ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ภาษาผู้ไท"
ไม่มีความย่อการแก้ไข |
ไม่มีความย่อการแก้ไข |
||
บรรทัด 52: | บรรทัด 52: | ||
ในที่นี้ขออธิบายเฉพาะเสียงที่แตกต่างจากภาษาไทยมาตรฐาน ดังนี้ |
ในที่นี้ขออธิบายเฉพาะเสียงที่แตกต่างจากภาษาไทยมาตรฐาน ดังนี้ |
||
* /ญ/ เป็นหน่วยเสียงพิเศษ ที่ไม่พบในภาษาไทยภาคกลาง |
* /ญ/ เป็นหน่วยเสียงพิเศษ ที่ไม่พบในภาษาไทยภาคกลาง และถิ่นใต้ แต่พบได้ในภาษาไทยถิ่นอีสาน และเหนือ ในภาษาผู้ไท บางถิ่นผู้พูดใช้เสียง /ญ/ โดยตลอด บางถิ่นใช้ทั้งเสียง /ญ/ และ /ย/ โดยไม่แยกแยะคำศัพท์ |
||
=== หน่วยเสียงสระ === |
=== หน่วยเสียงสระ === |
รุ่นแก้ไขเมื่อ 21:37, 23 สิงหาคม 2560
Phu Thai | |
---|---|
Phu Thai | |
ประเทศที่มีการพูด | Thailand, Laos and Vietnam |
จำนวนผู้พูด | 870,000 (2002–2006)[1] |
ตระกูลภาษา | ขร้า-ไท
|
รหัสภาษา | |
ISO 639-3 | pht |
ภาษาผู้ไท (เขียน ผู้ไทย หรือ ภูไท ก็มี) เป็นภาษาในตระกูลภาษาไท-กะได มีผู้พูดจำนวนไม่น้อย กระจัดกระจายในภูมิภาคต่าง ๆ ของไทยและลาว เข้าใจว่า ผู้พูดภาษาผู้ไทมีถิ่นที่อยู่ดั้งเดิมอยู่ในเมือง นาน้อยอ้อยหนู ยังเป็นที่ถกเถียงกันว่า เมืองนาน้อยอ้อยหนู อันเป็นถิ่นฐานดั้งเดิมของผู้ไทอยู่ทีไหน เพราะปัจจุบันมีเมืองนาน้อยอ้อยหนูอยู่ถึงสามแห่ง ตะวันออกเฉียงใต้ของเมืองแถงหรือปัจจุบันคือจังหวัดเดียนเบียนฟู แห่งที่สองอยู่ทางตะวันออกเฉียงใต้ของเมืองแถง และแห่งที่สามอยู่ห่างจากเมืองลอของเวียดนามประมาณ 10 กิโลเมตร
ชาวไทดำกับผู้ไทเป็นคนละชาติพันธุ์กัน นักภาษาศาสตร์สันนิษฐานว่า อพยพแยกจากกันนานกว่า 1,500 ปีมาแล้ว ในปัจจุบัน มีการจัดให้ภาษาผู้ไทเป็นกลุ่มย่อยของภาษาไทดำซึ่งไม่ถูกต้อง ผู้ไทอพยพจากนาน้อยอ้อยหนูไปอยู่ที่เมืองวังอ่างคำ ซึ่งคือเมืองวีระบุรี ในแขวงสุวรรณเขต ประเทศลาว ก่อนถูกกวาดต้อนมาอยู่ในดินแดนประเทศไทยเมื่อไม่ถึง 200 ปีมานี้ ผู้ไทที่ถูกกวาดต้อนมาอยู่ฝั่งขวาแม่น้ำโขงมีจำนวนไม่น้อย แต่ผู้ไทซึ่งอยู่ฝั่งซ้ายแม่น้ำโขงแถบแขวงสุวรรณเขตและแขวงคำม่วนในลาว ก็ยังมีประปราย มักจะเรียกผู้ไททั้งสองกลุ่มนี้รวม ๆ กันว่า "ผู้ไทสองฝั่งโขง"
ผู้พูดภาษาผู้ไท
ผู้พูดภาษาผู้ไทในประเทศไทยส่วนใหญ่อยู่ในบริเวณจังหวัดภาคอีสานตอนบน ได้แก่ จังหวัดกาฬสินธุ์, นครพนม, มุกดาหาร, ร้อยเอ็ด และ สกลนคร นอกจากนี้ยังมีอีกเล็กน้อยในจังหวัดอุบลราชธานี,อุดรธานีและ จังหวัดบึงกาฬ โดยในแต่ละท้องถิ่นจะมีสำเนียงและคำศัพท์ที่แตกต่างกันไป
เป็นที่น่าสังเกตว่า ภาษาผู้ไทแม้จะกระจายอยู่ในแถบอีสาน แต่สำเนียงและคำศัพท์นั้นแตกต่างกับภาษาไทยถิ่นอีสานโดยทั่วไป อย่างไรก็ตามยังมีคำยืมจากภาษาถิ่นอีสานอยู่ในภาษาผู้ไทบ้างเป็นธรรมดา แต่ก็ไม่นับว่ามาก ด้วยเหตุนี้ ชาวไทยที่พูดภาษาอีสานจึงไม่สามารถพูดหรือฟังภาษาผู้ไทอย่างเข้าใจโดยตลอด แต่ชาวผู้ไทส่วนใหญ่มักจะพูดภาษาอีสานได้
ลักษณะของภาษา
ด้วยภาษาผู้ไทเป็นภาษาในตระกูลไท จึงมีลักษณะเด่นร่วมกับภาษาไทยด้วย นั่นคือ
- เป็นภาษาคำโดด มักเป็นคำพยางค์เดียว
- เป็นภาษามีวรรณยุกต์
- โครงสร้างประโยคแบบเดียวกัน คือ "ประธาน กริยา กรรม" (SVO) ไม่ผันรูปตามโครงสร้างประโยค
หน่วยเสียงในภาษาผู้ไท
หน่วยเสียงพยัญชนะ
ฐานกรณ์ของเสียง | ริมฝีปากล่าง-ฟัน | ริมฝีปาก | โคนฟัน | เพดานส่วนแข็ง | เพดานส่วนอ่อน | ช่วงคอ |
เสียงหยุด (ไม่ก้อง) | - | /ป/ | /ต/ | /จ/ | /ก/ | /อ/ |
เสียงหยุด (ไม่ก้อง) | - | /พ/ | /ท/ | - | /ค/ | - |
เสียงหยุด (ก้อง) | - | /บ/ | /ด/ | - | - | - |
เสียงขึ้นจมูก | - | /ม/ | /น/ | /ญ/ | /ง/ | - |
เสียงเสียดแทรก | /ฟ/ | /ส/ | - | - | - | /ห/ |
กึ่งสระ | /ว/ | - | - | /ย/ | - | - |
ลอดข้างลิ้น | - | /ล/ | - | - | - | - |
ในที่นี้ขออธิบายเฉพาะเสียงที่แตกต่างจากภาษาไทยมาตรฐาน ดังนี้
- /ญ/ เป็นหน่วยเสียงพิเศษ ที่ไม่พบในภาษาไทยภาคกลาง และถิ่นใต้ แต่พบได้ในภาษาไทยถิ่นอีสาน และเหนือ ในภาษาผู้ไท บางถิ่นผู้พูดใช้เสียง /ญ/ โดยตลอด บางถิ่นใช้ทั้งเสียง /ญ/ และ /ย/ โดยไม่แยกแยะคำศัพท์
หน่วยเสียงสระ
ภาษาผู้ไทมีสระเดี่ยว 9 ตัว หรือ 18 ตัวหากนับสระเสียงยาวด้วย โดยทั่วไปมีลักษณะของเสียงคล้ายกับสระในภาษาไทยถิ่นอื่น (เพื่อความสะดวก ในที่นี้ใช้อักษร อ ประกอบสระ เพื่อให้เขียนง่าย)
สระสูง | อิ, อี | อึ, อือ | อุ, อู |
สระกลาง | เอะ, เอ | เออะ, เออ | โอะ, โอ |
สระต่ำ | แอะ,แอ | อะ,อา | เอาะ, ออ |
อนึ่ง ในภาษาผู้ไทมักไม่ใช้สระประสม นิยมใช้แต่สระเดี่ยวข้างบนนี้ ตัวอย่างคำที่ภาษาไทยกลางเป็นสระประสม แต่ภาษาผู้ไทใช้สระเดี่ยว
ภาษาไทยกลาง | ภาษาผู้ไท |
---|---|
/หัว/ | /โห/ |
/สวน/ | /โสน/ |
/เสีย/ | /เส/ |
/เขียน/ | /เขน/ |
/เสือ/ | /เสอ/ |
/มะเขือ/ | /มะเขอ/ |
หน่วยเสียงวรรณยุกต์
หน่วยเสียงวรรณยุกต์ในภาษาผู้ไท มีด้วยกัน 5 หน่วย
พยางค์
พยางค์ในภาษาผู้ไทมักจะเป็นพยางค์อย่างง่าย ดังนี้
- เมื่อประสมด้วยสระเสียงยาว พยางค์อาจประกอบด้วยพยัญชนะต้น สระ และวรรณยุกต์ โดยจะมีพยัญชนะตัวสะกดหรือไม่ก็ได้
- เมื่อมีสระเสียงสั้น พยางค์ประกอบด้วยพยัญชนะต้น สระ, วรรณยุกต์ และพยัญชนะตัวสะกด
ลักษณะเด่นของภาษาผู้ไท
ลักษณะเด่นอื่น ๆ ของภาษาผู้ไท มีดังนี้
- เสียงท้ายคำถาม
- เผอ, ผิเหลอ, ผะเหลอ = อะไร
- "ผะเหลอนี่หน่า" = นี่คืออะไร
- "เว้าผะเหลอว่ะ" = พูดอะไรน่ะ
- "จักผะเหลอ" = ไม่รู้อะไร
- เผ่อ, ผู้เหล่อ = ใคร
- "แม้ล่ะไป๋เหย้มเผ่อ" = แม่จะไปเยี่ยมใคร
- "ผู้เหล่อล่ะไป๋กับข้อยแด่" = ใครจะไปกับผมบ้าง
- สิเหล่อ,เนอะเห่อ,ม่องเลอ = ที่ไหน
- "เพิ้น ล่ะ ไป๋ สิ เหล่อ" = เขาจะไปไหน
- "เจ้าอยู่ม่องเลอหว่ะ" = คุณอยู่ที่ไหนน่ะ
- มิ = ไม่
- "ไป๋ฮึมิไป๋" = ไปหรือไม่ไป
- "มิได้" = ไม่ได้,ไม่มี
- สระประสมในภาษาไทยถิ่นอื่น มักเป็นสระเดี่ยวในภาษาผู้ไท
- สระ เอีย เป็น เอ
- กระเทียม - กะเท่ม
- โรงเรียน - โฮงเฮน,โลงเลน
- สระ เอือ เป็น เออ
- น้ำเชื่อม - นั้มเซิ้ม
- ใส่เสื้อ - เส่อเส้อ
- สระ อัว เป็น โอ
- กล้วย - โก๊ย
- สระใอ (ไม้ม้วน) ในภาษาไทกลาง เมื่อพูดในภาษาผู้ไท มักออกเสียงสระเออ ดังนี้
- ใหม่-เหม่อ
- ใส่-เส่อ
- หัวใจ-โหเจ๋อ
- ใกล้-เข้อ, เก้อ
- แกงมะเขือใส่เนื้อเสือ กินบนเรือ เพื่อกลับบ้าน-แกงมะเขอเส่อเน้อเสอ กินเทิงเฮอ เพ้อเมอเฮิน
- สระไอ (ไม้มลาย) ในภาษาไทยกลาง จะออกเสียง จัตวา (+)ในสำเนียงภูไท ดังนี้
- ไป-ไป๋,
- ข บางคำจะออกเสียงเป็น ห, ค บางคำจะออกเสียงเป็น ฮ ดังนี้
- เข้า-เห้า, ข้า-ห้า, ค้าขาย-ฮ้าหาย
- คนห้าคนฆ่าคนห้าคน-ฮนห้าฮนห้าฮนห้าฮน
- คำที่สะกดด้วย -อก จะออกเสียงสระเอาะ (เสียงสั้น) ดังนี้
- นอก-เน้าะ, จอก-เจ้าะ, คอก-เค่าะ, ปลอก-เป๊าะ
อ้างอิง
- วิไลวรรณ ขนิษฐานันท์. ภาษาผู้ไท. โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ กรุงเทพฯ, 2520.
- ธัญญลักษณ์ ไชยสุข มอลเลอร์รพ and Asger Mollerup: ภาษาผู้ไท เพื่อสุขภาพ - ผู้ไท-ไทย-อังกฤษ. 2556.
- ภาษาผู้ไท การศึกษาเปรียบเทียบภาษาผู้ไทในประเทศไทยและประเทศลาว
- Phutai Language : A comparative study of the Phutai in Thailand and Laos P.D.R.
- โครงการอนุรักษ์และฟื้นฟูคุณค่าของภาษาผู้ไท
- In Search for the Phutais
- Mo Yao : Phutai Healing
- About Some Linguistic Variations in Phu Tai
- ↑ Phu Thai ที่ Ethnologue (18th ed., 2015) (ต้องสมัครสมาชิก)