อักษรไทลื้อ

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
อักษรไทลื้อใหม่
New Tai Lue script sample.png
ชนิดอักษรสระประกอบ
ภาษาพูดไทลื้อ
ช่วงยุคตั้งแต่คริสต์ทศวรรษ 1950
ระบบแม่
ช่วงยูนิโคดU+1980-U+19DF
ISO 15924Talu
บทความนี้มีสัญลักษณ์สัทศาสตร์สัทอักษรสากล หากไม่มีการสนับสนุนเร็นเดอร์ที่เหมาะสม คุณอาจเห็นเครื่องหมายคำถาม กล่อง หรือสัญลักษณ์อื่นแทนอักขระยูนิโค้ด
ป้ายไชนาโพสต์ในอักษรไทลื้อใหม่ (ข้างบนอักษรจีน) ที่บ่อหาน มณฑลยูนนาน อ่านว่า hoŋ⁴ faːk¹ haːi¹ tsoŋ⁵ ko⁶ ("โฮงฝากหายโจ้งโก๋" แปลว่า สำนักงานการไปรษณีย์ประเทศจีน)

อักษรไทลื้อใหม่ มีอีกชื่อว่า สิบสองปันนาไต่[4] และอักษรไทตัวย่อ เป็นอักษรสระประกอบที่ใช้เขียนภาษาไทลื้อ โดยพัฒนาในประเทศจีนช่วงคริสต์ทศวรรษ 1950 อักษรไทลื้อใหม่มีฐานจากอักษรธรรมล้านนาที่พัฒนาขึ้นใน ป. ค.ศ. 1200 รัฐบาลจีนสนับสนุนอักษรนี้ไว้แทนที่อักษรแบบเก่า อย่างไรก็ตาม เนื่องจากไม่มีการบังคับสอนด้วยอักษรนี้ ทำให้หลายคนไม่สามารถอ่านอักษรไทลื้อใหม่ได้ นอกจากนี้ ชุมชนชาวไทลื้อในประเทศพม่า, ลาว, ไทย และเวียดนามยังคงใช้อักษรธรรมล้านนาต่อไป

ประวัติ[แก้]

อักษรไทลื้อเก่า[แก้]

มีลักษณะใกล้เคียงกับอักษรล้านนา เนื่องจากได้รับอิทธิพลทางศาสนาพุทธจากอาณาจักรล้านนา

อักษรไทลื้อใหม่[แก้]

พัฒนามาจากอักษรไทลื้อเก่าเมื่อราว พ.ศ. 2493 เพื่อใช้แทนอักษรเดิมที่ใช้มาตั้งแต่ พ.ศ. 1743 อักษรแบ่งเป็นอักษรสูงกับอักษรต่ำ พยัญชนะที่เป็นตัวสะกดจะมีรูปเฉพาะ รัฐบาลจีนได้รณรงค์ให้ชาวไทลื้อในจีนใช้อักษรนี้ แต่หลังจาก พ.ศ. 2523 ชาวไทลื้อได้รื้อฟื้นอักษรแบบเดิมขึ้นมาอีก ส่วนชาวไทลื้อในลาว พม่าและไทย ยังใช้อักษรแบบเดิมอยู่

พยัญชนะ[แก้]

ต้น[แก้]

พยัญชนะมักมาเป็นคู่เพื่อระบุเสียงวรรณยุกต์ 2 อัน (สูงและต่ำ) ซึ่งคล้ายกับอักษรไทยและอักษรลาว[4]

สูง
ต่ำ
สัทอักษรสากล /ʔa/ /ka/ /xa/ /ŋa/ /t͡sa/ /sa/ /ja/ /ta/ /tʰa/ /na/ /pa/
สูง
ต่ำ
สัทอักษรสากล /pʰa/ /ma/ /fa/ /wa/ /la/ /da/ /ba/ /ha/ /kʷa/ /xʷa/ /sʷa/

ท้าย[แก้]

พยัญชนะท้ายไม่มีเสียงท้ายดั้งเดิมเป็นสระ /a/[4] แต่จะมีรูปพยัญชนะหน้าดัดแปลงเป็น virama ที่มีรูปร่างคล้ายตะขอ:

ท้าย ไม่มีพยัญชนะลงท้ายด้วย
สัทอักษรสากล /k̚/ /t̚/ /p̚/ /ŋ/ /n/ /m/ /w/ /ʔ/

สระ[แก้]

พยัญชนะมีสระดั้งเดิมเป็นสระ /a/ ในตารางข้างล่าง '◌' แสดงเป็นพยัญชนะและใช้ระบุที่ตั้งของสระหลายแบบ:

      สระสั้น             สระยาว       สระประสมกับอักษร i
อักษร สัทอักษรสากล อักษร สัทอักษรสากล อักษร สัทอักษรสากล
ไม่มี /a/ ᦺ◌ /aj/
◌ᦰ /aʔ/ ◌ᦱ /aː/ ◌ᦻ /aːj/
◌ᦲᦰ /iʔ/ ◌ᦲ /i(ː)/
ᦵ◌ᦰ /eʔ/ ᦵ◌ /e(ː)/
ᦶ◌ᦰ /ɛʔ/ ᦶ◌ /ɛ(ː)/
◌ᦳ /u(ʔ)/ ◌ᦴ /uː/ ◌ᦼ /uj/
ᦷ◌ᦰ /oʔ/ ᦷ◌ /o(ː)/ ◌ᦽ /oj/
◌ᦸᦰ /ɔʔ/ ◌ᦸ /ɔ(ː)/ ◌ᦾ /ɔj/
◌ᦹᦰ /ɯʔ/ ◌ᦹ /ɯ(ː)/ ◌ᦿ /ɯj/
ᦵ◌ᦲᦰ /ɤʔ/ ᦵ◌ᦲ /ɤ(ː)/ ᦵ◌ᧀ /ɤj/

วรรณยุกต์[แก้]

อักษรไทลื้อใหม่มีสัญลักษณ์วรรณยุกต์สองแบบที่ท้ายพยางค์: และ [4] เนื่องจากการแสดงวรรณยุกต์ 2 เสียงต้องใช้พยัญชนะ 2 ตัว เครื่องหมายเสียงวรรณยุกต์จึงสามารถแสดงรูปวรรณยุกต์เฉพาะได้ 6 เสียง:

เสียงสูง เสียงต่ำ
สัญลักษณ์
แสดงด้วยอักษร k ᦂᧈ ᦂᧉ ᦅᧈ ᦅᧉ
สัทอักษรสากล /ka˥/ /ka˧˥/ /ka˩˧/ /ka˥˩/ /ka˧/ /ka˩/
ทับศัพท์ ka¹ ka² ka³ ka⁴ ka⁵ ka⁶

อักษรย่อ[แก้]

มีการใช้อักษรย่อแค่สองตัวอักษร:

  • คำว่า ᦶᦟᦰ และ (/lɛʔ˧/) สามารถย่อได้เป็น
  • คำว่า ᦶᦟᧁᧉ แล้ว (/lɛu˩/) สามารถย่อได้เป็น

ตัวเลข[แก้]

อักษรไทลื้อมีชุดตัวเลขของตัวเอง:

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
᧑/᧚

ถ้าเลข อาจสับสนกับสระ จะมีการใช้รูปอักขระเลขหนึ่งอีกแบบ () แทน[4]

ยูนิโคด[แก้]

ไทลื้อใหม่
Unicode.org chart (PDF)
  0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F
U+198x
U+199x
U+19Ax        
U+19Bx ᦿ
U+19Cx            
U+19Dx      


ดูเพิ่ม[แก้]

อ้างอิง[แก้]

  1. 1.0 1.1 Diringer, David (1948). Alphabet a key to the history of mankind. p. 411.
  2. Hartmann, John F. (1986). "The spread of South Indic scripts in Southeast Asia". Crossroads: An Interdisciplinary Journal of Southeast Asian Studies. 3 (1): 6–20. JSTOR 40860228.
  3. Penth, Hans (1986). "On the History of Thai scripts" (PDF). {{cite journal}}: Cite journal ต้องการ |journal= (help)
  4. 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 "The Unicode Standard, Chapter 16.6: New Tai Lue" (PDF). Unicode Consortium. March 2020.