อักษรมณีปุระ
| อักษรมณีปุระ ꯃꯤꯇꯩ ꯃꯌꯦꯛ | |
|---|---|
 | |
| ชนิด | |
ช่วงยุค | ประมาณ ค.ศ. 1100 – 1700, 1930 – ปัจจุบัน |
| ทิศทาง | ซ้ายไปขวา  |
| ภูมิภาค | รัฐมณีปุระ |
| ภาษาพูด | ภาษามณีปุระ |
| อักษรที่เกี่ยวข้อง | |
ระบบแม่ | |
ระบบพี่น้อง | เลปชา, พักส์-ปา, Marchen |
| ISO 15924 | |
| ISO 15924 | Mtei (337), Meitei Mayek (Meithei, Meetei) |
| ยูนิโคด | |
ยูนิโคดแฝง | Meetei Mayek |
ช่วงยูนิโคด |
|
[a] ต้นกำเนิดอักษรพราหมีจากอักษรเซมิติกไม่เป็นที่ยอมรับในระดับสากล | |
อักษรมณีปุระ (Manipuri alphabet), อักษรไมไตมะเยก (Meitei Mayek) หรือ อักษรมีไตมะเยก (ꯃꯤꯇꯩ ꯃꯌꯦꯛ; Meetei Mayek) เป็นอักษรสระประกอบที่ใช้ในภาษามณีปุระ ซึ่งเป็นหนึ่งในภาษาทางการของรัฐมณีปุระ เคยถูกใช้จนถึงคริสต์ศตวรรษที่ 18 เมื่อภาษานี้ถูกแทนที่ด้วยอักษรเบงกอล ทำให้มีเอกสารตัวเขียนไม่กี่อันที่เหลือรอด ในคริสต์ศตวรรษที่ 20 จึงเริ่มมีการใช้อักษรนี้อีกครั้ง[4]
เนื่องจากภาษามณีปุระไม่มีพยัญชนะก้อง ทำให้มีตัวพยัญชนะสำหรับศัพท์ดั้งเดิมแต่ 15 ตัว บวกพยัญชนะสำหรับสระบริสุทธิ์ 3 ตัว 9 พยัญชนะสำหรับคำยืมในกลุ่มภาษาอินเดีย มีเครื่องหมายเสริมสัทอักษร 7 แบบ และเครื่องหมายเสริมสัทอักษรพยัญชนะสุดท้าย (/ŋ/) ชื่อของพยัญชนะ 27 ตัวไม่เป็นเพียงชื่อทางสัทศาสตร์เท่านั้น แต่ยังอิงมาจากส่วนต่าง ๆ ของร่างกายมนุษย์ด้วย[5]
ชื่อตัวอักษร
[แก้]หนึ่งในคุณสมบัติเฉพาะของอักษรนี้คือการใช้ส่วนของร่างกายไปตั้งเป็นชื่ออักษร[6] ทุกตัวอักษรตั้งชื่อตามส่วนร่างกายของมนุษย์ในภาษามณีปุระ เช่น ตัวอักษรแรก "kok" แปลว่า "หัว"; ตัวอักษรที่สอง "sam" แปลว่า "ผม"; ตัวอักษรที่สาม "lai" แปลว่า "หน้าผาก" เป็นต้น โดยมีหลักฐานจากหนังสือศักดิ์สิทธิ์ "Wakoklol Heelel Theelel Salai Amailol Pukok Puya" ซึ่งมีรายละเอียดว่าชื่อของแต่ละตัวอักษรมีที่มาอย่างไร[7]
| ตัวอักษร | ชื่อ | อักษรละติน | สัทอักษรสากล[8] |
|---|---|---|---|
| ꯀ | kok | K | /k/ |
| ꯁ | sam | S | /s/ |
| ꯂ | lai | L | /l/ |
| ꯃ | mit | M | /m/ |
| ꯄ | pa | P | /p/ |
| ꯅ | na | N | /n/ |
| ꯆ | chil | Ch | /t͡ʃ/ |
| ꯇ | til | T | /t/ |
| ꯈ | khou | Kh | /kʰ/ |
| ꯉ | ngou | Ng | /ŋ/ |
| ꯊ | thou | Th | /tʰ/ |
| ꯋ | wai | W | /w/ |
| ꯌ | yang | Y | /j/ |
| ꯍ | huk | H | /h/ |
| ꯎ | un | U | /u(ː)/ |
| ꯏ | ee | I หรือ E | /i(ː)/ |
| ꯐ | pham | F หรือ Ph | /pʰ/ |
| ꯑ | atiya | A | /ɐ/ |
| ꯒ | gok | G | /g/ |
| ꯓ | jham | Jh | /d͡ʒʱ/ |
| ꯔ | rai | R | /ɾ/ |
| ꯕ | ba | B | /b/ |
| ꯖ | jil | J | /d͡ʒ/ |
| ꯗ | dil | D | /d/ |
| ꯘ | ghou | Gh | /gʱ/ |
| ꯙ | dhou | Dh | /dʱ/ |
| ꯚ | bham | Bh | /bʱ/ |
| ตัวอักษร | ชื่อ | ที่มาจากอักษรมณีปุระ |
|---|---|---|
| ꯛ | kok lonsum | ꯀ |
| ꯜ | lai lonsum | ꯂ |
| ꯝ | mit lonsum | ꯃ |
| ꯞ | pa lonsum | ꯄ |
| ꯟ | na lonsum | ꯅ |
| ꯠ | til lonsum | ꯇ |
| ꯡ | ngou lonsum | ꯉ |
| ꯢ | ee lonsum | ꯏ |
ตัวเลข
[แก้]| ตัวเลขอารบิก | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ตัวเลขมณีปุระ | ꯰ | ꯱ | ꯲ | ꯳ | ꯴ | ꯵ | ꯶ | ꯷ | ꯸ | ꯹ |
| ชื่อ | ꯐꯨꯟ phun |
ꯑꯃ ama |
ꯑꯅꯤ ani |
ꯑꯍꯨꯝ ahum |
ꯃꯔꯤ mari |
ꯃꯉꯥ mangā |
ꯇꯔꯨꯛ taruk |
ꯇꯔꯦꯠ taret |
ꯅꯤꯄꯥꯜ nipāl |
ꯃꯥꯄꯜ māpal |
ยูนิโคด
[แก้]| มีไตมะเยก[1][2] Official Unicode Consortium code chart (PDF) | ||||||||||||||||
| 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | A | B | C | D | E | F | |
| U+ABCx | ꯀ | ꯁ | ꯂ | ꯃ | ꯄ | ꯅ | ꯆ | ꯇ | ꯈ | ꯉ | ꯊ | ꯋ | ꯌ | ꯍ | ꯎ | ꯏ |
| U+ABDx | ꯐ | ꯑ | ꯒ | ꯓ | ꯔ | ꯕ | ꯖ | ꯗ | ꯘ | ꯙ | ꯚ | ꯛ | ꯜ | ꯝ | ꯞ | ꯟ |
| U+ABEx | ꯠ | ꯡ | ꯢ | ꯣ | ꯤ | ꯥ | ꯦ | ꯧ | ꯨ | ꯩ | ꯪ | ꯫ | ꯬ | ꯭ | ||
| U+ABFx | ꯰ | ꯱ | ꯲ | ꯳ | ꯴ | ꯵ | ꯶ | ꯷ | ꯸ | ꯹ | ||||||
| หมายเหตุ | ||||||||||||||||
| มีไตมะเยก ส่วนขยาย[1][2] Official Unicode Consortium code chart (PDF) | ||||||||||||||||
| 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | A | B | C | D | E | F | |
| U+AAEx | ꫠ | ꫡ | ꫢ | ꫣ | ꫤ | ꫥ | ꫦ | ꫧ | ꫨ | ꫩ | ꫪ | ꫫ | ꫬ | ꫭ | ꫮ | ꫯ |
| U+AAFx | ꫰ | ꫱ | ꫲ | ꫳ | ꫴ | ꫵ | ꫶ | |||||||||
| หมายเหตุ | ||||||||||||||||
อ้างอิง
[แก้]- ↑ Chelliah, Shobhana Lakshmi (2011). A Grammar of Meithei. De Gruyter. p. 355. ISBN 9783110801118.
Meithei Mayek is part of the Tibetan group of scripts,which originated from the Gupta Brahmi script
- ↑ Singh, Harimohon Thounaojam (January 2011), The Evolution and Recent Development of the Meetei Mayek Script (PDF), Cambridge University Press India, p. 28
- ↑ Hyslop, Gwendolyn; Morey, Stephen; Post, Mark W (January 2011). "North East Indian Linguistics Volume 3". Cambridge University Press India. ISBN 9788175967939.
- ↑ Laithangbam, Iboyaima (2017-09-23). "Banished Manipuri script stages a comeback". The Hindu (ภาษาIndian English). ISSN 0971-751X. สืบค้นเมื่อ 2021-08-25.
- ↑ Ray, Sohini (2009). "Writing the Body: Cosmology, Orthography, and Fragments of Modernity in Northeastern India". Anthropological Quarterly. 82 (1): 150. ISSN 0003-5491.
- ↑ "A comparative study of Meetei Mayek" (PDF). typoday. สืบค้นเมื่อ 13 May 2019.
- ↑ Ray, Sohini (2009). "Writing the Body: Cosmology, Orthography, and Fragments of Modernity in Northeastern India". Anthropological Quarterly. 82 (1): 129–154. ISSN 0003-5491.
- ↑ "Manipuri (Meeteilon / Meithei)". Omniglot. สืบค้นเมื่อ 28 March 2021.
บรรณานุกรม
[แก้]- Chelliah, Shobhana L. (1997). A grammar of Meithei. Berlin: Mouton de Gruyter. ISBN 0-19-564331-3.
- Chelliah, Shobhana L. (2002). Early Meithei manuscripts. In C. I. Beckwith (Ed.), Medieval Tibeto-Burman languages: PIATS 2000: Tibetan studies: Proceedings of the ninth seminar of the International Association of Tibetan Studies, Leiden 2000 (pp. 59–71). Leiden, Netherlands: Brill.
- Chelliah, Shobhana L. (2002). A glossary of 39 basic words in archaic and modern Meithei. In C. I. Beckwith (Ed.), Medieval Tibeto-Burman languages: PIATS 2000: Tibetan studies: Proceedings of the ninth seminar of the International Association of Tibetan Studies, Leiden 2000 (pp. 189–190). Leiden, Netherlands: Brill.
แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]
