ชาวไทยเชื้อสายเขมร
บทความนี้ต้องการการจัดหน้า จัดหมวดหมู่ ใส่ลิงก์ภายใน หรือเก็บกวาดเนื้อหา ให้มีคุณภาพดีขึ้น คุณสามารถปรับปรุงแก้ไขบทความนี้ได้ และนำป้ายออก พิจารณาใช้ป้ายข้อความอื่นเพื่อชี้ชัดข้อบกพร่อง |
ประชากรทั้งหมด | |
---|---|
ประมาณ 2.3 ล้านคน (ประมาณการปี 2555) | |
ภูมิภาคที่มีประชากรอย่างสำคัญ | |
จังหวัดสุรินทร์, จังหวัดบุรีรัมย์, จังหวัดศรีสะเกษ, จังหวัดนครราชสีมา จังหวัดอุบลราชธานี จังหวัดร้อยเอ็ด จังหวัดกาญจนบุรี จังหวัดมหาสารคาม, จังหวัดปราจีนบุรี, จังหวัดตราด, จังหวัดฉะเชิงเทรา[1], จังหวัดจันทบุรี, จังหวัดสระแก้ว จังหวัดสุพรรณบุรี จังหวัดราชบุรี[2], จังหวัดพิจิตร[3], จังหวัดนครปฐม และกรุงเทพมหานคร ![]() | |
ภาษา | |
ภาษาไทย, ภาษาเขมรถิ่นไทย, ภาษาไทยถิ่นอีสาน, ภาษาเขมร และภาษาเขมรลาวเดิม | |
ศาสนา | |
พระพุทธศาสนานิกายเถรวาท |
ชาวไทยเชื้อสายเขมร เป็นกลุ่มชาติพันธุ์กลุ่มหนึ่งในประเทศไทย ที่มีความสัมพันธ์กับชนชาติไทย และประเทศไทยมาช้านาน โดยแบ่งชาวไทยเชื้อสายเขมรออกเป็นสองกลุ่มใหญ่คือ ชาวเขมรบน หรือเขมรสูง[4] ซึ่งส่วนใหญ่อาศัยอยู่ทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล่าง หรือที่เรียกว่า อีสานใต้ โดยเชื่อว่าอพยพเข้ามาในดินแดนไทยในช่วง พ.ศ. 2324-2325[5][6][7] และกลุ่มชาวไทยเชื้อสายเขมรอีกกลุ่มหนึ่งคือกลุ่มที่ถูกกวาดต้อนจากประเทศกัมพูชาในสมัยอดีตซึ่งปัจจุบันกลุ่มหลังนี้จะกลมกลืนไปกับชาวไทยในปัจจุบันไปเสียแล้ว นอกจากนี้ยังมีกลุ่มแรงงานชาวกัมพูชาอพยพ และชาวกัมพูชาอพยพซึ่งอพยพเข้ามาพึ่งพระบรมโพธิสมภารของพระมหากษัตริย์ไทยในภาวะสงคราม โดยบางส่วนได้อพยพกลับภูมิลำเนาเดิม ขณะที่บางส่วนยังคงปักหลักอยู่ในดินแดนไทยต่อไป
ภาษา[แก้]
ชาวไทยเชื้อสายเขมรนั้นจะมีภาษาที่แตกต่างออกไปจากภาษาเขมรในประเทศกัมพูชา โดยภาษาเขมรที่ใช้พูดในภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล่าง หรืออีสานใต้ จะเรียกว่า ภาษาเขมรถิ่นไทย หรือเขมรบน โดยมีความต่างจากภาษาเขมรในกัมพูชาในเรื่องของหน่วยเสียงสระ การใช้พยัญชนะ รากศัพท์ และไวยากรณ์ โดยผู้ใช้ภาษาเขมรถิ่นไทยจะสามารถเข้าใจภาษาเขมรทุกสำเนียง ส่วนผู้ใช้สำเนียงพนมเปญจะมีปัญหาในการทำความเข้าใจ นอกจากภาษาเขมรถิ่นไทยแล้ว ชาวไทยเชื้อสายเขมรกลุ่มอื่น ๆ ก็สามารถใช้ภาษาเขมรได้ดีโดยเฉพาะกลุ่มที่ติดชายแดนใกล้กับประเทศกัมพูชา อย่างเช่นแถบจังหวัดสระแก้ว จังหวัดจันทบุรี และจังหวัดตราด
แต่ขณะเดียวกันชุมชนชาวไทยเชื้อสายเขมรในหลายจังหวัดแถบภาคกลางของประเทศที่ตกอยู่ในวงล้อมที่รอบล้อมไปด้วยภาษาไทยกลาง ทำให้ภาษาเขมรในถิ่นนั้นได้รับอิทธิพลของภาษาไทย โดยชุมชนเชื้อสายเขมรหลายชุมชนเลิกการใช้ภาษาเขมร โดยสงวนไว้เฉพาะคนเฒ่าคนแก่ ไม่เผยแพร่ต่อลูกหลาน อย่างเช่นในชุมชนชาวไทยเชื้อสายเขมรในจังหวัดราชบุรี ในพระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ (ฉบับหอสมุดแห่งชาติ) ก็ได้กล่าวถึงการกวาดต้อนเขมรจากเมืองโพธิสัตว์ เสียมราฐและพระตะบองมาไว้ที่ราชบุรี เขมรเหล่านี้ไม่ใช่เขมรลาวเดิมเพราะมีภาษาพูดที่แตกต่างกัน เขมรกลุ่มนี้ใช้ภาษาพูดเช่นเดียวกับเขมรในประเทศกัมพูชา โดยตั้งบ้านเรือนในเขตอำเภอเมืองราชบุรี, อำเภอโพธาราม และอำเภอปากท่อ[8] แต่ปัจจุบันพบผู้พูดภาษาเขมรประมาณ 8-10 คน มีอายุระหว่าง 70-80 ปี แต่ไม่ได้ใช้ภาษาเขมรสื่อสารกับลูกหลาน เพียงแต่นึกศัพท์ได้เป็นคำๆ หรือพูดคุยกับคนรุ่นเดียวกันได้เพียงเล็กน้อยเท่านั้น[2] เช่นเดียวกันกับชุมชนชาวไทยเชื้อสายเขมรในจังหวัดนครปฐมซึ่งมีอยู่ตั้งแต่ปากคลองเจดีย์บูชาสะพานรถไฟเสาวภา วัดแค ไปจนถึงวัดสัมปทวน เรียงรายไปตลอดริมแม่น้ำท่าจีน ประมาณ 1 กิโลเมตรประมาณ 30 ครอบครัว แต่มีผู้ใช้ภาษาเขมรเฉพาะผู้สูงอายุเท่านั้น[7]
นอกจากนี้ยังมีกลุ่มชนอีกกลุ่มหนึ่งที่เรียกภาษาตัวเองว่า ภาษาเขมรลาวเดิม ในจังหวัดราชบุรี[9] ที่ตั้งถิ่นฐานในแถบอำเภอเมืองราชบุรี, อำเภอปากท่อ, อำเภอวัดเพลง และอำเภอบางแพ[8] โดยภาษานี้จะใกล้เคียงกับภาษาไทยถิ่นอีสานตอนใต้ และยังมีการใช้ภาษาเขมรปะปนอยู่ด้วย เชื่อกันว่าบรรพบุรุษของชาวเขมรลาวเดิมเป็นชาวลาวที่ถูกทัพเขมรกวาดต้อนไปเมืองเขมร เมื่อไทยได้ไปตีเขมรจึงได้กวาดต้อนชาวลาว และชาวเขมรปะปนกันมาด้วย[10]
การแลกเปลี่ยนทางวัฒนธรรม[แก้]
นอกจากการแต่งกายชาวไทยเชื้อสายเขมรนั้น จะมีการแลกเปลี่ยนทางวัฒนธรรมกันระหว่างคนภายในชุมชนเดียวกันแต่ต่างชาติพันธุ์กัน อย่างเช่น ชุมชนบ้านโซง ซึ่งเดิมเป็นชุมชนของชาวเขมร แต่ต่อมามีชาวไทยเชื้อสายลาวเข้ามาอยู่ภายในชุมชนด้วย โดยหากมีการแต่งงานข้ามกลุ่มกันระหว่างกลุ่ม ก็จะนิยมจัดงานแต่งงานแบบเขมร และชาวไทยเชื้อสายเขมรในชุมชนนี้จะมีความพยายามในการเรียนรู้ภาษาไทยกลางและภาษาลาว[11]
ศาสนา[แก้]
ชาวไทยเชื้อสายเขมรส่วนใหญ่นับถือพระพุทธศาสนานิกายเถรวาท ช่วงเข้าพรรษาจะมีประเพณีกันซง ซึ่งเป็นประเพณีการถือศีล นำอาหารไปทำบุญ ที่วัด 8 วัน หรือ 15 วัน นอกจากนั้นยังมีความเชื่อเรื่องผีบรรพบุรุษ จะมีประเพณีไหว้บรรพบุรุษ เรียกว่า ประเพณีเบ็นหรืองาน แคเบ็น ซึ่งตรงกับสารทไทย พิธีมงก็วลจองได เป็นพิธีสู่ขวัญแบบพื้นบ้าน นิยมจัดในงานมงคล เช่น งานมงคลสมรส ขวัญนาค โกนจุก ยกเสาเอก ขึ้นบ้านใหม่ เป็นต้น พิธีมอม็วด เป็นพิธีที่ทำเพื่อหาสาเหตุการเจ็บป่วย โดยผู้เข้าทรงจะเชิญวิญญาณมาเข้าสู่ร่าง และจะมีผู้คอยซักถามว่าเหตุใดถึงได้เจ็บป่วย นอกจากนั้นชาวไทยเชื้อสายเขมรยังเชื่อเรื่องโชคราง ของขลัง ฤกษ์ยามเครื่องราง ของขลังบางอย่างสามารถป้องกันภัยและรักษาโรคได้[7]
นอกจากพระพุทธศาสนาแล้ว ชาวไทยเชื้อสายเขมรบางส่วนก็นับถือคริสต์ศาสนาอย่างเช่นในชุมชนวัดคอนเซ็ปชัญ[12] ในซอยมิตตคาม ถนนสามเสน แขวงวชิรพยาบาล เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร ที่ได้กวาดต้อนชาวเขมรที่นับถือศาสนาคริสต์มาอาศัยอยู่ร่วมกับชุมชนชาวไทยเชื้อสายโปรตุเกส ในช่วงรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ 1 โดยได้ทำการกวาดต้อนมาประมาณ 500 คน โดยเป็นชาวโปรตุเกส 450 คน และชาวเขมรอีก 100 คน[13] โดยกลุ่มชาวเขมรที่นับถือศาสนาคริสต์ได้นำรูปสลักพระแม่มารี หรือ พระแม่ขนมจีน หรือ พระแม่ตุ้งติ้ง มาด้วย ภายหลังมีการอัญเชิญรูปสลักนี้กลับกัมพูชา แต่ก็เกิดเหตุอัศจรรย์ทำให้ไปต่อไม่ได้ จึงนำกลับมาประดิษฐาน ณ วัดคอนเซ็ปชัญตามเดิม[14] ด้วยเหตุที่มีชาวเขมรเข้ามาตั้งถิ่นฐานภายในชุมชน จึงทำให้วัดคอนเซ็ปชัญมีชื่อเรียกอีกชื่อหนึ่ง คือ วัดเขมร[13] โดยอาหารที่ขึ้นชื่อของชาวไทยเชื้อสายเขมรในวัดคอนเซ็ปชัญคือ หมูหัน
ประเพณี[แก้]
ประเพณีของชาวไทยเชื้อสายเขมรมีจำนวนมาก และส่วนใหญ่จะเป็นพิธีกรรมทางศาสนาตามความเชื่อของชาวไทยเชื้อสายเขมร เช่น
- ประเพณีไหว้พระแข เป็นประเพณีชาวไทยเชื้อสายเขมรในตำบลบ้านโพธิ์ และตำบลตลิ่งชัน อำเภอเมืองสุพรรณบุรี จังหวัดสุพรรณบุรี ที่อพยพตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาจนถึงรัตนโกสินทร์ตอนต้น[15] โดยพิธีนี้เป็นพิธีบวงสรวงและไหว้พระจันทร์เพื่อเสี่ยงทางฝนฟ้าประจำปี จัดขึ้นในวันเพ็ญเดือน 12 และในวันรุ่งขึ้น ชาวบ้านจะเผาข้าวหลาม มาทำบุญเลี้ยงพระ ปัจจุบันมีการจัดตามวัด[16]
- เทศกาลแซนโฎนตาแคเบ็น ซึ่งคำว่า แซนโฎนตา หรือ แซนโดนตา แปลว่า เซ่นปู่ตา หมายถึง การเซ่นผีบรรพบุรุษของชาวไทยเชื้อสายเขมร เป็นประเพณีที่ชาวเขมรถือปฏิบัติสืบทอดกันมาแต่สมัยโบราณ จะจัดกันในช่วง แรม 15 ค่ำ เดือน 10 ถึง ขึ้น 1 ค่ำ เดือน 10 ในเดือน แคเบ็น หรือตรงกับเดือนตุลาคม เช่นเดียวกับสารทไทย แต่ที่แปลกพิสดารคือมีการจัดเซ่นที่เป็นเอกลักษณ์ตามธรรมเนียมประเพณีแบบเขมร โดยก่อนวันแรม 15 ค่ำ เดือน 10 สี่ถึงห้าวัน[17]
ชาวไทยเชื้อสายเขมรที่มีชื่อเสียง[แก้]
- พระนางเจ้าสุวัทนา พระวรราชเทวี ทรงสืบเชื้อสายมาจากตระกูลอภัยวงศ์ ซึ่งเป็นตระกูลขุนนางชาวเขมรที่เคยปกครองจังหวัดพระตะบอง ทรงเป็นพระญาติขั้นที่สองของ พระบาทสมเด็จพระนโรดม สีหนุแห่งกัมพูชา
- สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี ทรงมีเชื้อสายตระกูลอภัยวงศ์จากพระมารดา ทรงเป็นพระญาติขั้นที่สามของ พระบาทสมเด็จพระนโรดม สีหนุแห่งกัมพูชา
- พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากำพุชฉัตร เจ้าจอมมารดานักองค์อี พระมารดา ทรงเป็นพระธิดาในสมเด็จพระหริรักษ์รามมหาอิศราธิบดีแห่งกัมพูชา
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเสงี่ยม ทรงมีเชื้อสายเขมรจากเจ้าจอมมารดาจันทร์ พระมารดา
- หม่อมลำดวน ทรงมีเชื้อสายเขมรจากเจ้าจอมมารดาขะ พระมารดา
- เจ้าพระยาอภัยภูเบศร (แบน) ต้นตระกูลอภัยวงศ์
- พระยาอภัยภูเบศร (เลื่อม อภัยวงศ์) สืบเชื้อสายมาจากตระกูลอภัยวงศ์ ซึ่งเป็นตระกูลขุนนางชาวเขมรที่เคยปกครองจังหวัดพระตะบอง
- ควง อภัยวงศ์ สืบเชื้อสายมาจากตระกูลอภัยวงศ์ ซึ่งเป็นตระกูลขุนนางชาวเขมรที่เคยปกครองจังหวัดพระตะบอง
- ท้าวศรีสุนทรนาฏ (แก้ว พนมวัน ณ อยุธยา)สืบเชื้อสายมาจากตระกูลอภัยวงศ์ ซึ่งเป็นตระกูลขุนนางชาวเขมรที่เคยปกครองจังหวัดพระตะบอง เป็นพระมาตุจฉาในสมเด็จกรมพระนโรดม สุทธารส
- ประยูร อภัยวงศ์ สืบเชื้อสายมาจากตระกูลอภัยวงศ์ ซึ่งเป็นตระกูลขุนนางชาวเขมรที่เคยปกครองจังหวัดพระตะบอง
- ตรีดาว อภัยวงศ์ สุขุม สืบเชื้อสายมาจากตระกูลอภัยวงศ์ ซึ่งเป็นตระกูลขุนนางชาวเขมรที่เคยปกครองจังหวัดพระตะบอง
- อัศวัชร์ อภัยวงศ์ สืบเชื้อสายมาจากตระกูลอภัยวงศ์ ซึ่งเป็นตระกูลขุนนางชาวเขมรที่เคยปกครองจังหวัดพระตะบอง
- เล็ก บุนนาค มารดามาจากตระกูลอภัยวงศ์
- ชัย ชิดชอบ ชาวไทยเชื้อสายเขมรจากจังหวัดสุรินทร์
- เนวิน ชิดชอบ ชาวไทยเชื้อสายเขมรจากจังหวัดสุรินทร์
- ญาติ ไหวดี ชาวไทยเชื้อสายเขมรจากจังหวัดสุรินทร์
- ดาวใจ ถนอมเมือง ชาวไทยเชื้อสายเขมรจากจังหวัดสุรินทร์
- ธีรศิลป์ แดงดา ชาวไทยเชื้อสายเขมรจากจังหวัดสุรินทร์
- สิโรจน์ ฉัตรทอง ชาวไทยเชื้อสายเขมรจากจังหวัดสุรินทร์
- คมสันต์ เมินดี ชาวไทยเชื้อสายเขมรจากจังหวัดสุรินทร์
- บุญมี บุญรอด ชาวไทยเชื้อสายเขมรจากจังหวัดสุรินทร์
- น้ำผึ้ง เมืองสุรินทร์ ชาวไทยเชื้อสายเขมรจากจังหวัดสุรินทร์
- พนิดา คำศรี ชาวไทยเชื้อสายเขมรจากจังหวัดสุรินทร์
- ศรวณี โพธิเทศ ชาวไทยเชื้อสายเขมรจากจังหวัดสุรินทร์
- ศิริภุช กุลน้อย ชาวไทยเชื้อสายเขมรจากจังหวัดสุรินทร์
- สินธุ์เพชร กรวยทอง ชาวไทยเชื้อสายเขมรจากจังหวัดสุรินทร์
- สุรชัย จันทิมาธร ชาวไทยเชื้อสายเขมรจากจังหวัดสุรินทร์
- เสถียร จันทิมาธร ชาวไทยเชื้อสายเขมรจากจังหวัดสุรินทร์
- ประสิทธิ์ ไชยศีรษะ ชาวไทยเชื้อสายเขมรจากจังหวัดศรีสะเกษ
- ยิ่งยง ยอดบัวงาม ชาวไทยเชื้อสายเขมรจากจังหวัดศรีสะเกษ
- ศฤงคาร พรหมสุภะ ชาวไทยเชื้อสายเขมรจากจังหวัดศรีสะเกษ
- สมยศ พงษ์สุวรรณ ชาวไทยเชื้อสายเขมรจากจังหวัดศรีสะเกษ
- สายชล วงศ์พินิจการ ชาวไทยเชื้อสายเขมรจากจังหวัดศรีสะเกษ
- พิมพิชยา ก๊กรัมย์ ชาวไทยเชื้อสายเขมรจากจังหวัดบุรีรัมย์
- ศรายุทธ สมพิมพ์ ชาวไทยเชื้อสายเขมรจากจังหวัดบุรีรัมย์
- ศศลักษณ์ ไหประโคน ชาวไทยเชื้อสายเขมรจากจังหวัดบุรีรัมย์
- รัสมี เวระนะ ชาวไทยเชื้อสายเขมรจากจังหวัดอุบลราชธานี
- หลอ ฮุยกวง มีเชื้อสายจีนและเขมร อพยพมาจากจังหวัดสตึงแตรง ประเทศกัมพูชา
- Miss Eirin Grinde Tunheim ชาวไทยเชื้อสายเขมร จากจังหวัดบุรีรัมย์
อ้างอิง[แก้]
- ↑ ชาวไทยเชื้อสายเขมร สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดฉะเชิงเทรา
- ↑ 2.0 2.1 แผนที่ภาษาศาสตร์4
- ↑ ชาวไทยเชื้อสายเขมร สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดพิจิตร
- ↑ หัวเรื่องใหม่ “ชาวไทยเขมร” หรือ “ชาวเขมรถิ่นไทย”
- ↑ ประกอบ ผลงาม. สารานุกรมกลุ่มชาติพันธุ์เขมรถิ่นไทย. สถาบันวิจัยภาษาและวัฒนธรรมเพื่อพัฒนาชนบท มหาวิทยาลัยมหิดล , 2538, หน้า 15-16
- ↑ ฐานข้อมูลชาติพันธุ์ในประเทศไทย
- ↑ 7.0 7.1 7.2 ความนำ : ชุมชนเขมร ศูนย์วัฒนธรรมจังหวัดนครปฐม
- ↑ 8.0 8.1 ยายของผมเชื้อสายเขมร
- ↑ คนไทยเชื้อสายต่าง ๆ ในจังหวัดราชบุรี
- ↑ เว็บไซต์หลักเมือง
- ↑ การวิเคราะห์เศรษฐกิจของหมู่บ้านไทยลาว - เขมรเขตชายแดน กรณีของหมู่บ้านโซง วิทยานิพนธ์ ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการพัฒนาเศรษฐกิจ ภาควิชาเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
- ↑ วัดคอนเซ็ปชัญ กรุงเทพมหานคร
- ↑ 13.0 13.1 ประวัติวัดแม่พระปฏิสนธินิรมล (คอนเซ็ปชัญ) เล่าเรื่องชุมชนและวัดคริสต์ที่เก่าแก่ที่สุดแห่งลุ่มน้ำเจ้าพระยาตอนล่าง
- ↑ วัดคอนเซ็ปชัญ
- ↑ กลุ่มชาติพันธุ์ในจงหวัดสุพรรณบุรี
- ↑ ประเพณีไหว้พระแข
- ↑ เทศกาลแซนโดนตาแคเบ็นประเพณีของชาวไทยเขมรกำลังจะเริ่มต้นขึ้นแล้ว