อักษรรูนส์ ฮังการี

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
อักษรฮังการีเก่า
Szekely-Hungarian Rovas.svg
ชนิดอักษร
ภาษาพูดฮังการี
ช่วงยุครับรองในคริสต์ศตวรรษที่ 10 ใช้งานน้อยจนถึงคริสต์ศตวรรษที่ 17 ฟื้นฟูในคริสต์ศตวรรษที่ 20
ระบบแม่
เตอร์กิกเก่า
  • อักษรฮังการีเก่า
ช่วงยูนิโคดU+10C80–U+10CFF
ISO 15924Hung
บทความนี้มีสัญลักษณ์สัทศาสตร์สัทอักษรสากล หากไม่มีการสนับสนุนเร็นเดอร์ที่เหมาะสม คุณอาจเห็นเครื่องหมายคำถาม กล่อง หรือสัญลักษณ์อื่นแทนอักขระยูนิโค้ด

อักษรฮังการีเก่า หรือ อักษรรูนส์ฮังการี (ฮังการี: Székely-magyar rovás หรือ rovásírás) เป็นระบบการเขียนอักษรในภาษาฮังการี ภาษาฮังการีสมัยใหม่เขียนด้วยชุดตัวอักษรฮังการีทีมีฐานจากอักษรละติน ส่วนคำว่า "เก่า" สื่อถึงลำดับความสำคัญทางประวัติศาสตร์ของอักษรเมื่อเปรียบเทียบกับอักษรฐานละติน[1] อักษรฮังการีเก่าเป็นอักษรรุ่นลูกของอักษรเตอร์กิกเก่า[ต้องการอ้างอิง]

ชาวฮังการีเริ่มตั้งถิ่นฐานในแอ่งคาร์เพเทียนเมื่อ ค.ศ. 895 หลังจัดตั้งราชอาณาจักรฮังการี ก็มีการยกเลิกใช้อักษรบางส่วนและใช้อักษรละตินแทน

ชื่อภาษาอังกฤษในมาตรฐาน ISO 15924 คือ Old Hungarian (Hungarian Runic)[2][3]

ชื่อ[แก้]

ในภาษาฮังการีสมัยใหม่ อักษรนี้มีชื่อทางการว่า Székely rovásírás ('อักษร Szekler')[4] โดยทั่วไป ระบบการเขียนนี้มีชื่อว่า rovásírás, székely rovásírás[4] และ székely-magyar írás (หรือสั้น ๆ ว่า rovás 'รอยบาก, รอย')[5]

อักษร[แก้]

อักษรรูนนี้มี 42 ตัว เนื่องจากเป็นอักษรเตอร์กิกเก่า ทำให้บางพยัญชนะมีสองรูป รูปหนึ่งใช้ร่วมกับสระหลัง (a, á, o, ó, u, ú) ส่วนอีกรูปหนึ่งใช้กับสระหน้า (e, é, i, í, ö, ő, ü, ű) ชื่อพยัญชนะต้องออกเสียงพร้อมสระ ในชุดพยัญชนะเก่า ลำดับพยัญชนะ-สระอยู่ตรงข้ามกับแบบสมัยใหม่ (ep แทน pé) ชุดตัวอักษรนี้ๆม่มีอักษรสำหรับหน่วยเสียง dz และ dzs ในภาษาฮังการีสมัยใหม่ และไม่มีอักษรสำหรับ q, w, x และ y ในอักษรละติน

อักษร ชื่อ หน่วยเสียง (สัทอักษรสากล) ฮังการีเก่า (ภาพ) ฮังการีเก่า (ยูนิโคด)
A a /ɒ/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) A (rovásbetű) JB.svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
Á á /aː/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) Á (rovásbetű) JB.svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
B eb /b/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) B (rovásbetű).svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
C ec /ts/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) C (rovásbetű).svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
Cs ecs /tʃ/ CS (rovásbetű) JB.svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
D ed /d/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) D (rovásbetű).svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
(Dz) dzé /dz/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) Dz (rovásbetű) JB.svg ตัวแฝดของ แม่แบบ:Script/Old Hungarian กับ แม่แบบ:Script/Old Hungarian
(Dzs) dzsé /dʒ/ DZS (rovásbetű) JB.svg ตัวแฝดของ แม่แบบ:Script/Old Hungarian กับ แม่แบบ:Script/Old Hungarian
E e /ɛ/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) E (rovásbetű) JB.svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
É é /eː/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) É (rovásbetű) JB.svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
F ef /f/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) F (rovásbetű).svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
G eg /ɡ/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) G (rovásbetű) JB.svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
Gy egy /ɟ/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) Gy (rovásbetű).svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
H eh /h/ H (rovásbetű).svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
I i /i/ I (rovásbetű) JB.svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
Í í /iː/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) Í (rovásbetű) JB.svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
J ej /j/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) J (rovásbetű) JB.svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
K ek /k/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) K (rovásbetű).svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
K ak /k/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) K-ak-(rovásbetű) JB.svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
L el /l/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) L (rovásbetű) JB.svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
Ly elly, el-ipszilon /j/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) LY (rovásbetű) JB.svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
M em /m/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) M (rovásbetű) JB.svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
N en /n/ N (rovásbetű) JB.svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
Ny eny /ɲ/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) Ny (rovásbetű) JB.svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
O o /o/ O (rovásbetű) JB.svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
Ó ó /oː/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) Ó (rovásbetű) JB.svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
Ö ö /ø/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) Ö (rovásbetű) JB.svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
Ő ő /øː/ Ő (rovásbetű) JB.svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
P ep /p/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) P (rovásbetű) JB.svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
(Q) eq (/kv/) Q (rovásbetű).svg ตัวแฝดของ แม่แบบ:Script/Old Hungarian กับ แม่แบบ:Script/Old Hungarian
R er /r/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) R (rovásbetű) JB.svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
S es /ʃ/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) S (rovásbetű).svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
Sz esz /s/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) Sz (rovásbetű).svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
T et /t/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) T (rovásbetű) JB.svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
Ty ety /c/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) Ty (rovásbetű) JB.svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
U u /u/ U (rovásbetű).svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
Ú ú /uː/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) Ú (rovásbetű).svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
Ü ü /y/ Ü (rovásbetű) JB.svg Ü-zárt (rovásbetű) JB.svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
Ű ű /yː/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) Ű (rovásbetű).svg Ű-nyílt (rovásbetű) JB.svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
V ev /v/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) V (rovásbetű).svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
(W) dupla vé /v/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) W (rovásbetű).svg ตัวแฝดของ แม่แบบ:Script/Old Hungarian กับ แม่แบบ:Script/Old Hungarian
(X) iksz (/ks/) X (rovásbetű) JB.svg ตัวแฝดของ แม่แบบ:Script/Old Hungarian กับ แม่แบบ:Script/Old Hungarian
(Y) ipszilon /i/ ~ /j/ Y (rovásbetű) JB.svg ตัวแฝดของ แม่แบบ:Script/Old Hungarian กับ แม่แบบ:Script/Old Hungarian
Z ez /z/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) Z (rovásbetű) JB.svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian
Zs ezs /ʒ/เกี่ยวกับเสียงนี้  (วิธีใช้·ข้อมูล) Zs (rovásbetű).svg แม่แบบ:Script/Old Hungarian

อักษรรูนฮังการีเก่ายังมีอักษรรูนที่ไม่ใช่อักษร แต่เป็นสัญลักษณ์ต่างหาก บางข้อมูลระบุเป็น "capita dictionum" (น่าจะเป็นรูปสะกดผิดจาก capita dicarum[6]) ตัวอย่างที่พบได้ทั่วไป มีดังนี้:

ตัวเลข[แก้]

ตัวเลขฮังการี
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 50 100 500 1000
ROVAS NUMERAL 1.svg ROVAS NUMERAL 2.svg ROVAS NUMERAL 3.svg ROVAS NUMERAL 4.svg 5 (rovásbetű).svg ROVAS NUMERAL 6 RTL.svg ROVAS NUMERAL 7 RTL.svg ROVAS NUMERAL 8 RTL.svg ROVAS NUMERAL 9 RTL.svg ROVAS NUMERAL 10.svg 50 (rovásbetű).svg 100 (rovásbetű).svg Rovas 500.svg 1000 (rovásbetű).svg
แม่แบบ:Script/Old Hungarian แม่แบบ:Script/Old Hungarian แม่แบบ:Script/Old Hungarian แม่แบบ:Script/Old Hungarian แม่แบบ:Script/Old Hungarian แม่แบบ:Script/Old Hungarian แม่แบบ:Script/Old Hungarian แม่แบบ:Script/Old Hungarian แม่แบบ:Script/Old Hungarian แม่แบบ:Script/Old Hungarian แม่แบบ:Script/Old Hungarian แม่แบบ:Script/Old Hungarian แม่แบบ:Script/Old Hungarian แม่แบบ:Script/Old Hungarian

ตัวอย่างข้อความ[แก้]

ข้อความจาก Csikszentmárton, ค.ศ. 1501


ข้อความจาก Csíkszentmárton, ค.ศ. 1501 อักษรรูนที่มีเส้นใต้เดิมเขียนเป็นตัวแฝด

ถอดอักขระในยูนิโคด: แม่แบบ:Script/Old Hungarian

ตีความในภาษาฮังการีเก่า : "ÚRNaK SZÜLeTéSéTÜL FOGVÁN ÍRNaK eZeRÖTSZÁZeGY eSZTeNDŐBE MÁTYáS JÁNOS eSTYTáN KOVÁCS CSINÁLTáK MÁTYáSMeSTeR GeRGeLYMeSTeRCSINÁLTÁK G IJ A aS I LY LY LT A" (อักษรนี้ในจารึกเขียนด้วยอักษรรูนแบบตัวพิมพ์ใหญ่)

ตีความในภาษาฮังการีสมัยใหม่: "(Ezt) az Úr születése utáni 1501. évben írták. Mátyás, János, István kovácsok csinálták. Mátyás mester (és) Gergely mester csinálták gijas ily ly lta"

แปลภาษาอังกฤษ: "(This) was written in the 1501st year of our Lord. The smiths Matthias, John (and) Stephen did (this). Master Matthias (and) Master Gregory did (ตีความไม่ได้)"

อ้างอิง[แก้]

  1. ↑ "Consolidated proposal for encoding the Old Hungarian script in the UCS" (PDF). เก็บ (PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ 2015-07-31.
  2. ↑ "ISO 15924/RA Notice of Changes". ISO 15924. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-10-30.
  3. ↑ Code request for the Rovas script in ISO 15924 (2012-10-20)[ลิงก์เสีย]
  4. ↑ 4.0 4.1 เกี่ยวกับเสียงนี้ listen (วิธีใช้·ข้อมูล)
  5. ↑ by the public. From the verb ró 'to carve', 'to score' since the letters were usually carved on wood or sticks.
  6. ↑ "Rovásírás ROVÁSÍRÁS Csudabogarak". เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2015-04-28. สืบค้นเมื่อ 2017-09-24.

ข้อมูล[แก้]

อังกฤษ[แก้]

  • Gábor Hosszú (2011): Heritage of Scribes. The Relation of Rovas Scripts to Eurasian Writing Systems. First edition. Budapest: Rovas Foundation, ISBN 978-963-88437-4-6, fully available from Google Books
  • Edward D. Rockstein: "The Mystery of the Székely Runes", Epigraphic Society Occasional Papers, Vol. 19, 1990, pp. 176–183

ฮังการี[แก้]

  • Új Magyar Lexikon (New Hungarian Encyclopaedia) – Akadémiai Kiadó, Budapest, 1962 (Volume 5) ISBN 963-05-2808-8
  • Gyula Sebestyén: A magyar rovásírás hiteles emlékei, Budapest, 1915

ละติน[แก้]

  • J. Thelegdi: Rudimenta priscae Hunnorum linguae brevibus quaestionibus et responsionibus comprehensa, Batavia, 1598

แหล่งข้อมูอื่น[แก้]

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ Szekely-Hungarian Rovas script

เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=อักษรรูนส์_ฮังการี&oldid=10331524"