สนามม้านางเลิ้ง

บทความนี้เกี่ยวกับอดีตสนามม้า สำหรับองค์กรที่เป็นเจ้าของอดีตสนามม้า ดูที่ ราชตฤณมัยสมาคมแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์

สนามม้านางเลิ้ง

สนามม้านางเลิ้ง มุมมองจากอาคารใบหยก 2 ถ่ายเมื่อ 12 กรกฎาคม พ.ศ. 2552
ที่ตั้ง	183 ถนนพิษณุโลก แขวงสวนจิตรลดา เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร
แข่งครั้งแรก	18 ธันวาคม 2459 (2459-12-18)
แข่งครั้งสุดท้าย	16 กันยายน 2561 (2561-09-16) (101 ปี 272 วัน)
ประเภท	การแข่งขันทางเรียบ
ข้อมูลการแข่งขัน
พื้นผิว	หญ้า

สนามม้านางเลิ้ง (อังกฤษ: Nang Loeng Race Course) เป็นสถานที่จัดการแข่งม้าในอดีต ใช้จัดการแข่งม้าสลับกับราชกรีฑาสโมสร โดยราชตฤณมัยสมาคมแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ เช่าพื้นที่พระราชฐานสร้างสนามม้าแห่งนี้จากพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ตั้งอยู่ที่เลขที่ 183 ถนนพิษณุโลก แขวงสวนจิตรลดา เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร เปิดสนามอย่างเป็นทางการในวันที่ 18 ธันวาคม พ.ศ. 2459 จนกระทั่งหมดสัญญาเช่ากับสำนักงานทรัพย์สินพระมหากษัตริย์ จึงจัดการแข่งม้าวันสุดท้ายเมื่อวันที่ 16 กันยายน พ.ศ. 2561 และถูกรื้อถอนตั้งแต่เดือนมีนาคม พ.ศ. 2562 ปัจจุบันแปรสภาพเป็นอุทยานเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร

ประวัติ

เบื้องหลังและพื้นภูมิ

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) เสด็จพระราชดำเนินกลับจากการเสด็จประพาสยุโรปครั้งที่ 1 ในปี พ.ศ. 2440 สโมสรน้ำเค็มศึกษา สมาคมของข้าราชการและนักเรียนที่เคยไปทำงาน ศึกษา หรือเดินทางไปยุโรป ได้ร่วมกับเจ้าของคอกม้าต่าง ๆ จัดแข่งม้าเทียมรถ เพื่อเป็นการต้อนรับและถวายความจงรักภักดีต่อในหลวงรัชกาลที่ 5 โดยปรับให้ท้องสนามหลวงกลายเป็นสนามแข่งม้าชั่วคราว นับเป็นการจัดกีฬาแข่งม้าแบบตะวันตกครั้งแรกของประเทศไทย ในปี พ.ศ. 2444 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงมีพระบรมราชานุญาตให้จัดตั้งราชกรีฑาสโมสร หรือที่เรียกกว่าว่า “สนามฝรั่ง” เพื่อเป็นทั้งแหล่งบันเทิงจำกัดวงสำหรับคนต่างชาติ

ก่อตั้ง

กระทั่งในสมัยรัชกาลที่ 6 พระยาประดิพัทธภูบาลและพระยาอรรถการประสิทธิ์ ได้ทำหนังสือทูลเกล้าฯ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เพื่อขอพระบรมราชานุญาตตั้งสโมสรสนามม้า “สนามไทย” แข่งเพื่อให้บริการแข่งม้าสำหรับคนไทยและนำรายได้มาใช้บำรุงพันธุ์ม้าจากประเทศออสเตรเลียและอังกฤษ และพระองค์มีพระบรมราชานุญาต โดยพระราชทานที่ดินของกรมอัศวราชให้ พร้อมทั้งได้พระราชทานนามว่า "ราชตฤณมัยสมาคมแห่งกรุงสยาม" อีกทั้งทรงรับไว้ในพระบรมราชูปถัมภ์ โดยเสด็จฯ มาทรงเปิดสนามม้าเมื่อวันที่ 18 ธันวาคม พ.ศ. 2459 รวมถึงยังทรงส่งม้าในคอกของพระองค์เข้าร่วมแข่งอีกด้วย

อย่างไรก็ตาม เนื่องจากสนามม้าอยู่ใกล้ตลาดนางเลิ้งซึ่งเป็นหนึ่งในย่านการค้าที่สำคัญในกรุงเทพมหานคร คนทั่วไปจึงเรียกสนามแห่งนี้ว่า "สนามม้านางเลิ้ง"

การใช้งาน

สนามม้านางเลิ้งจัดการแข่งขันขึ้นในทุกวันอาทิตย์เว้นอาทิตย์ สลับกันกับราชกรีฑาสโมสร และยังมีการให้บริการอื่น ๆ เช่น สนามเทนนิส, สระว่ายน้ำ, ห้องอาหาร จัดเลี้ยงต่าง ๆ

การเมืองไทย

รัฐบาลในสมัย สัญญา ธรรมศักดิ์ ใช้สนามม้านางเลิ้งเป็นสถานที่ประชุมสมัชชาแห่งชาติ ที่มีจำนวน 2,347 คน เป็นที่มาของฉายา "สภาสนามม้า"

ต่อมาในวันที่ 28 ตุลาคม พ.ศ. 2555 องค์การพิทักษ์สยาม ซึ่งนำโดย พลเอก บุญเลิศ แก้วประสิทธิ์ เลขาธิการราชตฤณมัยสมาคมฯ ใช้สนามม้านางเลิ้งเป็นสถานที่จัดชุมนุมขับไล่รัฐบาลยิ่งลักษณ์ ชินวัตร

การรื้อถอน

ราชตฤณมัยสมาคมแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ ได้เช่าอาคารและที่ดินที่ตั้งของสนามม้านางเลิ้งจากสำนักงานทรัพย์สินพระมหากษัตริย์ ตามสัญญาที่ได้ลงนามจำนวน 3 ฉบับ ฉบับที่ 2976/2542 , 2977/2542 และ 2978/2542 ลงวันที่ 29 กันยายน พ.ศ. 2542 นั้น โดยทั้ง 3 ฉบับ มีกำหนดอายุสัญญาเช่า 6 เดือน นับแต่วันที่ 1 สิงหาคม พ.ศ. 2542 เป็นต้นไป ในอัตราเช่าเดือนละ 30,000 บาท, 10,000 บาท และ 10,000 บาท ตามลำดับ ทั้งนี้ สัญญาเช่าทั้ง 3 ฉบับได้ครบกำหนดอายุสัญญาเช่ามานานแล้ว และสำนักงานทรัพย์สินพระมหากษัตริย์จำเป็นต้องใช้ที่ดินและอาคารดังกล่าว จึงไม่สามารถให้ราชตฤณมัยสมาคมฯ เป็นผู้เช่าได้อีกต่อไป ซึ่งสำนักงานฯ ได้ประสานและแจ้งให้ราชตฤณมัยสมาคมฯ ทราบในเบื้องต้นแล้ว สำนักงานทรัพย์สินพระมหากษัตริย์จึงบอกเลิกสัญญาเช่าสนามม้านางเลิ้ง และขอให้ส่งมอบสถานที่เช่าภายในกำหนด 180 วัน นับแต่วันที่ 4 เมษายน พ.ศ. 2561 ซึ่งตรงกับวันที่ 4 ตุลาคม

หลังจากสำนักงานทรัพย์สินพระมหากษัตริย์ได้บอกเลิกสัญญาเช่า ราชตฤณมัยสมาคมฯ ได้จัดการแข่งม้าวันสุดท้ายเมื่อวันที่ 16 กันยายน พ.ศ. 2561 และได้ส่งมอบพื้นที่คืนตามกำหนด จากนั้นในเดือนมีนาคม พ.ศ. 2562 จึงได้ทำการรื้อถอนสนามม้าออก

อุทยานเฉลิมพระเกียรติ

บทความหลัก: อุทยานเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร

ประตูหลักของอุทยานเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ด้านถนนศรีอยุธยา (ด้านหลังของสนามม้านางเลิ้งเดิม)

หลังจากการรื้อถอนอาคารสนามม้าและสิ่งปลูกสร้างที่เกี่ยวข้อง พื้นที่นี้ได้เปลี่ยนสถานะเป็นเขตพระราชฐาน โดยในเบื้องต้นใช้ชื่อว่า "901 แลนด์" ต่อมาพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 10) ได้พระราชทานให้เป็นอุทยานเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ซึ่งภายในบริเวณดังกล่าวประกอบด้วยพระบรมราชานุสาวรีย์ สวนสาธารณะ และพื้นที่แก้มลิง ซึ่งออกแบบภูมิสถาปัตย์ตามแบบอย่างโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ รวมถึงอาคารจอดรถใต้ดินจำนวน 3 ชั้น ที่สามารถรองรับการจอดรถยนต์ได้ 700 คัน คาดว่าจะก่อสร้างแล้วเสร็จและเปิดให้บริการภายในปลายปี พ.ศ. 2567

ดูเพิ่ม

• ราชตฤณมัยสมาคมแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์
• ราชกรีฑาสโมสร

แหล่งข้อมูลอื่น

• แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ สนามม้านางเลิ้ง
  • ภาพถ่ายดาวเทียมจากวิกิแมเปีย หรือกูเกิลแมปส์
  • แผนที่จากลองดูแมป หรือเฮียวีโก
  • ภาพถ่ายทางอากาศจากเทอร์ราเซิร์ฟเวอร์