือศาสนาอื่น ๆ[15][19] ได้แก่ ศาสนาคริสต์, ซิกข์ และฮินดู มีมัสยิด 10 แห่ง, วัดพุทธ 5 แห่ง, โบสถ์คริสต์ 5 แห่ง และคุรุดวารา 1 แห่ง[20][21] จากสัดส่วนจะเห็นได้ว่าประชากรส่วนใหญ่ของเขตเทศบาลนครยะลานับถือศาสนาพุทธ (คือชาวไทยและจีน) เป็นชนกลุ่มใหญ่ในเทศบาล[17] ต่อมาใน พ.ศ. 2559 พบว่าประชากรส่วนใหญ่ในเทศบาลนครยะลานับถือศาสนาพุทธ ร้อยละ 51.77, ศาสนาอิสลาม ร้อยละ 48 และที่เหลือนับถือศาสนาอื่น ๆ ร้อยละ 0.23[18]

จำนวนผู้นับถือศาสนาในเทศบาลนครยะลา[22]
แบ่งตามศาสนา พ.ศ. 2549 พ.ศ. 2550
อิสลาม 28,376 28,001
พุทธ 36,269 35,740
คริสต์ 1,104 640
อื่น ๆ 195 639

เศรษฐกิจ[แก้]

ชุมชน[แก้]

เทศบาลนครยะลา มีการปกครองครอบคลุมชุมชนทั้งหมด 40 ชุมชน ดังมีรายชื่อต่อไปนี้[3]

  1. ชุมชนหลังวัดเมืองยะลา
  2. ชุมชนเวฬุวัน
  3. ชุมชนห้าแยกกำปงบาโงย
  4. ชุมชนบ้านร่ม
  5. ชุมชนหัวสะพานสะเตง
  6. ชุมชนคุปตาสา
  7. ชุมชนคูหาภิมุข
  8. ชุมชนประชานุกุล
  9. ชุมชนร่วมใจพัฒนา
  10. ชุมชนมุสลิมสัมพันธ์
  11. ชุมชนจารูนอก
  12. ชุมชนจารูพัฒนา
  13. ชุมชนหลังโรงเรียนเทศบาล 5
  14. ชุมชนตลาดเก่าซอย 8
  15. ชุมชนสันติสุข
  16. ชุมชนสามัคคี
  17. ชุมชนวัดยะลาธรรมาราม
  18. ชุมชนเมืองทอง
  19. ชุมชนหลังโรงเรียนจีน
  20. ชุมชนดารุสสลาม
  21. ชุมชนวิฑูรอุทิศ 10 (ศาลเจ้าพ่อบู้เต็กโฮ้ว)
  22. ชุมชนธนวิถี
  23. ชุมชนธนวิถีพัฒนา
  24. ชุมชนมะลิสัมพันธ์
  25. ชุมชนหลังกองร้อย
  26. ชุมชนการเคหะ
  27. ชุมชนเบอร์เส้งนอก
  28. ชุมชนตลาดเกษตร
  29. ชุมชนอุตสาหกรรมสามหมอ
  30. ชุมชนมณโฑ 18
  31. ชุมชนพิทยนิโรธ
  32. ชุมชนหน้าศูนย์แม่และเด็ก
  33. ชุมชนคนรักถิ่น
  34. ชุมชนอยู่ดี มีสุข
  35. ชุมชนประชารัฐ
  36. ชุมชนผังเมือง 4
  37. ชุมชนเสรี
  38. ชุมชนตลาดเมืองใหม่
  39. ชุมชนเบญจมิตรสัมพันธ์
  40. ชุมชนสะพรั่ง

อ้างอิง[แก้]

  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 รายงานสถิติจำนวนประชากรและบ้าน ประจำปี พ.ศ. 2562 ท้องถิ่นเทศบาลนครยะลา ระบบสถิติทางการทะเบียน กรมการปกครอง
  2. ↑ 2.0 2.1 "ข้อมูลพื้นฐาน". เทศบาลนครยะลา. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-03-22. สืบค้นเมื่อ 23 มีนาคม 2563. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= (help)
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 "สภาพทั่วไปและข้อมูลพื้นฐานของเทศบาลนครยะลา" (PDF). เทศบาลนครยะลา. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2020-03-22. สืบค้นเมื่อ 23 มีนาคม 2563. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= (help)
  4. ↑ "รายชื่อเหยื่อ จยย.บอมบ์ ตลาดสดยะลา ใบปลิวปลุกระดมว่อน!". อิศรา. 22 มกราคม 2561. สืบค้นเมื่อ 23 มีนาคม 2563. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= และ |date= (help)
  5. ↑ "เปิด "ช่องโหว่" บึ้มตลาดยะลา...เขย่าขวัญใต้สันติสุข!". อิศรา. 23 มกราคม 2561. สืบค้นเมื่อ 23 มีนาคม 2563. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= และ |date= (help)
  6. ↑ นิพัทธ์ ทองเล็ก, พลเอก (21 ตุลาคม 2562). "ภาพเก่าเล่าตำนาน : เมืองงามสง่า ผังเมืองดี…อยู่ที่ 'ยะลา'". มติชนออนไลน์. สืบค้นเมื่อ 23 มีนาคม 2563. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= และ |date= (help)
  7. ↑ 7.0 7.1 7.2 "ประวัติการจัดตั้งเทศบาล". เทศบาลนครยะลา. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-03-22. สืบค้นเมื่อ 23 มีนาคม 2563. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= (help)
  8. ↑ 8.0 8.1 ประพนธ์ เรืองณรงค์. "ชื่อบ้านนามเมืองภาษามลายูในคาบสมุทรภาคใต้ของไทย" (PDF). ดำรงวิชาการ. สืบค้นเมื่อ 31 ตุลาคม 2562. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= (help)
  9. ↑ 9.0 9.1 แพร ศิริศักดิ์ดำเกิง (2546). ปฏิสัมพันธ์ระหว่างมลายูมุสลิมและจีนในย่านสายกลาง จังหวัดยะลา (PDF). มหาวิทยาลัยศิลปากร. p. 82-83. {{cite book}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |year= (help)
  10. ↑ "พระราชกฤษฎีกาจัดตั้งเทศบาลเมืองยะลา จังหวัดยะลา พุทธศักราช ๒๔๗๙" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 53 (0ก): 1220–1223. 14 กุมภาพันธ์ 2479. {{cite journal}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |date= (help)
  11. ↑ "พระราชกฤษฎีกา เปลี่ยนแปลงเขตพื้นที่เทศบาลเมืองยะลา จังหวัดยะลา พ.ศ. ๒๕๐๙". คลังสารสนเทศของสถาบันนิติบัญญัติ. 5 มีนาคม 2509. สืบค้นเมื่อ 23 มีนาคม 2563. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= และ |date= (help)
  12. ↑ "พระราชกฤษฎีกา จัดตั้งเทศบาลนครยะลา จังหวัดยะลา พ.ศ. ๒๕๓๘" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 112 (40 ก): 15–19. 24 กันยายน 2538. {{cite journal}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |date= (help)
  13. ↑ "สถิติการบริการด้านการทะเบียนราษฎร". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2019-06-14. สืบค้นเมื่อ 2015-06-19.
  14. ↑ "ไหว้เจ้ายะลาคึกคัก บางส่วนปิดบ้านหนีร่วมฉลองตรุษจีน ตจว" (Press release). ASTVผู้จัดการออนไลน์. 22 มกราคม 2555. สืบค้นเมื่อ 16 เมษายน 2556. {{cite press release}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= และ |date= (help)[ลิงก์เสีย]
  15. ↑ 15.0 15.1 ชลัท ประเทืองรัตนา (1 พฤศจิกายน 2553). "โครงการวงดนตรีออร์เคสตร้า เทศบาลนครยะลา อำเภอเมือง จังหวัดยะลา" (PDF). สถาบันพระปกเกล้า. สืบค้นเมื่อ 14 กรกฎาคม 2562. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= และ |date= (help)
  16. ↑ เกรียงไกร เกิดศิริและคณะ (2560). "ความเป็นมลายู" ความหมายที่สัมพัทธ์กับประวัติศาสตร์ ชาติพันธุ์ ศาสนา รัฐ และความรู้สึก (PDF). คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร. p. 31-34. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2020-01-10. สืบค้นเมื่อ 2020-03-23. {{cite book}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |year= (help)
  17. ↑ 17.0 17.1 แพร ศิริศักดิ์ดำเกิง (2546). ปฏิสัมพันธ์ระหว่างมลายูมุสลิมและจีนในย่านสายกลาง จังหวัดยะลา (PDF). มหาวิทยาลัยศิลปากร. p. 7-8, 36-44. {{cite book}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |year= (help)
  18. ↑ 18.0 18.1 เทศบาลนครยะลา (สิงหาคม 2559) (PDF). 2559. p. 24. {{cite book}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |year= (help)
  19. ↑ แพร ศิริศักดิ์ดำเกิง (2546). "ปฏิสัมพันธ์ระหว่างมลายูมุสลิมและจีนในย่านสายกลาง จังหวัดยะลา". ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน). สืบค้นเมื่อ 14 กรกฎาคม 2562. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= และ |date= (help)
  20. ↑ สมาคมไทยซิกข์แห่งประเทศไทย. พระศาสนสถานคุรุดวารา - วัดซิกข์ เก็บถาวร 2013-07-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. เรียกดูเมื่อ 13 เมษายน 2556
  21. ↑ มหาวิทยาลัยมหิดล. ศาสนสถานในศาสนาซิกข์ เก็บถาวร 2013-10-29 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. เรียกดูเมื่อ 13 เมษายน 2556
  22. ↑ จำนวนผู้นับถือศาสนารายเทศบาลนครยะลา - อำเภอเมืองยะลา[ลิงก์เสีย]

แหล่งข้อมูลอื่น[แก้]

เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=เทศบาลนครยะลา&oldid=10567904"