พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแม้นเขียน
| พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแม้นเขียน | |
|---|---|
| พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 2 พระองค์เจ้าชั้นเอก | |
 | |
| ประสูติ | 15 ธันวาคม พ.ศ. 2366 |
| สิ้นพระชนม์ | 28 กันยายน พ.ศ. 2456 (89 ปี) |
| ราชวงศ์ | จักรี |
| พระบิดา | พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย |
| พระมารดา | เจ้าจอมมารดาลูกจันทน์เล็ก ในรัชกาลที่ 2 |
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแม้นเขียน (15 ธันวาคม พ.ศ. 2366 — 28 กันยายน พ.ศ. 2456) พระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาลูกจันทน์เล็ก สตรีเชื้อสายเจ้าจากหลวงพระบาง
พระประวัติ
[แก้]พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแม้นเขียน ประสูติเมื่อวันจันทร์ เดือนอ้าย ขึ้น 13 ค่ำ ปีมะแม เบญจศก จ.ศ. 1185 ตรงกับวันที่ 15 ธันวาคม พ.ศ. 2366 เป็นพระราชธิดาลำดับที่ 72 ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาลูกจันทน์เล็ก ธิดาเจ้าสุกเมืองหลวงพระบาง
พระองค์เจ้าแม้นเขียนทรงดำรงตำแหน่งเป็นองค์กุลเชษฐ์แห่งพระบรมวงศานุวงศ์ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นเวลายาวนานเกือบ 15 ปี ตั้งแต่วันที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2441 ต่อจากพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านิเวศน์ ตราบจนสิ้นพระชนม์
ในปัจฉิมวัยพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแม้นเขียนทรงพระประชวรหนัก สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวงเสด็จมาเฝ้าพระอาการ[1] กระทั่งพระองค์เจ้าแม้นเขียนสิ้นพระชนม์เมื่อวันอาทิตย์ เดือน 10 แรม 14 ค่ำ ปีฉลู เบญจศก จ.ศ. 1275 ตรงกับวันที่ 28 กันยายน พ.ศ. 2456 สิริพระชันษา 89 ปี นับเป็นพระราชบุตรในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยที่มีพระชันษาสูงที่สุดและมีพระชนม์ชีพเป็นพระองค์สุดท้าย ทรงดำรงพระชนม์ชีพยาวนานถึง 5 รัชกาล มีพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพเมื่อวันที่ 24 พฤษภาคม พ.ศ. 2457 ณ พระเมรุ วัดราชาธิวาสราชวรวิหาร[2]
พระจริยวัตร
[แก้]พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแม้นเขียน เป็นที่เคารพนับถือของพระบรมวงศานุวงศ์โดยทั่วไป ด้วยพระจริยวัตรงดงามและทรงคุณูปการกับพระเจ้าลูกเธอในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวหลายพระองค์[3]
ในคราวที่พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแม้นเขียน มีพระชนมายุครบ 80 ปี พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จพระราชดำเนินไปที่พระตำหนักของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแม้นเขียน ในพระบรมมหาราชวัง พระราชทานพระราชหัตถเลขาพระราชทานพร แลต้นไม้ทอง ต้นไม้เงิน กับเงิน 1,600 บาท เป็นส่วนทรงแสดงวุฒาปัจจายนกรรม ในการที่พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแม้นเขียน มีพระชนมายุเจริญมา[4]
นอกจากนี้พระองค์ทรงศรัทธาในพระพุทธศาสนา ทรงสร้างวัดขึ้นบริเวณทุ่งบางกะปิชื่อวัดบ้านทุ่งกระแจะแม้นเขียน และประทานชื่อหมู่บ้านแม้นเขียนเพื่อเป็นอนุสรณ์[3] ด้วยมุ่งหมายให้พุทธศาสนิกชนเชื้อลาวในพื้นที่มีสถานที่ปฏิบัติศาสนกิจ ครั้นหลังการเลิกทาสผู้คนจำนวนไม่น้อยเริ่มโยกย้ายจากแหล่งเดิมจึงทำให้มีศาสนิกชนน้อย พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแม้นเขียนทรงทราบถึงความยากลำบากของวัดจึงประทานเบี้ยแก่พระสงฆ์และสามเณรรูปละ 1 ตำลึงต่อเดือน[5] ปัจจุบันวัดที่ทรงสร้างไว้เปลี่ยนนามเป็นวัดบ้านทุ่งเสรี โดยสร้างขึ้นใหม่และตั้งชื่อตามหมู่บ้านจัดสรร ปัจจุบันตั้งอยู่ในเขตสวนหลวง[6]
พระเกียรติยศ
[แก้]| ธรรมเนียมพระยศของ พระองค์เจ้าแม้นเขียน | |
|---|---|
 ธงประจำพระอิสริยยศ | |
| การทูล | ใต้ฝ่าพระบาท[7] |
| การแทนตน | ข้าพระพุทธเจ้า[7] |
| การขานรับ | พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ |
พระอิสริยยศ
[แก้]- 15 ธันวาคม พ.ศ. 2366 — 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2367 : พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าแม้นเขียน
- 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2367 — 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2411 : พระเจ้าน้องนางเธอ พระองค์เจ้าแม้นเขียน
- 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2411 — 28 กันยายน พ.ศ. 2456 : พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแม้นเขียน
เครื่องราชอิสริยาภรณ์
[แก้]- พ.ศ. 2425 –
เครื่องขัตติยราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติคุณรุ่งเรืองยิ่งมหาจักรีบรมราชวงศ์ (ม.จ.ก.) (ฝ่ายใน) - พ.ศ. 2436 –
เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายใน)[8] - พ.ศ. 2447 –
เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 4 ชั้นที่ 2 (ม.ป.ร.2)[9]
_ribbon.svg){kind=small}
_ribbon.svg){kind=small}
_ribbon.svg){kind=small}
สถานที่อันเนื่องจากพระนาม
[แก้]- ตำหนักพระองค์เจ้าแม้นเขียน เขตพระราชฐานชั้นใน (พระบรมมหาราชวัง)
- ซอยแม้นเขียน เขตบางกะปิ กรุงเทพมหานคร
- วัดบ้านทุ่งกระแจะแม้นเขียน (ปัจจุบันคือวัดบ้านทุ่งเสรี) เขตสวนหลวง กรุงเทพมหานคร
พงศาวลี
[แก้]| พงศาวลีของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแม้นเขียน | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
อ้างอิง
[แก้]- ↑ ศรีพรหมา กฤดากร ณ อยุธยา, หม่อม. อัตชีวประวัติหม่อมศรีพรหมา กฤดากร. นนทบุรี : สารคดี, 2562, หน้า 128
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเพลิงพระศพและศพที่พระเมรุวัดราชาธิวาส พุทธศักราช ๒๔๕๗ เล่ม 31, ตอน ๐ ง, 21 มิถุนายน พ.ศ. 2457, หน้า 658
- ↑ 3.0 3.1 ธำรงศักดิ์ อายุวัฒนะ. ราชสกุลจักรีวงศ์และราชสกุลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช (ภาคต้น). ธนบุรี : สำนักพิมพ์อโยธยา, ม.ม.ป., หน้า 148-9
- ↑ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแม้นเขียน ทรงบำเพ็ญพระกุศล ในสมัยที่เจริญพระชนมายุ ครบ 80 ปีhttp://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2446/038/660.PDF
- ↑ "ประวัติวัดบ้านทุ่งกระแจะแม้นเขียน หรือวัดทุ่งเสรี หรือวัดบ้านทุ่ง ในปัจจุบัน (ตอน ๒)". วัดบ้านทุ่งเสรี. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2009-12-17. สืบค้นเมื่อ 20 กุมภาพันธ์ 2559.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ "ข้อมูลประกอบการพิจารณาความเหมาะสมในการกำหนดกิจกรรมเพื่อพัฒนาพื้นที่เขตสวนหลวง". กรุงเทพมหานคร. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2009-12-17. สืบค้นเมื่อ 20 กุมภาพันธ์ 2559.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ 7.0 7.1 คุณหญิงกุลทรัพย์ เกษแม่นกิจ และสายไหม จบกลศึก (บรรณาธิการ) (2555). ราชาศัพท์ (PDF). กรุงเทพฯ: สำนักงานเสริมสร้างเอกลักษณ์ของชาติ สำนักนายกรัฐมนตรี. p. 22-23.[ลิงก์เสีย]
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม 10, ตอน 35, 26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2436, หน้า 374
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ ฝ่ายใน เก็บถาวร 2015-10-02 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม 21, ตอน 32, 6 พฤศจิกายน พ.ศ. 2447, หน้า 570
- สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ. เจ้านายพระชันษายืนในพระราชวงศ์จักรี. กรุงเทพฯ : มูลนิธิสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ และหม่อมเจ้าจงจิตรถนอม ดิศกุล พระธิดา, พิมพ์ครั้งที่ 1 พ.ศ. 2474, แก้ไขปรับปรุง พ.ศ. 2486, พ.ศ. 2530. 153 หน้า. ISBN 974-8356-98-1
| ก่อนหน้า | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแม้นเขียน | ถัดไป | ||
|---|---|---|---|---|
| พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านิเวศน์ | 
|
กุลเชษฐ์ในราชวงศ์จักรี (11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2441 – 28 กันยายน พ.ศ. 2456) |
|
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสมรรัตนศิริเชฐ |