ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ภาษาอีสาน"
ป้ายระบุ: เครื่องมือแก้ไขต้นฉบับปี 2560 |
ไม่มีความย่อการแก้ไข ป้ายระบุ: เครื่องมือแก้ไขต้นฉบับปี 2560 |
||
บรรทัด 9: | บรรทัด 9: | ||
|date=2005 |
|date=2005 |
||
|ref=<ref name="CERD">International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination. (2011). Reports submitted by States parties under article 9 of the Convention: First to third periodic reports of States parties due in 2008, Thailand. (GE.11-46262 (E) 141011 181011). New York NY: United Nations.</ref> |
|ref=<ref name="CERD">International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination. (2011). Reports submitted by States parties under article 9 of the Convention: First to third periodic reports of States parties due in 2008, Thailand. (GE.11-46262 (E) 141011 181011). New York NY: United Nations.</ref> |
||
| |
|speakers2=22 ล้านคน (2013)<br>(L1 และ L2)<ref name="CERD"/><ref name="ethny">Paul, L. M., Simons, G. F. and Fennig, C. D. (eds.). 2013. Ethnologue: Languages of the World, Seventeenth edition. Dallas, Texas: SIL International. Retrieved from http://www.ethnologue.com</ref> |
||
|familycolor=Tai–Kadai |
|familycolor=Tai–Kadai |
||
|fam2=[[กลุ่มภาษาไท]] |
|fam2=[[กลุ่มภาษาไท]] |
รุ่นแก้ไขเมื่อ 21:33, 17 ธันวาคม 2563
ภาษาไทยถิ่นอีสาน | |
---|---|
ภาษาไทยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ, ไทยอีสาน, ลาวอีสาน, ลาว (ไม่ทางการ) | |
ภาษาลาว, ภาษาอีสาน | |
ประเทศที่มีการพูด | ประเทศไทย |
ภูมิภาค | ภาคอีสาน (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ) ในพื้นที่ใกล้เคียงและกรุงเทพ |
ชาติพันธุ์ | คนอีสาน (ไทลาว). ภาษาที่สองหรือสามของชนกลุ่มน้อยหลายกลุ่มในภาคอีสาน |
จำนวนผู้พูด | 13-16 ล้านคน (2005)[1] 22 ล้านคน (2013) (L1 และ L2)[1][2] |
ตระกูลภาษา | ขร้า-ไท
|
ระบบการเขียน | ไทน้อย (อดีต, ฆราวาส) ไทธรรม (อดีต, ศาสนา)[3] อักษรไทย (โดยพฤตินัย) |
สถานภาพทางการ | |
ภาษาชนกลุ่มน้อยที่รับรองใน | ไทย |
รหัสภาษา | |
ISO 639-3 | tts |
ภาษาไทยถิ่นอีสาน หรือ ภาษาลาวอีสาน เป็นการพัฒนาในท้องถิ่นของภาษาลาวในประเทศไทย ผู้พูดในท้องที่ยังคงถือว่าเป็นภาษาลาว[4] รัฐบาลไทยยอมรับภาษานี้เป็นสำเนียงภาษาไทย ทั้งชาวไทยและลาวมีความเข้าใจร่วมกันยาก เพราะแม้ว่าจะมีคำร่วมเชื้อสายในพจนานุกรมกว่าร้อยละ 80 ทั้งลาวและอีสานมีระดับเสียงวรรณยุกต์ที่ต่างกันมากและมักใช้คำจากภาษาไทย จึงทำให้เกิดการขัดขวางความเข้าใจระหว่างกันโดยไม่มีการเปิดรับก่อน[5]
ภาคอีสานมีบริเวณทางการเกษตรเป็นจำนวนมากและเป็นหนึ่งในภาคที่ยากจนและพัฒนาช้าที่สุดในประเทศไทย ด้วยชาวภาคอีสานหลายที่คนที่ไม่ค่อยมีีการศึกษามักไปทำงานที่กรุงเทพหรือเมืองอื่นและแม้แต่ต่างประเทศในฐานะคนงาน, คนทำอาหาร, คนขับแท็กซี, คนงานก่อสร้าง และอื่น ๆ รวมกับอคติทางประวัติศาสตร์อย่างเปิดเผยต่อชาวภาคอีสานและภาษาของพวกเขา ได้เป็นเชื้อเพลิงของความเข้าใจในแง่ลบในภาษานี้ ตั้งแต่กลางศตวรรษที่ 20 ตัวภาษาได้เปลี่ยนภาษาไปเป็นภาษาไทยอย่างช้า ๆ ส่งผลถึงความอยู่รอดของภาษา[6][7] อย่างไรก็ตาม ด้วยมุมมองที่ผ่อนคลายลงในช่วงปลายศตวรรษที่ 20 เป็นต้นมา ทางนักวิชาการไทยในมหาวิทยาลัยในภาคอีสานได้ดำเนินงานวิจัยเกี่ยวกับภาษานี้ โดยบางส่วนได้เริ่มมีผลในการช่วยรักษาภาษาที่กำลังหายไป อุปถัมภ์ด้วยการเติบโตในด้านการรับรู้และชื่นชมวัฒนธรรม, วรรณกรรม และประวัติศาสตร์ท้องถิ่น[8][5]
สำเนียง
ภาษานี้แบ่งออกเป็น 6 สำเนียงใหญ่ คือ
- ภาษาลาวเวียงจันทน์ ใช้ในประเทศลาว ท้องที่นครหลวงเวียงจันทน์ แขวงบอลิคำไซ และในประเทศไทยท้องที่จังหวัดชัยภูมิ หนองบัวลำภู หนองคาย (อำเภอเมืองหนองคาย ศรีเชียงใหม่ ท่าบ่อ โพนพิสัย โพธิ์ตาก สังคม(บางหมู่บ้าน) ) ขอนแก่น (อำเภอภูเวียง ชุมแพ สีชมพู ภูผาม่าน หนองนาคำ เวียงเก่า หนองเรือบางหมู่บ้าน โคกโพธิ์ไชยบางหมู่บ้าน) ยโสธร (อำเภอเมืองยโสธร ทรายมูล กุดชุม บางหมู่บ้าน) อุดรธานี (อำเภอบ้านผือ เพ็ญ บางหมู่บ้าน) ศรีสะเกษ (ในบางหมู่บ้านของอำเภอเมืองศรีสะเกษ อำเภอขุขันธ์ อำเภอขุนหาญ)
- ภาษาลาวเหนือ ใช้ในประเทศลาวท้องที่แขวงหลวงพระบาง ไซยะบุรี อุดมไซ ในประเทศไทยท้องที่จังหวัดเลย อุตรดิตถ์ (อำเภอบ้านโคก น้ำปาด ฟากท่า) เพชรบูรณ์ (อำเภอหล่มสัก หล่มเก่า น้ำหนาว) ขอนแก่น (อำเภอภูผาม่าน และบางหมู่บ้านของอำเภอสีชมพู ชุมแพ) ชัยภูมิ (อำเภอคอนสาร) พิษณุโลก (อำเภอชาติตระการและนครไทยบางหมู่บ้าน) หนองคาย (อำเภอสังคม) อุดรธานี (อำเภอน้ำโสม นายูง บางหมู่บ้าน)
- ภาษาลาวตะวันออกเฉียงเหนือ ใช้ในประเทศลาวท้องที่แขวงเชียงขวาง หัวพัน ในประเทศไทยท้องที่บ้านเชียง อำเภอหนองหาน อำเภอบ้านผือ จังหวัดอุดรธานี และบางหมู่บ้านในจังหวัดสกลนคร หนองคาย(บางหมู่บ้านในอำเภอท่าบ่อ อำเภอศรีเชียงใหม่ และอำเภอโพธิ์ตาก) และยังมีชุมชนลาวพวนในภาคเหนือบางแห่งในจังหวัดสุโขทัย อุตรดิตถ์ แพร่ ไม่กี่หมู่บ้านเท่านั้น หนองคาย
- ภาษาลาวกลาง แยกออกเป็นสำเนียงถิ่น 2 สำเนียงใหญ่ คือ ภาษาลาวกลางถิ่นคำม่วน และถิ่นสุวรรณเขต ถิ่นคำม่วน จังหวัดที่พูดในประเทศไทย เช่น จังหวัดนครพนม สกลนคร บึงกาฬ (อำเภอเซกา บึงโขงหลง บางหมู่บ้าน) ถิ่นสุวรรณเขต จังหวัดที่พูดมีจังหวัดเดียว คือ จังหวัดมุกดาหาร
- ภาษาลาวใต้ ใช้ในประเทศลาวท้องที่แขวงจำปาศักดิ์ สาละวัน เซกอง อัตตะปือ จังหวัดที่พูดในประเทศไทย จังหวัดอุบลราชธานี อำนาจเจริญ ศรีสะเกษ ยโสธร
- ภาษาลาวตะวันตก (ภาษาลาวร้อยเอ็ดหรือภาษาอีสาน) ไม่มีใช้ในประเทศลาว เป็นภาษาที่ใช้ในท้องถิ่นภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย ท้องที่ร้อยเอ็ด อุดรธานี ขอนแก่น กาฬสินธุ์ มหาสารคาม บุรีรัมย์ หนองคาย (บางหมู่บ้าน) นครราชสีมา (บางอำเภอ) และบริเวณใกล้เคียงมณฑลร้อยเอ็ดของสยาม สำเนียงนี้มีการใช้กันอย่างแพร่หลายในพื้นที่ส่วนมากของภาคอีสานสำเนียงนี้ส่วนมากจะใช้"สระเอียแทนสระเอือ"ในปัจจุบันจนได้ขึ้นชื่อว่าเป็นสำเนียงกลางหรือสำเนียงมาตรฐานของภาษาอีสาน เทียบเท่ากับ แหลงใต้ อู้คำเมือง พูดไทยกลาง ของแต่ละภาค
ส่วนภาษาเขียนในอดีตใช้อักษรธรรมล้านช้างหรือตัวธรรม สำหรับบันทึกเรื่องราวเกี่ยวกับธรรมะหรือพระพุทธศาสนา และเขียนด้วยอักษรไทน้อยหรือตัวลาวเดิม (เป็นอักษรลาวล้านช้างโบราณ มีความแตกต่างกับอักษรลาวในประเทศลาวในปัจจุบันเล็กน้อย) สำหรับเรื่องราวทางโลก อักษรลาวล้านช้าง (ตัวลาวหรืออักษรไทน้อย) มีพยัญชนะ 20 เสียง สระเดี่ยว 18 เสียง สระประสม 2-3 เสียง บางท้องถิ่นไม่มีเสียงสระเอือแต่จะใช้สระเอียแทน ในปัจจุบันนิยมใช้อักษรไทยสำหรับเขียนบันทึกเรื่องราวต่าง ๆ ทั้งในทางโลกและทางธรรม เนื่องจากผู้คนส่วนใหญ่ไม่สามารถอ่านตัวอักษรธรรมและอักษรลาวออก แต่ความนิยมในการเขียนบันทึกเป็นภาษาถิ่นไม่ค่อยได้รับความนิยมนัก โดยส่วนใหญ่ภาษาเขียนในท้องถิ่นภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทยจะใช้อักษรไทยและบันทึกเป็นภาษาไทยกลางเป็นหลักแทน
ตัวอย่างประโยคภาษาไทยถิ่นอีสาน
ตัวอย่าง | ความหมาย |
---|---|
กินเข่าแล้วบ่,กินเข่าแล้วติ | กินข้าวแล้วเหรอ |
กี่ซี้นงัว | เนื้อวัวย่าง |
งามเติบ , งามหลาย | สวยมาก |
งึดแฮง, งึดหลาย | ประหลาดใจเหลือเกิน ประหลาดใจมาก |
จบหลาย, | สวยมาก |
จ่มดู๋ | ขี้บ่น, พูดมาก |
เซาเว่า, เซาปาก | หยุดพูด |
ตาเหลียโตน , หลูโตน , ลิโตน | สงสาร |
บ่พ้อกันโดนและเนาะ | ไม่ได้เจอกันนานแล้วนะ |
ผู้ฮ่ายหลาย | ขี้เหร่มาก |
พออยู่พอเซา | พอกินพออยู่ |
มาแต่ไส | ไปไหนมา |
สูนแฮง | โมโหมาก |
ฮ่าง, เพ | พัง, ใช้งานไม่ได้ |
เฮียน, เฮือน | บ้าน |
เมียเฮียน,เมือเฮือน , เมียบ้าน | กลับบ้าน |
สมัยแต่กี้ | สมัยก่อน |
มื่ออื่น | พรุ่งนี้ |
ซุมื่อ | ทุกวัน |
ยามแลง | ตอนเย็น |
ย่าน | กลัว |
ขี้เดียด | รังเกียจ |
ซังแฮง, ซังอีหลี | เกลียดมาก |
ซี้นหลอด | เนื้อตากแห้ง |
คีง | เนื้อตัว ร่างกาย |
บาย | แตะ ลูบ |
เกิบ | รองเท้า |
อ้างอิง
- ↑ 1.0 1.1 International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination. (2011). Reports submitted by States parties under article 9 of the Convention: First to third periodic reports of States parties due in 2008, Thailand. (GE.11-46262 (E) 141011 181011). New York NY: United Nations.
- ↑ Paul, L. M., Simons, G. F. and Fennig, C. D. (eds.). 2013. Ethnologue: Languages of the World, Seventeenth edition. Dallas, Texas: SIL International. Retrieved from http://www.ethnologue.com
- ↑ Nidhi Eoseewong (2012-11-12). "ภาษามลายูถิ่นในประเทศไทย [Malay dialects in Thailand]". Selected Messages & Good Article for People Ideas and Social Justice. สืบค้นเมื่อ 2014-07-26.
- ↑ Keyes, Charles F. (1966). "Ethnic Identity and Loyalty of Villagers in Northeastern Thailand". Asian Survey.
- ↑ 5.0 5.1 Draper, John (2004). "Isan: The planning context for language maintenance and revitalization". Second Language Learning and Teaching. 4. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-03-11.
- ↑ Simpson, A. & Thammasathien, N. (2007). "Thailand and Laos", Simpson, A. (ed.) in Language and National Identity in Asia. Oxford: Oxford University Press. (p. 401).
- ↑ Chanthao, R. (2002). Code-mixing between Central Thai and Northeastern Thai of the Students in Khon Kaen Province. Bangkok: Mahidol University.
- ↑ Phra Ariyuwat. (1996). Phya Khankhaak, the Toad King: A Translation of an Isan Fertility Myth in Verse . Wajuppa Tossa (translator). (pp. 27–34). Lewisburg, PA: Bucknell University Press.
อ่านเพิ่ม
- Hayashi, Yukio. (2003). Practical Buddhism among the Thai-Lao. Trans Pacific Press. ISBN 4-87698-454-9.
- เรืองเดช ปันเขื่อนขัติย์. ภาษาถิ่นตระกูลไทย. กทม. สถาบันวิจัยภาษาและวัฒนธรรมเพื่อการพัฒนาชนบทมหาวิทยาลัยมหิดล. 2531.
- อีสานร้อยแปด. พจนานุกรมภาษาอีสาน. อีสาน : https://esan108.com/dict
แหล่งข้อมูลอื่น
- Basic Isaan phrases (Some basic Isaan phrases with sound files).
- McCargo, Duncan, and Krisadawan Hongladarom. "Contesting Isan‐ness: discourses of politics and identity in Northeast Thailand." Asian Ethnicity 5.2 (2004): 219-234.
- พจนานุกรมภาษาอีสาน
- โครงการอักษรอีสาน
- อักษรไทน้อย
- ความเป็นมาของอักษรไทยน้อย
- ความเป็นมาของอักษรธรรมอีสาน