ภาษามลายูเกอดะฮ์

ภาษามลายูเกอดะฮ์
بهاس ملايو قدح ภาษามลายูไทรบุรี
Pelat Utagha Bahasa Melayu Kedah
ประเทศที่มีการพูด	มาเลเซีย, ไทย, พม่า และอินโดนีเซีย
ภูมิภาค	รัฐเกอดะฮ์, รัฐปีนัง, รัฐปะลิส, รัฐเปรักตอนบน (อำเภอเกอเรียน, อำเภอมันจุง, อำเภอลารุต มาตัง และเซอลามา), จังหวัดตรัง, จังหวัดสตูล, จังหวัดระนอง, เขตตะนาวศรี, อำเภอลังกัต, จังหวัดอาเจะฮ์
ชาติพันธุ์	ชาวเกอดะฮ์เชื้อสายมลายู ชาวไทยเชื้อสายมลายู ชาวพม่าเชื้อสายมลายู ชาวมลายูจาริงฮาลุซ
จำนวนผู้พูด	2.6 ล้านคน  (2004)
ตระกูลภาษา	ออสโตรนีเซียน มาลาโย-โพลีเนเซีย (โต้แย้ง) มาเลย์อิก ภาษามลายูเกอดะฮ์
ภาษาถิ่น	เกอดะฮ์เปอร์ซีซีรีน เกอดะฮ์เหนือ ปะลิส-ลังกาวี ปีนัง เปรักเหนือ สตูล จาริงฮาลุซ
รหัสภาษา
ISO 639-3	meo

บริเวณที่มีผู้พูดภาษามลายูเกอดะฮ์: A. หุบเขาเกอดะฮ์, B. สตูล (เซอตุล), C. ตะนาวศรี (ตานะฮ์ซารี), D. อาเจะฮ์

ภาษามลายูเกอดะฮ์, ภาษามลายูไทรบุรี หรือ ภาษามลายูสตูล (มลายู: Bahasa Melayu Kedah) เป็นสำเนียงหนึ่งของภาษามลายู ใช้พูดในทางภาคตะวันตกของมาเลเซีย ได้แก่ รัฐเกอดะฮ์ (ไทรบุรี) รัฐปีนัง รัฐปะลิส และทางตอนเหนือของรัฐเปรัก ในประเทศไทยมีผู้พูดในจังหวัดสตูล บางส่วนของจังหวัดตรังและระนอง ข้ามไปยังเขตเขตเกาะสองของประเทศพม่า และยังพบว่ามีการพูดบางพื้นที่ทางตอนบนของเกาะสุมาตรา ของประเทศอินโดนีเซียด้วย

ภาษามลายูเกอดะฮ์ในไทย

ผู้ใช้ภาษามลายูเกอดะฮ์ในไทยสามารถใช้พูดภาษาไทยได้ มีความแตกต่างจากภาษามลายู และภาษามลายูปัตตานีไม่มากนัก แต่ในช่วงระยะเวลาไม่ถึงหนึ่งร้อยปีชาวสตูลก็ลืมภาษามลายูถิ่นของตน เยาวชนที่มีอายุต่ำกว่า 20 ปีไม่มีใครพูดภาษามลายูถิ่นได้ ด้วยเหตุผลทางภูมิศาสตร์ที่ทำให้สตูลต้องติดต่อกับสงขลามากกว่าไทรบุรี ปัจจุบันในสตูลมีผู้ใช้ภาษานี้ไม่มาก (ประมาณ 6,800 คน) เพราะนิยมใช้ภาษาไทยในชีวิตประจำวันมากกว่าในอดีต

ชาวสตูลที่ใช้ภาษามลายูถิ่นนี้เป็นชาวไทยมุสลิมเชื้อสายมลายูที่อยู่ในบางหมู่บ้าน บางตำบลของสตูลเท่านั้น เช่น ตำบลเจ๊ะบิลัง, ตำบลตำมะลัง, ตำบลปูยู และตำบลฉลุง แต่ปัจจุบันเหลือเพียง 3 ตำบล คือ ตำบลเจ๊ะบิลัง, ตำบลตำมะลัง และตำบลบ้านควนเท่านั้นที่ยังใช้ในการอ่านคุตบะห์บรรยายธรรมในมัสยิด แม้ผู้ใช้ภาษาจะมีน้อยลง แต่อิทธิพลของภาษามลายูถิ่นนี้ยังมีปรากฏให้เห็นอยู่ในปัจจุบัน เช่น บ้านกุบังปะโหลด (แปลว่า บ้านหนองปลาไหล), บ้านภูเก็ตยามู (แปลว่า บ้านเขาที่มีต้นฝรั่ง), คลองบันนังปุเลา (แปลว่า เกาะที่มีการทำนา), หนองน้ำทุ่งปาดังกลิงค์ (แปลว่า บริเวณที่แขกกลิงคราษฎร์ตั้งถิ่นฐานอยู่) และเขาปูยู (แปลว่า เขาที่กั้นลมพายุ) เป็นต้น

ยังมีจำนวนหนึ่งใช้พูดในจังหวัดตรัง แต่ได้รับอิทธิพลจากภาษาไทยค่อนข้างมาก ในปี พ.ศ. 2544 มีเพียงผู้สูงอายุตั้งแต่ 55 ปีขึ้นไป ที่สามารถใช้ภาษามลายูถิ่นได้ พบได้ในตำบลเกาะลิบง (แปลว่า ต้นหลาวชะโอน) และในตำบลบ่อน้ำร้อน เช่น บ้านสิเหร่ (แปลว่า พลู) และท่าปาบในอำเภอกันตัง ซึ่งบรรพบุรุษของพวกเขาอพยพมาจากเกาะหมาก (ปีนัง) ในมาเลเซีย นอกจากสำเนียงเกอดะฮ์แล้ว ก็ยังพบผู้ใช้ภาษามลายูสำเนียงชวา ซึ่งมีผู้ใช้บนเกาะมุก อำเภอกันตัง

เลยขึ้นไปพบผู้ใช้สำเนียงถิ่นนี้บนเกาะสินไห จังหวัดระนอง และพบผู้ใช้จำนวนหนึ่งในบ้านคลองดิน อำเภอเมืองนครศรีธรรมราช จังหวัดนครศรีธรรมราช ที่ส่วนใหญ่เป็นผู้สูงอายุ และกำลังลดจำนวนผู้พูดอย่างรวดเร็วเนื่องจากวัยรุ่นหันมาใช้ภาษาไทยถิ่นใต้ นอกจากนี้ยังเคยมีการใช้ภาษามลายูถิ่นนี้ในแถบจังหวัดภูเก็ต แต่ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อคราวเสด็จประพาสก็พบว่าชาวภูเก็ตพูดภาษามลายูไม่ได้แล้ว

คำศัพท์

สรรพนาม

มลายูเกอดะฮ์	มลายูมาตรฐาน	แปลไทย
hang	awak / kamu / kau	'คุณ' (เอกพจน์)
hangpā / ampa	kalian	'คุณ' (พหุพจน์)
cek / aq	saya / aku	'ฉัน/ผม'
cek	saya	'ฉัน/ผม' (หนุ่มถึงคนชรา)
cek	kamu	'คุณ' (ชราถึงคนหนุ่ม)
depa	mereka	'พวกเขา/เธอ'
sépā (ใช้ในบางพื้นที่) / kitorang	kami	'พวกเรา' (พิเศษ)

คำถาม

มลายูเกอดะฮ์	มลายูมาตรฐาน	แปลไทย
siapa, sapa	siapa / siapakah	'ใคร'
apa, pa	apa / apakah	'อะไร'
bila	bila / bilakah	'เมื่อไหร่'
cemana, lagu mana	bagaimana / bagaimanakah	'อย่างไร'
mana	mana	'ที่ไหน'
pasai pa, awat, rokpa, buat pa, sebab pa	mengapa	'อย่างไร'
berapa, bapa	berapa	'เท่าไหร่'

ศัพท์พื้นฐาน

มลายูเกอดะฮ์	มลายูมาตรฐาน	แปลไทย
camca	sudu	'ช้อน'
habaq	cakap	'พูด'
mai	datang, mari	'มา'
mau	nak	'ต้องการ'
lorat	susah	'ยาก'
lā, lāni	sekarang	'ตอนนี้'
cabai	cili / lada	'พริก'
hakap	tamak	'โลภ'
pi	pergi	'ไป'
sat	sebentar, sekejap	'หนึ่งวินาที'
mengkalā	bila, apabila	'เมื่อ'
ketegaq	degil, keras kepala	'ซุกซน'
geghék	basikal	'จักรยาน'
mertun	tukul	'ค้อน'
lempaq	baling	'โยน'
menghabat	memanjat	'ปีน'
ligan	kejar	'ไล่ล่า'
loq laq	tak senonoh	'หยาบคาย'
ketit	gigit kecil	'กัดเบา ๆ'
tokok	gigit	'กัด'
berlemuih	comot	'สกปรก'
cemuih	bosan	'เบื่อ'

อ่านเพิ่ม

• Fazal Mohamed Mohamed Sultan; Nurulafiqah Suhaimi (2012). "Kata Soal Dalam Dialek Kedah". GEMA Online Journal of Language Studies. 12 (2): 475–493. สืบค้นเมื่อ 7 May 2021.
• Nurul Shahida Jamil; Maslida Yusof (2015). "Analisis Deiksis Dialek Kedah". GEMA Online Journal of Language Studies. 15 (1): 163–187. doi:10.17576/GEMA-2015-1501-10.
• Shahidi, A.H. (2009). "Alternasi dalam fonologi subdialek Kedah Utara". Jurnal Bahasa. 9 (2): 302–325. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2021-05-07. สืบค้นเมื่อ 7 May 2021.

แหล่งข้อมูลอื่น

• Kedahan-Standard Malay Online dictionary