พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดวงสุดา

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดวงสุดา
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 1
ประสูติ	พ.ศ. 2333
สิ้นพระชนม์	พ.ศ. 2410
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช
พระมารดา	เจ้าจอมมารดาน้อย ในรัชกาลที่ 1

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดวงสุดา (พ.ศ. 2333 - พ.ศ. 2410) พระราชธิดาพระองค์ที่ 26 ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ที่ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาน้อย นับเป็นพระราชธิดาพระองค์สุดท้ายในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ที่สิ้นพระชนม์

พระประวัติ

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดวงสุดา ประสูติเมื่อพ.ศ. 2333 เป็นพระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ที่ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาน้อย ธิดาพระยาศรีสรราช (บุญเมือง) มีพระเชษฐาร่วมเจ้าจอมมารดาเดียวกัน 1 พระองค์ คือ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นจิตรภักดี

ในสมัยรัชกาลที่ 2 เมื่อครั้งพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย โปรดเกล้าฯ ให้สร้างสวนขวา โดยมีพระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ เป็นแม่กองจัดการสร้าง โปรดฯ ให้ขยายสระที่สร้างตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 1 ออกไป และโปรดให้สร้างเก๋งแพขึ้นในสระ พระราชทานให้เจ้านายฝ่ายในตกแต่งประกวดประขันกันถึง 27 หลัง ในครั้งนั้นพระองค์เจ้าดวงสุดาทรงได้รับพระราชทานด้วย ปรากฏใน พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 2 เรื่องสร้างสวนขวา ว่า

"...การสร้างสวนขวาครั้งนั้น สร้างพระมหามณเฑียรที่ประทับในสวน... แลให้ขุดสระใหญ่ในสวนนั้นยาว ๓ เส้น ๔ วา กว้าง ๒ เส้น ๘ วา... ทำเก๋งแลก่อภูเขาไว้ริมเกาะ ๆ ละ ๒ เก๋งบ้าง ๓ เก๋งบ้าง ขอบสระใหญ่นั้นให้ก่อภูเขาทำเก๋งลงที่ลาด ๆ ท่วงทีเหมือนอย่างแพจอดไว้รอบสระ เรียกว่าแพ หลังเก๋งแพให้ปลูกต้นไม้ใหญ่ ๆ มีผลต่าง ๆ... แล้วมอบให้พระราชวงษานุวงษ์ฝ่ายน่าฝ่ายใน แลท้าวนางผู้ใหญ่ในพระราชวังที่สมควรจะแต่งเก๋งแต่งแพได้ ให้เปนเจ้าของแต่งแพพระองค์ละแพ... พระองค์เจ้าดวงสุดา ๑... รวมพระองค์เจ้ายี่สิบเจ็ดหลัง..."

พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชนิพนธ์ถึงพระองค์ใน ปฐมวงศ์ ว่า

"...๕ พระองค์เจ้ามณฑา ๖ พระองค์เจ้ามณีนิล ๗ พระองค์เจ้าดวงสุดา สามพระองค์นี้มีพระชนม์ยืนมาอยู่นาน ได้เปนพระบรมวงษ์เธอผู้ใหญ่ในแผ่นดินประจุบันนี้..."

สิ้นพระชนม์ในรัชกาลที่ 4 เมื่อพ.ศ. 2410 พระชันษา 77 ปี พระอัฐิเก็บไว้ที่พระเบญจาชั้นที่ 2 หอพระนาก

พระอิสริยยศ

ธรรมเนียมพระยศของ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดวงสุดา
การทูล	ใต้ฝ่าพระบาท
การแทนตน	ข้าพระพุทธเจ้า
การขานรับ	พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ

• พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าดวงสุดา (พ.ศ. 2333 - 7 กันยายน พ.ศ. 2352)
• พระเจ้าน้องนางเธอ พระองค์เจ้าดวงสุดา (7 กันยายน พ.ศ. 2352 - 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2367)
• พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดวงสุดา (21 กรกฎาคม พ.ศ. 2367 - พ.ศ. 2410)

พงศาวลี

พงศาวลีของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดวงสุดา
16. เจ้าพระยาวรวงษาธิราช (ขุนทอง)               8. พระยาราชนิกูล (ทองคำ)                       4 .สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก                             2. พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช                                   5. พระอัครชายา (หยก)                             1. พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดวงสุดา                                         3. เจ้าจอมมารดาน้อย ในรัชกาลที่ 1