อักษรม้ง
 |
| อักษรม้ง 𖬖𖬰𖬝𖬵 𖬄𖬶𖬟 𖬌𖬣𖬵 | |
|---|---|
 "Phaj Hauj Hmoob" ในพ่าเฮ่า | |
| ชนิด | (มีเสียงสระเป็นศูนย์กลางคล้ายอักษรสระ)อักษรกึ่งพยางค์ |
| ภาษาพูด | ภาษาม้งเด๊อว,ภาษาม้งจั๊ว |
| ผู้ประดิษฐ์ | ชอง ลือ ยัง |
| ช่วงยุค | ค.ศ. 1959–ปัจจุบัน |
| ระบบแม่ |
artificial
|
| ช่วงยูนิโคด | U+16B00-U+16B8F Final Accepted Script Proposal |
| ISO 15924 | Hmng |
อักษรม้ง หรือ พ่าเฮ่าม้อง (RPA: Phaj hauj Hmoob [pʰâ hâu m̥ɔ̃́], พ่าเฮ่า: 𖬖𖬰𖬝𖬵 𖬄𖬶𖬟 𖬌𖬣𖬵 [pʰâ hâu m̥ɔ̃́]) ประดิษฐ์เมื่อ พ.ศ. 2502 โดย ชอง ลือ ยัง นักวรรณคดีม้งที่อยู่ทางภาคเหนือของลาวใกล้กับเวียดนาม ชางเชื่อว่าอักษรถูกส่งผ่านมายังเขาจากพระเจ้า เขาพยายามฟื้นฟูวัฒนธรรมม้ง แต่ถูกฝ่ายรัฐบาลลอบฆ่าเพราะหวั่นเกรงอิทธิพลของเขาที่เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ เขาออกแบบอักษรสำหรับภาษาขมุด้วยแต่สาบสูญไป อักษรนี้เขียนสระก่อนพยัญชนะแต่ออกเสียงพยัญชนะก่อน มีเสียงวรรณยุกต์ 8 เสียง ชาวม้งที่ใช้อักษรนี้มีน้อย โดยมากเป็นกลุ่มชาตินิยมเพราะอักษรนี้ประดิษฐ์โดยชาวม้งเอง
อักษรอื่นที่ใช้เขียนภาษาม้งได้แก่อักษรพอลลาร์ด แม้วในจีน ในประเทศไทยใช้อักษรไทย ในช่วง พ.ศ. 2523 – 2533 มีการประดิษฐ์อักษรอื่นๆอีก เช่น เตาว์ ปาย ตวบ ที่มีลักษณะผสมระหว่างอักษรไทยกับอักษรจีน และอักษรไอโอโล ปัจจุบันชาวม้งส่วนใหญ่เขียนภาษาของตนด้วยอักษรละตินดัดแปลงที่ประดิษฐ์โดย มิชชันนารี วิลเลียม สมอลเลย์ เมื่อ พ.ศ. 2493 ซึ่งการเขียนแบบนี้กำหนดเสียงวรรณยุกต์ด้วยพยัญชนะท้าย
อักขรวิธี[แก้]
วิธีเขียนภาษาม้งด้วยอักษรม้ง เขียนจากซ้ายไปขวา แต่อักขรวิธีต่างจากภาษาอื่น ๆ คือ เขียนสระขึ้นก่อน เขียนวรรณยุกต์ แล้วจึงเขียนพยัญชนะต้นตามหลัง ถ้าไม่ใส่พยัญชนะต้น จะถือว่าสะกดด้วย k (ก) และตามปกติจะเว้นวรรคทุกคำหรือพยางค์ นอกจากนี้ อักษรม้งมีตัวเลขและเครื่องหมายวรรคตอนเป็นของตัวเอง
สระหนึ่งเสียงมีได้สองรูป ซึ่งมีพื้นเสียงวรรณยุกต์ต่างกัน การเติมเครื่องหมายเสริมบนสระจะทำให้วรรณยุกต์เปลี่ยนไป ในขณะที่พยัญชนะหลายเสียงใช้รูปเดียวกัน การเติมเครื่องหมายเสริมบนพยัญชนะจะทำให้ออกเสียงต่างกัน แต่หากพิจารณาพยัญชนะและสระทั้งหมดที่เติมเครื่องหมายเสริม จะพบว่าไม่ได้เรียงลำดับตามฐานกรณ์แต่อย่างใด ผู้ที่ศึกษาหรือใช้ต้องอาศัยความจำเป็นหลัก
ยูนิโคก[แก้]
อักษรม้งถูกเพิ่มเข้าไปในยูนิโคดเมื่อเดือนมิถุนายน ค.ศ. 2014 ในรุ่นที่ 7.0.
บล็อกยูนิโคดของพ่าเฮ่าม้องอยู่ที่ U+16B00-U+16B8F:
แม่แบบ:Unicode chart Pahawh Hmong
ฟอนต์[แก้]
ปัจจุบัน ยูนิโคดพ่าเฮ่าม้งสนับสนุนเฉพาะใน:
- Noto Sans Pahawh Hmong (direct download link), a font made by Google
- Pahawh Unicode (direct download link), Google Drive
อ้างอิง[แก้]
- Ratliff, Martha. 1996. "The Pahawh Hmong Script," in The World's Writing Systems, edited by Peter T. Daniels and Bright, William. University of Oxford Press: New York, NY, pp. 619–624.
- Rogers, Henry. 2005. Writing Systems: A Linguistic Approach. Blackwell Publishing. pp. 260–262.
- Smalley, William Allen, Chia Koua Vang (Txiaj Kuam Vaj 𖬔𖬲𖬯𖬵 𖬐𖬰 𖬖𖬲𖬜
), and Gnia Yee Yang (Nyiaj Yig Yaj 𖬔𖬲𖬮𖬵 𖬃𖬶𖬤 𖬖𖬲𖬤
). 1990. Mother of Writing: The Origin and Development of a Hmong Messianic Script. University of Chicago Press: Chicago.
แหล่งข้อมูลอื่น[แก้]
- Omniglot Pahawh Hmong Alphabet
- http://pahawh.org/ The Pahawh Hmong Platform
- https://wiki.liamscode.net/unicode/block.php?n=Pahawh%20Hmong Archived 2021-11-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน Pahawh Hmong Unicode Block
- https://unicode-table.com/en/blocks/pahawh-hmong/ Pahawh Hmong
- http://pahawh.org/kbm/ Pahawh Hmong Semi-Keyboard
- https://drive.google.com/file/d/1rP6wfm7tHsoAkzFPUomTydFr9RXy5uzm/view Pahawh/Romanized PDF
