อำเภอโพธาราม

อำเภอโพธาราม
อำเภอ
คำขวัญ: คนสวยโพธาราม แหล่งฟาร์มสุกร หนังใหญ่วัดขนอน ที่นอนล้ำเลิศ ถิ่นกำเนิดโคนม ชมค้างคาวร้อยล้าน
พิกัดภูมิศาสตร์: 13°41′30″N 99°51′12″E
อักษรไทย	อำเภอโพธาราม
อักษรโรมัน	Amphoe Photharam
จังหวัด	ราชบุรี
พื้นที่
• ทั้งหมด	394.000 ตร.กม. (152.124 ตร.ไมล์)
ประชากร (2561)
• ทั้งหมด	136,778
• ความหนาแน่น	347.15 คน/ตร.กม. (899.1 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	70120
รหัสภูมิศาสตร์	7007
ที่อยู่ ที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอโพธาราม ถนนหน้าอำเภอ ตำบลโพธาราม อำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี 70120
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

โพธาราม เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดราชบุรี ตั้งอยู่ตอนเหนือของจังหวัดราชบุรี เป็น 1 ใน 10 อำเภอของจังหวัดราชบุรี ลักษณะทอดตามแนวยาวจากทิศตะวันออกสู่ทิศตะวันตก มีแม่น้ำแม่กลองไหลผ่าน ตอนกลางของพื้นที่

ประวัติ

อำเภอโพธาราม เดิมตั้งที่ว่าการอำเภออยู่ที่ปากคลองบางโตนด ตำบลบางโตนด ฝั่งตะวันตกของแม่น้ำแม่กลอง เรียกว่า "แขวง" ขึ้นอยู่กับจังหวัดราชบุรี ซึ่งยกฐานะเป็นอำเภอเมื่อใดไม่ปรากฏหลักฐาน ต่อมา พ.ศ. 2436 (ร.ศ.114) ได้ย้ายที่ว่าการอำเภอจากปากคลองบางโตนด มาตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำแม่กลองทางด้านตะวันออกเยื้องกับวัดเฉลิมอาสน์ ซึ่งตำบลนั้นเรียกว่า "ตำบลโพธาราม" ในขณะนี้ และต่อมาได้ย้ายที่ว่าการอำเภอมาตั้งอยู่ที่ปัจจุบัน เมื่อวันที่ 10 มีนาคม 2495 เป็นต้นมา

คนเก่าเล่าว่า เมื่อสมัยก่อนประชาชนเรียกว่า "บ้านโพธิ์ตาดำ" เหตุที่ใช้ชื่อนี้เพราะว่าเมื่อก่อนพื้นที่แถบนี้มีต้นโพธิ์ขนาดใหญ่ขึ้นอยู่เป็นหมู่  และใกล้หมู่ต้นโพธิ์มีบ้านของนายดำตั้งอยู่ ซึ่งชาวบ้านแถบนั้นรู้จักกันดี เลยเรียกกันติดปากว่า "บ้านโพธิ์ตาดำ" อาศัยสำเนียงภาษาของชาวจีนที่อพยพมาอาศัยอยู่บริเวณนั้น เรียกว่า "พอไจ่ล้ำ" และชาวมอญเช่นกันเรียกว่า "โพดฮาราม" ต่อมาเมื่อสมัยจังหวัดราชบุรียังมีฐานะการปกครองแบบมณฑล พระยาภักดีดินแดน (พลอย วงศาโรจน์) ท่านปลัดมณฑลราชบุรี ได้ดำเนินการปรับปรุงเขตและนามตำบลต่างๆ และเห็นว่าถิ่นนี้มีต้นโพธิ์และวัดวาอาราม ทางราชการจึงตั้งนามให้ใหม่ว่า "โพธาราม" อำเภอโพธาราม ได้มีพ่อเมือง หรือเรียกในปัจจุบันนี้ว่า "นายอำเภอ" ตั้งแต่ปี พ.ศ. 1446 ถึงปัจจุบัน

• วันที่ 19 กันยายน 2458 ประกาศใช้พระราชบัญญัติศุขาภิบาลตำบลโพธาราม ในท้องที่ตำบลโพธาราม อำเภอโพธาราม เมืองราชบุรี
• วันที่ 14 มิถุนายน 2468 โอนพื้นที่ตำบลอิจาง และตำบลทำนบ อำเภอโพธาราม ไปขึ้นกับอำเภอหัวโพ
• วันที่ 2 สิงหาคม 2468 ยุบตำบลหนองแขม ไปรวมกับตำบลหนองโพ
• วันที่ 7 สิงหาคม 2475 ตั้งตำบลเตาปูน แยกออกจากตำบลเขาดิน
• วันที่ 10 ธันวาคม 2478 จัดตั้งเทศบาลเมืองโพธาราม โดยยกฐานะจากสุขาภิบาลตำบลโพธาราม
• วันที่ 2 กุมภาพันธ์ 2486 เปลี่ยนแปลงเขตจังหวัดราชบุรี กับจังหวัดกาญจนบุรี โดยโอนพื้นที่อำเภอบ้านโป่ง จังหวัดราชบุรี ไปขึ้นกับจังหวัดกาญจนบุรี เว้นแต่ท้องที่ตำบลบ้านม่วง ท้องที่ตำบลหนองอ้อ (เฉพาะหมู่ที่ 15,16,17,18,19,20,21) และท้องที่ตำบลนครชุมน์ (เฉพาะหมู่ที่ 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13) ให้มาขึ้นกับอำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี
• วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลคลองข่อย แยกออกจากตำบลเจ็ดเสมียน ตั้งตำบลชำแระ แยกออกจากตำบลสร้อยฟ้า ตั้งตำบลดอนกระเบื้อง แยกออกจากตำบลหนองโพ
• วันที่ 21 มิถุนายน 2492 ตั้งตำบลเขาชะงุ้ม แยกออกจากตำบลเขาดิน
• วันที่ 14 เมษายน 2496 เปลี่ยนชื่อตำบลเขาดิน อำเภอโพธาราม เป็น ตำบลนางแก้ว
• วันที่ 9 กุมภาพันธ์ 2486 เปลี่ยนแปลงเขตเทศบาลเมืองโพธาราม ตามความจำเป็นแห่งการบริหารงานของเทศบาล
• วันที่ 1 มีนาคม 2501 จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลหนองโพ ในท้องที่ตำบลหนองโพ
• วันที่ 11 เมษายน 2504 เปลี่ยนชื่อตำบลคลองควาย อำเภอโพธาราม เป็น ตำบลท่าชุมพล
• วันที่ 19 กุมภาพันธ์ 2506 ยุบองค์การบริหารส่วนตำบลหนองโพ และจัดตั้งสุขาภิบาลหนองโพ ในท้องที่บางส่วนของตำบลหนองโพ
• วันที่ 29 ตุลาคม 2506 จัดตั้งสุขาภิบาลเจ็ดเสมียน ในท้องที่บางส่วนของตำบลเจ็ดเสมียน
• วันที่ 20 เมษายน 2514 จัดตั้งสุขาภิบาลบ้านเลือก ในท้องที่ของตำบลบ้านเลือก
• วันที่ 22 พฤษภาคม 2517 จัดตั้งสภาตำบลดอนกระเบื้อง สภาตำบลคลองตาคต สภาตำบลบ้านฆ้อง สภาตำบลบ้านสิงห์ สภาตำบลดอนทราย สภาตำบลคลองข่อย สภาตำบลสร้อยฟ้า สภาตำบลชำแระ สภาตำบลท่าชุมพล สภาตำบลบางโตนด สภาตำบลเตาปูน สภาตำบลนางแก้ว สภาตำบลธรรมเสน และสภาตำบลเขาชะงุ้ม
• วันที่ 21 ตุลาคม 2528 ตั้งตำบลหนองกวาง แยกออกจากตำบลเขาชะงุ้ม
• วันที่ 23 สิงหาคม 2536 จัดตั้งสุขาภิบาลเขาขวาง ในท้องที่บางส่วนของตำบลเตาปูน ตำบลนางแก้ว ตำบลชำแระ และตำบลเขาชะงุ้ม
• วันที่ 30 มกราคม 2539 ยกฐานะสภาตำบลชำแระ สภาตำบลธรรมเสน สภาตำบลเตาปูน สภาตำบลคลองตาคต สภาตำบลดอนกระเบื้อง สภาตำบลท่าชุมพล และสภาตำบลดอนทราย เป็นองค์การบริหารส่วนตำบลชำแระ องค์การบริหารส่วนตำบลธรรมเสน องค์การบริหารส่วนตำบลเตาปูน องค์การบริหารส่วนตำบลคลองตาคต องค์การบริหารส่วนตำบลดอนกระเบื้อง องค์การบริหารส่วนตำบลท่าชุมพล และองค์การบริหารส่วนตำบดอนทราย
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลหนองโพ สุขาภิบาลเจ็ดเสมียน สุขาภิบาลบ้านเลือก และสุขาภิบาลเขาขวาง เป็นเทศบาลตำบลหนองโพ เทศบาลตำบลเจ็ดเสมียน เทศบาลตำบลบ้านเลือก และเทศบาลตำบลเขาขวาง ตามลำดับ
• วันที่ 24 กันยายน 2547 ยุบองค์การบริหารส่วนตำบลเจ็ดเสมียน รวมกับเทศบาลตำบลเจ็ดเสมียน และยุบองค์การบริหารส่วนตำบลนางแก้ว รวมกับเทศบาลตำบลเขาขวาง
• วันที่ 19 ตุลาคม 2549 จัดตั้งเทศบาลตำบลบ้านฆ้อง โดยยกฐานะจากองค์การบริหารส่วนตำบลบ้านฆ้อง

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอโพธารามตั้งอยู่ทางทิศเหนือของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอท่าม่วง (จังหวัดกาญจนบุรี) และอำเภอบ้านโป่ง
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอเมืองนครปฐม (จังหวัดนครปฐม) และอำเภอบางแพ
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอดำเนินสะดวกและอำเภอเมืองราชบุรี
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอจอมบึง

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอโพธารามแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 19 ตำบล 156 หมู่บ้าน

ลำดับที่	อักษรไทย	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	ประชากรทั้งหมด (พ.ศ. 2561)	ประชากรแยกตามส่วนท้องถิ่น (พ.ศ. 2561)
1.	โพธาราม	Photharam	-	9,292	9,292	(ทม.โพธาราม)
2.	ดอนกระเบื้อง	Don Krabueang	6	4,215	4,215	(อบต.ดอนกระเบื้อง)
3.	หนองโพ	Nong Pho	10	6,839	3,946 2,893	(ทต.หนองโพ) (อบต.หนองโพ)
4.	บ้านเลือก	Ban Lueak	9	10,480	10,480	(ทต.บ้านเลือก)
5.	คลองตาคต	Khlong Ta Khot	11	11,863	11,863	(ทต.คลองตาคต)
6.	บ้านฆ้อง	Ban Khong	10	8,701	8,701	(ทต.บ้านฆ้อง)
7.	บ้านสิงห์	Ban Sing	12	12,157	12,157	(ทต.บ้านสิงห์)
8.	ดอนทราย	Don sai	9	7,224	7,224	(ทต.ดอนทราย)
9.	เจ็ดเสมียน	Chet Samian	6	5,709	5,709	(ทต.เจ็ดเสมียน)
10.	คลองข่อย	Khlong Khoi	8	4,811	4,811	(อบต.คลองข่อย)
11.	ชำแระ	Chamrae	7	6,343	22 6,321	(ทต.เขาขวาง) (อบต.ชำแระ)
12.	สร้อยฟ้า	Soi Fa	5	3,456	3,456	(อบต.สร้อยฟ้า)
13.	ท่าชุมพล	Tha Chumphon	9	7,053	7,053	(อบต.ท่าชุมพล)
14.	บางโตนด	Bang Tanot	6	5,199	5,199	(อบต.บางโตนด)
15.	เตาปูน	Tao Pun	9	8,150	1,967 6,183	(ทต.เขาขวาง) (อบต.เตาปูน)
16.	นางแก้ว	Nang Kaeo	9	5,290	5,290	(ทต.เขาขวาง)
17.	ธรรมเสน	Thammasen	11	6,561	6,561	(อบต.ธรรมเสน)
18.	เขาชะงุ้ม	Khao Cha-ngum	12	9,451	16 9,435	(ทต.เขาขวาง) (อบต.เขาชะงุ้ม)
19.	หนองกวาง	Nong Kwang	7	3,984	3,984	(อบต.หนองกวาง)
รวม			156	136,778	76,667 (เทศบาล) 60,111 (อบต.)

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอโพธารามประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 20 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลเมืองโพธาราม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโพธารามทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลหนองโพ ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลหนองโพ
• เทศบาลตำบลเจ็ดเสมียน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเจ็ดเสมียนทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลบ้านเลือก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านเลือกทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลเขาขวาง ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลชำแระ บางส่วนของตำบลเตาปูน ตำบลนางแก้วทั้งตำบล และบางส่วนของตำบลเขาชะงุ้ม
• เทศบาลตำบลบ้านสิงห์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านสิงห์ทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลบ้านฆ้อง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านฆ้องทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลดอนทราย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดอนทรายทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลคลองตาคต ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคลองตาคตทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลดอนกระเบื้อง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดอนกระเบื้องทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองโพ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองโพ (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลหนองโพ)
• องค์การบริหารส่วนตำบลคลองข่อย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคลองข่อยทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลชำแระ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลชำแระ (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลเขาขวาง)
• องค์การบริหารส่วนตำบลสร้อยฟ้า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสร้อยฟ้าทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลท่าชุมพล ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าชุมพลทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบางโตนด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางโตนดทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเตาปูน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเตาปูน (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลเขาขวาง)
• องค์การบริหารส่วนตำบลธรรมเสน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลธรรมเสนทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเขาชะงุ้ม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเขาชะงุ้ม (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลเขาขวาง)
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองกวาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองกวางทั้งตำบล

ธนาคาร

สาขาทั้งหมด

1.	ธนาคารกรุงไทย สาขาโพธาราม
2.	ธนาคารไทยพาณิชย์ สาขาโพธารามและสาขานิคมอุตสาหกรรมราชบุรี
3.	ธนาคารออมสิน สาขาโพธาราม
4.	ธนาคารธนชาต สาขาโพธาราม
5.	ธนาคารทหารไทย สาขาโพธาราม
6.	ธนาคารกรุงเทพ สาขาโพธาราม สาขาหนองโพ ราชบุรี และสาขาย่อยเทสโก้ โลตัส โพธาราม
7.	ธนาคารกรุงศรีอยุธยา สาขาโพธาราม
8.	ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร สาขาโพธาราม
9.	ธนาคารกสิกรไทย สาขาโพธาราม ราชบุรี

หน่วยกู้ภัย

• มูลนิธิสาธารณกุศลสถานสว่างราชบุรี (กู้ภัยสว่างราชบุรี)

สถานที่ท่องเที่ยว

• ถ้ำค้างคาว
• หนังใหญ่วัดขนอน
• ภาพจิตรกรรมฝาผนัง และพิพิธภัณฑ์พื้นบ้าน วัดคงคาราม
• สุนทรีแลนด์ แดนตุ๊กตา

แหล่งข้อมูลอื่น

เว็บไซต์องค์การบริหารส่วนตำบลท่าชุมพล